پاورپوینت کامل پژوهشی در باب جغرافی دانان اندلس و آثار آن ها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل پژوهشی در باب جغرافی دانان اندلس و آثار آن ها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل پژوهشی در باب جغرافی دانان اندلس و آثار آن ها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل پژوهشی در باب جغرافی دانان اندلس و آثار آن ها ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

مسلمانان در طی هشت قرن حضورشان در اندلس میراث علمی بسیار گران سنگی را از خود بجای گذاشتند. یکی از مهم ترین موضوعاتی که مورد توجه ویژه آنان قرار گرفت, جغرافیا بود. در این مقاله جغرافی دانان اندلس و تإلیفات آن ها مورد بررسی قرار گرفته است. این آثار جغرافیایی را می توان به شیوه های مختلفی تقسیم بندی کرد. تعدادی از آن ها به شکل مسالک و ممالک تإلیف شده اند مهم ترین اثر در این زمینه کتاب المسالک و الممالک بکری است که فقط بخش هایی از آن باقی مانده است. همچنین در اندلس به سفرنامه نویسی و تهیه نقشه های جغرافیایی نیز اهمیت ویژه ای مبذول شده است.

در این مقاله سعی شده تا آثار جغرافیایی که در هر یک از زمینه های فوق تإلیف شده به اختصار مورد بررسی قرار گیرد.

ویژگی های علم جغرافیا در اندلس:

علم جغرافیا در اندلس همزمان با علم تاریخ آشکار گردید, همان عواملی که باعث شد جغرافیا در شرق رونق گرفته و رشد کند, در اندلس نیز باعث رشد و رونق جغرافیا گردید, انجام سفر حج و مسیر کاروان ها به سوی حجاز هم چنین سفر علمای اندلس برای فراگیری علم به شرق باعث توجه به علم جغرافیا گردید. در اندلس آثار جغرافیایی بسیاری تإلیف شد برخی از آن ها از نظر علمی قابل رقابت با آثار جغرافی دانان بزرگ شرق بودند. نکته ای که در این آثار قابل توجه است این است که, مکتب بلخی و عراقی در اندلس طرفداری ندارد. جغرافی دانان اندلس بیش تر از تإلیفات لاتینی و فرانک ها و گوت ها که پیش از ورود اسلام به اندلس به نگارش درآمده بود, بهره بردند. مرزبندی ایالات و اندازه گیری مسافت ها و تاریخ شبه جزیره و تاریخ بعضی از سرزمین ها و شهرها را از اهالی اندلس فرا گرفتند. بسیاری از اسامی شهرها و مناطق جغرافیایی را نیز از ساکنان اولیه اسپانیا فراگرفتند.(۲)

عوامل موثر در منابع جغرافیایی اندلس

تإثیر آثار یونانی و رومی را در منابع جغرافیای اسلامی اندلس نمی توان انکار کرد. جغرافی دانانی همچون مارسیانوس,(۳) افیینوس,(۴) اپیانوس(۵) و بلینیوس(۶) توصیفاتی از اندلس آوردند که مورد استفاده مسلمانان قرار گرفت.(۷)

از علمای دیگر استرابون است. او به اسپانیا سفر و برخی مناطق آن را توصیف کرد و قسمت باریکی را که شبه جزیره را به اروپا وصل می کند, برزخ نامید. نظرات او در مورد حدود اندلس در نوشته های اسلامی نفوذ کرد.(۸) گرچه جغرافی دانان اندلس تحت تإثیر تقسیم بطلمیوس قرار نگرفتند اما برخی تقسیمات او را در مورد شبه جزیره اندلس پذیرفتند.

یکی از جغرافی دانان اندلس که تإثیری در جغرافیای اسلامی اندلس گذاشت اوروزیوس(۹) (۳۸۵ ـ ۴۲۰ میلادی) بود, که اعراب او را هروشیش نامیدند. تقسیمات او در مورد اندلس مورد استفاده مسلمانان قرار گرفت.(۱۰)

تقسیم بندی آثار جغرافیایی اندلس

آثار جغرافیایی اندلس را می توان به چندین دسته تقسیم بندی کرد. بیش ترین آثار نویسندگان اندلس در دو موضوع مسالک و ممالک و سفرنامه تإلیف گردید. در کنار این دو نوع, تإلیف بر پایه هفت اقلیم و معجم نویسی و عجایب و غرایب و هم چنین تهیه نقشه های جغرافیایی را از نظر دور نداشته اند. برخی از آثار جغرافیایی در دو زمینه قابل طرح می باشند. در این تقسیم بندی که توسط نگارنده انجام شده به تمامی آثار جغرافیایی اندلس توجه شده است.

برخی از شخصیت هایی را که در این مقاله از آنان سخن گفته شده, به عنوان یک جغرافی دان نمی توان معرفی کرد بلکه سفرها و فعالیت های جغرافیایی آن ها در منابع دیگر آمده است, به عنوان نمونه می توان به یحیی الغزال و مغرورین اشاره کرد. مولفین آثار جغرافیایی اندلس از منابع شرق نیز بهره برده اند که با مقایسه آن ها متوجه میزان تإثیر پذیری ایشان می شویم.

مسالک و ممالک:

اولین دسته که مورد بررسی قرار می گیرد آثاری هستند که به شیوه مسالک و ممالک تإلیف شده اند. علمای اندلس از اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم به این شیوه نگارش توجه نمودند. نخستین فردی که در این موضوع کتابی تإلیف کرد ((ابوعبدالله محمدبن یوسف الوراق)) (۲۹۳ ـ ۳۶۳ه”) می باشد. او در دربار ((حکم المستنصر)) (۳۵۰ ـ ۳۶۶ه”) به فعالیت های علمی می پرداخت و برای خلیفه کتاب بزرگی به نام ((مسالک افریقیه و ممالک ها)) را تإلیف کرد. هم چنین در اخبار ملوک افریقیه و جنگ های آن ها و غلبه کنندگان بر آن ها کتاب دیگری به نگارش درآورد. به لحاظ اطلاعات جامعی که در مورد شهرهای شمال افریقا داشته به دستور خلیفه حکم المستنصر آثار جغرافیایی را در مورد این شهرها تإلیف نمود. ابن عذاری و بکری از کتاب محمدبن یوسف استفاده بسیار برده اند. در حقیقت او اولین فردی است که روش جغرافیای اقلیمی را در اندلس متداول نمود.

در نیمه دوم قرن سوم و اوایل قرن چهارم خانواده ای در اندلس ظهور کردند که موسوم به ((آل رازی)) هستند از این خانواده سه نفر شناخته شده اند اولین آن ها ((محمدبن موسی رازی)) (م ۲۷۳) است او ساکن قرطبه بوده و در تاریخ و جغرافیا و گیاه شناسی تخصص داشته است. اثر وی کتابی است به نام ((الرایات)).(۱۱) این کتاب موجود نیست ولی بخش هایی از آن را می توان در آثار دوره های بعدی یافت موضوع اصلی کتاب تاریخ و جغرافیای اندلس است.

مهم ترین فرد این خانواده ((احمدبن محمد رازی)) (۲۷۴ ـ ۳۴۴ه”) است. در حقیقت او را باید پدر جغرافیا و تاریخ اندلس دانست. احمدبن محمد یکی از آثار اوروزیوس را ترجمه کرد. شخصیت ادبی احمدبن محمد در منابع مورد تمجید قرار گرفته است.(۱۲) اثر مهم جغرافیایی او که به شیوه مسالک و ممالک نگاشته است ((مسالک الاندلس و مراسی ها و امهات ها و اجنادها السته)) است(۱۳) که در واقع مقدمه ای جغرافیایی بر تاریخ کبیر رازی می باشد. این کتاب باقی نمانده ولی منابع دوره های بعد از آن استفاده فراوان برده اند.(۱۴)

ترجمه بخشی از این اثر به زبان پرتقالی توسط جیل پیریذGilperez در قرن چهارده میلادی صورت گرفته است.(۱۵) این ترجمه سه قسمت دارد بخش اول آن ((صفه الاندلس)) نامیده شده که توصیفاتی از شهرهای مختلف اندلس آورده است دو قسمت دیگر مربوط به موضوعات تاریخی است.(۱۶) این ترجمه دارای اشتباهات فراوانی است از این ترجمه به زبان اسپانیایی ترجمه ای صورت گرفته که این ترجمه نیز دارای اشتباهات بسیاری است. شیوه تإلیف رازی مورد تقلید نویسندگان دوره های بعد قرار گرفت و موقعیت او در اندلس همچون ابن حوقل و مقدسی در شرق می باشد.(۱۷)

سومین فرد از این خانواده عیسی بن احمدبن محمدبن موسی رازی است که دو کتاب در تاریخ اندلس به نام های ((تاریخ الاندلس)) و ((حجاب خلفإ الاندلس)) داشته است متإسفانه هر دو اثر وی از بین رفته اند(۱۸) و بیش از این اطلاعی نداریم.

از نویسندگان قرن پنجم که در این زمینه اثری را تإلیف نموده است ((احمدبن عمربن انس)) (۳۹۳ ـ ۳۷۸) معروف به ((العذری)) است. العذری را با نام ((ابن الدلایی)) می شناختند. او به همراه پدرش به مکه سفر کرد و از استادان این شهر بهره برد و مدت ۱۰ سال در کنار مسجدالحرام به تحصیل علم پرداخت و چندین اثر در مکه تإلیف نمود.(۱۹) در منابع هیچ اشاره ای به این که العذری به جغرافیا پرداخته است, نشده و تنها او را فردی معرفی کرده اند که به حدیث می پرداخته, اما ادریسی و یاقوت از او به عنوان یک جغرافی دان یاد کرده اند. (۲۰) اثر جغرافیایی عذری که یاقوت از آن نام می برد ((نظام المرجان فی المسالک و الممالک)) می باشد.(۲۱) بخشی از این اثر توسط دکتر عبدالعزیز الاهوانی در مرکز مطالعات اسلامی مادرید تصحیح و چاپ شده است. در این چاپ به ایالت های تدمیر,(۲۲) بلنسیه,(۲۳) سرقسطه,(۲۴) و شقه,(۲۵) قرطبه,(۲۶) البیره,(۲۷) اشبیلیه,(۲۸) لبله,(۲۹) شذونه(۳۰) و الجزیره الخضرإ(۳۱) می پردازد. مولف در توصیف این ایالت ها به موضوعات تاریخی نیز توجه داشته و به احمدبن محمد رازی و پسرش عیسی اعتماد کرده و حوادث و مطالب تاریخی را پس از آن ها تا روزگار خود ادامه داده است.

عذری در هر فصل یکی از کوره های اندلس را توصیف می کند و یک یک شهرهای آن کوره ها را شرح می دهد و اهتمام ویژه ای به راه ها و مسافت ها و محله ها دارد و مسافت ها را به دقت ذکر می کند. توصیف عذری به روش مسالک و ممالک می باشد او به عجایب و غرایب نیز توجه دارد ولی بین این موضوع و توصیف جغرافیایی اختلاط به وجود نمیآورد این کتاب یکی از مآخذ اصلی اثر شاگردش بکری بوده است.(۳۲) ادریسی, زکریای قزوینی و هم چنین حاجی خلیفه در مقدمه جهان نما نیز از آن بهره برده اند. (۳۳)

بزرگ ترین جغرافی دان اندلس ((ابوعبیدالله البکری)) (۴۰۵ ـ ۴۷۸) است. او در شهر شلطیش(۳۴) متولد شد و در قرطبه رشد کرده و به تحصیل علم پرداخت. اهمیت ادبی او باعث شده تا معاصرانش وی را مورد تحسین قرار دهند.(۳۵) وی دو کتاب درباره جغرافیا نوشته است:(۳۶ ((المسالک و الممالک)) و ((معجم ما استعجم من اسمإ الامکنه و البقاع)). آن چه که در این جا مورد نظر ما است ((المسالک و الممالک)) وی است. تمامی این اثر باقی نمانده بلکه بخشهایی از آن در کتابخانه های مختلف دنیا به صورت خطی باقی مانده است. قسمتی از المسالک و الممالک به جغرافیا و بخش هایی نیز به موضوعات تاریخی و تمدنی اختصاص دارد. بکری ابتدا از هند شروع کرده و سپس چین و ایران را مورد بررسی قرار داده است. پس از آن از روم بحث می کند این بخش را از اوروزیوس گرفته است. بلاد صقالبه و روس در ادامه کتاب مورد بررسی قرار گرفته و سخنش را با جلالقه به پایان برده است. بخش های دیگری از این کتاب بصورت خطی در کتابخانه های مختلف دنیا باقی مانده است, از جمله در کتابخانه قرویین فاس بخشی موجود می باشد که به جغرافیای ایران و مصر و مغرب و قسمتی از اندلس و در قسمت دیگری از نسخه خطی آن به توصیف جغرافیای شام و جزیره العرب می پردازد.(۳۷)

در حقیقت کتاب المسالک و الممالک بکری که متإسفانه فقط بحش هایی از آن باقی مانده از وسیع ترین کتاب ها در این زمینه می باشد که در حدود ۴۶۰ه” تإلیف شده و به جغرافیای تمام عالم اسلام پرداخته است. ویژگی خاص بکری توجه به بیان وقایع تاریخی است که با دقت و توصیف کامل آورده است. هدف بکری از تإلیف این اثر پاسخ دادن به نیازهای اداری بود. این اثر مورد استفاده جغرافی دانان دوره های بعد قرار گرفته است.(۳۸) کتاب معجم ما استعجم پس از این مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

در قرن ششم هجری کتابی به شیوه مسالک و ممالک با عنوان ((فرحه الانفس)) تإلیف شد نویسنده این اثر ((محمدبن ایوب بن غالب غرناطی)) است. او از دانشمندانی است که برای اندلس فواید بسیاری داشته اما کمتر شناخته شده است. فرحه الانفس از دو قسمت تشکیل شده: جزء اول در جغرافیای اندلس و خطط و به شیوه مسالک و ممالک با عنوان ((فرحه الانفس للاثار الاولیه التی فی الاندلس))(۳۹) می باشد. جزء دوم در اخبار گروهی از دانشمندان اندلس تحت عنوان ((فرحه الانفس فی فضلإ العصر من اهل الاندلس))(۴۰) است. بخش جغرافیایی اندلس از کتاب احمدبن محمد رازی گرفته شده و تا حد زیادی با ترجمه های پرتغالی و اسپانیایی اثر رازی منطبق است. ابن غالب بخش هایی از مقدمه رازی را آورده و به برخی از کوره ها اکتفا کرده و قسمت هایی را حذف کرده است و با این کارش بخش هایی از کتاب رازی را برای ما حفظ نموده است. اثر ابن غالب مورد استفاده نویسندگان سده های بعد بویژه مقری قرار گرفته است. (۴۱)

یکی از محققان و مولفان بزرگ قرن هشتم ((لسان الدین بن خطیب)) (۷۱۳ ـ ۷۷۶) است در مورد زندگی و آثارش در پایان الاحاطه بحث مفصلی شده است. ابن خطیب را باید آخرین فردی شمرد که در موضوع مسالک و ممالک رساله ای تإلیف نموده است. بیش تر مطالب جغرافیایی او در مورد سفرهایی است که انجام داده و جغرافیای غرناطه برای او اهمیت ویژه ای داشته است که در جای خود در این مورد به تفصیل بحث خواهیم کرد متإسفانه تعداد زیادی از آثار وی نیز از میان است.

از بین آثار باقی مانده چهار رساله از ابن خطیب موجود است که به موضوعات جغرافیایی اختصاص دارد. این رسایل توسط دکتر احمد مختارالعبادی با عنوان ((مشاهدات لسان الدین بن خطیب فی بلاد المغرب و الاندلس)) چاپ شده است. رساله اول و چهارم به شیوه سفرنامه نویسی, رساله دوم مقایسه ای بین شهر سلا و مالقه(۴۲) و تنها رساله سوم به روش مسالک و ممالک است عنوان این رساله که اهمیت آن از سایر رساله ها بیش تر است, ((معیار الاختیار فی ذکر المعاهد و الدیار)) است. مولف آن را به دو مجلس تقسیم کرده است:

مجلس اول اختصاص به شهرهای اندلس و مملکت غرناطه(۴۳) در نیمه دوم قرن هشتم هجری دارد و در آن ۳۵ شهر از اندلس را که در آن زمان در دست مسلمانان بوده شرح کرده است. ویژگی خاصی که ابن خطیب در نوشته هایش دارد, استفاده از کلمات مسجع است با این کار به نوشته خود زیبایی و لطافت خاصی می بخشد. ابن خطیب به دقت در مورد هر شهر و منطقه ای توضیح می دهد شاید بتوان گفت توضیحات او از این شهرها در سال های ۷۶۰ تا ۷۶۳ که این اثر را تإلیف نموده بی نظیر باشد و حس وطن دوستی ابن خطیب در شرح و توضیح شهرهای غرناطه متجلی می شود.(۴۴)

مجلس دوم از این رساله به شهرهای مغرب پرداخته و ۱۶ شهر از مغرب رابا شرح و بسط بیش تری نسبت به اندلس آورده است,(۴۵) علت این مسئله این است که وی در زمانی که مشغول تإلیف این رساله بود در شهر سلا و تحت نظارت سلطان مغرب قرار داشته است. او با این رساله توجه همگان را به شهرهای در حال سقوط اندلس و هجرت اهالی آن ها به شهرهای مغرب جلب نمود. به هر حال این رساله ابن خطیب آخرین اثر جغرافیایی است که در اندلس تإلیف شد.

سفرنامه:

اندلس به لحاظ دوری از سایر کشورهای اسلامی و مسافتی که تا حجاز و شهرهای مقدس مکه و مدینه داشت, هم چنین موقعیت علمی پایین ترش نسبت به شهرهای مصر و شام و ایران, باعث شد تا طالبان علم تمایل شدیدی به مسافرت به شرق پیدا کنند. سفرنامه های باقی مانده اطلاعات ذی قیمتی از زندگی, آداب و رسوم, استادان و مراکز علمی و سایر ویژگی های شهرهای شرق عالم اسلام در اختیار خواننده قرار می دهد. در کنار سفرنامه هایی که به شرق پرداخته, سفرنامه های دیگری به تحریر درآمد که موضوع اصلی آن ها کشورهای اروپایی بود. برخی از این سفرها مإموریت سیاسی بوده است.

اولین فردی که اخبار سفر او به اسکاندیناوی و کشور دانمارک فعلی در منابع آمده است ((یحیی بن حکم بکری)) (۱۵۳ ـ ۲۵۰ ه”) معروف به ((غزال)) است. او را به جهت زیبایی غزال نامیده اند. آن چه باعث شهرت وی شده است سفارت هایی است که در زمان عبدالرحمن دوم داشته است. اندلس در سال ۲۳۰ ه” شاهد حمله نورمان ها از مناطق شمالی به شهر اشبیلیه(۴۶) و غارت این شهر بود. عبدالرحمن با نیروهایش به دفاع از شهر برخواست و پس از مدتی آن ها را شکست داده و وادار به بازگشت نمود. (۴۷) پس از این شکست نورمان ها, افرادی را نزد عبدالرحمن فرستادند و از او درخواست صلح نمودند. عبدالرحمن یحیی الغزال را به جهت این که به چند زبان آشنایی داشت و از فصاحت و بلاغت برخوردار بود مإمور این سفارت نمود.

سفر غزال به سوی جزایر نورمان ها از طریق اقیانوس اطلس و با کشتی انجام پذیرفت. غزال به محل سکونت نورمان ها در دانمارک فعلی رفته و مورد استقبال پادشاه آن قرار گرفت. برخی از محققین جدید نام پادشاه نورمان ها را ((تورجایوس)) که نام عمومی پادشاهان آن ها بوده ذکر کرده اند.(۴۸) نورمان ها همگی مسیحی بودند و تنها تعداد اندکی از آن ها, آتش پرست بودند داستان ملاقات غزال و همسر پادشاه نورمان ها در منابع به تفصیل آمده است.

غزال پس از انجام مإموریت سیاسی اش به سوی اندلس حرکت کرد نورمان ها تا سنت یعقوب با او همراهی کردند و غزال از این شهر به قشقاله(۴۹) و از آن جا به طلیطله(۵۰) مسافرت کرد و پس از گذشت بیست ماه نزد عبدالرحمن بازگشت و نامه پادشاه نورمان ها را به عبدالرحمن داد(۵۱) مسیر بازگشت وی از دریای شمال و از طریق مرزهای شمالی اندلس بود.

غزال در زمان عبدالرحمن به سفر دیگری نیز اعزام شد. این سفارت به قسطنطنیه و دربار روم شرقی بود. اخبار این سفارت را ابن حیان در المقتبس و برخی منابع دیگر آورده اند. چگونگی انجام این سفارت و مسیر سفر به قسطنطنیه به درستی مشخص نیست. تنها موضوعی که مورد توجه مورخان قرار گرفته اشعاری است که غزال در وصف همسر امپراطور سروده است. این مإموریت با موفقیت به انجام رسید و غزال با هدایای امپراطور روم نزد عبدالرحمن بازگشت.(۵۲) غزال در اندلس, زریاب را که از نزدیکان خلیفه بود مورد هجو قرار داد و در اثر همین هجو از اندلس به عراق تبعید شد از این سفر غزال و دوران تبعید وی مطلبی در منابع نیامده است.(۵۳) غزال پس از بازگشت به اندلس به سرودن شعر روی آورد و در سال ۲۵۰ه” فوت کرد.

یکی از سفرهای دیگری که اخبارش در منابع آمده سفری است که به ((مغرورین)) معروف شده است. ادریسی در مورد آن ها می نویسد: در قرن سوم هجری هشت جوان پسر عمو که بعدها به مغرورین معروف شدند از شهر لشبونه خارج شدند و سوار بر کشتی وارد دریای ظلمات گردیدند تا آن چه را که در دریاست و پایان آن را بشناسند مدت یازده روز با بادهای شرقی در دریا رفتند و به دریایی رسیدند که موج های عظیمی داشت. سپس دوازده روز به سوی جنوب کشتی رانی کردند تا به جزیره ای به نام جزیره الغنم رسیدند. در این جزیره گوسفندی گرفتند و ذبح کردند, ولی گوشت آن را تلخ یافتند و هیچ کس نتوانست از آن گوشت بخورد. پس از آن به جزیره دیگری رسیدند فرمانروای جزیره آن ها را با چشم بسته به محلی به نام قاره فرستاد که پس از سه روز و سه شب به آن جا رسیدند و از بربرها شنیدند که در جنوب مراکش هستند و تا شهرشان دو ماه راه است. در محل پیاده شدنشان بعدها بندر آسفی ساخته شد.(۵۴)

گرچه اخبار این سفر تا حدودی آشفته است اما برخی محققان معتقدند جزیره اولی که در اخبار سفر آمده جزیره مادیره و دومی یکی از جزایر قناری است.(۵۵) علامه مصطفی شهابی ساحلی را که مغرورین در آن پیاده شدند یکی از جزایر آمریکای جنوبی در دریای کارائیب می داند.(۵۶)

در قرن چهارم گزارش سفری به اروپا توسط یکی از علمای یهودی معاصر حکم المستنصر به نام ((ابراهیم بن یعقوب)) تإلیف شد. بنابراین گزارش ابراهیم به آلمان و شرق اروپا و بلاد صقالبه سفر کرده و در سال ۳۵۴ به جنوب آلمان رفته و در ماگدبورگ با امپراتوری اوتو ملاقات کرد. وی اطلاعات وسیعی از امیرنشین های صقلاب اروپای قرون وسطی ارایه می دهد و از چهار امیرنشین بلغارستان, لهستان, چک و ناکون سخن رانده است. هم چنین از برخی شهرهای ساحلی یا نزدیک ساحل فرانسه و هلند و آلمان توضیحات مفصلی ارایه می کند.

ابراهیم بن یعقوب به اندلس و جغرافیای آن آشنایی داشته به گونه ای که مطالبش مورد استفاده جغرافی نویسان سده های بعد قرار گرفته است.(۵۷) یاکوب یکی از مستشرقینی است که در مورد ابراهیم بن یعقوب تحقیقات زیادی انجام داده است. او با مقایسه قزوینی و بکری به این نتیجه رسیده است که دو شخصیت عربی به آلمان سفر کرده اند. وی معتقد است در یک زمان دو نفر به صورت جداگانه به دربار اتوی اول اعزام شدند, اولی از طرف فاطمیان که از شمال افریقا و از راه دریا به طرف ایتالیا و جنوب آلمان رفت و دیگری از طرف خلیفه قرطبه از اندلس به محاذات اقیانوس اطلس و دریای شمال حرکت کرد و به دریای ماینتس رسید. با این دو سفارت دو نفر همراه بوده اند و هر کدام سفرنامه ای به جا نهاده اند و نام هر دو ابراهیم بوده است.(۵۸)

پایه گذار واقعی سفرنامه نویسی ((عبدالله بن احمدبن عربی)) (۴۶۸ ـ ۵۴۳ه”) می باشد. ابن عربی در اشبیلیه متولد شد و در هفده سالگی از اشبیلیه به طرف شمال افریقا مسافرت کرد. از شمال افریقا به مصر و بیت المقدس و شهرهای فلسطین و شام رفت و در حدود سال ۴۹۰ه” به بغداد وارد شد. در طول سفر از محضر علمای هر شهری بهره می برد. سفر او به مکه دو سال به طول انجامید. وی در مسیر بازگشت نیز از همان شهرها و مناطقی که گذشته بود عبور کرد و به اشبیلیه رسید و تا آخر عمرش به تدریس و تإلیف مشغول گردید.(۵۹)

ابن عربی سفرنامه اش را به نام ((ترتیب الرحله للترغیب فی المله)) نوشت. این سفرنامه اولین اثر جغرافیایی از این نوع در اندلس می باشد(۶۰) متإسفانه اصل کتاب باقی نمانده, اما در منابع دیگری می توان