پاورپوینت کامل مناسبات فاطمیان و غزنویان ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مناسبات فاطمیان و غزنویان ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مناسبات فاطمیان و غزنویان ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مناسبات فاطمیان و غزنویان ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint :

>

غزنویان در دوران حاکمیت خود، سیاست غیرقابل انعطافی در برابر مخالفان عباسیان در پیش گرفتند. آنان در راستای حمایت از عباسیان، به دشمنی با مخالفان ایشان از جمله اسماعیلیان و فاطمیان مصر پرداختند. از طرف دیگر فاطمیان مصر برای گسترش نفوذ خویش در سرزمین های خلافت شرقی، نیازمند ارتباط با حکومت های این مناطق از جمله غزنویان بودند.

فاطمیان با فرستادن سفرا و داعیان، در صدد ارتباط با غزنویان برآمدند. در مقابل غزنویان برای نشان دادن وفاداری خود به عباسیان، – به عنوان تنها نهاد مشروع جهت خلافت در عالم اسلامی – در پاسخ به درخواست فاطمیان، واکنش منفی نشان دادند و با داعیان و سفرای فاطمیان، برخورد قهرآمیز در پیش گرفتند.

این مقاله بر آن است که ضمن بررسی روابط پرفراز و نشیب غزنویان و فاطمیان مصر، تأثیر این مسأله را در روابط غزنویان با عباسیان و اسماعیلیان بررسی کند.

مقدمه

بر قراری روابط با نواحی خلافت شرقی، از دغدغه های اصلی فاطمیان محسوب می شد. برقراری روابط و نفوذ بین مردم و حکومت های محلی و به دنبال آن، تحت تابعیت خویش درآوردن آنها، سرلوحه ی هدف فاطمیان در نواحی تحت سلطه ی عباسیان قرار داشت. اوج تلاش های فاطمیان برای نفوذ در نواحی شرقی، در نیمه ی دوم قرن چهارم و قرن پنجم می باشد. از آن جا که در قسمتی از این دوره، غزنویان در ایران حاکم بودند، تلاش فاطمیان عمدتاً مصروف به برقراری تماس با غزنویان می شد، که به رغم این تلاش ها، موفقیت مورد انتظار فاطمیان را به همراه نداشت.

دوران غزنویان از ادوار سخت اسماعیلیان و فاطمیان در ایران است. ولی با همه ی فشارها، آنان به حیات خود ادامه دادند و توانستند در دوران بعد، به موفقیت های مهمی دست یابند. دعوت فاطمیان در آستانه ی تشکیل حکومت غزنویان

انتقال خلافت فاطمیان از افریقیه به مصر که در آستانه ی تشکیل حکومت غزنویان بود، دو تحول مهم در جریان دعوت اسماعیلیان در ایران به وجود آورد:

1. دعوت اسماعیلیان در نواحی مختلف ایران گسترش یافت، که با گسترش این دعوت در نواحی تحت سلطه ی عباسیان، فاطمیان به هدف نهایی خویش که سقوط عباسیان بود، نزدیک شدند.
2. جریان دعوت ایران از قرامطه به طرف اسماعیلیان فاطمی گرایش یافت. دعوت اسماعیلی ایران از آغاز تشکیل به مهدویت محمد بن اسماعیل اعتقاد داشت، ولی از قرن چهارم به بعد به طرف امامت فاطمیان تمایل پیدا کرد.

در آستانه ی تشکیل حکومت غزنویان، زمینه های تبلیغی اسماعیلیه جذابیت خاصی داشت؛ به صورتی که می توانست فردی را که در یک موضع شدید سنی بود به سوی اسماعیلی گری جذب کند. اسماعیلیه یک حرکت فراگیر شده بود و از جهات مختلفی به صورت یک خطر عمده برای حکومت عباسیان درآمده بود. خلیفه ی عباسی المطیع لله که آلت دست آل بویه بود به بختیار حاکم بویه ای بغداد، التماس کرد که فتنه ی قرامطه (اسماعیلیان) را که در اطراف ممالک اسلام بسیار شده بود دفع کند و کشتن آنها را واجب دارد. اما بختیار بن حسن بویه، بدان فرمان توجهی نکرد و همین موجب نفاق بین آنان شد.۲

فاطمیان در قرن چهارم با تصرف مصر، قدرتی عظیم کسب کردند و توانستند حوزه ی سیاسی قدرتمندی به دست آورند. این قرن شاهد پیروزی تشیع اسماعیلی در بسیاری از اقطار عالم اسلامی بود و بسیاری از امارت های شبه جزیره ی عربستان، سوریه و عراق، به اطاعت فاطمیان گردن نهادند. از طرفی قدرت مالی فاطمیان به قدری شده بود که پولی برای خلیفه ی عباسی فرستادند تا نهری را در کوفه اصلاح کند،۳ که این قطعاً تلاشی تبلیغی نیز به حساب می آمد.

معز، نخستین خلیفه ی فاطمی مصر، به جدّ کوشید تا حمایت اسماعیلیان شرقی مخالف امامت فاطمیان را به دست آورد و وحدت اعتقادی و آرمانی نهضت اسماعیلیه را از نو برقرار سازد. انگیزه ی فاطمیان از این اقدام، بهره گیری از خدمات اسماعیلیان مخالف، برای تسخیر سرزمین های تحت سلطه ی عباسیان بود. اقدامات فاطمیان برای برقراری رابطه با غزنویان

فاطمیان از آغاز تشکیل حکومت غزنویان، در صدد نفوذ در مناطق تحت سلطه ی آنان بودند. آنان بر اساس اعتقادات خویش، در پی برقراری خلافتی فراگیر بودند؛ زیرا در عقیده ی آنان، امام فاطمی رسالتی جهانی – دینی داشت. هدف سیاسی آنان اتحاد اسلام تحت دولت فراگیر علوی بود. این اعتقاد، مبارزه علیه قدرت های موجود را که مانع این حرکت بودند، به تکلیفی دینی مبدل می کرد. از این رو فاطمیان اعلان داشته بودند که حاکمیت جهانی، به فرمان الهی به آنان داده شده و از آنان خواسته شده است که عباسیان بغداد را در شرق و امویان و امپراطوری بیزانس را در غرب، براندازند. آنان در تبلیغات خود، به نقش امام فاطمی به عنوان حافظ اسلام تأکید داشتند.۴ از دید فاطمیان، گرایش غزنویان و پذیرش تابعیت آنان، زمینه ساز تحقق آرزوی فاطمیان در تشکیل حکومتی فراگیر در دنیای اسلام بود؛ زیرا غزنویان مناطق زیادی از ایران و مناطق دیگری از خلافت شرقی را در اختیار داشتند. در واقع اداره ی عمده سرزمین های خلافت عباسیان، در اختیار غزنویان بود. بنابراین، برقراری رابطه با غزنویان می توانست راه را برای هدف فاطمیان که تسلط بر مناطق خلافت عباسی بود، هموار سازد.

فاطمیان می خواستند دامن دولت غزنوی را به دولت فاطمی پیوند زنند. کافی بود سلطان غزنوی منشور سلطنت خود را از دست خلیفه ی فاطمی دریافت کند، آن وقت کلید دروازه ی سرزمین های خلافت شرقی، در ید قدرت آنها قرار می گرفت. فاطمیان قبلاً در دوره ی آل بویه می خواستند از راه رخنه و نفوذ و پیوند دوستی با آل بویه، به چنین هدفی دست یابند، ولی آل بویه که فاطمیان را رقیب بالقوه ای برای خود می دانستند، دعوت دوستی آنان را اجابت نکردند و حتی برای جلوگیری از گسترش نفوذ سیاسی فاطمیان، با بعضی دشمنان آنان مثل قرامطه ی عراق، کنار آمدند.۵

فاطمیان برای برقراری رابطه و نفوذ در مناطق تحت کنترل غزنویان از چهار طریق وارد عمل شدند:

1. ارسال داعیان جهت تبلیغ آیین اسماعیلی و جذب مردم به دعوت فاطمیان؛
2. ارسال سفیر به دربار غزنویان برای جذب آنان و ترغیب به قطع ارتباط با عباسیان؛
3. برقراری حکومت دست نشانده؛
4. تلاش برای نفوذ در بین طبقات حاکمه و رجال غزنوی. ۱. ارسال داعیان

مناطق خلافت شرقی بخصوص ایران، محل رفت و شد مبلغان دولت فاطمی مصر، برای رواج مذهب اسماعیلیه بود. از سال ۳۶۲ قمری، قاهره مرکز فاطمیان در مصر، پایگاه مرکزی سازمان دعوت اسماعیلی شد، که به سرعت تحول یافت. آنان پیام های دینی – سیاسی خود را از طریق شبکه ای از داعیان که در داخل و خارج قلمرو فاطمیان فعالیت می کردند، انتشار می دادند. مهم ترین بخش فعالیت تشکیلاتی آنها ارسال داعیان به نقاط مختلف بود. این کار با چنان دقتی انجام می شد که دولت های محلی، تنها وقتی که حرکت آنان تبدیل به یک جنبش عمومی می شد، با خبر می شدند. این داعیان ابتدا در مصر آموزش می دیدند و پس از آن به نقاط مختلف اعزام می شدند. برخی داعیان به قدری در امور دعوت اهتمام می ورزیدند که توانستند دولتی پایه گذاری کنند و برخی از چهره های فرهنگی آنان، از برجستگان و زبدگان آسمان علم و معرفت بودند.

در عصر الحاکم بامراللَّه فاطمی و همزمان با اقتدار غزنویان در دوران سلطان محمود، دعوت فاطمیان در شرق به ویژه ایران و عراق تقویت شد. داعیان فاطمی در ایران به متزلزل ساختن پایه های عباسیان ادامه دادند۶ و در عراق علاوه بر آن کوشش خود را بر جذب عده ای از امیران محلی و روسای با نفوذ قبایل متمرکز ساختند و با پشتیبانی آنان، امیدوار بودند که خلیفه ی بغداد را سرنگون سازند.

برجسته ترین داعی آن دوره، حمیدالدین کرمانی بود. وی که در ایالت کرمان متولد شده بود، بیش تر عمر خود را به عنوان یک داعی در عراق گذرانید. عنوان حجه العراقین (عراق عرب و عراق عجم) که اغلب بر نام او افزوده می شود، نشان دهنده ی این است که وی در شمال غربی و بخش غرب مرکزی ایران، که عراق عجم خوانده می شد، به کار دعوت اشتغال داشته است.۷

داعی دیگر آن دوران، الموید فی الدین شیرازی است که قبل از عزیمت به مصر در شیراز و در منطقه فارس فعالیت می کرد. او در سال ۴۳۷ قمری، ایران را ترک کرد و در سال ۴۳۹ قمری، وارد قاهره گردید و در آن جا۸ به تعلیم آموزه های اسماعیلی پرداخت. پدر وی نیز از طرف الحاکم، داعی فاطمی در شیراز بود. الموید مدارج دعوت اسماعیلیه را طی کرد تا ریاست دعوت را در شیراز به دست آورد و حدوداً در سال ۴۲۹ قمری، حجت جزیره ی فارس شد.۹

(لازم به ذکر است مناطقی که بیرون از حیطه ی دولت فاطمی قرار داشت در نزد اسماعیلیان فاطمی به جزایر معروف بود).

در اثر فعالیت های این داعی فاطمی، اباکالیجار والی فارس به کیش اسماعیلی در آمد. از بیان ابن بلخی چنین استفاده می شود:

پس از گروش اباکالیجار به الموید، همه [ی ] سپاهیان او نیز اسماعیلی شدند. یکی از علمای شیراز، قاضی عبدالله، از غیرت دین و سنت حیلتی ساخت تا دفع آن داعی کند. [پس ] با اباکالیجار خلوت کرد و گفت: ” تو را معلوم است کی کارملک، نازکی دارد و این ابونصر بن عمران [الموید] مستولی گشت و همه [ی ] لشگر توتبع او شدند، اگر این مرد خواهد کی ملک از تو بگرداند به یک ساعت تواند کردن و همه لشکر تو متابعت او نمایند.، باکالیجار ازین معنی نیک اندیشناک شد و دانست کی سخن او، هزل نباشد.۱۰

قاضی عبدالله چون دغدغه ی باکالیجار را دید، درمان را در تبعید یا کشتن. الموید اعلام کرد.

و باکالیجار صد سوار از عجمیان خویش راست کرد و صد غلام ترک و معتمدی را از آن قاضی و آن مرد داعی را در شب، بر چهارپایی نشاندند و بردند تا از آب فرات عبره کردند و حجت برگرفتند که اگر او را معاودتی باشد، خون او مباح بود و آن مرد به مصر رفت.۱۱

با رفتن الموید، سرزمین فارسی خالی از داعی اسماعیلی نماند و مدتی بعد داعیانی دیگر در این خطه به فعالیت مشغول شدند. فعالیت های کرمانی و الموید فی الدین و دیگر داعیان، پس از مدتی، ثمراتی نیکو برای فاطمیان به بار آورد؛ زیرا عباسیان که اینک تا حدّی از آل بویه استقلال حاصل کرده بودند، بر فشار خود بر شیعیان عراق افزودند و این باعث شد که شیعیان آسان تر به طرف اسماعیلیه ی فاطمی جذب شوند.۱۲ ۲. ارسال سفیر

در راستای گسترش دعوت در شرق، فاطمیان کوشیدند تا با ارسال سفیر به طرف سلطان محمود غزنوی، تابعیت وی را به دست آورند؛ زیرا همان طور که بیان شد، قدرت اصلی در مناطق خلافت شرقی، در اختیار سلطان محمود بود.

در سال ۴۰۳ قمری، سفیری به نام تاهرتی از جانب الحاکم بامرالله، به نزد سلطان محمود آمد. او برای فتح باب دوستی به نزد محمود به مأموریت آمده بود. حمدالله مستوفی می نویسد:

از مصر تاهرتی از پیش حاکم فاطمی برسالت سلطان محمود آمد و در ملک ایران، دعوت بواطنه ظاهر کرد و خلقی بسیار در دعوت او رفتند. کار او عروجی تمام یافت. سلطان او را حاضر کرد و سیاست فرمود، آتش آن فتنه به آب تدمیر خاموش گردانید.۱۳

عتبی گزارش مفصل تری از این حرکت داده است. او می نویسد:

جاسوسان محمود مردی را در خراسان به دست آوردند که سفیر بود میان اسماعیلیان و مقتدای ایشان و همه را به اسماء و سیما می شناخت و در زیر عذبه تعذیب جمعی را به دست باز داد. از اماکن و مساکن متفرق و شهرهای مختلف همه را به بارگاه آوردند و بر درخت کشیدند و سنگسار کردند و طایفه [ی ] ایشان تتبع کرد تا همه نیت گردانید و سیاست فرمود و استاد ابوبکر محمشاد که شیخ اهل سنت بود و فاضل و متدین و بزرگ، در این باب موافقت رای سلطان نمود.۱۴

سلطان محمود پس از توقیف تاهرتی وی را به نیشابور آورد و دستور به محاکمه ی او داد، که واقع این محاکمه، سیاست فاطمیان در برابر عباسیان بود. ریاست محکمه ی استنطاق او را یکی از علویان به نام حسن بن مسلم به عهده داشت. او ادعای تاهرتی مبنی بر این که فرستاده ی خلیفه و امام راستین است، تکذیب کرد و حکم به قتل وی داد.۱۵

قتل تاهرتی، به دست سلطان محمود غزنوی، نه تنها فاطمیان را از ارتباط با دولت غزنوی مایوس نساخت، بلکه سعی کردند با مکاتبه و ارسال نامه، او را به تابعیت خویش دعوت کنند. ۳. تشکیل حکومت دست نشانده

از اهداف مهم فاطمیان در تشکیلات دعوت، برقراری حکومت دست نشانده در جزایر بود. در این زمینه در مناطق خلافت شرقی، گر چه موفقیت های چشم گیری به دست نیاوردند، ولی توانستند حکام مناطقی را به تابعیت خود در آورند و برای مدتی حکومت وابسته تشکیل دهند. در همین راستا بر اثر کوشش یکی از داعیان اسماعیلی، در حدود سال ۳۴۷ قمری، حکمران محلی مولتان در ایالت سند، به کیش اسماعیلی در آمد و یک دولت دست نشانده ی فاطمی در سند تشکیل شد. پایتخت این دولت شهر مولتان بود که از آن به عنوان دارالجهره اسماعیلیان یاد شده است. نفوذ فاطمیان در آن ایالت به حدی بود که وقتی داعی اسماعیل در آن جا به اسماعیلیان مخالف فاطمیان گرایش نشان داد، معز، خلیفه ی فاطمی درصدد عزل او برآمد، ولی قبل از آن که عزل گردد، در یک حادثه ی سواری کشته شد. سپس در سال ۳۵۴ قمری، داعی حلم (جلم) بن شیبان که نسبت به فاطمیان وفادار بود، به جای او منصوب گشت. در دوران معز، حلم به عنوان داعی الدعاه مولتان مستقیماً با امام فاطمی مکاتبه و ارتباط داشت. در آن جا معز، صاحب الامر بود و در خطبه به جای خلفای عباسی نام خلفای فاطمی خوانده می شد.

مقدسی که در سال ۳۷۵ قمری به مولتان رفته می نویسد:

مردم، ملتان [مولتان ] شیعه هستند. دوبار در روز در اذان خود حی علی خیر العمل و تکبیر می گویند. مردم این جا همیشه هدایایی برای مصر می فرستند.۱۶

شهر منصوره از دیگر شهرهای ایالت سند بود که در اثر فعالیت داعیان فاطمی، به آیین اسماعیلی در آمد. حکمران آن، که از سلسله ی حباری بود، در حدود سال ۴۰۱ قمری به کیش اسماعیلی در آمد.۱۷ این دو دولت اسماعیلی، توسط سلطان محمود غزنوی و در راستای مبارزه ی او با اسماعیلیان هوادار فاطمیان، سرنگون شدند.۱۸ با وجود این، آیین اسماعیلی در سند زنده ماند.۱۹

در این دوران در عراق نیز، بعضی حکام بر اثر تلاش های فاطمیان برای مدتی به تابعیت فاطمیان گردن نهادند. در سال ۴۰۱ قمری، قراوش بن مقلد، حکمران عقیلی موصل، کوفه، مداین و شهرهای دیگر که خانواده اش پیرو مذهب تشیع بودند، فرمانبرداری فاطمیان را پذیرفت و خطبه به نام فاطمیان خواند.۲۰ در همان سال، علی الاسدی رئیس قبیله ی بنی اسد، نسبت به الحاکم در حلّه و دیگر نواحی تحت حکومتش اعلام تابعیت کرد.

خلیفه ی عباسی القادر بالله، که از موفقیت دعوت فاطمی در درون قلمرو خود به وحشت و هراس افتاده بود، به سرعت دست به اقداماتی تلافی جویانه زد. از جمله این که در سال ۴۰۲ قمری با تهدید و استفاده از نیروی نظامی، قراوش را بر آن داشت که به اطاعت از عباسیان باز گردد. همچنین در این سال موج تبلیغات ضد فاطمی خود را که به دقت طراحی شده بود، به راه انداخت، که از آن جمله می توان به صدور اعلامیه ی بغداد در بی اعتبار ساختن نسبت فاطمیان، اشاره کرد. القادر عده ای از علمای شیعه و سنی، از جمله شریف رضی و برادرش شریف مرتضی را به بغداد فرا خواند و از آنان خواست که صورت مجلسی مکتوب بنگارند و در آن الحاکم و خلفای قبلی فاطمی را دروغ گو و شیاد معرفی کرده و نسب فاطمی آنان را انکار نمایند.۲۱ این اقدامات شتاب زده ی القادر، نشان از نفوذ اقدامات فاطمیان و وحشت وی از حمایت حکومت های عراق و شام از ایشان است. ۴. نفوذ در طبقات حاکمه و رجال غزنوی

از شیوه های مهم داعیان برای گسترش آیین اسماعیلی، نفوذ در طبقه ی حاکمه بود. آنان پس از آن که متوجه شدند نهضت نمی تواند آن اندازه پیرو که برای شورش علنی بر ضد مراجع دولتی کافی باشد – مانند آن چه در سرزمین های عربی رخ داده بود – به دست آورد، توجه خود را به طبقات حاکمه معطوف داشتند. در راستای همین خط مشی بود که امیر حسین مروزی که از رجال درباری سامانیان بود و به طبقه ی بزرگان و اشراف تعلق داشت به ریاست دعوت در شمال شرقی ایران برگزیده شد. پس از مروزی جانشینش نسفی توانست رجال مهمی از دربار سامانیان را به آیین اسماعیلیه در آورد.۲۲ او حتی موفق شد نصر بن احمد سامانی را به مذهب اسماعیلی وارد کند. نصربن احمد پس از گرایش به مذهب اسماعیلی، گویا خود را وابسته ی فاطمی شمرد. هر چند بعضی به علت عدم وجود انگیزه ی