پاورپوینت کامل در آمدی بر جغرافیای قصص قرآنی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل در آمدی بر جغرافیای قصص قرآنی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل در آمدی بر جغرافیای قصص قرآنی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل در آمدی بر جغرافیای قصص قرآنی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

ترجمه: حسین علینقیان

نوشتار حاضر، به بررسی مبحث مکان و اسامی جغرافیایی در متن قرآن کریم می پردازد. مؤلف در ابتدا مدخلی بر آرای جغرافی دانان و نظریه ها و مکاتب آنها، در ارتباط با اماکن قرآنی می گشاید. سپس میزان توجه و رویکرد منابع مختلف به این مبحث را مورد بررسی قرار می دهد. تفصیل مناطق مختلف جغرافیایی که قصص قرآنی در محدوده ی آنها قرار گرفته، بر پایه ی تقسیم بندی پیشنهادی آنها، به مرکزی، میانی، جنوبی، شمالی و…، توسط مؤلف صورت پذیرفته است. در پایان به داستان هایی اشاره شده که خداوند در قرآن از اماکن آنها یاد نکرده و در آنها به عبرت گیری از نحوه ی بیان قصص قرآنی اشاره شده است.

مقدمه و هدف

این مقاله به بررسی مکان در قصص قرآن می پردازد. در آغاز، مقدمه ای با هدف روشنگری پاره ای از موضوعات جغرافیای اسلام، می آید؛ به این امید که موجب توجه و اهتمام بیش تر به این گونه تحقیقات شده و نتایج نظری و عملی آن برای پژوهشگران مؤثر افتد.

تحقیق حاضر تابع و پیرو آرای جغرافی دانان بزرگ همچون دیمولان و مس سمپل – که معتقد به نظریه ی جبر جغرافیا۲ می باشند و تمامی پدیده های انسانی را نتیجه ی عوامل جغرافیایی دانسته و اعتقاد دارند که اگر بشریت به سیرت آغازین خود باز گردد، پی گیر همان راهی خواهد بود که قبلاً طی کرده، – نیست؛ [چرا که ] اگر عوامل جغرافیایی همواره یکسان باشند، این نظریه ی مخرب جبر جغرافیایی، سبب اخلال در طریق آزادی و اختیاری می شود که توجه بشریت همواره به سوی آن گرایش داشته است. [از این رو] پیروان طریق آزادی و اختیار، همچون ویدال دولابلاش(Vidal dela Blache) و براون( BrownAlfred Radcliffe) در فرانسه و بومن(Isaiah Bowwan) و ساور(Carlsauer) در آمریکا، [بر خلاف جبریون ] به آزادی انسان در اختیار [سرنوشت خود ]معتقد هستند و شیوه و اسلوب فعالیت های بشری را ناشی از توانایی انسان در دخل و تصرف در قوای طبیعی می دانند. بین نظریه ی جبر و اختیار، گرایش ها و مکاتب دیگری ظاهر گردید که هر یک به نسبت، شباهتی به این دو نظریه داشته اند.

هرگاه متخصصین، به بررسی تعیین عامل مؤثر در زندگانی بشری و طرح دیدگاه های خود در این باره پرداخته اند، همواره به زیاده روی و غلو رفته اند. در نتیجه مکاتب مختلفی پدید آمده که هر یک به بیان و تفسیر دیدگاه های خود، پیرامون تاریخ و سرنوشت انسان پرداخته و اصول و پایه هایی برای خود ترسیم کرده اند. در این راستا رویکردهای دینی، جغرافیایی، اقتصادی، روان شناختی و نژادی – که به اجناس معین تعصب می ورزند – وجود داشته اند. رویکردی نیز در پی به دست دادن تفسیری مرکب از همه ی عوامل یاد شده و در قالبی هماهنگ و منظم بوده است.

با وجود این که مکتب جامعه شناختی فرانسه، بر تحقیقات و بررسی های مربوط به پدیده های اجتماعی، پرتو افکنی های زیادی کرد و امیل دورکیم(Emile Durkheim) در این خصوص روشی متمایز از دیگر مکاتب، پی ریزی کرد، اما مکاتب مختلف تفسیر تاریخ، همواره حامیان و طرفداران خود را داشته و نیز پیوسته دانشمندانی در پی تولید تئوری های نوین در این خصوص بوده اند.۳

در این مقاله توجه تعصب گرایانه به هیچ یک از این مکاتب نشده و صرفاً نشان دادن اهمیت مبحث جغرافیا در این گونه بررسی ها و درک و برداشت و تفسیر ما از [آموزه های ] دین اسلام، مورد نظر بوده است.

در زمینه ی مطالعات جغرافیایی دو عامل اساسی وجود دارد: یکی توزیع پدیده ها و دیگر تبیین ارتباطات و علایق بین آنهاست. ما در این نوشتار، این دو عامل را در پرتو مکان در قرآن کریم بررسی خواهیم کرد. موضوعات حایز اهمیت در جغرافیای اسلام

در جغرافیای اسلام، موضوعات زیادی وجود دارد که باید مورد توجه و بررسی قرار گیرند. برای نمونه می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

می دانیم که اسلام در [شبه ] جزیره ی عربستان ظهور کرد. در همان زمان مناطق دیگری نیز در عالم وجود داشت که دارای توانمندی و ثبات بیش تری نسبت به آن جا باشد، پس چرا مکه مهد این دین بزرگ، تعیین گردید، و چرا [شبه ] جزیره ی عربستان برای ظهور اسلام شایسته ترین محیط شناخته شد؟ «واللَّه اعلم حیث یجعل رسالته». باید گفت: در این جا اِشکالی متوجه این سؤال می شود و آن این که ما در پی علت یابی حقیقتی شکل یافته در حال، هستیم؛ بدین معنا که اگر اسلام در مکانی دیگر نیز ظهور کرده بود باز در پی تفسیر و تعلیل آن می رفتیم. چنین اشکالی سبب گشودن باب مقایسه بین واقعیت و خیال است؛ مقایسه ای که هرگز به واقعیت ثابت تاریخی منجر نمی شود؛ چرا که رخدادها و وقایع، موادی نیستند که بتوانیم آنها را مجدداً در کارگاه تاریخ وارد کنیم و آنها را کم و زیاد کرده و یا تغییر دهیم تا بتوانیم پیامدهای آن را دریابیم. – چنان که در علوم تجربی عمل می کنند. – در حقیقت ما بدون این که وقایع [گذشته ] را ایجاد کنیم، آنها را تفسیر و توجیه می نماییم.

از [اطلاعات ] تاریخی درمی یابیم که پیامبرصلی الله علیه وآله اصحاب خود را دو بار برای هجرت به حبشه فرا خواند، بدون این که خود با آنها هجرت کند و هنگامی که [اهل ] مدینه آغوش خود را برای اسلام گشود، ایشان به همراه یاران خود به آن جا مهاجرت کردند. تفاوت این دو هجرت (هجرت به حبشه و هجرت به مدینه و نشر دعوت به اسلام در آن)، آشکار است، و عوامل جغرافیایی می توانند تفاوت این دو مکان را برای ما تبیین کنند. در ادامه می توان به غزوات و توزیع [جغرافیایی ] آنها و ارتباط مکان وقوع آنها با راه های تجاری و مناطق مسکونی و نیز قریه ها، قلعه ها و دژهای یهودیان در فدک، تیماء و خیبر و سپس انتشار اسلام به خارج از [شبه ]جزیره ی عربستان، اشاره کرد. دیگر این که چرا اسلوب نشر و دعوت اسلام در اقیانوس هند و نواحی مشرف به آن، با اسلوبی که در شمال، آفریقا و برخی نواحی آسیایی متداول بوده تفاوت داشته است؟ همچنین کیفیت ارتباط اسلام با مناطق مسکونی قدیم دو دولت فارس و روم در آن زمان، و این که چگونه مرکزیت عالم اسلام به شمال و سپس از مدینه به کوفه، دمشق، بغداد و قاهره انتقال یافت؟

در حال حاضر جنگ ها، بر و بحر را فرا گرفته و استعمار پیوسته در صدد جلوگیری از گسترش اسلام می باشد. اما به رغم آن، [مشاهده می کنیم که ]تعداد مسلمانان در بیست سال اخیر، در آفریقا دو چندان شده و گزارشات خود اروپاییان نیز مؤید این مطلب است. در این حال غربی ها به این گونه مطالعات و تحقیقات جغرافیایی بسیار همت ورزیده و در این راستا آکادمی های تخصصی را که با هدف جمع آوری اطلاعات پیرامون اسلام و عالم اسلامی به وجود آمده، در اختیار داشته اند و نیز ابزار و وسایل تحقیق، همچون نقشه ها، آمارها، تحقیقات و توانمندی زیادی در این خصوص در اختیار داشته و به کار بسته اند. بنابراین در این جا بر ماست که نسبت به شناسایی و شناساندن جغرافیای عالم اسلامی و بررسی مشکلات آن اهتمام ورزیم؛ تا در نتیجه، به وضعیت تکامل یافته و جزئیات و ارتباطات آن آگاه شویم. میزان توجه منابع به مکان در قرآن

رویکرد پژوهشگران قصص قرآنی در مبحث مکان متفاوت بوده است:

1. شیخ عبدالوهاب نجار در کتاب قصص الانبیاء،۴ به وقایع تاریخی و توجه دادن به عبرت های قصص قرآنی و احادیث و تعقّل در آنها اهتمام ورزیده و در این راستا از [روایات ]تورات و انجیل نیز بهره برده است. وی کوشیده تا مشکلات مربوط به روایاتی را که بر طبق موازین قرآنی و اخبار متواتره بوده، مرتفع سازد و اخبار و روایاتی را که با قرآن و عقل سازگاری نداشته، رد کند. او از مکان ها در قصص، به طور پراکنده یاد کرده، بدون این که ارتباط بین آنها را مشخص کند. استاد جادالمولی نیز در قصص القرآن،۵ با تأکید بر عبرت گیری از این داستان ها، توجه و پرداختن به مکان را مردود دانسته است.
2. دکتر خلف اللَّه در کتاب الفن القصصی فی القرآن الکریم معتقد است که:

قرآن به تاریخ جز در مواردی نادر توجهی نداشته است، بلکه برعکس آن، به ابهام در زمان و مکان به عنوان مؤلفه های تاریخ، اشاره داشته است. و لذا می توان گفت که این مردم قضیه را به عکس جلوه داده اند و به بحث و نظر پیرامون مؤلفه ها و مقدمات تاریخ پرداخته اند؛ حال آن که این ها مورد نظر نبوده اند و آنها به مقاصد حقیقی قصص قرآنی، توجهی نشان ندادند.۶

خلف اللَّه همچنین در مورد مکان آورده:

اگر چنانچه مکان هایی که به طور پراکنده در قرآن از آن یاد شده وجود نداشت، می توانستیم بگوییم که قرآن کریم به مکان تقریباً هیچ توجهی نداشته است.۷

استناد او در این نظر، قول سید رشید رضا در تفسیر المنار است؛ آن جایی که او در شرح قصه ی آدم گفته:

تاریخ به ذات خود، منظور نیست؛ چرا که مسائل این علم، خود تاریخ می باشد که البته شامل اصول دین، مِنْ حیث هُو دین، نمی شود. دین، به تاریخ از منظر عبرت گیری از آن، نگاه می کند و به تبیین زمان و مکان پرداخته است. این مطلب را در باب سفر تکوین نیز بیان داشته ایم.۸

چنین می نماید که این نظر استاد رشید، در مورد مکان ها و زمان هایی است که قرآن از آن یادی نکرده، اما در مورد مکان ها و مواضعی که قرآن بدان اشاره داشته، نظر دیگری دارد. مثلاً در بررسی سوره ی هود، بحثی را پیرامون مزایا و برتری های این سوره در اعجاز علمی آن و قصص اقوام و مسائل تاریخی و مکانی آن اختصاص داده است.۹ در این زمینه مثال هایی را از قصص موسی، فرعون، هود، عاد، صالح و ثمود، بیان داشته است.

3. سید مظفر الدین ندوی در کتاب التاریخ القرآنی للقرآن، به امور مربوط به آثار جغرافیایی و حوادث و رویدادهای تاریخی که در قرآن آمده پرداخته و توجه نشان داده است.۱۰ وی همچنین کوشش کرده تا زمان بندی و شرحی از اعلام آنها را به دست دهد، که در این راستا بر تورات و انجیل و روایات عربی و آثار باستانی تکیه کرده و در مورد ارتباط بین اسامی اشخاص و ملل و نیز مواطنشان که در تاریخ بدان ها اشاره شده، به تحقیق پرداخته است. در این خصوص بر نظریات سید سلیمان ندوی در کتاب ارض القران، بسیار رجوع کرده و محتویات این کتاب را به همراه آنچه که در منابع دیگر، پیرامون این موضوع آمده، احصا و تدوین کرده است.
4. پاره ای از جغرافی دانان فرانسوی به جغرافیای ادیان پرداخته اند. از مهم ترین منابعی که در این موضوع تألیف یافته، کتاب جغرافیا و ادیان می باشد که آن را بییردیونتن نگاشته است. او در این کتاب به ارتباط دین با مساکن و ساکنین آنها و به کارگیری محیط در تولیدات زراعی، کشاورزی، صنعت و غیره توسط انسان پرداخته است. وی همچنین کوچ ها و هجرت های دینی و نواحی تجاری را که اسامی دینی داشته اند، مورد بررسی قرار داده است.
5. قبل از تألیفات یاد شده، مورخین اسلامی و مفسرین، به قصص قرآن روی آورده بودند. آنها در این راستا بر احادیث صحیح و نیز در مواردی بر اسرائیلیات تکیه داشتند.۱۱ شاید بتوان از برترین این کتاب ها، کتاب تاریخ الامم و الملوک [نوشته ی ] ابوجعفر بن جریر طبری را بر شمرد. او در آغاز این کتاب به اصولی که بر پایه ی آن، اخبار به راویان آنها اسناد داده شده، اشاره داشته است.
6. منبع و مرجع اساسی در مبحت مکان در قرآن، همان قرآن کریم است. ما بر اساس هدایت و روشنگری آیات، اماکن وارد شده در قصص قرآن را مورد بررسی قرار داده و به یک پارچگی و انسجام جغرافیایی آنها و ارتباطشان با یک دیگر اشاره خواهیم کرد. مکان در قرآن
7. قصه ی انسانیت در قرآن، با خلق آدم آغاز می شود. خداوند به پدر اول، همه ی اسماء را آموخت. و ملائکه بر او سجده کردند مگر ابلیس.[ سپس ] آدم و حوّا در بهشت مسکن گزیدند و آن گاه شیطان او را وسوسه کرد:

هل أدلک علی شجره الخلد و ملک لا یبلی ۱۲ و هوا و خواهش ها بر عقل چیره شد و آدم و همسرش به زمین هبوط کرده و در آن جا ابناء بشر منشعب گردید.

2. خداوند هیچ امتی را بدون فرستادن [رسولی ] انذار کننده که قادر به سخن گفتن به زبان قومش بوده باشد، رها نکرده است. خداوند، در مورد پیامبران، به رسولش چنین فرموده:

ومنهم من قصصنا علیک ومنهم من لم نقصص علیک.۱۳

یعنی داستان های قرآنی شامل مجموعه ی معینی از قصص است که خداوند آنها را در قرآن ذکر کرده و آنها را این گونه توصیف نموده:

نحن نقص علیک احسن القصص بما اوحینا إلیک هذا القرآن.۱۴

آیا مکان می تواند بخشی از حکمت و فلسفه ی این گزینش را بازگو کند؟

میزان صراحت به ذکر مکان ها در قصص قرآن متفاوت است:

الف) گاهی اسم معروفِ یک مکان به صراحت آورده می شود؛ مانند: المسجد الحرام و المسجد الاقصی؛

ب) گاهی اسم علم آورده می شود ولی در تعیین موقعیت آن اختلاف پیدا می شود؛ مانند جودی (= کوه نوح علیه السلام )؛

ج) گاهی صفت یک مکان ذکر می شود؛ مانند: ربوه ذات قرار و معین، که در تفسیر و تحدید موقعیت آن، آرای مختلفی ابراز شده است؛

د) گاهی قصه، بدون اشاره به مکان، بیان می گردد؛ مانند قصه ی ادریس؛

ه ) گاهی اسم صاحب قصه آورده می شود، بدون این که به بیان قصه پرداخته شود؛ مانند: ذی الکفل و قوم تبع؛

و ) گاهی صاحب قصه به مکانی منسوب می شود، بدون این که خود قصه بیان گردد؛ مانند اصحاب الرس؛

ز) گاهی قصه بدون تعیین مکان و اسم صاحب قصه، بیان می شود؛ مانند داستان مرد مؤمن در سوره یس؛

ح) گاهی مجموعه ای از داستان ها به یک روش و سیاق بیان می گردد؛ مانند قول خداوند تبارک و تعالی:

الم یأتکم نبأ الذین من قبلکم قوم نوح و عاد و ثمود والذین من بعدهم لا یعلمهم الا اللّه. جاءتهم رسلهم بالبینات فردوا أیدیهم فی أفواههم وقالوا انا کفرنا بما ارسلتم به. و انا لفی شک مما تدعوننا إلیه مریب.۱۵

شاید بتوان قصص قرآنی را بر مبنای تاریخی، به دو بخش متمایز تفکیک کرد، که هر یک نسبت به میزان بیان و آوردن مکان ها متفاوتند.

بخش اول: داستان های قبل از طوفان [نوح ]؛ که شامل قصص آدم، ادریس و نوح [علیهم السلام ] می شوند. در این مجموعه تقریباً ذکری از مکان به میان نیامده است، مگر جودی در داستان نوح، که محل آن همواره مورد مناقشه بوده است. بنابراین باید تعیین و تحدیدِ مکانی قصصِ قبل از طوفان را به طور کامل کنار گذارد.

بخش دوم: داستان های بعد از طوفان؛ از هودعلیه السلام تا حضرت محمدصلی الله علیه وآله، که در این مجموعه مکان های متعددی آمده که اختصاراً بدان ها می پردازیم. مرکز نقشه و منطقه مرکزی

1. البیت الحرام: مکانی است که می توان آن را مرکز نقشه ی داستان های قرآن قلمداد کرد. به جهت اهمیت و احکام مربوط به آن در اسلام، هیچ مکان دیگری شبیه به آن جا نمی باشد. خداوند تعالی در مورد آن فرموده:

ان اول بیت وضع للناس للذی ببکه مبارکاً وهدی للعالمین.۱۶

از کنار همین مکان بود که خداوند بر دیگر پیامبران وحی فرستاد و مسلمانان به هنگام نماز رو بدان سوی می کنند. پیامبرصلی الله علیه وآله در روز فتح [مکه ] فرمودند:

این شهر، حرام است. خداوند روزی که آسمان ها و زمین را آفرید آن را حرام گردانید تا روز قیامت.۱۷

2. این سرزمین امین که خداوند آن را حرام گردانید، در قرآن به اسم های مختلفی آمده؛ از جمله مکه در قول خداوند تبارک و تعالی:

و هو الذی کف ایدیهم عنکم وایدیکم عنهم ببطن مکه من بعد ان اظفرکم علیهم وکان الله بما تعملون بصیرا.۱۸

به ام القری نیز تعبیر شده:

و هذا کتاب انزلناه مبارک مصدق الذی بین یدیه ولتنذر ام القری ومن حولها.۱۹

3. بیت الحرام (خانه خدا)، مرکز و منطقه القلب [قصص قرآن ] است، که در آن تعدادی از اسامی مشخص و معلوم المکان، ذکر شده است:

الف) در آیه ای که می آید از سه مکان یاد شده است:

ان اول بیت وضع للناس للذی ببکه مبارکا و هدی للعالمین. فیه آیات بینات مقام ابراهیم.۲۰ [بیت، بکه / مکه، مقام ابراهیم ]

ب) در دو آیه قرآن از ۴ مکان دیگر که مربوط به مناسک حج بوده یاد شده است:

ان الصفا والمروه من شعائر اللّه فمن حج البیت او اعتمر فلا جناح علیه ان یطوف بهما؛۲۱

فاذا افضتم من عرفات فاذکروا اللّه عند المشعر الحرام.۲۲ [صفا – مروه – عرفات – مشعر الحرام ].

بدین ترتیب مجموعه ی اماکن یاد شده در منطقه ی مرکزی، به هفت مکان تقسیم شده و در چارچوبه ای که از عرفات تا مکه ادامه یافته، قرار گرفته است. منطقه میانی

در اطراف منطقه ی مرکزی، مجموعه ی دیگری از اماکن که مربوط به غزوه های پیامبرصلی الله علیه وآله می باشد وجود دارد:

1. اولین مکان، مدینه یا همان سرای هجرت نبوی است، که از آن در آیات گوناگون یاد شده؛ از جمله آیه ی شریفه ی:

واذ قالت طائفه منهم یا اهل یثرب لا مقام لکم فارجعوا.۲۳

که مربوط به غزوه ی احزاب می باشد.

در آیات دیگر آمده:

یقولون لئن رجعنا الی المدینه لیخرجن الاعز منها الاذل وللّه العزه ولرسوله و للمؤمنین ولکن المنافقین لا یعلمون؛۲۴

ماکان لاهل المدینه و من حولهم من الاعراب أن یتخلفوا من رسول اللَّه و لایرغبوا بأنفسهم عن نفسه.۲۵

که هر دو آیه در مورد غزوه ی تبوک می باشند.

2. خداوند، پیرامون غزوه ی بدر، از سه مکان یاد کرده که در این آیات بیان گردیده:

ولقد نصرکم اللّه ببدر وأنتم اذله؛۲۶

اذ انتم بالعدوه الدنیا وهم بالعدوه القصوی والرکب اسفل منکم.۲۷

این اماکن در شمال غربی منطقه ی مرکزی (قلب) قرار گرفته اند. [بدر، عدوه الدنیا، عدوه القصوی ].

3. به طرف جنوب شرقی، یک مکان وجود دارد که در قرآن از آن چنین یاد شده:

ولقد نصرکم اللّه فی مواطن کثیره ویوم حنین اذ أعجبتکم کثرتکم فلم تغن عنکم شیئاً وضاقت علیکم الارض بما رحبت ثم ولیتم مدبرین ثم انزل اللّه سکینته علی رسوله و علی المؤمنین…. ۲۸ [ناحیه حنین ]. دایره ی سوم

1. در این جا نکته ای جغرافیایی جلب توجه می کند و آن این که: اگر خانه ی خدا یا مکه (ام القری) محور و مرکز دایره ای فرضی بوده، که نیمی از قطر آن در حدود ۱۲۰۰ کیلومتر باشد، در می یابیم که یمن، عراق، شام و مصر در محدوده ی آن و یا نزدیک به آن قرار می گیرند. در چارچوب همین دایره یا حلقه ی [فرضی ] سوم است که بیش ترین وقایع داستان های قرآنی روی داده است.
2. با وجود این مرکزیت جغرافیایی، ارتباطات دینی و تاریخی بین مکه و مراکز استقرار قدیمی دنیای عرب، موجود بوده. در این زمینه داستان حضرت ابراهیم علیه السلام از جالب ترین و بهترین داستان های قرآنی است که می توان نام برد. زندگانی ابراهیم – ابوالانبیاء – با عراق، شام و مصر، ارتباط تنگاتنگی داشته است. هجرت او به سوی بیت العتیق (کعبه) و اسکان خانواده اش، جهت برپایی و اقامه ی نماز بود. سپس اسماعیل بعد از استقرار در مکه، با زنی از قبیله ی جرهم که از یمن مهاجرت کرده بودند، [و در نزدیکی مکه اقامت داشتند] ازدواج کرد، و سپس از همین دودمانِ پاک، پیامبر [خاتم ] – که درود و سلام خدا بر او باد – متولد شد.

ذو محور بین مرکز نقشه و مناطق استقرار در محور سوم را پیوند می دهند که عبارتند از: ۱. محور جنوبی

این محور از مکه تا یمن گسترده است. قصه ی هود بنی عاد، مربوط به این محور می باشد. قوم عاد در احقاف می زیسته اند. خداوند می فرماید:

و اذکر اخا عاد اذ أنذر قومه بالاحقاف و قد خلت النذر من بین یدیه و من خلفه الا تعبدوا الا اللّه. انی اخاف علیکم عذاب یوم عظیم.۲۹

ابن کثیر آورده:

احقاف همان تپه های ریگی می باشد و شامل سرزمین های میان عمان و حضرموت و مشرف بر دریا بوده و به آن شحر نیز اطلاق می شده است. اسم وادی آنها مغیث بوده.۳۰

در قرآن نیز از قصرها و بناهای محکم آنها چنین یاد شده:

الم تر کیف فعل ربک بعاد ارم ذات العماد التی لم یخلق مثلها فی البلاد؛۳۱

و نیز مناطق استقرار آنها به وفورِ نعمت و کثرتِ وسایل عیش، وصف شده:

واتقوا الذی امدکم بما تعلمون؛ امدکم بانعام وبنین وجنات وعیون.۳۲

این توانگری و وفور را می توان در داستان دیگری که خداوند در همین محور جنوبی (یا یمنی) از آن یاد کرده و به داستان سبا معروف است، مشاهده کرد:

لقد کان لسبأ فی مسکنهم آیه جنتان عن یمین وشمال، کلوا من رزق ربکم واشکروا له. بلده طیبه و رب غفور. فأعرضوا فأرسلنا علیهم سیل العرم و بدّلناهم بجنتیهم؛ جنتین ذواتی اکل خمط وأثل وشی ءٍ من سدر قلیل.۳۳

آثار سدّ مأرب و تمدن سبایی، تا زمان ما بر جای مانده است، که این حکایت از وجود و تداول هنر معماری دقیق در بین آنها می کند. تخته سنگ های بزرگ را به شکلی منظم تراشیده و با آنها به شیوه ای که جزئیات آن – و به ویژه نحوه ی استوار کردن این سنگ ها – بر ما پوشیده است بناها را ایجاد می کردند. گلایزر به روش های علمی در مورد سد مأرب به این نتایج دست یافته است.۳۴

احمد فخری نیز این منطقه را به سال ۱۹۴۷ دیدار و بررسی کرده و در مورد این سد، چنین گزارش داده است:

سد مأرب به دو دلیل احداث شده بود: اول ذخیره ی آب در پشت وادی وسیع مأرب… و دوم بالا آمدن آب به میزان حداقل پنج متر در جلوی سد، تا از این طریق، اراضی این منطقه آبیاری شود…. این منطقه همواره در سایه ی سیستم آبیاری دقیق با بهره گیری از سد، استقرار داشت، تا این که واقعه ی سیل عرم رخ داد و از آن زمان کلیه ی بلاد شکوفا یافته ی این منط