پاورپوینت کامل رضیه خاتون؛ نخستین فرمانروای زن مسلمان ۸۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل رضیه خاتون؛ نخستین فرمانروای زن مسلمان ۸۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل رضیه خاتون؛ نخستین فرمانروای زن مسلمان ۸۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل رضیه خاتون؛ نخستین فرمانروای زن مسلمان ۸۸ اسلاید در PowerPoint :

>

دهلی مهم­ترین شهر هندوستان شمالی است که راجه پریتوی (prithvi) آن را بنا و در میان هفت شهر منسوب به این نام، قدیمی ترین آنها محسوب می شود، به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه این شهر، سلسله های مختلفی در آن حکومت کرده اند که مهم ترین آنها، سلاطین دهلی می باشند. یکی از شاخه های مهم آنان «شمسیان هند» است و رضیه خاتون، پنجمین پادشاه این سلسله و نخستین فرمانروای زن مسلمان بود که بر سریر قدرت تکیه زد و حدود چهار سال (۶۳۸ – ۶۳۴هـ) در دهلی با استقلال حکومت کرد و در زمینه­های مختلف اصلاحاتی به عمل آورد.

چگونگی به سلطنت رسیدن رضیه خاتون، وقایع مهم دوران حکومت او و فرجام وی، در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است.

مقدمه

اواخر قرن اول هجری، سپاهیان اسلام به فرماندهی محمد بن قاسم حملات خود را به هند از طریق دره سند آغاز کردند. پس از آن، دامنه نبردها به حوزه رود گنگ هم کشیده شد، ولی تا زمان سلطان محمود غزنوی، اسلام نفوذ چندانی در هند پیدا نکرد. غزنویان، نخستین کسانی بودند که به طور کامل، سلطه نظامی اسلام را بر شمال هند گسترش دادند و سلسله های بومی مقتدر را خراج گذار خود کردند. بعد از تضعیف غزنویان، شهاب الدین محمد / معزالدین محمد سام، حاکم غور، خود را سلطان خواند و دامنه فرمانروایی غوریان را در پنجاب، سند و شمال هند تا خلیج بنگال گسترش داد. وی متصرفات خود را در هند، به فرمانده و غلامش، قطب الدین آیبک، سپرد. قطب الدین نیز سراسر شمال هند و گوالیور را فتح کرد. پس از مرگ معزالدین غوری در سال ۶۰۲ه، قطب الدین آیبک، رسماً اعلام استقلال کرد و حکومت جدید را با انتساب به معزالدین «معزیه» نام نهاد و دهلی را به دلیل دارا بودن موقعیت نظامی ویژه، مرکز حکومت خویش قرار داده بعد از آن، مناطق مهم هندوستان، نظیر رانتاپور، گوالیور، بیانه، بنارس، پاتان، کالینجر و بنگال ناچار به پذیرش حاکمیت دولت مسلمان ترک شدند؛ بدین ترتیب، حکومت ممالیک هند پایه گذاری شد. بعد از قطب الدین آیبک، شمس الدین التتمش[۱] به حکومت رسید.

شمس الدین التتمش غلام و داماد قطب الدین آیبک بود[۲] که در حکومت وی، امارت بدائون را برعهده داشت، ولی بعد از مرگ آیبک و خلع پسرش آرام شاه از سلطنت در سال ۶۰۷ ه /۱۲۱۰ م، ادعای استقلال کرد.[۳] فقها به نمایندگی وجیه الدین کاشانی، قاضی القضات، به موجب سندی که براساس آن آیبک، شمس الدین را از غلامی آزاد کرده بود، با او به عنوان حکمران دهلی بیعت کردند. [۴] حکومت التتمش با خلافت ابوالعباس احمد ناصر (خلیفه عباسی بغداد)، حملات سپاهیان مغول به ایران و به دنبال آن آوارگی سلطان جلال الدین خوارزم شاه و سقوط حکومت خوارزمشاهیان، مصادف بود.

التتمش به هنگام جلوس به تخت سطنت با مشکلات زیادی مواجه شد، در «اوچه /اوچ» ناصرالدین قباجه، داماد دوم آیبک، با تصرف مناطق لاهور، مولتان، قسمت اعظم پنجاب و دیگر نواحی، دولت بزرگی تشکیل داد. تاج الدین یلدیز حاکم متبوع التتمش نیز ضمن گرفتن «اوچ» از قباجه درصدد تصرف دهلی برآمد، ولی التتمش در تارائین او را شکست داد و سپس اعدام کرد. بدین ترتیب حکومت خود را ثبات بخشید و پس از آن به سلاله او عنوان «شمسیه» داده شد. التتمش ضمن گرفتن لاهور از قباجه، شهرهای رانتاپور، ماندورا، بیهار و بنگال را نیز تصرف کرد و قلمرو خود را در دهلی گسترش داد.[۵]

التتمش، هم چنین سلطان جلال الدین خوارزم شاه را که از مقابل حملات چنگیز خان به لاهور گریخته بود، شکست داد.[۶] التتمش با غلبه بر حریفان و اعلام حکومت سنی مذهب خود توانست رضایت خلیفه عباسی بغداد را جلب کند، به همین دلیل، در سال ۶۲۶ه، خلیفه، پادشاهی هند و حکومت مناطق متصرفه را برای وی به رسمیت شناخت و ایلچیان، عنوان هایی، نظیر السطان المعظم و ناصر المؤمنین را به همراه لوا و خلعت ارسالی خلیفه به او تقدیم کردند.[۷] بدین ترتیب، دولت ترک دهلی رسماً مشروعیت خود را از خلیفه عباسی دریافت کرد.

در منابع آمده است که التتمش در مدت حکومت خود سلطانی صالح، کریم و عادل بود[۸] و به واسطه عدالتش مشهور گردید. او در رد مظالم و احقاق حق مظلومان شدت عمل و جدیت به خرج می داد، به طوری که بدون تشریفات و به صورت شبانه روزی برای احقاق حق مردم شخصاً به کارها رسیدگی می کرد.[۹] التتمش، علاوه بر جسارت و دلاوری، به دانشمندان و صنعتگران احترام می گذاشت و به امور عمرانی اهتمام داشت؛ در دوره وی، مسجد قوت الاسلام (مسجد جامع دهلی) که قطب الدین آیبک آن را ساخته بود، توسعه یافت و منار بزرگ قطب به آن اضافه گردید.[۱۰] التتمش پس از ۲۶ سال و چند ماه حکومت در بیستم شعبان سال ۶۳۳ه ۱۲۳۶م، در پی لشکرکشی به بهیلسان بیمار شد و سپس درگذشت.[۱۱]

شمس الدین التتمش، مهندس اصلی سلطنت مستقل دهلی است و سلسله ایشان، معروف به «شمسیان هند»، نخستین سلسله ای است که قبل از دوره سلطنت مغول بر هندوستان حکومت کرده اند، این سلسله را به سبب جایگاه غلامی موسسان آن، «سلاطین مملوک» یا «غلامشاهیان هند» نیز می گویند. بحران جانشینی شمس الدین التتمش

التتمش در زمان حیات، بدلیل لیاقت و شایستگی که در دخترش، رضیه خاتون، می دید، بخشی از امور حکومتی را به او سپرد.[۱۲] و پس از فتح «گوالیور» که بعد از قطب الدین آیبک به دست هندوها افتاده بود، در حضور وزیرش، تاج الملک، و امیران دیگر، او را به ولی عهدی انتخاب کرد. وی ضمن تأکید بر شایستگی رضیه خاتون و به صلاح دانستن این انتخاب برای آینده، معایب پسرانش از جمله می خوارگی و غرق شدن در رویاهای جوانی و ناتوانی آنها در امر اداره مملکت را به حاضران گوشزد کرد،[۱۳] ولی بعد از التتمش بر سر جانشینی وی بین درباریان و شاهزادگان اختلاف افتاد، برخی از دلایل این امر عبارتند از: تعقیب منافع شخصی و گروهی درباریان؛ احساس حقارت مردان از این که مطیع یک زن باشند و نیز رقابت های خانوادگی فرزندان التتمش و نبودن قانونی مشخص برای جانشینی. البته ولی عهدی رضیه خاتون، علاوه بر نفوذ و قدرت مادرش، ترکان خاتون، با لیاقت و شایستگی خود او در دوران پدر ارتباط داشته است. سلطنت کوتاه مدت رکن الدین فیروزشاه

به هر حال پس از مرگ التتمش، درباریان به کمک شاه ترکان، فرزندش، رکن الدین فیروزشاه را که حاکم لاهور و برادر ناتنی رضیه خاتون بود، به سلطنت رساندند.[۱۴] طولی نکشید که شاه ترکان درباره هووهای سابق و فرزندان آنها رفتاری ظالمانه در پیش گرفت؛ ابتدا یکی از فرزندان التتمش به نام قطب الدین را کور و بعد به قتل رساند.[۱۵] در سفرنامه ابن بطوطه آمده است که رکن الدین، معزالدین برادر تنی رضیه را به قتل رساند. این عمل مورد اعتراض رضیه خاتون قرار گرفت و به همین دلیل، رکن الدین او را تهدید به قتل کرد.[۱۶]

عشرت طلبی و خوش گذرانی و بخشش بیش از حد رکن الدین باعث شد که اداره امور به دست مادرش شاه ترکان بیفتد.[۱۷] در همین زمان، بسیاری از حکام ولایات دیگر، از جمله یکی از پسران التتمش شروع به سرکشی کردند و از پرداخت بعضی مالیات ها سرباز زدند. رکن الدین مدتی دست از می خوارگی کشید و در رأس یک سپاه برای سرکوب شورشیان از دهلی خارج شد، ولی بسیاری از سپاهیان او به شورشیان پیوستند.

از طرف دیگر، رابطه شاه ترکان، مادر رکن الدین، با رضیه خاتون سخت تیره شده و حتی او را به قتل هم تهدید کرد.[۱۸] هدف اصلی شاه ترکان و رکن الدین کنار زدن رضیه خاتون از صحنه قدرت بود، زیرا رضیه خاتون با انتخاب به ولیعهدی در زمان پدر، از مشروعیت حکومت و هم چنین حمایت عوام و بعضی درباریان برخوردار بود، به طوری که به محض انتشار تهدید به قتل رضیه خاتون از سوی شاه ترکان، آنان خود را آماده حمایت از او کردند.

به دنبال سست شدن اداره امور مملکت، رفتار بد رکن الدین و مادرش با رضیه خاتون و طرفداران وی، هم امرا و هم طرفداران رضیه از رکن الدین متنفر شدند و در «منصورپور» علیه او گردهم آمدند. به روایت منهاج سراج، در این زمان شاه ترکان، مادر رکن الدین، به طرفداران رضیه در دهلی حمله کرد، ولی آنها در حمله متقابل وی را در دستگیر کردند و امرای شورشی لشکر در «منصورپور» نیز به پایتخت آمده و ضمن برکنار کردن شاه ترکان پس از بیعت با رضیه خاتون وی را به تخت سلطنت نشاندند. به دستور رضیه خاتون، رکن الدین که به گیلوگهری فرار کرده بود دستگیر و زندانی شد و چند روز بعد در ربیع الاول ۶۳۴ ه / ۱۲۳۶م در زندان به قتل رسید.[۱۹] ابن بطوطه با روایت دیگری درباره به سلطنت رسیدن رضیه خاتون چنین می نویسد: بعد از اینکه رکن الدین فیروزشاه، برادرش، معزالدین را به قتل رساند، رضیه خاتون با پوشیدن لباس تظلم خواهی در پشت بام دولت خانه یا قصر قدیمی ضمن یادآوری روزگار پدر و جوانمردی و عدالت و بخشش او، در حضور مردم عمل برادرش را محکوم کرد. به همین دلیل مردم به هیجان آمده و بر علیه رکن الدین شوریدند و بنا به رأی رضیه خاتون، او را به جرم قتل برادر، اعدام کرده و رضیه خاتون را به سلطنت نشاندند.[۲۰]

علل اصلی سقوط رکن الدین عبارت بودند از: عدم توجه او به کارهای دولتی و توجه بیش از حد به عیش و عشرت بطوریکه تنها مطربها و رقاصه ها طرف توجه او بودند. او در حال مستی سوار بر فیل در شهر می گشت و طلا و نقره در میان مردم پخش می کرد. توجه بیش از حد او به فیل بانان و ثروتمند نمودن آنها و دوستی و معاشرت با گمراهان، عاقبت باعث از دست رفتن سلطنت و مرگ او گردید.[۲۱] سلطنت رضیه خاتون

به هر تقدیر، رضیه خاتون با حمایت طرفداران و استفاده از حق مشروعیت خود به عنوان ولی عهد پدر، در ربیع الاول ۶۳۴ ه / ۱۲۳۶ م به سلطنت رسید.[۲۲] رضیه خاتون علاوه بر جسارت و جنگ جویی؛ عدل گستر، رعیت پرور، دوستدار و پشتیبان دانشمندان بود. وی بعد از رسیدن به سلطنت تمامی قواعد و ضوابطی که در زمان سلطنت برادرش، رکن الدین، سست یا نابود شده بود، از نو برقرار کرد. طریقه کرم ورزی را همت خود ساخت و به مانند دوران پدرش دوباره عدالت را بر جامعه حاکم کرد و رفتار عادلانه با مردم در پیش گرفت.[۲۳] اصلاحات رضیه دارای جنبه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بود؛ در بعد سیاسی، برنامه او، کاهش قدرت نظامیان و دیوانیان، تعدیل حقوق آنان و کاهش سیطره آنها از زندگی مردم بود، در بعد اجتماعی، برقراری عدالت با توزیع عادلانه ثروت، ایجاد امنیت در راه ها و دستور ساخت کاروانسراها و. .. مورد توجه وی بود. در بعد سیاسی، اصلاحات به شدت مورد مخالفت دیوانیان، نظامیان و شاهزادگان قرار گرفت. شوش نورترک

رضیه خاتون بعد از رسیدن به سلطنت مجبور شد با حوادث طولانی و خسته کننده دشمنان خود مقابله کند که مهم ترین آنها شورشی بود که نورالدین (نور) ترک (داعی اسماعیلی) از زمان پدر او، التتمش، در سال (۶۳۳ ه ـ ق ) آغاز کرده بود. بنا به نوشته مورخان، نورترک، سخنرانی بلیغ بود که با سخنان پرشور و حرارت خود بسیاری از مردم مناطق مختلف هندوستان، از جمله گجرات، ولایت سند، اطراف دهلی و سواحل جون و گنگ را در دهلی گرد خویش جمع کرد. او در سخنان خود فقها و علمای سنی را ناصبی[۲۴] و مرجئه[۲۵] می خواند.

سخنان نورترک بر ضد اهل سنت، خصوصاً علمای حنفی و شافعی موجب شد تا جمعی از قرامطه، در حالی که به شمشیر، سپر و تیر مسلح بودند، در روز جمعه ششم رجب ۶۳۴ه، از دو جهت به مسجد جامع دهلی حمله کنند و بسیاری از مسلمانان را به قتل رسانند. مدافعان پایتخت با اطلاع از این شورش، به مسجد هجوم آوردند و اسماعیلی ها را از دم شمشیر گذراندند، مسلمانان نیز از بام مسجد بر سر شورشیان سنگ پرتاب می کردند. در نتیجه، جمع زیادی از شورشیان به هلاکت رسیدند و شورش سرکوب شد.[۲۶] در طبقات ناصری شمار شورشیان هزار نفر و در تاریخ مبارکشاهی دوهزار نفر ذکر شده است.

«این حقیقت که نورترک داعی اسماعیلی در روزگار فرمانروایی رضیه سلطان عقاید حنفی و شافعی هر دو را مورد حمله قرار داد، نشان می دهد که نخبگان سیاسی و مذهبی کشور در زمان سلاطین دهلی از فرهنگ هر دو مکتب جانبداری می کردند. هر چند که تردیدی نیست در این عصر بطور قطع و مسلم مذهب حنفی در اوج اعتلاء بوده است».[۲۷]

تعصبات بیش از حد شمس الدین التتمش و حاکمان سنی قبل از وی، به اسماعیلیان امکان فعالیت سیاسی نمی داد، ولی بعد از مرگ التتمش جنگ بر سر جانشینی وی به آنها فرصت داد تا قدرت خود را مستحکم کنند به همین دلیل در زمان رضیه خاتون آشکارا شورش کردند، البته این امر احتمالاً از تسامح مذهبی و شیوه مسالمت آمیز رضیه خاتون هم حکایت دارد. شورش نورترک ظاهراً یک قیام مذهبی بود، ولی اهداف سیاسی نیز در آن نهفته بود، زیرا نورترک و طرفدارانش، برای حکومت کردن، خود را شایسته تر از یک زن می دانستند. هم چنین، این احتمال مطرح است که نورترک، علمای سنی مذهب و مردان دیگر را به سبب خدمت به حکومت یک زن، آماج حملات خویش قرار داده باشد. شورش نورترک به مذاق درباریان و علمای سنی مذهب و نویسندگان هم سلک آنان ناخوشایند بوده و به همین دلیل شورش او را ضد اسلامی جلوه داده­اند. این در حالی است که نورترک در نزد شیعیان اسماعیلی از احترام والایی برخوردار بوده و او را عالمی با فرهنگ می دانستند. حتی منهاج سراج نیز در طبقات ناصری ضمن گزارش شورش نورترک، وی را فردی دین­دار معرفی کرده است.

از آن جا که مسجد در نزد مسلمانان قداست خاصی دارد، حمله نورترک و طرفدارانش به مسجد بعید به نظر می رسد، بلکه مورخان رسمی برای ضد اسلامی جلوه دادن شورش، اغراق کرده اند. هر چند در این که نورترک به عنوان یک داعی شیعی اسماعیلی بر ضد یک حکومت سنی مذهب شورش کرده است نمی توان شک کرد.

در حالی که رضیه خاتون مشغول سرکوبی نورترک بود، وزیر او نظام الملک جنیدی و امرای هم دستش، از جمله ملک علاءالدین جانی، ملک سیف الدین کوچی، ملک عزالدین کبیرخانی و ملک ع