پاورپوینت کامل جایگاه روش در نظام آموزشی حوزه علمیه ۹۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل جایگاه روش در نظام آموزشی حوزه علمیه ۹۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل جایگاه روش در نظام آموزشی حوزه علمیه ۹۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل جایگاه روش در نظام آموزشی حوزه علمیه ۹۳ اسلاید در PowerPoint :

>

۸۶

مقدمه

نوشتار حاضر در پی به دست دادن توصیفی مختصر از نظام آموزشی حوزه و
روش شناسی (متدولوژی) آن است. در آغاز، کلیاتی در باره اهداف و کارکردهای
نظام آموزشی حوزه ارائه خواهد شد. سپس به روش های آموزشی در حوزه علمیه،
از دو بعد روش های فرایندی و روش های ساختی خواهیم پرداخت.

«روش شناسی نظام آموزشی حوزه»،اطلاعات لازم را در شناسایی نقاط قوت و
ضعف روش های به کار رفته، به دست می دهد. این اطلاعات، می تواند دست مایه و
کمک کار برنامه ریزان آموزشی و درسی، و در نهایت مدیریت محترم نظام آموزشی
حوزه علمیه، برای افزایش کیفیّت فعّالیت های آموزشی و پژوهشی باشد.

مفاهیم و اصطلاحات

۱.روش

روش روش را در معنا، با کلماتی چون: شیوه، متد و فن، برابر دانسته اند. در فرهنگ
فارسی دکتر معین، روش به اسلوب، راه و طریقه نیز معنا شده است. در یک برداشت
کلی، «راه انجام دادن هر کاری» را روش می گویند.

۲. نظام

معمولاً در یک نظام، با مفاهیمی چون: اجزا،کل، رابطه و تأثیر دو جانبه اجزا و کل،
وحدت و هماهنگی و نقش اجزا و کل سروکار داریم؛ بدین سان، می توان نظام را
این گونه تعریف کرد: «نظام، مجموعه ای از اجزاست که در رابطه و تأثیر متقابل با
یکدیگر قرار دارند و یک کل یکپارچه را تشکیل می دهند و برای رسیدن به هدفی
مشخص در حال تکامل اند.»

۳.نظام آموزشی

با توجه به مفهوم نظام، «نظام آموزشی، مجموعه ای پیچیده و مرکب از اجزا و
زیرنظام ها است که به گونه ای سازمان یافته که تا در اثر تکامل مداوم، هدف های از
پیش تعیین شده را تحقق بخشد». زیر نظام ها شامل مدارس، کلاس ها، ادارات و
غیره.

۴. نظام آموزشی حوزه علمیه

نظام آموزشی حوزه علمیه، مجموعه ای است از: قوانین و مقررات آموزشی و
پژوهشی، منابع انسانی و مالی، برنامه های آموزشی و درسی، فرایند تدریس،
یادگیری، عوامل ساختی و سازمانی، که به صورت یکپارچه برای رسیدن به اهداف
مصوَّب حوزه در حال تعامل هستند.

۵. حوزه علمیه

حوزه علمیه در معنای کلی، به تمامی مدارس، مراکز و مؤسساتی گفته می شود که
دروس و علوم دینی را آموزش می دهند. در این مقاله، منظور از حوزه علمیه،
مجموعه ادارات و مدارس زیر پوشش مرکز مدیریت حوزه علمیه قم است.

اهداف نظام آموزشی حوزه علمیه

اهداف نظام آموزشی حوزه علمیه فراگیر و بسیار گسترده است. گستره اهداف نظام
آموزشی حوزه علمیه به همان گستردگی اهداف نظام تربیتی دینی و الهی است.
بنابراین، تعیین چهارچوب برای اهداف نظام آموزشی حوزه، کار بسیار دشواری
است. در این پژوهش، پس از بررسی های بسیار، گفتارهایی در باره اهداف این نظام
به دست آمد، لیکن هر یک از آن ها نقاط ضعف و نواقصی دارند. به طور کلی،
می توان گفت اهداف نظام آموزشی حوزه، مبتنی بر هدف های آموزشی قرآن کریم،
احادیث نبوی و ائمه معصومین علیهم السلام و سیره آنان است. بنابراین، هدف های
آموزشی در مدارس علوم دینی و حوزوی را می توان به شرح زیر بیان کرد:

۱ . آشنایی با مبانی توحید؛

۲ . آشنایی با قرآن؛

۳ . آشنایی با اخبار و احادیث معتبر اسلامی؛

۴ . پرورش قدرت استنباط احکام اسلامی در طلاب علوم دینی؛

۵ . آشنایی با علوم مقدماتی چون: مبانی صرف و نحو، و معانی و بیان در زبان و
ادبیات عربی؛ اصول فقه، به منظور درک بهتر مفاهیم و احکام اسلامی؛ فقه، و آرا و
نظریات فقها.

کارکرد نظام آموزشی حوزه

کارکردها و وظایف نظام آموزشی حوزه را می توان در سه زمینه اصلی و عمده زیر،
برشمرد: کارکرد آموزشی، کارکرد پژوهشی و کارکرد تربیت نیروهای انسانی است.

۱. کارکرد آموزشی

«آموزش» یکی از کارکردهای اصلی هر نظام آموزشی است و به طور معمول طی
فرایندی به نام « تدریس ـ یادگیری» صورت می گیرد. در فرایند تدریس ـ یادگیری،
استاد و مربی در یک طرف طیف و مخاطبان آموزشی در طرف دیگر طیف آموزش
قرار دارند. فرایند آموزشی را استاد پیش بینی و برنامه ریزی می کند. محصول این
برنامه ریزی تهیه «طرح درس» است. استاد براساس طرح درس، خود را از قبل، برای
تدریس آماده می سازد و گام های تدریس ـ یادگیری را در همان مسیر مشخص شده
در طرح درس می پیماید. یادگیری محصول نهایی فرایند تدریس ـ یادگیری است که
به طور معمول، به صورت تغییراتی در ساخت شناختی، گرایش ها و توانش های
یادگیرندگان ظهور می یابد.

سابقه کارکرد آموزشی به این صورت، در حوزه علمیه، از عمر تشکیل رسمی این
حوزه فراتر می رود و به عصر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله باز می گردد. به لحاظ تاریخی،
نخستین جلوه های تعلیم رودرور که جنبه تدریس ـ یادگیری داشته، را می توان در
دوران دعوت پنهانی پیامبر یافت. پیامبر در خانه های اوّلین گروندگان به دین اسلام،
جلساتی تشکیل می داد و آموزه های قرآن را به ترتیب نزول آیات، به پیروان خویش
می آموخت. بدین سان، آن حضرت از همان روزهای نخستین رسالت خود به
آموزش پیروان خود همت می گمارد؛ چنان که خود می فرماید: بِالَتّعلیمِ اُرْسِلْتُ و
در جایی دیگر می فرماید: انّی بُعثْتُ مُعلِّما.

بعدها پیامبر این روش را با ایجاد حلقه های درس – برای اوّلین بار – به صورت
رسمی، در مساجد پی گیری کرد. این جلسات در مسجد النبی صلی الله علیه و آله ، مسجدالحرام و
بعدها مسجد جامع کوفه، مسجد الاقصی، مسجد جامع فطاط، تشکیل می شدند.

قرآن کریم نیز امر آموزش را از جمله وظایف و رسالت های پیامبر می شمارد:
«ربّنا و ابعث فیهم رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاتک و یعلّمهم الکتاب و الحکمه و یزکّیهم
انّک انت العزیز الحکیم.»

آیین مقدس اسلام نظامی هدایت گر است که تمامی مظاهر زندگی انسان را فرا
می گیرد؛ از این رو، توجه به معارف اسلامی و مطالعه و تعلیم آن، برای همه افراد
جامعه اسلامی ضروری است و تعلیم و آموزش، نخستین گام اشاعه اندیشه های
اسلامی در بین افراد جامعه به شمار می رود. از اینجاست که آموزش در اسلام برای
دعوت به دین اسلام و رساندن پیام الهی، بر امور دیگر مقدم گردیده و با وعظ و
ارشاد دینی درآمیخته است.آموزش های سده اول هجری که مواعظ دینی،
تربیت های روحی، آشنا سازی مردم با احکام دینی، بیان حلال و حرام و بینش دهی
به مردم نسبت به احوال دنیا و آخرت را در بر می گرفت، می توان از این دست به
شمار آورد.

مدرسه علمیه که طلاب علوم دینی در آن به تعلیم و تعلم می پردازند، از جمله
مستحدثات سده چهارم هجری به شمار می آید. ابوغنیمه در توصیف تاریخ
دگرگونی و پیشرفت نظام آموزش اسلامی می نویسد: « با آنکه مدرسه از جمله
مستحدثات سده چهارم هجری به شمار می آید، این پدیده علمی و آموزشی در
حقیقت محصول گام های بسیاری بود که پیش از آن تاریخ برداشته شده بود و
مدرسه، نتیجه همه مظاهر تعلیمات اسلامی پیش از خود، از جمله مساجد بود که
برخی از ویژگی های آن در مدرسه محفوظ مانده است. همچنین دیگر دارالعلم ها از
جمله تأسیس کتابخانه، به اقتباس از آن صورت گرفته است. مدارس، نتیجه
کوشش های بی شماری، در مسیر فعالیت های آموزشی در خارج از مدارس بود.
برای جبران نواقصی که در مراکز پیش از مدرسه وجود داشت، مؤسّساتی
مخصوص، برای نشر دانش و گسترش دامنه علم و رسیدگی به وضع طلاب، از
جمله تأمین مسکن برای ایشان، تأسیس شد.»

به این ترتیب، کار آموزشی مساجد، به مدارس نیز کشیده شد و حوزه های علمیه
امروزی شکل گرفتند.

همچنان که ملاحظه می شود، آموزش که یکی از وظایف و کارکردهای ویژه نظام
آموزشی است، ریشه در تعلیمات اولیه پیامبر در آغاز دعوت به اسلام دارد و
شیوه ای است که پس از آن در مساجد، برای هدایت و ارشاد مردم به کار گرفته شده
و بعدها به صورت یک روش اختصاصی برای تربیت طلاب علوم دینی، محدوده
خود را به خارج از مساجد گسترش داده است.

۲. کارکرد پژوهشی

در قرآن کریم، بارها بر جنبه های عقلانی و فکری انسان اشاره و تأکید شده است.
تأکید اسلام بر این جنبه های عقلانی، بهره گیری از ابعاد فکری و عقلی، در فرایند
کسب دانش و معلومات دینی و حل مسائل علمی و دینی پیش آمده را اهمیت
ویژه ای داده است. قرآن انسان را از پذیرش آنچه که به آن علم ندارد، نهی می کند: وَلا
تَقْفُ ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْم؛ به آنچه که علم نداری، پای بند مباش. هم چنین، خداوند
انسان را به تفکر در آفرینش آسمان ها و زمین دعوت می کند و می فرماید: «… و
یتفکّرون فی خلق السموات والارض …» حضرت علی علیه السلام نیز تفکر را با ارزش تر از
علم و دانش می شمارد و می فرماید: «لا علم کالتفکّر» نیز، آیات بسیار که در قرآن
کریم به «یعقلون» و «یتفکّرون» ختم می شود، اهمیّت بعد فکری و عقلانی انسان را
نمایان می سازد.

بهره گیری از تفکر و گرایش به عقلانیّت، سابقه ای طولانی در حوزه علمیه دارد.
به طور کلی، در کنار کارکرد آموزشی و تعلیمی، آنجا که پای حل مسائل دینی، تفقّه،
بیان مسائل مربوط به احکام عملی و غیره به میان آمده، حوزه علمیه به کارکرد
پژوهشی پرداخته است. بهره گیری از روش های قیاس، استقرا، مباحثه، سؤال و
جواب، مناظره، جدل، مناقشه و در مراتب بالاتر، فقاهت و اجتهاد، از مصادیق
کارکرد پژوهشی حوزه به شمار می روند.

۳ . کارکرد تربیت نیروی انسانی

تربیت نیروی انسانی از جمله کارکردهای اصلی همه نظام های آموزشی است. به
طور معمول، فارغ التحصیلان هر نظام آموزشی، برون داد اصلی این نظام ها شمرده
می شوند.

در حوزه علمیه نیز، طلاب را پس از گذراندن مقاطع تحصیلی می توان برون داد
نظام آموزشی حوزه به حساب آورد. هر چند طلاب پس از اتمام مقاطع تحصیلی نیز
همچنان به کسب معارف و دانش های دینی ادامه می دهند، ولی نظام آموزشی
حوزه از یک طرف و ملاحظات معیشتی از سوی دیگر، باعث می شود طلاب در
مناصبی متناسب با کسوت طلبگی به اشتغال بپردازند. این فعالیت ها در دو زمینه
کلی تعلیم و تربیت عمومی، و وعظ و ارشاد صورت می گیرد. حوزه های علمیه،
نیروهای لازم برای مساجد، مجالس مذهبی، مدارس دینی، سازمان های آموزشی
و فرهنگی، نیروهای مسلح، مجلس خبرگان، شورای نگهبان، قوه قضائیه، قوه
مقنّنه، مرجعیّت، و تحقیق و تدریس را تأمین می کنند. بنابراین، می توان گفت که یکی
از کارکردهای اصلی نظام آموزشی حوزه علمیه، تربیت نیروی انسانی لازم برای
حوزه های علمیه و سایر نهادها و ارگان ها است.

کاربرد روش در نظام آموزشی حوزه علمیه

روش های موجود به کار گرفته شده در نظام های آموزشی تا حد زیادی مشابه هم
اند؛ لیکن در بهره گیری از این روش ها، تفاوت هایی وجود دارد. نظام آموزشی حوزه
علمیه، تا حدی در به کارگیری روش ها، متفاوت با سایر نظام ها عمل می کند. به طور
کلی، روش های نظام آموزشی در حوزه به دو دسته روش های فرایندی و روش های
ساختی تقسیم می شود.

الف) روش های فرایندی

روش های فرایندی، شامل روش هایی است که در طول فرآیند اصلی آموزش، یعنی
فرایند تدریس ـ یادگیری و فرایند مطالعه ـ تحقیق به کار می رود. در زیر به بررسی
مصادیق این روش ها می پردازیم:

۱ ـ روش سخنرانی

در روش سخنرانی، از بیان شفاهی برای توضیح و تفهیم مطالب استفاده می شود.
بهره گرفتن از شیوه سخنرانی، سابقه ای بسیار طولانی در نظام آموزشی حوزه علمیه
دارد و در دوران صدر اسلام، در مساجد و منابر استفاده از این شیوه رایج بود. در
روش سخنرانی، استاد بدون وقفه، در کلاس درس صحبت می کند و مخاطبان
آموزشی به سخنان او گوش می دهند و احیانا یادداشت بر می دارند.

آنجا که هدف اصلی آموزش، انتقال معلومات و دانش است و همچنین، زمانی
که مطالب پراکنده ای در اختیار استاد قرار دارد و نگهداری مطالب در حافظه به
مدتی طولانی ضروری نیست، روش سخنرانی کاربرد دارد.

روش سخنرانی رایج ترین سنت برای فرایند تدریس ـ یادگیری است و بسیار از
مدارس علوم دینی زیر پوشش مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، از این روش استفاده
می کنند. حتی مدارس سنتی و حلقه های درس مراجع بزرگ نیز در فرایند تدریس ـ
یادگیری از روش سخنرانی بهره می گیرند.

۲ ـ روش تقریر

تقریر به معنای نوشتن است و به تنهایی، روش مستقلی شمرده نمی شود؛ امّا در
درس های خارج، کاربردی ویژه دارد. البته نوشتن، در دیگر روش ها نیز به کار گرفته
می شود؛ امّا منظور از تقریر در اینجا نوشتن درس های خارج حوزه است.

در این روش، مخاطبان آموزشی گفته های استاد را که در منبع خاصی وجود
ندارد، تقریر می کنند. این مطالب، یافته ها و نتایج مطالعات استاد از منابع و مآخذ
مربوط به بحث است و موضوع آنها به طور عمده، استنباط احکام فرعی شرعی
است. در این روش، استاد نخست آرا و نظرات گوناگون را درباره مسأله، مطرح
می کند و سپس به نقد و بررسی آنها می پردازد. آن گاه ادّله موضوع بحث را بیان
می کند و آن ها را نیز برمی رسد. سرانجام، نتیجه را که فتوای استاد نیز هست، بیان
می کند. این مباحث را مخاطبان آموزشی تقریر می کنند که ممکن است بعدها به
صورت کتاب یا کتابچه ای با عنوان «تقریرات درس استاد» منتشر شود. همچنین، این
تقریرات مبنای محاسبه نمره طلاب در درس خارج هم هست.

۳ ـ روش سماعی (سمعی)

سماع از ریشه سمع به معنای شنیدن است. در حوزه علمیه، برخی از طلاب به
روش سمعی یا سماعی و به عبارت دیگر، از طریق مواد شنیداری دروس خود را فرا
می گیرند. البته این روش برخلاف نظر بعضی ها، شیوه ای تازه نیست. براساس
شواهد تاریخی، روایت علم در سدّه اوّل، تنها مبتنی بر سماع بود؛ زیرا کار تدوین و
نویسندگی در این دوره از تاریخ، هنوز در جامعه عربی رواج نداشت، و با اینکه
متون مدوّن و پراکنده ای در عصر پیامبر وجود داشت، امّا اقدامی جامع و فراگیر در
این عرصه صورت نگرفته بود. حتی برخی، از این نگرانی که مبادا نوشته های افراد با
قرآن مشتبه شود، از نویسندگی روگردان بوده اند، از این رو، دانش و معلومات تنها به
طور شفاهی و سینه به سینه نقل می شده است.

بنابر روایت یاقوت حموی، خلف احمر، نخستین کسی بود که سماع ادب را در
بصره پدید آورد. بعدها آنچه که از روش سماع در سینه ها انباشته شده بود، به
نوشته در آمد از طریق کتابت به دیگران منتقل شود و از بین نرود.

روش سماعی، امروزه، در حوزه علمیه به کار می رود؛ اما نه بنا به دلایلی که در
شکل گیری این روش در صدر اسلام ذکر گردید، بلکه دلیل اصلی روی آوردن طلاب
به این روش، برخی اشتغالات، یا سرعت در رسیدن به هدف های آموزشی، یا
تکمیل مطالعات است. به هرحال، برخی از طلاب به تازگی به این روش رو کرده اند
و برنامه ریزان آموزشی و درسی نیز تصمیماتی در باره آن گرفته، و به مرحله اجرا در
آورده اند. طلابی که به صورت غیر حضوری به تحصیل اشتغال دارن