پاورپوینت کامل وضعیت حوزه های علمیه در زمان فقیه محقق مقدس اردبیلی ۶۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل وضعیت حوزه های علمیه در زمان فقیه محقق مقدس اردبیلی ۶۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل وضعیت حوزه های علمیه در زمان فقیه محقق مقدس اردبیلی ۶۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل وضعیت حوزه های علمیه در زمان فقیه محقق مقدس اردبیلی ۶۸ اسلاید در PowerPoint :

>

۴۲

اشاره

احمد بن محمد معروف به مقدس اردبیلی، فقیه و متکلم و حکیم برجسته ایرانی در سده دهم هجری است .

بررسی وضعیت حوزه های علمی و روحانیت شیعه در زمان مقدس اردبیلی یعنی قرن دهم هجری که مقارن با اولین سده حاکمیت
دولت شیعی مذهب صفوی است، اقتضا دارد تا نگرشی هر چند به اجمال در خصوص اوضاع و فضای علمی و فکری ایران در آستانه
سده دهم هجری و تشکیل حکومت صفوی صورت گیرد .

حوزه های علمی ایران در آستانه قرن دهم

گرچه با هجوم چنگیز و تیمور، دوران طلایی نظامیه ها و دیگر مدارس و مراکز علمی معروف و مشهور جهان اسلام به سرآمد و یا
چراغ آنها کم سو گردید، اما پس از فروکش کردن تب و تاب تهاجمهای نظامی، مجددا بازار علوم و معارف رونق گرفت و نهال علم و
دانش از نو، جوانه زد; مراکز علمی قدیمی فعالیت خود را از سرگرفتند و همچنین مدارس جدید آغاز به کار کردند . هرات، در عصر
جانشینان تیمور، بویژه دوران سلطان حسین بایقرا در سایه آرامش و امنیتی که ایجاد شده بود و در نتیجه تشویق و
مایت سلاطین تیموری از فعالیتهای فرهنگی، یکی از پرفروغ ترین مکاتب علمی و فرهنگی را در خود جای داد که تاثیر بسزایی بر
فرهنگ ایران در سده های بعد نهاد .

منابع تاریخی از قریب چهل حوزه علمی و مدرسه و حظیره بزرگ و کوچک یاد می کنند ^(۱) که در زمان سلطان حسین بایقرا در
هرات دایر و مشغول فعالیت بوده اند و بیش از ده هزار طالب علم از سرتاسر دنیای اسلامی در آنجا به تحصیل اشتغال داشته اند، و
از میان آنها مدارس «غیاثیه » و «بدیعیه » و «مدرسه شریف سلطانی » شهرت و عظمت خاصی داشتند و اساتید مبرز و برجسته ای
کرسی تدریس را در آنجا عهده دار بودند .

در مکتب علمی هرات، تمامی رشته های معارف نظیر ادبیات، منطق، کلام، حکمت، درایه، حدیث، فقه، ریاضی و سایر رشته های
علوم عقلی و نقلی در کنار هم تدریس و تعلیم می شد و اساتید و مدرسان و احیانا متعلمان این مدارس متصدی یک یا چند منصب
مثل صدارت، قضاوت، وزارت، تولیت، نقابت، شیخ الاسلامی، مفتی، امامت جماعت و جمعه بودند . در خراسان، خصوصا شهرهای
مشهد و نیشابور، چندین مدرسه وجود داشت که اداره امور آنها عموما به دست شیعیان بود . ^(۲)

حوزه فرهنگی نواحی مرکزی ایران به محوریت شیراز در علوم عقلی بویژه

حکمت و کلام فعال بود مدارس علمی شیراز که از قدیم الایام بالنده وجوشان بود، در این دوران نیز پر فروغ و رونق بود; خصوصا
پس از آنکه حکیم و متکلم نامی، علامه سید شریف جرجانی (متوفی ۸۱۶ ق) به درخواست شاه شجاع مظفری از گرگان به شیراز
عزیمت کرد و در مدرسه «دارالشفاء» به تدریس پرداخت . ^(۳) بازار بحث و تدریس رونق بیشتری یافت و پس از او شاگردانش نظیر
مولانا محی الدین کوشکناری، مؤسس مدرسه ای در شیراز، حوزه درس استاد را دنبال کردند .

مدرسه «منصوریه » از دیگر مدارس مشهور شیراز و حتی جهان اسلام در این زمان است که صدرالدین محمد دشتکی (متوفی ۹۰۳
ق) حکیم نامدار، بنیانگذار آن بود ^(۴) وعده کثیری از طالبان حکمت را به خود جذب نمود . مدارس «حبیبیه » ، «بیگم » یا
«دارالایتام » ، مدرسه «الاخوان الالهین » ، دیگر مراکز علمی بزرگ شیراز در نیمه دوم سده نهم هجری هستند . ^(۵)

مکتب عقلی شیراز، هر چند با وجود حکمای برجسته ای چون علامه سید شریف جرجانی، صدرالدین محمد دشتکی و جلال
الدین محمد دوانی، تحول چشمگیری در حکمت اسلامی ایجاد نکرد و پا از دایره تحشیه و تعلیقه نویسی فراتر ننهاد، اما شهرت
ویژه ای پیدا کرد و با دیگر حوزه های علمی جهان اسلام خصوصا حوزه علمیه حله و نجف در ارتباط و مراوده بود . عده ای از حکما،
پس از چیدن گلهایی از باغ حکمت پا به بوستان فقاهت نهادند، و برخی فقها پس از چندی تفحص و تدبر در مباحث فروع دین وارد
عرصه تحقیق در مسائل علوم عقلی گردیدند . ^(۶) شمار قابل توجهی از شاگردان علامه حلی از متعلمان ایرانی بودند و نیز طلاب
ایرانی تعداد زیادی از محصلان حوزه علمیه حله را به خود اختصاص می دادند .

علاوه بر مدارس و مراکز علمی و فرهنگی مذکور، که در واقع مراکز آموزش عالی آن دوره محسوب می شوند، در تمامی شهرها و
ولایات ایران مدارس و مکتب خانه هایی وجود داشت که سطح تعلیم و تدریس آنها در حد مقدماتی یا متوسط بود .

حوزه های علمیه شیعه در آستانه سده دهم هجری قمری

از سده سوم تا قرن ششم هجری، ابتدا ری و قم و سپس بغداد و نجف اشرف جایگاه حوزه های علمیه و مرکز نشر و اشاعه معارف
شیعی بودند . اما پس از آنکه ترکان سلجوقی بر ایران و عراق تسلط یافتند . با تعصب خشک و خشونت، مدعی دفاع از مذهب اهل
سنت و خلافت عباسیان گردیدند . گروهی از شیعیان برای رهایی از فشار و تعدی سلاجقه متعصب و بی فرهنگ، به درون
سرزمینهای باتلاقی بین النهرین خزیدند، تا در پناه نیزارهای آن منطقه سکونت گزینند . این گروه تحت زعامت افرادی از قبیله
بنی مزید شهر «حله » را بر ساحل فرات میان بغداد و کوفه بنا نهاده و حیات سیاسی، اجتماعی، دینی خود را پی گرفتند .

در سایه آرامش و امنیتی که در حله حاصل شد، ابن ادریس حلی، فقیه و محقق بزرگ شیعی مذهب، حوزه علمیه آنجا را بنیان
نهاد و اداره آن را خود به دست گرفت و پس از او شخصیتهای برجسته ای همچون محقق حلی، علامه حلی زعامت و رهبری حوزه
علمیه را به عهده گرفتند .

حوزه علمیه مرکزیت یافت و طلاب برای تحصیل معارف دینی در سطوح عالی، از سراسر جهان اسلام راهی آنجا می شدند .

شکوفایی، رونق و دوران طلایی حوزه علمیه حله تا اوایل سده دهم هجری به

طول انجامید و اکثریت فقهای نامور شیعه در این فاصله زمانی، دانش آموخته و تعلیم یافته این حوزه می باشند . البته حوزه علمیه
نجف اشرف در این مدت بکلی تعطیل نشد، اما فروغ آن بسیار کم سو بود .

در لبنان، خصوصا منطقه کوهستانی جبل عامل نیز مدارس و حوزه های علمی کوچک و بزرگی وجود داشت که از زمان شهید اول
رونق و بالندگی بیشتری یافته بود و در ابتدای قرن دهم هجری، حوزه علمیه «کرک نوح » با زعامت شیخ علی بن هلال جزایری –
شاگرد ابن فهد حلی – شکوفایی خاصی پیدا کرد و شاگردانی چون محقق کرکی، ابن ابی جمهور احسائی و عزالدین عاملی در
محضر وی به تحصیل پرداختند .

حوزه علمیه نجف اشرف نیز در اواخر قرن نهم هجری به واسطه سکونت شیخ شرف الدین حسن بن عبدالکریم فتال در آن شهر، بر
فعالیت خود افزود . ^(۷)

در ایران، از سده نهم هجری، بویژه نیمه دوم آن سده، علما و فقهای شیعه حضوری چشمگیر و فعال داشتند، و در شهرهای
شیعه نشین مانند کاشان و مشهد و قم، حوزه ها و مدارس علمی شیعه احیا، یا دایر گردید; رضی الدین عبدالملک فتحانی (م بین
سالهای ۸۵۱ تا ۸۷۷ ق) از خاندان فتحانی قم و شاگرد شیخ جمال الدین مقداد حلی و احمد بن فهد حلی، با مهاجرت به کاشان و
تاسیس حوزه علمیه آن شهر گام بزرگی را در نشر و اشاعه معارف شیعی در ایران برداشت و پس از او پسرش فتح الله قمی و
نبیره اش ملا وجیه الدین عبدالله، کار وی را تداوم بخشیدند . ^(۸) حوزه علمیه کاشان ملجا بسیاری از علما و فقهای شیعه قرار گرفت .

در خراسان نیز، تعدادی از علمای شیعه مذهب به تدریس و حل و فصل امور شرعی مشغول بودند . میرخواند مؤلف روضه الصفاء
از سید غیاث الدین افضل نام می برد که «به مزید علم و فقاهت از سادات مشهد مقدس ممتاز و مستثنا بود و سالهای فراوان به
لوازم منصب شیخ الاسلامی و فیصل مهمات شرعیه اقدام می نمود» . ^(۹) سید محسن بن محمد رضوی قمی، دیگر عالم شیعی
مذهب مشهد است که همکاریش با فقیه مهاجر عرب و حمایت از استادش ابن ابی جمهور احسائی، قدم مؤثری درتقویت و نشر
مبانی فکری و اعتقادی مکتب تشیع در ایران برداشت . ^(۱۰) برخی از نقبای سادات خراسان نیز در زمره معلمان و مدرسان بودند . ^(۱۱)

در شیراز، از فقیه و واعظ شیعی مذهب میرزا حبیب الله شریفی بانی مدرسه «حبیبیه » ذکری به میان آمده که: «سالها به نشر
علوم و مواعظ اقدام داشت و در سال ۹۰۷ [ق] در مسجد جامع شیراز بعد از ادای خطبه نام ائمه اثناعشر [علیهم السلام] را بگفت » . ^(۱۲)

ضیاء الدین میرنورالله شوشتری از احفاد سادات مرعشی مازندران، فقیه و عارف نامدار و عالم شیعی مذهب این دوره است که
نفوذ معنوی شگرفی بر مردم خوزستان داشت . ^(۱۳)

ملا علی آملی که به روایت مؤلف ریاض العلماء با واسطه از شیخ مقداد حلی روایت می کند و حاشیه ای بر قواعد الاحکام علامه حلی
نوشته، در همین زمان می زیسته است . هر چند منابع هیچ اشاره ای به محل و حوزه تدریس او نمی کنند، اما از آنجا که کمال الدین
حسین الهی اردبیلی نزد او فقه و حدیث را فرا گرفته، به احتمال بسیار قوی حوزه درس وی در ایران و شاید آمل از شهرهای
شیعه نشین بوده باشد .

حوزه های علمیه و روحانیت شیعه در سده دهم هجری

رسمیت مذهب تشیع اثناعشری و اتحاد سیاسی ایران بر مبنای یکپارچگی مذهب شیعه امامیه، اقتضا می کرد تا جنبشی نیز در
حوزه فرهنگ تشیع صورت گیرد و حرکت تالیف و ترجمه را تسریع و تقویت بخشد، تا زیر بنای اعتقادی و فکری و فقهی تشیع را در
چهارچوب مکتبی با پشتوانه کلامی و فقهی قوی در ایران عرضه کند و آموزه های عقیدتی مذهب جدید برای تثبیت و احکام ایمان
نومذهبان تبیین و تفهیم گردد و قواعد و قوانین فقهی، جهت راهنمای عمل به احکام شرعی، ارائه شود .

از آنجا که بیشتر متون و منابع مذهبی شیعه به زبان عربی و نمایندگان فرهنگ شیعی قبل از صفویه عمدتا عرب بودند و یا آثار
خود را به زبان عربی به نگارش در می آوردند، در آغاز تشکیل حکومت صفوی، ترجمه و شرح کتب دینی اولویت اساسی تری داشت .
بنابراین، ترجمه و تالیف و شرح و تفسیر متون و آثار مزبور عرصه آزمونی برای علمای شیعی مذهب بود تا خلاقیت و استعداد خود
را در تبیین معرفت دینی از نوع شیعی آن در ایران بروز دهند .

گرایش فکری و علمی حوزه های تعلیمی ایران در آستانه خیزش نهضت صفوی به طور غالب حکمت (فلسفه) و عرفان بود و هر
چند کورسویی از تفقه نیز از جانب برخی حکمای فقیه و عارف مشرب صورت می گرفت، اما چون ضرورت عملی آن احساس
نمی شد، نمود چندانی نداشت .

از ابتدای تاسیس حکومت صفوی، عده ای از علمای ایرانی با وقوف به ضرورتهای مذکور، به تکاپو افتادند تا مبانی و معارف مکتب
تشیع; یعنی متون دینی، تاریخ زندگانی و سیره و سنن حضرت پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و ائمه اطهار علیهم السلام و
استنباطهای فقهی و کلامی و تفسیری علما و متفکران شیعه را برای هموطنان شیعه مذهب خود تشریح و تفهیم سازند . این گروه
معدود از علمای ایرانی که در آغاز قرن دهم هجری به علوم شر