پاورپوینت کامل مراء، جدال، خصومت، مناظره ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مراء، جدال، خصومت، مناظره ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مراء، جدال، خصومت، مناظره ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مراء، جدال، خصومت، مناظره ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

مقدمه

دین مبین اسلام افزون بر مسائل فردی انسان به روابط اجتماعی او نیز توجهی ویژه دارد. چگونگی ارتباط های گفتاری و رفتاری بشر از اهمیت فراوانی در این مکتب برخوردار است. از جمله رذایل اخلاقی پیکار لفظی با دیگران است که به سه شکل مراء، جدال و خصومت است و هر سه از بیماری های زبان می باشد و مایه ی پدید آمدن دشمنی و از هم گسیختگی جامعه ی بشری و موجب نفاق و زنده شدن کینه می گردد. به همین علت جهت در امان ماندن از آسیب های ناشی از آن ها لازم است آن ها را خوب شناخته و به بررسی راه های علاج و درمان آن بپردازیم.

معنای لغوی

«جدال عبارت است از بحث و گفتگویی که به منظور کوبیدن طرف و غالب شدن بر او صورت می گیرد و علت این که به این گونه مباحث مجادله می گویند این است که دو نفر در برابر یکدیگر به بحث و مشاجره می پردازند تا هر کدام فکر خود را بر دیگری تحمیل کند.» [۱]

«مریه نیز به معنای دو دل بودن و تردید داشتن در کارها است.. . همچنین امتراء و مماراه یعنی استدلال کردن در چیزی که دو دلی در آن هست و برای اثبات صحت یا نادرستی آن به دلیل متوسل شوند.»[۲]

«به هرحال مراء نیز در ظاهر به همان معنای مجادله و منازعه می باشد.»[۳]

«خصومت هم در لغت به معنای دشمنی و ستیزه است.»[۴]

معنای اصطلاحی

در معنای اصطلاحی جدال بهتر است معنای آن را در علم منطق و اخلاق به طور مجزا بیان کنیم.

«جدال در اصطلاح علم منطق عبارت است از آن که انسان از مسلّمات طرف مقابل، علیه او بهره برداری کند؛ در مقام استدلال از مقدماتی که طرف قبول دارد استفاده کند که این روش برای قانع کردن یا خاموش کردن طرف مقابل بسیار مؤثر است و چنان چه کیفیت برخورد در این گونه استدلال، متین و خوب باشد همان جدال احسن است که قرآن آن را تحسین کرده است.»[۵]

«اُدْعُ إِلی سَبیلِ رَبِّک بِالْحِکمَهِ وَ الْمَوْعِظَهِ الْحَسَنَهِ وَ جادِلْهُمْ بِالَّتی هِی أَحْسَن – با حکمت و اندرز نیکو، به راه پروردگارت دعوت نما! و با آن ها به روشی که نیکوتر است، استدلال و مناظره کن.» (نحل/۱۲۵)

«معنای جدل که مورد توجه علمای اخلاق قرار گرفته است، پیکار و ستیزه در کلام جهت چیره شدن بر طرف مقابل و ساکت کردن اوست.»[۶]

ملا محمد مهدی نراقی در جامع السعادات می فرماید: «مراء عبارت است از ایراد و اعتراض به سخن دیگری و اظهار نقص و خلل در آن به قصد تحقیر و اهانت وی، و اظهار برتری و هوشمندی خود. و جدال همان مراء است که مورد و متعلّق آن مسائل اعتقادی و بیان و تقریر آن ها باشد. و خصومت نوعی مجادله و لجاج در گفتار است برای به دست آوردن مالی یا مقصودی دیگر، و این گاهی با ابتدا و شروع به سخن است و گاهی به نحو اعتراض، و مراء جز به صورت اعتراض بر کلام دیگری نیست. پس مراء نوعی ایذاء است، و ناشی از عداوت و حسد می باشد. ولی جدال و خصومت، زمانی از یکی از این دو و زمانی از غیر این دو ناشی و صادر می شود.

بدین گونه، جدال اگر به حق باشد – یعنی به اثبات یکی از عقاید حقّه متعلّق باشد – و قصد و غرض از آن ارشاد و هدایت باشد، و طرف مجادله دشمنی و عناد نداشته باشد، این “جدال احسن” است و مذموم نیست، بلکه ستوده و پسندیده است و از ثبات در ایمان که از نتایج نیرومندی معرفت و بزرگی نفس است شمرده می شود. خدای سبحان می فرماید:

وَ لا تُجادِلُوا أهْلَ الْکتابِ الا بِالَّتی هِی أحْسَنُ – با اهل کتاب جز به طریق نیکو مجادله مکنید. (عنکبوت/۴۶)

و اگر جدال به حق نباشد، مذموم و همراه با عصبیت یا غلبه جویی یا طمع مالی است، و از رذایل قوه غضب یا شهوت است، و چه بسا که موجب شک و شبهه هایی شود که اعتقادات حقّه را ضعیف سازد، و لذا خدای سبحان آن را نهی کرده و مورد مذمّت قرار داده، و فرموده:

وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یجادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیرِ عِلْمٍ وَ لا هُدًی وَ لا کتابٍ مُنیرٍ – از مردم کسانی هستند که درباره ی خدا بدون علم و هدایت و کتابِ روشنی بخش مجادله می کنند. (حج/۸)

و فرموده: وَ اذا رَأَیتَ الَّذینَ یخُوضُونَ فی آیاتِنا فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ حَتَّی یخُوضُوا فی حَدیثٍ غَیرِهِ – و چون کسانی را ببینی که در آیات ما به یاوه گویی فرو می روند از آن ها روی بگردان تا در سخنی غیر از آن گفتگو کنند. (انعام/۶۸)»[۷]

تفاوت مراء، جدال و خصومت

۱- همان طور که نوشته شد: «خصومت نوعی مجادله و لجاج در گفتار است برای به دست آوردن مالی یا مقصودی دیگر و این گاهی با ابتدا و شروع به سخن است و گاهی به نحو اعتراض، اما مراء جز به صورت اعتراض بر کلام دیگری نیست.»

«این بدین معنا است که در مراء شخص سخنی را گفته و طرف مقابل به خرده گیری و اعتراض لب می گشاید، ولی در جدال نیازی به این نیست که شخص جدال شونده سخن آغاز کند، بلکه چه بسا دانستن عقاید او موجب آغاز جدال شود. چون در مراء، شخص قصد خودنمایی و انگیزه ی کوچک کردن طرف مقابل را دارد، از این رو تا طرف مقابل سخن نگوید او نمی تواند وارد مراء شود، اما در جدال، شخص قصد دارد فساد مطلب علمی طرف مقابل را به او بفهماند، بنابراین نیازی نیست که شخص مقابل سخن بگوید.» [۸]

۲- و باز همان طور که در قبل آمد: «مراء نوعی ایذاء و اذیت کردن است و ناشی از عداوت و حسد می باشد. ولی جدال و خصومت، زمانی از یکی از این دو و زمانی از غیر این دو ناشی می شود.»

۳- مراء در مقایسه با جدال معنایی گسترده تر دارد. مراء در معنای پیکار کلامی و رد و بدل کردن سخن به کار می رود، ولی فقط به امور اعتقادی و دینی محدود نمی شود، بلکه تمام امور را در برمی گیرد.

جدال به پیکارهای کلامی درباره ی مسائل دینی یا علمی گفته می شود، در حالی که خصومت بیشتر به ستیزه های لفظی در مسائل مالی و حقوقی اطلاق می شود.

توجه به این نکته لازم است که جدال، خصومت و مراء از نظر معنا به هم نزدیک هستند و گاه در جایگاه های یکدیگر به کار رفته اند.»[۹]

به همین دلیل ما درهر بخش از این نوشتار از هر سه لفظ یک معنا را مد نظر داریم و از تفاوت های جزیی آن ها چشم می پوشیم.

اقسام جدال و خصومت

چنان که در قبل آمد: جدال و خصومت شامل دو نوع ممدوح و مذموم است. عقل و شرع، برخی از انواع جدل وخصومت را ستوده و برخی را نکوهیده است.

در حالی که همان طور که در تعریف مراء آمد؛ چون قصد مراء کننده به جز توهین طرف مقابل و اثبات برتری خود نیست، به همین دلیل در هر حالی مذموم است و در اخلاق چیزی به عنوان مراء ممدوح نداریم.

جدال و خصومت ممدوح

بحث و گفتگو در مسائل علمی و دینی با همه ی صورت هایش از سوی عقل و شرع نکوهش نشده است، بلکه برخی از اقسام آن ستایش شده است. جدال و مشاجره در اثبات نمودن حق یا از بین بردن باطل و یا ارشاد جاهل، نظیر مباحثه ها و گفتارها و برخوردهای علمی، که اهل علم با یکدیگر دارند با رعایت پاره ای شرایط مورد ستایش شرع قرار گرفته است.

جدالی که به دور از هواهای نفسانی، با زبانی خوش و گفتاری ملایم، موادی درست و درباره ی موضوعی قابل فهم و مفید صورت گیرد، بحثی پسندیده به شمار می رود که قرآن کریم[۱۰] و روایات به آن سفارش کرده اند.[۱۱]

رسول اکرم صلی الله علیه وآله وسلم می فرماید:

«نَحْنُ الْمُجَادِلُونَ فِی دِینِ اللَّهِ عَلَی لِسَانِ سَبْعِینَ نَبِیا – ما مجادله کننده ایم در ]تبلیغ[ دین خدا به زبان هفتاد پیامبر»[۱۲]

ازامام صادق علیه السلام فرق جدال به احسن و غیر احسن را پرسیدند، پاسخ فرمود: «جدال ناپسند، آن است که با پیرو باطلی بحث کنی و او باطلی را باز گوید و تو نتوانی با حجت الهی پاسخ آن را بگویی، آن گاه سخن او راانکار کنی، یا حقی را که آن باطل پرست، به کمک آن می خواهد باطل خویش را به کرسی بنشاند، انکار کنی، تا مبادا او بر تو غلبه یابد، چون نمی دانی چگونه باید پاسخش را بگویی. این گونه بحث، بر پیروان ما حرام است که وسیله ای برای امتحان و فتنه برادران ضعیف خود و پیروان باطل گردند. پیروان باطل، ضعف شما را در جدل و بحث، دلیل درستی مدعای خودشان قرار می دهند و ضعیف ایمانان هم سست می شوند. اما جدال نیکو و احسن آن است که خدا به پیامبرش فرمان داده، تا با منکران قیامت و زندگی دوباره پس از مرگ، بحث کند.

حضرت، پس از ذکر آیاتی که در این مورد و در رفع شبهات و اشکالات مشرکان است، می فرماید:

پس این است جدال به روش بهتر، چون راه را بر بهانه گیری های کافران می بندد و شبهه های آنان را می زداید. ولی در جدال به غیر احسن، چون نمی توانی میان حق و باطل جدایی بیفکنی و باطل را پاسخ گو باشی، حق را منکر می شوی. این حرام است، چون تو هم مانند او حق را انکار کرده ای.»[۱۳]

پس «جدال اگر به حق باشد – یعنی برای اثبات یکی از عقاید حقّه باشد – و قصد و غرض از آن ارشاد و هدایت باشد و طرف مجادله دشمنی و عناد نداشته باشد، این جدال احسن است و مذموم نیست، بلکه پسندیده است و از ثُبات در ایمان حکایت می کند و یکی از نتایج نیرومندی معرفت و بزرگی نفس شمرده می شود.»[۱۴]

همچنین «علامت جدال احسن، آن است که اگر مطلب حق از جانب طرف مقابل بیان شود هیچ ناراحتی در خود احساس نکند؛ چرا که هر دو به دنبال حق و حقیقت بودند اما علامت مجادله باطل آن است که اگر سخن حق بر زبان شخص مقابل جاری شود، جدال کننده ناراحت شود و بخواهد که آن چه او می گوید صحیح باشد و آن را به طریق جدال بر طرف مقابل تحمیل کند و در ضمن آن نقص و عیب و ایراد کلام او را ظاهر سازد.» [۱۵]

جدال و خصومت مذموم

«اگر جدال به حق نباشد، مذموم است و از رذایل قوه غضب یا شهوت به حساب می آید که همراه با عصبیّت یا غلبه جویی یا طمع مالی می باشد.» [۱۶]

«جدال نیکو چه در مباحث علمی و چه در مباحث دینی باید با انگیزه ی الهی باشد. شرع جدالی را که از هوای نفس سرچشمه بگیرد نهی کرده است، زیرا اگرچه بحث و گفت وگو در آن، علمی است، انگیزه ی فرد، نفسانی و شیطانی است؛ مانند آن که هدف فقط چیرگی بر طرف مقابل است که این از رذایل اخلاقی مثل خودپرستی و شهوت مقام نشأت می گیرد.

هم چنین جدالی که با اهانت و دشنام به مخاطب همراه باشد از دیدگاه شرع نادرست است. خداوند در قرآن کریم می فرماید:

وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ الْکتابِ إِلاَّ بِالَّتی هِی أَحْسَن – با اهل کتاب، جز به نیکوترین شیوه مجادله مکنید. (عنکبوت/۴۶)

نهی خداوند از هرگونه جدال غیر احسن، دلیلی روشن بر نکوهیده بودن جدال خشن است؛ به ویژه اگر با اهانت و دشنام همراه باشد.»[۱۷]

به همین دلیل اگر چه جدال حرام است، اما به دلیل زشتی آن، به ترکش در ایام حج (بیشتر) تأکید شده است.

«وَ لا جِدالَ فِی الْحَجّ – در حج، جدال نیست.» (بقره/۱۹۷)

امام صادق علیه السلام در ضمن حدیثی در خصوص جدال فرمودند:

«… الْجِدَالُ بِغَیرِ الَّتِی هِی أَحْسَنُ مُحَرَّمٌ حَرَّمَهُ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی شِیعَتِنَا – جدال غیراحسن حرام شده و خداوند متعال آن را بر پیروان ما حرام کرده است.» [۱۸]

نکوهش جدال و خصومت مذموم در قرآن

خداوند کریم در قرآن مجید میفرماید:

۱- «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یجَادِلُ فِی اللّهِ بِغَیرِ عِلْمٍ – بعضی از مردم بی هیچ دانشی درباره ی خدا مجادله می کنند.» (حجّ/۳و۸ – لقمان/۲۰)

۲- «ما یجَادِلُ فِی آیاتِ اللّه إلاَّ الَّذِینَ کفَرُوا فَلا یغْرُرْک تَقَلُّبُهُمْ فِی البِلادِ – جز آن ها که کفر ورزیدند در آیات خدا جدال نمی کنند؛ پس، رفت و آمدشان در شهرها تو را نفریبد.» (غافر۴)

۳- «کذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ وَ الْأَحْزَابُ مِن بَعْدِهِمْ وَ هَمَّتْ کلُّ أُمَّهٍ بِرَسُولِهِمْ لِیأْخُذُوهُ وَ جَادَلُوا بِالْبَاطِلِ لِیدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ فَأَخَذْتُهُمْ فَکیفَ کانَ عِقابِ – پیش از ایشان قوم نوح وگروه هایی که بعد از ایشان بودند پیامبرشان را تکذیب کردند. و هر امّتی آهنگ پیامبر خود را کردند تا او را دستگیر کنند و به باطل ستیزه نمودند تا حق را با آن پایمال کنند. اما من آن ها را [به عقوبت] فرو گرفتم و چه [عقوبتی] بود عقوبتم.» (غافر/۵)

۴- «الَّذِینَ یجَادِلُونَ فِی آیاتِ اللّهِ بِغَیرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ کبُرَ مَقْتا عِنْدَ اللّه وَ عِنْدَ الَّذِینَ آمَنُوا – کسانی که بی هیچ حجّتی که برای شان آمده باشد در آیات خدا مجادله می کنند، کار آنان نزد خدا و مؤمنان سخت ناپسند است.» (غافر/۳۵)

۵- «إِنَّ الَّذِینَ یجَادِلُونَ فِی آیاتِ اللّهِ بِغَیرِ سُلْطَانٍ أَتَاهُمْ إِنْ فِی صُدُورِهِمْ إِلاّ کبْرٌ مَا هُمْ بِبالِغِیهِ فَاسْتَعِذْ بِاللّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ – آنان که بی هیچ حجّتی که از آسمان آمده باشد درباره ی آیات خدا مجادله می کنند، در دل هاشان جز بزرگ منشی که بدان نرسند نیست. پس به خدا پناه ببر که او خود شنوا و بیناست.» (غافر/۵۶)

۶- «وَ الَّذِینَ یحَاجُّونَ فِی اللّهِ مِنْ بَعْدِ مَا اسْتُجِیبَ لَهُ حُجَّتُهُمْ دَاحِضَهٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ عَلَیهِمْ غَضَبٌ وَ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِیدٌ – و کسانی که درباره ی خدا جدال می کنند، پس از آن که دعوتش را اجابت کرده اند، حجّت آن ها نزد پروردگارشان باطل است. خشمی [از خدا] بر آن هاست و عذابی سخت دارند.» (شوری/۱۶)

۷- «یجادِلُ الَّذینَ کفَرُوا بِالْباطِل – کافران همواره مجادله به باطل می کنند.» (کهف/۵۶)

۸- «أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذینَ یجادِلُونَ فی آیاتِ اللَّهِ أَنَّی یصْرَفُون – آیا ندیدی کسانی را که در آیات خدا مجادله می کنند، چگونه از راه حقّ منحرف می شوند؟!» (غافر/۶۹)

۹- «وَ یعْلَمَ الَّذینَ یجادِلُونَ فی آیاتِنا ما لَهُمْ مِنْ مَحیص – کسانی که در آیات ما مجادله می کنند بدانند هیچ گریزگاهی ندارند!)(شوری/۳۵)

دستور به ترک جدال غیر احسن در روایات اهل بیت

۱- پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «ذَروا المِراءَ فإنَّ المؤمنَ لا یماری ذَروا المِراءَ فإنّ المُماری قد تَمَّت خَسارَتُهُ – مجادله را رها کنید؛ زیرا مؤمن مجادله نمی کند؛ مجادله را رها کنید؛ زیرا مجادله گر به طور قطع زیان می بیند.» [۱۹]

۲- همچنین فرمود: «ذَرُوا الْمِرَاءَ فَإِنَّ أَوَّلَ مَا نَهَانِی عَنْهُ رَبِّی بَعْدَ عِبَادَهِ الْأَوْثَانِ الْمِرَاء – از جدال دوری جویید، که نخستین چیزی که خدا پس از پرستش بتان مرا از آن نهی کرد، همین جدال است.»[۲۰]

۳- امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام فرمود: «مَنْ طَلَبَ الدِّینَ بِالْجَدَلِ تَزَنْدَقَ – هر که از راه جدل، در پی دین یابی باشد، سر از کفر و زندقه در می آورد.» [۲۱]

۴- و نیز فرمود: «مَن بالَغَ فی الخُصومَهِ أَثِمَ و مَن قَصّرَ فیها ظَلَمَ و لا یستَطیعُ أنْ یتَّقی اللّه مَن خاصَمَ – آن که در مشاجره زیاده روی کند، گنهکار است و آن که در مشاجره کوتاهی کند، [بر خود ] ستم کرده است. مشاجره گر نمی تواند تقوای الهی داشته باشد.» [۲۲]

۵- همچنین فرمود: «صاحِبُ المِراءِ والجَدَلِ تَراهُ مُؤذِیا مُمارِیا لِلرِّجالِ فی أندِیهِ المَقالِ، قَد تَسَربَلَ بِالتَّخَشُّعِ، وتَخَلّی مِنَ الوَرَعِ، فَدَقَّ اللّه مِن هذا حَیزومَهُ، وقَطَعَ مِنهُ خَیشومَهُ – آن که برای بحث وجدل علم می آموزد در انجمن های بحث و مذاکره علمی، مردم آزاری و ستیزه گری می کند، به فروتنی تظاهر می کند، ولی از پرهیزگاری تهی است. از این رو، خداوند کمر او را بشکند و بینی اش را به خاک مالد.» [۲۳]

۶- امام باقر علیه السلام فرمود: «إیاکم و أصْحابَ الخُصوماتِ و الکذّابینَ؛ فإنَّهُم تَرَکوا ما اُمِروا بعِلْمِهِ، و تَکلّفوا ما لَم یؤمَروا بعِلْمِهِ حتّی تَکلّفوا عِلْمَ السَّماءِ – از مشاجره گران و دروغ گویان بپرهیزید؛ چه، آنان، آن چه را باید بیاموزند رها کرده اند، امّا برای آموختن آن چه به آموختنش فرمان ندارند، خود را به زحمت می اندازند، چندان که در فراگرفتن علم آسمان خود را به تکلّف وا می دارند.» [۲۴]

۷- در سفارشات امام صادق علیه السلام به عنوان بصری – که حدیثی طولانی است – آمده است: «اشتَغَلَ العَبدُ بِما أمَرَهُ اللّه تَعالی ونَهاهُ لا یتَفَرَّغُ مِنهُما إلَی المِراءِ والمُباهاهِ مَعَ النّاسِ – هر گاه بنده به اوامر و نواهی خدا سرگرم شود، دیگر فرصتی برای ستیزه گری و فخر فروشی با مردم پیدا نمی کند.» [۲۵]

۸- همچنین نقل شده است که هر گاه امام علیه السلام بر گروهی می گذشت که مشغول مشاجره کردن بودند، از آن ها رد نمی شد، مگر آن که سه بار با صدای بلند می فرمود: از خدا بترسید.» [۲۶]

اگرچه ترک مجادله سفارش شده ولی به دلیل اهمیت موضوع، سفارش ویژه ای به ترک آن در هنگام روزه داری شده است.

۹- امام صادق علیه السّلام فرمود: «إِذَا صُمْتَ فَلْیصُمْ سَمْعُک وَ بَصَرُک مِنَ الْحَرَامِ وَ الْقَبِیحِ وَ دَعِ الْمِرَاءَ – هر گاه روزه گرفتی گوش و چشم تو نیز باید از ارتکاب حرام و زشت روزه بدارد، و در این حال از کشمکش بپرهیز…» [۲۷]

۱۰- امام کاظم علیه السلام به علی بن یقطین فرمود: «مُرْ أصْحابَک أنْ یکفّوا مِن ألْسِنَتِهِم، و یدَعوا الخُصومَهَ فی الدِّینِ، و یجْتَهِدوا فی عِبادَهِ اللّه عزّ و جلّ – به یاران خود دستور بده که زبان شان را نگه دارند و مشاجره کردن در دین را وا گذارند و در عبادت خداوند عزّ و جلّ بکوشند.» [۲۸]

۱۱- امام رضا علیه السلام فرمود: «یا عبدَ العظیمِ، أبلِغْ عنّی أولیائی السّلامَ، و قُلْ لَهُم: أنْ لا یجعَلوا للشَّیطانِ علی أنْفُسِهِم سَبیلاً، و مُرْهُم بالصِّدقِ فی الحدیثِ و أداءِ الأمانهِ، و مُرْهُم بالسُّکوتِ و ترک الجِدالِ فیما لا یعْنیهِم – ای عبد العظیم! از طرف من دوستانم را سلام برسان و به آنان بگو که شیطان را بر خود مسلّط نکنند و دستورشان ده که راستگو و امانت پرداز باشند و دستورشان ده که خاموشی گزینند و از مجادلات بیهوده بپرهیزند.» [۲۹]

اقسام جدال غیر احسن

علامه محمد تقی مجلسی می فرماید: «اخبار نکوهش از جدل، آن جایی است که:

۱- هدف، تنها فضل فروشی و غلبه بر حریف، با تعصب و ترویج باطل باشد،

۲- یا آن جا که توان علمی بر پیروزی در بحث و آشکار ساختن حق نباشد و مباحثه، باعث پایدارتر شدن خصم در باطل خود شود،

۳- یا آن جا که باطلی را با باطل دیگر دفع کنند،

۴- یا جایی که می توان با نرمی و عطوفت، هدایت کرد، از شیوه خشونت آمیز و تند و فتنه انگیز استفاده شود،

۵- یا در زمان تقیه، تقیه نکند.

اما آن جا که زمان تقیه نباشد و بتواند حق را آشکار سازد و اثبات نماید، تلاش در اظهار و احیاء حق و زدودن باطل، با دلائل روشن تر و شیوه ای بهتر و نیتی پاک و دور از ریاء و مراء، از طاعت های بزرگ است. ولی نفس و شیطان، راه ها و شیوه های پنهانی دارد که باید از آن دور بود و تلاش کرد با اخلاص، از آن ها گریخت.»[۳۰]

ریشه های جدال غیر احسن

یکی از غرایز اساسی و خصایص روحی که در ساختمان وجود بشر نهاده شده و او را به تلاش و فعالیت های مداوم زندگی وا می دارد «حبّ ذات» است. اما باید دانست که سعادت بشر وقتی تأمین می شود که در بهره برداری از تمایلات خود دچار رکود یا زیاده روی نگردد. یکی از عوامل اساسی در پیدایش برخی خصلت های مذموم همین افراط در پاسخ گویی به غریزه ی حبّ ذات است که اغلب اوقات همین نیز سبب مراء یا مجادله و خصومت باطل می گردد.

اغلب کسانی که مجادله می کنند، یا از روی تکبر است یا به دلیل تعصبی که نسبت به یک موضوع یا گروه خاص دارند و با این که می دانند نظرشان اشتباه است حاضر به پذیرش آن نیستند و یا در اثر جهل به آن می پردازند و فکر می کنند با این روش توانایی تغییر نظر طرف مقابل را دارند.

در کل باید اذعان داشت که همه ی این ها از وسوسه شیاطین هستند که آن ها قدم به قدم و آهسته و آرام شخص را به تور می اندازند و جدال کننده اسیر دست آن ها می شود بدون این که گاهی خود متوجه باشد.

می توان در یک تقسیم کلی ریشه ی مراء، جدال و خصومت را در پنج دسته ی زیر تقسیم بندی کرد:

۱- دشمنی و کینه جویی: گاه خرده گیری بر رفتار دیگران در دشمنی با ایشان ریشه دارد. شخص کینه توز برای ابراز نفرت خویش به اشکال گرفتن و ستیزه کردن با دیگری پرداخته، می کوشد بر او چیره شود.

۲- حسد: رشک بردن بر مال یا مقام دیگری ممکن است انسان را به مراء و پیکار گفتاری بکشاند؛ زیرا فرد حسود، خواهان خوار کردن دیگری به هر وسیله ی ممکن است.

۳- تکبر: گاه اظهار برتری بر دیگران فرد را به ایراد و اعتراض بر گفتار آن ها وا می دارد. روایت است که: کسی که دانشی را برای مراء با سَبُک مغزان یا جدال با دانشمندان یا فراخواندن مردم به سوی خود بیاموزد، از اهل آتش است. [۳۱]

۴- حب دنیا: اشکال گرفتن بر دیگران ممکن است برای رسیدن به دنیا باشد.گاه علاقه به مقام یا مال انسان را به ورطه ی مراء و خصومت می اندازد.

۵- خشم: آن گاه که نیروی خشم از سیطره و فرمانبرداری نیروی خرد خارج شود، انسان را به رفتارهای ناپسند وا می دارد که از جمله ی آن ها جدال و مراء است. انسان خشمگین یا به فردی لجوج و معاند تبدیل می شود که می کوشد بر شخص مقابل چیره شود و به هیچ وجه زیر بار پذیرش حق نمی رود یا در صورتی که حق با او باشد، برای اثبات حق به توهین و خشونت روی می آورد.

البته تمام این موارد، خود در دو قوه ی شهوت و غضب انسانی ریشه دارند.[۳۲]

آثار جدال غی

 اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی، به دوستانتان معرفی کنید.

  راهنمای خرید:

• همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
• ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
• در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.