پاورپوینت کامل نقش زنان در بهداشت و درمان کشور ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نقش زنان در بهداشت و درمان کشور ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نقش زنان در بهداشت و درمان کشور ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل نقش زنان در بهداشت و درمان کشور ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

[شواهد موجود بیانگر آن است که زنان در بیشتر موارد بیش از شهروندان مرد، دولت را در اجرای برنامه های بهداشتی یاری داده نقش مؤثرتری در بهداشت و درمان کشور دارند. این مقاله به نقش های متفاوتی که زنان در جهت رشد سطح بهداشت جامعه ایفا می کنند اشاره می کند و در سه بخش تنظیم شده است. نخست به نقش عموم زنان در بهداشت جامعه اشاره و پس از آن وضعیت آماری زنان در رشته های پزشکی و در آخر به مباحثی در خصوص زنان، بهداشت و اطلاع رسانی پرداخته می شود.

نیز طرح های بهداشتی در موضوع خانواده، حضور زنان در رشته های مختلف پزشکی و بهداشت زنان در اسناد بین المللی بررسی و در پایان سازمان های غیر دولتی زنان و سایت ها در موضوع بهداشت زنان فهرست شده است.]

مقدمه

برای ارزیابی توسعه یافتگی یک کشور مباحث مختلفی بررسی می شود که یکی از این موضوعات، پرداختن به مقوله بهداشت است؛ بنابراین یکی از برنامه های اصلی دولت ها و سازمان های مدنی، برنامه ریزی جهت رشد بهداشت جامعه است. همکاری مردم شرط اصلی اجرای این برنامه هاست. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تأمین سلامت نیروی انسانی به عنوان یکی از حقوق اساسی ملت شناخته شده و دولت موظف است تسهیلات لازم، جهت بالا بردن سطح بهداشت شهروندان را به وجود آورد.

با توجه به اهمیت بحث بهداشت، ضرورت آموزش خانواده ها به عنوان سلول های سازنده جامعه، امری اجتناب ناپذیر است. از طرفی زنان به دلیل نقش محورمداری شان در خانواده و همچنین تربیت کنندگان نسل بعد، ضرورت توجه ویژه دولت به این قشر را دوچندان می طلبد. زنان مروجان اصلی بهداشت در خانواده و جامعه هستند و در صورت فراگیری آموزش های لازم در موضوعات بهداشتی، سطح بهداشت جامعه رشد خواهد یافت.

شواهد موجود بیانگر آن است که زنان در بیشتر موارد بیش از شهروندان مرد، دولت را در اجرای برنامه های بهداشتی یاری می دهند. از جمله مشارکت های فعال می توان به رعایت موازین بهداشتی توسط زنان در بحث تنظیم خانواده اشاره کرد که سبب شد رشد جمعیت از ۲/ ۳ به ۵۶/ ۱ در سال ۱۳۷۵ کاهش یابد.

از سویی زنان در نقش مادری و در بحث رشد سطح بهداشت خانواده و همچنین کاهش مرگ و میر کودکان زیر ۵ سال با مشارکت در واکسیناسیون به موقع کودکان سبب شدند بیماری های هولناکی مانند دیفتری و فلج اطفال و بسیاری از بیماری های دیگر در کشور ریشه کن شود. تمام این موفقیت ها مرهون زنانی است که با آموزش هایی که توسط رسانه های جمعی و یا در شبکه های بهداشتی در محله های خود دیده اند، به چنین دستاورد مبارکی دست یافتند.

همکاری های صمیمانه زنان سبب شد یکی از مهم ترین مؤلفه های شاخص توسعه انسانی که امید به زندگی است، از رشد چشمگیری برخوردار شود، به طوری که از ۴/ ۵۷ در سال ۱۳۵۵ به ۴/ ۷۰ در سال ۱۳۸۰ برسد. این آمار برای مردان از ۶/ ۵۷ در سال ۱۳۵۵ به ۶/ ۶۹ در سال ۱۳۸۰ رسیده است.

در صورتی که دولت با اطلاع رسانی و آموزش های دقیق به رشد سطح علمی و زمینه سازی جهت رعایت موازین بهداشتی برای زنان اقدام کند، از آنان به عنوان مروجان بهداشتی در انتقال آموخته های خود به افراد خانواده کمک گرفته است.

در سال های اخیر به دلیل افزایش حضور زنان در عرصه های علمی و درصد قابل توجه قبولی آنها در دانشگاهها و در رشته های پزشکی و افزایش اشتغال زنان در حرفه های پزشکی شاهد بودیم زنان متخصص شاغل در این رشته ها با وجود مشکلات عمده فرهنگی – اجتماعی چیره در جامعه، با حضور در عرصه فعالیت های اجتماعی، دولت را در اجرای موفق طرح های بهداشتی، یاری می رسانند. این مقاله در سه بخش به نقش های متفاوتی که زنان در رشد سطح بهداشت جامعه دارند می پردازد.

بخش اوّل

نقش زنان در بهداشت جامعه

نقش بانوان در طرح های بهداشتی – درمانی کشور

در بسیاری از کشورهای دنیا برای اجرای برنامه های کلان، بسیج همگانی اعلام و اجرا می شود. در کشور ما نیز عملکرد وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در جهت رشد سطح بهداشت با موفقیت های چشمگیری همراه بوده که با همکاری و مشارکت عموم مردم صورت گرفته است. پس از بررسی جنسیت افرادی که در اجرای طرح ها سهیم بوده اند درمی یابیم زنان یا به صورت انفرادی و یا در قالب سازمان های غیر دولتی، بیش از مردان در پیشبرد برنامه های ملی در زمینه بهداشت سهیم بوده اند.

نقش محوری زن در خانواده و بخصوص نقش مادری که بر عهده آنهاست، سبب شد وزارت بهداشت بزرگ ترین طرح خود را با نام نظام شبکه با همکاری زنان کشورمان، با موفقیت به اجرا درآورد.

در سطح کلان، شبکه های بهداشتی و درمانی، زیرساخت اصلی نظام بهداشتی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می دهد که فلسفه اصلی تشکیل آن، از بین بردن تبعیض های موجود و کاهش اختلاف در سطح سلامتی مردم در مناطق محروم به ویژه روستاها و گروههای آسیب پذیر از جمله زنان و کودکان بوده است.

با اجرای این طرح سیستم مراقبت های بهداشتی اولیه (PHC) بهداشت مادر و کودک، تنظیم خانواده و تغذیه از اجزای مهم ارائه خدمات بهداشتی – درمانی کشور قرار گرفت.[۱]

بسیاری از زنان با همکاری سازمان های غیر دولتی همچون جمعیت مامایی ایران، انجمن زن و خانواده، انجمن اسلامی جامعه پزشکی ایران، گروه بانوان نیکوکار کهریزک، در زمینه تجهیز و راه اندازی مراکز بهدشتی – درمانی، ارتقای سطح آگاهی های بهداشتی و ارائه پیشنهادها برای بهبود امور بهداشتی کشور و بخصوص زنان فعالیت می کنند.[۲]

به ذکر چند نمونه از طرح های کلان کشوری که بانوان مجریان و آموزش دهندگان و یا آموزش گیرندگان آن بوده اند، می پردازیم:

طرح های بهداشتی در موضوع خانواده

خانواده اولین و اساسی ترین نهاد جامعه است. خانواده سالم و با ثبات می تواند عامل اصلی بهداشت جسمی و روانی اعضای خود بوده و افرادی سالم، متعادل و مفید را به جامعه تحویل دهد. زن به عنوان محور اصلی خانواده و به دلیل مادر بودن و دیگر ویژگی هایی که دارد، در ثبات و سلامت خانواده نقش اساسی دارد. به همین منظور سعی شده است که برنامه های بهداشتی خانواده، تمامی افراد خانواده را پوشش دهد تا بتواند خدمات کافی ارائه نماید.

از جمله فعالیت های عمده دولت در بحث رشد بهداشت و یا دیدگاه علمی خانواده در زمینه بهداشت که برای اجرای موفق آن به رابطین زن، مادران و زنان دلسوز در سطح جامعه نیاز بوده است، می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

– برنامه کاهش مرگ و میر کودکان زیر یک سال؛

– ارائه خدمات بهداشتی مناسب به کودکان زیر ۵ سال جهت جلوگیری از بیماری های حاد تنفسی؛

– برنامه های مربوط به آموزش نوجوانان و جوانان در زمینه بهداشت جنسی؛

– رشد آگاهی زن و شوهر در زمینه تنظیم خانواده؛

– با ارائه آموزش های مستمر، رشد جمعیت کشور از ۲/ ۳ در سال ۱۳۶۵ به ۵۶/ ۱ در سال ۱۳۷۵ کاهش یافته است؛

– اجرای طرح شفا در مورد شیر مادر، فلج اطفال و پیشگیری از بیماری های اسهالی؛

– اجرای طرح رحمت در موضوعات رشد و نمو کودکان، پیشگیری از بیماری های حاد تنفسی، مراقبت از مادر باردار، شیرده و تغذیه؛

– اجرای طرح فتح که موضوعات بهداشت فردی، تنظیم خانواده و بیماری حاد تنفسی می باشد؛[۳]

– جلب مشارکت زنان برای آزمایش خودآزمایی پستان (جهت شناسایی و درمان بیماری پیش از گسترش آن)[۴]؛

– اتخاذ راهکارهای دسترسی کامل و مساوی زنان به خدمات و مراقبت های بهداشتی؛

– ریشه کن کردن فلج اطفال، دیفتری، کزار و کنترل سرخک؛

– اجرای موفق طرح ایمن سازی.

طرح بهداشت باروری از سال ۱۳۶۳ به صورت یکپارچه و پس از اتخاذ سیاست های نوزایش از سال ۱۳۶۹ به صورت شبکه های بهداشتی، خدمات بهداشت باروری را به روستاییان و شهرنشینان ارائه می کند. به منظور گسترش دسترسی جمعیت روستایی به خدمات «زایمان ایمن و انجام زایمان توسط کارکنان دوره دیده»، تعداد ۳۹۴ واحد تسهیلات زایمانی راه اندازی شد و تعداد ۶۳۰۰ مامای روستایی تربیت و مشغول ارائه خدمات زایمان و تنظیم خانواده و مراقبت های دوران بارداری شدند.[۵]

در بحث کنترل جمعیت و تنظیم خانواده موفقیت های چشمگیری که کشورمان در عرصه های بین المللی به دست آورد، مرهون زنانی است که بیش از مردان در کسب این موفقیت کوشیدند.

با توجه به اطلاعات مندرج در جدول شماره ۱ مشاهده می شود نوع وسایلی که برای جلوگیری از بارداری توسط زنان استفاده می شود، بیش از وسایل جلوگیری مردانه است.

جدول شماره ۱ – درصد استفاده کنندگان از وسایل پیشگیری از بارداری در سال های ۱۳۷۲، ۱۳۶۸ و ۱۳۷۴[۶]

عنوان وسایل جلوگیری	۱۳۶۸	۱۳۷۳	۱۳۷۴
قرص	۷/ ۱۸	۵/ ۲۴	۸/ ۲۲
کاندوم	۲/ ۵	۷/ ۶	۷/ ۵
آ. یو.دی	۸/ ۳	۲/ ۷	۱/ ۷
وازکتومی	—	۰/ ۱	۳/ ۱
توبکتومی	—	۲/ ۹	۷/ ۱۳
نورپلانت و آمپول	—	—	۳/ ۱
جمع	۷/ ۲۷	۶/ ۴۸	۵۲

طرح رابطین

این طرح ابتدا در سال ۱۳۶۹ به طور آزمایشی در جنوب شهر تهران آغاز شد. اکنون این برنامه در تمام شهرهای کشور در حال اجراست که بیش از ۳۵۰۰۰ رابط بهداشتی در آن فعالیت دارند. در حال حاضر نزدیک به ۷۰% مادران در سطح کشور تحت پوشش مراقبت های دوران بارداری و ۳۵% تحت پوشش مراقبت های دوران پس از زایمان قرار دارند.[۷]

داوطلبان بهداشتی از بین زنان واجد شرایط هر محله یا منطقه انتخاب می شوند. این افراد از مراجعه کنندگان به مراکز بهداشتی – درمانی و یا از افراد شرکت کننده در گروههای اجتماعی مثل بسیج خواهران، انجمن اولیا و مربیان و… با یکسری ضوابط انتخاب می شوند و پس از گزینش، در کلاس های آموزشی شرکت می کنند. اخیراً مدل های آموزش استاندارد برای یادگیری داوطلبان تهیه شده است.

هر رابط به طور متوسط ۵۰ خانوار را تحت پوشش قرار می دهد. داوطلبان به منظور انتقال مطالب آموزشی و پیگیری موارد عدم مراجعه برای دریافت خدمات، به منازل خانوارهای تحت پوشش مراجعه می کنند، بدین سان ارتباط آنان با خانوارها برقرار می شود.

یکی از اهداف اجرای این طرح، افزایش دانش و آگاهی جامعه تحت پوشش به ویژه مادران است. از نتایج به دست آمده از اجرای آن می توان به این موارد اشاره کرد:

فراهم آوردن امکانات لازم برای اجرای طرح های درآمدزا و تشکیل تعاونی ها به منظور توانمندسازی زنان جامعه؛

افزایش آگاهی مادران نسبت به مسائل عمده بهداشتی؛

ایمن سازی، تنظیم خانواده و ارائه خدمات مستمر به مادران؛

فعال کردن خدمات بهداشتی در مناطق شهری، روستایی و تشکیل پرونده خانوار برای تمامی خانواده های تحت پوشش مراکز بهداشتی – درمانی؛[۸]

بخش دوم

زنان در رشته های پزشکی

حضور بانوان در دانشگاه

آموزش زنان در ایران و حضور این قشر از جامعه در آموزش عالی را می توان به چهار مرحله تقسیم کرد:

أ) مرحله محرومیت، حدود ۵/ ۱ قرن پیش، یعنی در دوران قاجار؛ نگاه چیره در این مرحله به صورت مردانه و تک جنسیتی بود. همه دانشجویان اعزامی به خارج از کشور، مرد بودند و دارالفنون در انحصار مردان قرار داشت.

ب) مرحله نابرابری؛ هر چند حقوق زنان در دوره رژیم پهلوی به ظاهر مورد توجه و در دستور کار قرار گرفت، ولی محرومیت انباشته شده تاریخی و موانع ساختاری فرهنگی – اجتماعی موجب می شد زنان همچنان دسترسی نابرابر به آموزش عالی داشته باشند. در این مرحله زنان ۳۱% و مردان ۶۹% از دانشجویان کل کشور را تشکیل می دادند و در رشته های پزشکی، زنان ۸/ ۵۳% و مردان ۲/ ۴۶% از کل دانشجویان گروه پزشکی را شامل می شدند. البته ذکر این نکته بااهمیت است که دلیل افزایش تعداد دانشجویان زن در رشته پزشکی نسبت به دانشجویان مرد، سهم بالای بانوان در رشته های مامایی و پرستاری بوده و زنان پزشک متخصص در دوره رژیم پهلوی بسیار کمتر از مردان در دانشگاهها حضور داشتند.

ج) در دهه اوّل انقلاب اسلامی، تصمیماتی در جهت ممنوعیت ورود زنان به برخی از رشته های دانشگاهی گرفته شد و سهم زنان در پذیرش دانشگاهی کاهش یافت. در سال ۱۳۶۸ زنان ۶/ ۲۸% و مردان ۴/ ۷۱% از دانشجویان کشور را تشکیل دادند و در رشته پزشکی حضور زنان با ۳/ ۱۱% کاهش نسبت به پیش از انقلاب به ۵/ ۴۲% و حضور دانشجویان مرد به ۵/ ۵۷% رسید.

د) مرحله جبران که از اواخر دهه ۷۰ شروع شد. زنان دست به حرکتی آرام زده و عواملی همچون پایان جنگ و نیاز به نیروی کارشناسی، سبب شد برخی تفاوت گذاری های جنسیتی در آموزش عالی نسبت به زنان، مورد بازنگری قرار گیرد و بخشی از حقوق از دست رفته آنان بازگردانده شود. به طوری که در سال ۱۳۸۱، ۷/ ۶۲% از دانشجویان دانشگاههای کشور را زنان و ۳/ ۳۷% را مردان تشکیل می دادند.[۹]

زنان دانشجو در رشته های پزشکی

حضور دختران در آموزش عالی در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته که علاقه مندی دختران به رشد سطح علمی و کسب مدارج عالی به ویژه در رشته پزشکی گواه این مدعا است. در دنباله به بررسی کمّی دانشجویان دختر در دانشگاههای علوم پزشکی می پردازیم.

جدول شماره ۲ – توزیع فراوانی دانشجویان شاغل به تحصیل به تفکیک جنسیت در دانشگاههای علوم پزشکی کشور (به جز دانشگاه آزاد اسلامی) ۱۳۷۸ – ۱۳۷۷[۱۰]

جنسیت	دانشگاههای تحت پوشش		دانشگاههای غیر تحت پوشش
	جمع	درصد	جمع	درصد
مرد	۴۷۱۴۶	۴۵	۱۶۳۵	۴۴
زن	۵۶۸۹۸	۵۵	۲۰۹۰	۵۶
نامشخص	۷۷	۰۷/ ۰	۰	۰
جمع	۱۰۴۱۲۱	۱۰۰	۲۷۲۵	۱۰۰

حدوداً ۵۵% زنان و ۴۵% مردان، در دانشگاههای تحت پوشش و غیر تحت پوشش وزارت بهداشت، به تحصیل مشغولند.

در نگاه اوّل و مشاهده حضور ۵۵ درصدی زنان در دانشگاهها برداشت های مختلفی به ذهن می رسد که شاخص ترین آن زنانه شدن رشته پزشکی در کشور است، ولی باید در نظر داشت بیشتر جوانان امکان انتخاب رشته مورد علاقه خود را در دانشگاه ندارند. از طرفی شرایط سخت اقتصادی به آنها اجازه تحصیل در برخی رشته ها را نمی دهد. بعضی از جوانان نیز فقط برای پیدا کردن موقعیت اجتماعی مناسب وارد دانشگاه می شوند و ممکن است هیچ علاقه ایی به رشته ای که سازمان سنجش و سیستم برگزاری کنکور در کشور برای آنها انتخاب کرده، نداشته باشند.

بنابراین در صورتی که افراد حق انتخاب در رشته مورد علاقه خود را داشته باشند و شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کمتر تأثیرگذار باشد، از طرف دیگر در سطوح تخصص و فوق تخصص حضور زنان بیش از مردان باشد، آن وقت با دیدن چنین آماری می توان اظهار کرد که پزشکی در کشور یک رشته زنانه شده است.

جدول شماره ۳ – توزیع فراوانی دانشجویان شاغل به تحصیل به تفکیک مقطع و جنسیت در دانشگاههای علوم پزشکی کشور (به جز دانشگاه آزاد) در سال تحصیلی ۱۳۷۸ – ۱۳۷۷[۱۱]

مقطع تحصیلی	دانشگاههای تحت پوشش
	مرد		زن		نامشخص		جمع
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
کاردانی	۷۳۷۹	۴۷/ ۳۱	۱۶۰۵۶	۵۰/ ۶۸	۶	۰۳/ ۰	۲۳۴۴۱	۱۰۰
کارشناسی	۱۰۸۲۶	۶۱/ ۳۲	۲۲۳۷۱	۳۷/ ۶۷	۶	۰۳/ ۰	۳۳۳۰۳	۱۰۰
کارشناسی ارشد	۱۰۵۸	۵۷/ ۵۰	۹۹۰	۳۲/ ۴۷	۴۴	۱۱/ ۲	۲۰۹۲	۱۰۰
دکتری حرفه ای	۳۳۹۵۵	۳۶/ ۶۲	۱۴۴۵۴	۶۲/ ۳۷	۹	۰۲/ ۰	۳۸۴۱۸	۱۰۰
دکتری تخصصی	۲۰۳۹	۰۳/ ۵۶	۱۵۹۶	۸۶/ ۴۳	۴	۱۱/ ۰	۳۶۳۹	۱۰۰
فوق تخصصی	۳۴	۸۲/ ۶۱	۲۱	۱۸/ ۳۸	۰	۰	۵۵	۱۰۰
دکتری	۷۳۰	۹۵/ ۶۴	۳۸۸	۵۲/ ۳۴	۶	۵۳/ ۰	۱۱۲۴	۱۰۰
نامشخص	۱۱۳۵	۳۵/ ۵۲	۱۰۲۲	۵۵/ ۴۷	۲	۱۰/ ۰	۲۱۴۹	۱۰۰
جمع کل	۴۷۱۴۷	۲۸/ ۴۵	۵۶۸۹۸	۶۵/ ۵۴	۷۷	۰۷/ ۰	۱۰۴۱۲۱	۱۰۰

در نگاهی دقیق تر نسبت به زنان شاغل به تحصیل و بررسی سطوح تحصیلی ایشان درمی یابیم که در سال های ۱۳۷۸ – ۱۳۷۷ در مقاطع کاردانی و کارشناسی به ترتیب ۵۰/ ۶۸% و ۳۷/ ۶۷% از دانشجویان دانشگاههای علوم پزشکی، یعنی حدود۲۳ از کل دانشجویان در این مقاطع تحصیلی را زنان تشکیل می دادند. از طرفی هر چه مقطع تحصیلی بالاتر می رود، درصد حضور زنان کمرنگ تر به چشم می خورد، به طوری که عکس مورد بالا را می توان در مقاطع دکترای حرفه ای، فوق تخصص و دکترای مشاهده کرد، چرا که مردان بیش از ۶۰% از کرسی های تحصیلی را اشغال کرده اند.

ذکر دو نکته مهم است: اوّل اینکه، آمار مربوط به سال ۱۳۷۸ – ۱۳۷۷ می باشد و به احتمال زیاد با توجه به رشد روزافزون حضور دختران در دانشگاهها، در حال حاضر در این رشته بیش از ۵۵% از کل دانشجویان را دختران تشکیل می دهند. دوم اینکه نرخ دانشجویان زن کمتر از تعداد دواطلبان زن برای حضور در رشته های پزشکی است. بنابراین به شرط قبولی تمامی داوطلبان شرکت در رشته های پزشکی، تعداد دختران دانشجو در این رشته بسیار بیشتر از تعداد پسران دانشجوی پزشکی خواهد بود.

برخی از دلایل فراوانی حضور زنان نسبت به مردان در مقاطع کاردانی و کارشناسی به شرح ذیل است:

– عدم احساس نیاز به تأمین معیشت خانواده و درآمد اقتصادی برای زنان؛

– بالا رفتن سن ازدواج دختران؛

– در دست داشتن یک مدرک دانشگاهی بدون احساس نیاز به ادامه تحصیل در آینده؛

– عدم وجود برخی از رشته های پزشکی در مقاطع فوق لیسانس و دکترا در کشور؛

برخی از مشکلات زنان و سبب توقف آنها در ادامه تحصیل در مدارج عالی تر

– ازدواج و عدم موافقت همسر برای ادامه تحصیل در این رشته؛

– مادر شدن و مشکلات ادامه تحصیل با داشتن فرزند؛

– عدم امکان رقابت با پزشکان مرد در بازار کار به دلیل دیدگاه سنتی مردسالار حاکم در جامعه؛

– مراجعه و گذراندن دوران طرح در روستاها و دور بودن از خانواده و مشکلات و تعصبات احتمالی خانواده در مورد زن.

از آنجا که اطلاعات مربوط به سال های ۱۳۷۸ – ۱۳۷۷ می باشد، ممکن است در سال های آتی، اختلاف فاحش در حضور زنان در مقاطع دکترای حرفه ای و تخصص به تعادل برسد و زمینه های مناسب برای انتخاب رشته و یا ادامه تحصیل زنان در رشته های پزشکی فراهم شود. همچنین مسائل فرهنگی و خانوادگی چون سدی در مقابل زنان در رسیدن به خواسته هایشان نباشد.

جدول شماره ۴ – توزیع فراوانی دانشجویان شاغل به تحصیل به تفکیک مقطع و جنسیت در دانشگاههای علوم پزشکی کشور (به جز دانشگاه آزاد) در سال تحصیلی ۱۳۷۸ – ۱۳۷۷[۱۲]

مقطع تحصیلی	دانشگاههای غیر تحت پوشش
	مرد		زن		جمع
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
کاردانی	۵۱۶	۳۹/ ۶۲	۳۱۱	۶۱/ ۳۷	۸۲۷	۱۰۰
کاشناسی	۳۰۷	۴۹/ ۲۹	۷۳۴	۵۱/ ۷۰	۱۰۴۱	۱۰۰
کارشناسی ارشد	۱۹۵	۳۲/ ۶۱	۱۲۲	۶۸/ ۳۸	۳۱۸	۱۰۰
دکتری حرفه ای	۴۸۷	۸۲/ ۳۶	۸۳۴	۱۸/ ۶۳	۱۳۲۰	۱۰۰
دکتری تخصصی	۱۸	۰۰/ ۸۵	۳	۰۰/ ۱۵	۲۰	۱۰۰
فوق تخصصی	۰	۰	۰	۰	۰	۱۰۰
دکتری	۸۵	۴۳/ ۷۱	۳۴	۵۷/ ۲۸	۱۱۹	۱۰۰
نا مشخص	۲۹	۲۵/ ۳۶	۵۱	۷۵/ ۶۳	۸۰	۱۰۰
جمع	۱۶۳۵	۸۹/ ۴۳	۲۰۹۰	۱۱/ ۵۶	۳۷۲۵	۱۰۰

همان طور که از اطلاعات مندرج در جدول شماره ۴ ملاحظه می شود، از ۲۰ نفر دانشجوی رشته های مختلف در مقطع دکترای تخصصی ۱۵% زنان و ۸۵% مردان در حال تحصیل اند. در مقطع دکترا، زنان ۵۷/ ۲۸% و مردان ۴۳/ ۷۱% از کرسی های تحصیلی را به خود اختصاص داده اند.

در تمامی رشته های تحصیلی ۱۱/ ۵۶% را زنان و ۸۹/ ۴۳% را مردان اشغال کرده اند.

از ۱۳۲۰ نفر دانشجوی مقطع دکترای حرفه ای ۱۸/ ۶۳% را زنان و ۸۲/ ۳۶% از دانشجویان را مردان تشکیل می دهند. در پایان باید اذعان کرد به جز رشته دکترای حرفه ای، زنان در مقاطع بالای تحصیلی در تمام رشته های پزشکی حضور کمتری دارند.

وضعیت حضور زنان در دانشگاههای خارج از پوشش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تقریباً مانند وضعیت زنان در دانشگاههای زیر پوشش وزارتخانه است.

زنان در تاریخ پزشکی جهان

حدود ۱۰۰ سال پیش هنگامی که اولین زن تحصیل برای کسب مدرک پزشکی را آغاز کرد، مناظره اجتماعی درگرفت. لیبرال ها که اشتغال به کار را یک حق همگانی می دانند، از جنبش تقاضای حق رأی و پذیرش حرفه ای پزشکی برای زنان پشتیبانی کرد. تقریباً در تمام کشورهایی که تجربه سابقه طولانی از تحصیل مردان در رشته پزشکی داشتند، عدم پذیرش زنان در این رشته با شدت بسیار همراه بود. در کشورهایی همچون ایالات متحده، دانشکده پزشکی زنان فیلادلفیا در سال ۱۲۲۹ش – ۱۸۵۰ میلادی تأسیس شد و دانشگاهها و انجمن های زنان به دنبال آن شکل گرفتند. این حرکت در نیمه دوم قرن نوزدهم به گشایش دانشگاه پزشکی جان هاپکینز در سال ۱۲۷۲ش – ۱۸۹۳م که به عنوان یک مؤسسه، پذیرای هر دو جنس بود، انجامید. در همان دهه اشتغال پزشکان زن در بلژیک و روسیه به شکل قانونی درآمد و در سال ۱۲۸۹ش – ۱۹۱۰م در آلمان، ایتالیا و اسپانیا ورود زنان به دانشگاه، آزاد اعلام شد. این در حالی بود که قرن های متمادی زنان نقش پرستاران را چه در کنار طبیبان یا در صومعه ها و یا در جبهه های جنگ ایفا می کردند، نیز می توان از زنانی که به صورت سنتی در تمام سده ها به حرفه مامایی اشتغال داشتند، نام برد. این پیشرفت تا جایی ادامه پیدا کرد که در قرن حاضر زنان حتی موفق به دریافت جایزه نوبل در حرفه پزشکی شده اند.

در تمام کشورها دلایل مخالفت مردان با اندکی تفاوت دارای ریشه های ذهنی مشترک است. از جمله دلایل که در کشورما نیز با آن روبه رو بوده یا هستیم عبارت است از:

أ) دلایل زیست شناختی و فیزیولوژیک؛

ب) دلایل قانونی؛

ج) دلایل اجتماعی و فرهنگی؛[۱۳]

در جوامع کنونی، ساختارهای اجتماعی، بازار کار، تغییر نگرش نسبت به جنسیت و نسبت زاد و ولد چنان تغییر یافته که بحث های صد سال پیش در کشورهای مختلف در مورد دستیابی زنان به تخصص شغلی، موجب تعجب پژوهشگران امروزی می گردد. واقعیت آن است که تلاش زنان برای دستیابی به حق انتخاب در ادامه تحصیل و یا دسترسی به حقوق طبیعی خود همچنان ادامه دارد. شاید تلاش کسانی که اکنون در راه رسیدن زنان به حقوق انسانی خود ایستادگی می کنند، برای جامعه بشری در ۱۰۰ سال دیگر مضحک به نظر برسد.

مشکلاتی از این دست که زنان برای اثبات توانمندی های خود مجبور به تلاش چند برابر هستند، در تمام جوامع بشری و از جمله کشورمان دیده می شود.

در این قسمت درصد رشد حضور زنان در رشته های پزشکی را بررسی کرده و خواهیم دید زنان متخصص ایرانی مانند همتایان خود در دیگر کشورها علی رغم موانع اجتماعی، با تلاشی دوچندان، با مشکلات دست و پنجه نرم می کنند تا توانمندی های خود را به عرصه حضور رسانند.

اشتغال زنان در رشته های پزشکی

پس از بررسی دانشجویان و مشاهده افزایش حضور دختران دانشجو نسبت به دانشجویان پسر، به بررسی وضعیت شاغلان در رشته پزشکی در دانشگاههای علوم پزشکی می پردازیم.

در خصوص اطلاعات مربوط به این قسمت بیان نکات زیر بااهمیت است:

با عنایت به عدم وجود آمارهایی در رشته های پزشکی با تفکیک جنسیت در سرشماری سال ۱۳۷۵ و سال های پیش از آن، در این مقاله فقط شاغلان در رشته های پزشکی در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مورد بررسی قرار گرفته اند.

برخی از پزشکان یا فارغ التحصیلان رشته های پزشکی چون در دانشگاهها یا وزارت بهداشت و درمان به کار اشتغال ندارند، در آمارهای موجود ذکری از آنان به میان نیامده است، به عنوان مثال افرادی که در خارج از کشور مدرک هایی در رشته پزشکی گرفته اند و در کلینیک یا مطب های خصوصی فعالیت می کنند.

زنان شاغل در حرفه پزشکی

جدول ۵ – توزیع فراوانی شاغلان در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان های وابسته به تفکیک جنسیت ۱۳۸۲ – ۱۳۸۱[۱۴]

هیات علمی		پزشک در مقاطع دکترای غیر هیات علمی		پیرا پزشک		سایر کارکنان		کل
تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
شاغلین در وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی	زن	۳۰۰۵	۳۱	۵۳۰۸	۳۳	۸۸۹۵۴	۵۹	۲۶۵۸۱	۲۷	۱۲۳۸۴۸	۴۵
	مرد	۶۵۵۷	۶۹	۱۰۹۱۲	۶۷	۶۲۳۳۲	۴۱	۷۱۶۹۹	۷۳	۱۵۴۵۰۰	۵۵
جمع*		۹۵۶۲	۱۰۰	۱۶۲۲۱	۱۰۰	۱۵۱۲۸۶	۱۰۰	۹۸۲۸۰	۱۰۰	۲۷۵۳۴۹	۱۰۰
شاغلین در سازمانهای وابسته وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی	زن	۸۴	۳۷	۳۱۲	۳۶	۳۶۶۲	۵۶	۸۲۶۰	۴۲	۱۲۳۱۸	۴۵
	مرد	۱۴۶	۶۳	۵۵۶	۶۴	۲۸۹۵	۴۴	۱۱۶۱۳	۵۸	۱۵۲۱۰	۵۵
جمع		۲۳۰	۱۰۰	۸۶۸	۱۰۰	۶۵۵۷	۱۰۰	۱۹۸۷۳	۱۰۰	۲۷۵۳۸	۱۰۰
جمع کل		۹۷۹۲	۳	۱۷۰۸۹	۶	۱۵۷۸۴۹	۵۳	۱۱۸۱۵۳	۳۹	۳۰۲۸۷۷	۱۰۰

* اختلاف آماری که بین جمع کل و تعداد زن و مرد در جدول مشاهده می شود، به دلیل وجود گزینه نامشخص است که در این قسمت از بیان آن صرف نظر شده است.

پس از مرور جدول شماره ۵ مشاهده می شود ۴۵% شاغلان در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، زن و ۵۵% مرد می باشد و سهمیه اشتغال زنان در این وزارتخانه به ترتیب عبارت است از ۳۱% اعضای هیئت علمی، ۳۳% پزشکان و مقاطع دکترا، ۵۹% پیراپزشکان و ۲۷% سایر کارکنان.

پس از مقایسه کارکنان این وزارتخانه نسبت به سال گذشته درمی یابیم نرخ حضور زنان در گروه هیئت علمی و پیراپزشکی تغییر نکرده و در گروه پزشکی و مقاطع دکترا از ۳۲% به ۳۳% و گروه سایر کارکنان از ۲۶% به ۲۷% نسبت به سال گذشته افزایش ۱% را نشان می دهد.

در گروه پیراپزشکان زنان ۵۹% و مردان ۴۱% از کارکنان این قسمت را تشکیل می دهند و فقط در این گروه است که تعداد زنان شاغل بیش از مردان است و در نهایت زنان ۲۷% و مردان ۷۳% سایر کارکنان این وزارتخانه را شامل می شوند.

۲۲۶۷ زن عضو هیئت علمی[۱۵] در سال ۱۳۷۳ در این وزارتخانه مشغول به کار بودند که در مقایسه با سال ۱۳۸۳ از رشد ۵/ ۳۲% برخوردار بوده و این درصد افزایش در مردان عضو هیئت علمی ۶/ ۱۶% است. در مقطع دکترای غیر هیئت علمی در سال ۱۳۷۳ نسبت به سال ۱۳۸۳ رشد ۴۸% زنان را نشان می دهد و نسبت به مردان در همین سال ها در مقطع تحصیلی مشابه از رشد ۲۴% خبر می دهد. در رشته پیراپزشکی در ۱۰ سال گذشته نیروی انسانی زن ۳۲% افزایش پیدا کرده و اشتغال مردان ۱۱% افزایش داشته است. در دهه اخیر آمار وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی از رشد ۳۸% زنان و ۱۱% مردان خبر می دهد.

زنان هیئت علمی در رشته های پزشکی

جدول شماره ۶ – توزیع فراوانی اعضای هیئت علمی دانشگاههای علوم پزشکی کشور بر حسب رشته تحصیلی و به تفکیک جنسیت در سال ۱۳۸۲ – ۱۳۸۱[۱۶]

مقطع تحصیلی	زن		مرد		جمع کل
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
پزشک فوق تخصص	۱۳۹	۲۰	۵۷۰	۸۰	۷۰۹	۱۰۰
پزشک متخصص	۱۲۰۵	۲۶	۳۵۱۴	۷۴	۴۷۱۹	۱۰۰
فوق دکتری	۲	۲۹	۵	۷۱	۷	۱۰۰
دکتری	۲۷۶	۳۹	۱۰۴۹	۱۴۸	۱۳۲۵	۱۰۰
فلوشیپ	–	–	۲۶	۱۰۰	۲۶	۱۰۰
کارشناسی ارشد	۱۵۶۴	۴۷	۱۷۹۴	۵۳	۳۳۵۸	۱۰۰
کارشناسی*	۱۰۴	۸۵	۱۹	۱۵	۱۲۳	۱۰۰
داندانپزشک متخصص	۲۷۳	۳۷	۴۷۳	۶۳	۷۴۶	۱۰۰
دکترای حرفه ای	۶۸	۲۳	۳۲۷	۷۷	۲۹۵	۱۰۰
تحصیلات حوزوی	–		۶	۱۰۰	۶	۱۰۰
نا مشخص	۳	۲۱	۱۱	۷۹	۱۴	۱۰۰
جمع کل	۳۶۳۴	۳۲	۷۶۹۴	۶۸	۱۱۳۲۸	۱۰۰
درصد به کل	۳۳%		۶۸%		۱۰۰%

* کارشناس در رشته پزشکی شامل رشته های پرستاری و تکنسین می باشد.

با مطالعه اطلاعات جدول شماره ۶ درمی یابیم که از ۱۳۲۸ عضو هیئت علمی شاغل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ۳۲% زن و ۶۸% مرد می باشند. همچنین ۲۰% از پزشکان فوق تخصص هیئت علمی، زن هستند و این در حالی است که ۸۰% تصدی این پست ها بر عهده مردان است.

از ۲۹۵ نفر دکترای حرفه ای ۲۳% را زنان و ۷۷% را مردان تشکیل می دهند. همچنین ۲۶% زنان و ۷۴% از مردان به عنوان پزشک متخصص در این وزارتخانه مشغول به کارند.

همان طور که آمار نشان می دهد زنان به جز در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد که به ترتیب ۸۵% و ۴۷% از اعضای هیئت علمی را تشکیل می دهند، در تمام مقاطع تحصیلی سهم زنان کمتر از ۴۰% شاغلان در قسمت هیئت علمی دانشگاههای علوم پزشکی است.

علی رغم آنکه در رشته های پزشکی حضور دانشجویان دختر بیش از پسران به چشم می خورد، ولی به طور متوسط زنان کمتر از ۱۳ کرسی های هیئت علمی در این رشته را به خود اختصاص داده اند. از طرفی در مقاطع دکترای حرفه ای و فوق تخصص، این نسبت حتی به حدود ۱۴ می رسد. این آمار نشان دهنده آن است که هر چه مقاطع تحصیلی بالاتر می رود. حضور زنان هیئت علمی در عرصه های فوق تخصص و دکترای حرفه ای کمرنگ تر می شود.

زنان متخصص غیر هیئت علمی شاغل در رشته های پزشکی

جدول شماره ۷ – توزیع فراوانی پزشک، دندانپزشک، داروساز، دامپزشک و دکترا (غیر هیئت علمی) شاغل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان های وابسته بر حسب مقطع تحصیلی و جنسیت در سال ۱۳۸۱[۱۷]

مقطع تحصیلی	زن		مرد		جمع کل
	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
پزشک فوق متخصص	۴	۱۳	۲۶	۸۷	۳۰	۱۰۰
پزشک متخصص	۱۶۲۹	۳۵	۲۹۷۷	۶۵	۴۶۰۷	۱۰۰
دکتری	۱۱۰	۳۳	۲۲۰	۶۷	۳۳۰	۱۰۰
داندانپزشک متخصص	۸	۱۵	۴۷	۸۵	۵۵	۱۰۰
دکترای حرفه ای	۳۸۵۴	۳۲	۸۱۷۵	۶۸	۱۲۰۳۰	۱۰۰
نامشخص	۱۶	۵۳	۲۳	۷۷	۳۹	۱۰۰
جمع کل	۵۶۲۱	۳۳	۱۱۴۶۸	۶۷	۱۷۰۹۱	۱۰۰
درصد به کل	۳۳%		۶۷%		۱۰۰%

اطلاعات مندرج در جدول شماره ۷ نشان دهنده آن است که از ۵۶۲۱ زن غیر هیئت علمی شاغل در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی فقط ۴ زن در قسمت فوق تخصص، ۸ زن دندانپزشک متخصص و ۱۱۰ زن در قسمت دکترا مشغول فعالیت هستند. بیشترین حضور زنان در قسمت پزشکان متخصص با مشارکت ۱۶۲۹ زن مشاهده می شود.

زنان فوق تخصص ۱۳% یعنی حدود ۱۷ نیروی انسانی در قسمت پزشکان فوق تخصص را به خود اختصاص داده اند. زنان دندانپزشک متخصص حدود ۱۶ از نیروی انسانی غیر هیئت علمی را بر عهده داشته اند.

در کل ۳۳% از زنان و ۶۷% از مردان به عنوان شاغلان غیر هیئت علمی در این وزارتخانه مشغول به کار هستند.

زنان متخصص غیر هیئت علمی از نظر نرخ اشتغال وضعیتی مشابه زنان هیئت علمی دارند. بدین ترتیب که هر دو گروه فقط ۱۳ از کل کارکنان این وزارتخانه را تشکیل می دهند.

پس از بررسی شاغلین در رشته های پزشکی در وزارت بهداشت که به ترتیب شامل: اعضای هیئت علمی، دکترای غیر هیئت علمی، پیراپزشکان و سایر کارکنان می شود، فقط در گروه پیراپزشکی حضور زنان بیشتر از مردان می باشد.

زنان پیراپزشک

حال به بررسی وضعیت استخدامی پیراپزشکان زن که بیشترین حضور در این قسمت را دارا هستند، می پردازیم.

جدول شماره ۸ – توزیع پیراپزشکان شاغل در وزارت بهداشت و سازمان های وابسته بر حسب نوع استخدام، جنسیت و محل خدمت – ۱۳۸۱[۱۸]

جنسیت		شهری		روستا		جمع کل
		رسمی*	غیر رسمی**	رسمی	غیر رسمی
مرد	تعداد	۴۴۱۸۷	۴۵۲۷	۱۵۳۵۳	۱۱۶۰	۶۵۲۲۷
	درصد	۴۴	۲۱	۴۶	۴۴	۴۱
زن	تعداد	۵۵۹۲۳	۱۷۳۵۹	۱۷۸۷۱	۱۴۶۳	۹۲۶۱۶
	درصد	۵۶	۷۹	۵۴	۵۶	۵۹
جمع		۱۰۰۱۱۰	۲۱۸۸۶	۳۳۲۲۴	۲۶۲۳	۱۵۷۸۴۳
جمع کل		۱۲۱۹۶۹		۳۵۸۴۷

* رسمی: شامل رسمی آزمایشی، رسمی پیمانی و قطعی می باشد.

** غیر رسمی: شامل طرحی، پیام آور، قراردادی و مشمول وظیفه می باشد.

از جدول شماره ۸ درمی یابیم که زنان در رشته های پیراپزشکی بیش از مردان حضور دارند بدین ترتیب که زنان ۵۹% و مردان ۴۱% از پیراپزشکان شاغل در وزارت متبوع و سازمان های وابسته را تشکیل می دهند. از طرفی مشاهده می شود از کل ۲۱۸۸۶ نفر نیرویی که در قالب قراردادهای مختلف و به صورت غیر رسمی در نقاط شهری در این وزارتخانه مشغول به کارند، ۷۹% سهم زنان و ۲۱% سهم مردان است. یعنی با وجود کثرت حضور زنان در این رشته، از امنیت شغلی کمتری نسبت به مردان برخوردارند.

همچنین ۷۹% از زنان پیراپزشک در شهر و ۲۱% در روستا مشغول به کارند، این نسبت در مورد مردان، ۷۵% در شهر و ۲۵% در روستا می باشد.

زنان شاغل در داروخانه ها

جدول شماره ۹ – توزیع فراوانی داروخانه های مستقل کشور به تفکیک مقطع تحصیلی و جنسیت در سال ۱۳۸۱ – ۱۳۷۷[۱۹]

سال		دکتر داروساز		لیسانس و فوق لیسانس		تکنیسین و کمک تکنیسین		سایر
		تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد	تعداد	درصد
۱۳۷۷	زن	۱۲۶۴	۲۴	۷۲	۱۶	۵۷۰	۱۱	۷۱۷	۱۵
	مرد	۴۰۵۰	۷۶	۳۷۱	۸۴	۴۶۶۴	۸۹	۴۲۲۵	۸۵
	جمع	۵۳۱۴	۱۰۰	۴۴۳	۱۰۰	۵۲۳۴	۱۰۰	۴۹۴۲	۱۰۰
۱۳۸۱	زن	۲۱۸۰	۲۹	۱۵۱	۱۹	۱۶۵۴	۱۶	۸۵۰	۲۰
	مرد	۵۲۴۹	۷۱	۶۵۷	۸۱	۸۴۱۹	۸۴	۳۳۵۷	۸۰
	جمع	۷۴۲۹	۱۰۰	۸۰۸	۱۰۰	۱۰۰۷۳	۱۰۰	۴۳۰۷	۱۰۰

از مطالعه جدول شماره ۹ برمی آید که تعداد زنان شاغل در داروخانه های مستقل کشور با مدرک تحصیلی دکترای تخصصی و دکترا در سال ۱۳۷۷ از ۱۲۶۴ نفر به ۲۱۸۰ نفر در سال ۱۳۸۱ رسیده که رشدی بالغ بر ۴/ ۷۲% را نشان می دهد و تعداد دکترای مرد شاغل در سال ۱۳۷۷ از ۴۰۵۰ نفر به ۵۲۴۹ نفر در سال ۱۳۸۱ رسیده که رشدی معادل ۶/ ۲۹% را نشان می دهد. در این قسمت علاوه بر آنکه باز تعداد مردان در مقطع دکترا بیش از دو برابر زنان در سال ۱۳۸۱ است، ولی با حضور زنان در مقاطع بالای تحصیلی، می توان حدس زد اختلاف سطح در مقاطع تخصصی این رشته در آینده ای نه چندان دور از بین برود.

در مقطع فوق لیسانس و لیسانس نیز در سال ۱۳۸۱ حضور زنان نسبت به سال ۱۳۷۷، ۷/ ۱۰۹% افزایش را نشان می دهد، که در همین سال ها حضور مردان از افزایش ۷۷% برخوردار بوده است. این درصد افزایش، شتاب زنان در گذراندن پله های ترقی نسبت به مردان را نشان می دهد. در مقطع تکنیسین و کمک تکنیسین زنان شاغل، افزایش ۱۹۰ درصدی در سال ۱۳۸۱ نسبت به سال ۱۳۷۷ را نشان می دهند و حضور مردان در مقطع تحصیلی مشابه از ۸۵% افزایش خبر می دهد.

با مطالعه جدول بالا در سال ۱۳۸۱ مشاهده می گردد، از تعداد ۷۴۲۹ دکتر داروساز ۲۹% زن و ۷۱% مرد می باشند. در مقطع فوق لیسانس و لیسانس، زنان ۱۹% و مردان ۸۱% از کارکنان این واحدها را تشکیل می دهند، همچنین ۱۶% از شاغلان داروخانه ها با مدرک تکنیسین و کمک تکنیسین را زنان و ۸۴% از تصدی این پست را مردان اشغال کرده اند. از ۴۲۰۷ نفر سایر کارکنان داروخانه ها ۲۰% زنان و ۸۰% را مردان تشکیل می دهند.

زنان پزشک و دندانپزشک

جدول شماره ۱۰ – نسبت زنان پزشک و دندانپزشک به کل پزشکان شاغل در نیروی انسانی درمان و دارو[۲۰]

	۱۳۵۵	۱۳۵۸	۱۳۷۵
زنان پزشک	۳/ ۸%	۵/ ۹%	۴/ ۳۵%
زنان دندانپزشک	۸/ ۱۷%	۶/ ۲۰%	۶/ ۳۳%

جدول شماره ۱۰ نشان دهنده رشد بیش از۳۰۰ درصدی زنان پزشک در سال ۷۵ نسبت به سال ۱۳۵۵ می باشد. همچنین حضور زنان دندانپزشک در همین سال ها از رشد حدود ۲۰۰ درصدی برخوردار بوده است.

افزایش حضور علاوه بر آنکه نشان دهنده رشد سطح علمی زنان در رشته های پزشکی است، بیانگر افزایش حضور زنان در فعالیت های اجتماعی، ارتقای حضور در مدارج بالای دانشگاهی و رشد اشتغال زنان نیز می باشد.

جدول شماره ۱۱ – تعداد پزشکان به تفکیک تخصص و جنسیت – ۱۳۷۵[۲۱]

نوع تخصص	زن		مرد		جمع
	تعداد