پاورپوینت کامل مدارس امپراتوری عثمانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مدارس امپراتوری عثمانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مدارس امپراتوری عثمانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مدارس امپراتوری عثمانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

مقدمه
پژوهشگران در بررسی تاریخ شکل گیری ساختار نظام مدرسه در بلاد اسلامی، آن را به مثابه نهادی شرعی در حوزه فقه اسلامی معنا و مطرح می کنند. در برنامه درسی رایج سازمان مدرسه، حق تقدّم به فقه و علوم مرتبط به آن داده شده است. در مقابل، حوزه های مبتنی بر علوم عقلی (طبیعی) در برنامه درسی گنجانده نشده بود.[۱]
نخستین هدف از تأسیس مدارس، آموزش «علم فقه» بود. در قرن پنجم هجری/یازدهم میلادی مدارس نظامیه صرفاً با هدف تربیت فقیه تأسیس گردیدند. در این مدارس، مدرسه­ها و استادان خاصی برای هر یک از مذاهب چهارگانه اهل سنت وجود داشت و نیز مدارسی جهت تدریس مذاهب مختلف فقهی یا گاه هر چهار مذهب ایجاد شده بودند. در اولین مدارس نظامیه، فقه و مباحث مختلف زبان عربی مانند صرف و نحو تدریس می شد؛ لیکن هیچ اطلاعی درباره تدریس علوم عقلی در این مدارس وجود ندارد. در قرن هفتم / یازدهم در مصر و دمشق، علاوه بر مدارس فقه، مدارس دیگری مانند مدارس الحدیث، مدارس التفسیر و مدارس النحو تأسیس شد.
نظام و تشکیلات مدرسه مانند دیگر نهادهای اجتماعی در جهان اسلام همچون مساجد، بیمارستان ها، دارالضیافه ها، کاروانسرواها، بازارها و حمام ها مبتنی بر نهاد وقف بود. از آن جا که همه این سازمان ها جنبه مذهبی داشتند، موقوفات آنها براساس قوانین اسلامی (شرع شریف) بود.
اگر چه اطلاع زیادی درباره ماهیت آموزش و دروس و موضوعات آنها در مدارس سلجوقیان روم در دست نیست، اما آشکار است که فقه، معارف دینی و مباحث مختلف ادبی در این مدارس ارائه می گردید. از وقفنامه های این مدارس به دست می آید که کلاس های درس در طول هفته به جز سه شنبه و جمعه برگزار می شد و دوره تحصیلی پنج­ساله بود. طلاب مدرسه فقیه نامیده می شدند، البته در آغاز دوره تحصیلی «مبتدی» و سپس «متوسط» خوانده می شدند و در اواخر دوره، که طلبه به نگاشتن نظرهای اجتهادی خویش [در مباحث فقهی] می پرداخت، «مستدلّ» نامیده می شد. غنا و ذخیره عظیم علمی و آموزشی موروث از سلجوقیان در آناتولی، شالوده لازم برای پیشرفت عثمانی در این زمینه را فراهم آورد.[۲]
در وقفنامه مدرسه آلتون – آبا[Altah – Abamadrasa] در قونیه (پیش از ۱۱۹۷ ـ ۱۱۹۶ م) از مدارس بنیاد نهاده شده در دوره سلجوقی در آناتولی، به یک استاد، یک معید و ۳۸ شاگرد اشاره شده است.[۳] در وقفنامه مدرسه ای که در ۱۰ ـ ۱۲۰۹ م. مبارز الدین خلیفه غازی در آماسیه تأسیس کرد، از یک استاد، دو معید و دوازده دانش آموز یاد شده است. استاد با حقوق سالیانه ۱۲۰۰ درهم می بایست به تدریس فقه حنفی می پرداخت.[۴]
در وقفنامه مدرسه ای که در سال ۱۲۲۴م. مبارزالدین ارتقوش در آناتولی ساخت، با وجود اشاره به استاد و دانش آموزان، از ماهیت آموزش آن، ذکری به میان نیامده است.[۵] به همین ترتیب، در وقفنامه گوک مدرسه[Gok Madrasa] سیواس، که صاحب آن فخرالدین علی در سال ۱۲۹۵ م. تأسیس کرده است، به «تأمین مسکن برای فقها، متخصصان فقه (متفقّه)، علما و شاگردان به منظور متعهد کردن آنها برای تحصیل فقه و مباحث مختلف شرعی و احکام دینی اشاره شده است».[۶]
در وقفنامه مدرسه قاراتای[Karatay madrasa] که وزیر جلال الدین قاراتای در ۲/ ۱۲۵۱م. در قونیه تاسیس کرد، تصریح شده که لازم است استادان این مدرسه واجد شرایط [ذکر شده در وقفنامه] باشند و از مباحث شریعت، حدیث، تفسیر، اصول، فروع و خلاف در حدِ مطلوب اطلاع داشته باشند. [۷]
در مدارس پیش از عثمانی، هیچ نوع درجه بندی وجود نداشت. شهرت این مدارس به مدرسان آنها بستگی داشت. دانش آموزان پس از اتمام تحصیلات مقدماتی، برای گرفتن تخصص در زمینه خاصی، استادان مشهور در آن زمینه را انتخاب می کردند و پس از فراگیری دروس نزد استاد، «اجازه» دریافت می کردند. استاد رکن اصلی در اجازه بود. این مدرک، نوع تحصیل و شجره نامه استادان صادر کننده آن را نشان می داد، اگر چه به نام مدرسه صادر می گردید. در مقابل، در دانشگاه هایی که در قرن هشتم هجری/دوازدهم میلادی در اروپا تأسیس شدند، گواهینامه فارغ­التحصیلان به نام دانشگاه محل تحصیل صادر می گردید؛ به عبارت دیگر، در مدرسه اهمیت با استاد و در دانشگاه با مؤسسه بود. بسیاری از دانش آموزانی که به این شیوه آموزشی از مدارس فارغ التحصیل می شدند، جامعه علمی جدیدی را در جهان اسلام تشکیل دادند. همزمان با چنین فعالیت های علمی که در امپراتوری عثمانی شکوفا می شد، تداوم فعالیت های مشابهی را نیز در دیگر دولت های ترک آناتولی می توان مشاهده کرد؛ برای مثال در قونیه ـ آق سرای در دوره حکومت قرمان اوغول لاری، تعالیم جمال الدین آق سرایی در مدرسه زینجیرلی[Zincirli madrasa] بسیار مشهور بود. در همین دوره، هنگامی که ملّا شمس الدین الفناری با سلطان بایزید اول اختلاف داشت، مورد احترام قرمان اوغلو قرار گرفت. با یزید برای بازگرداندن او به بورسا، تلاش زیادی کرد. [۸]
جذب دانشمندان از دیگر کشورها به آناتولی و فرستادن دانشجویان برای تحصیل به کشورهای دیگر در طول دوره عثمانی ادامه یافت. این قبیل سفرهای علمی نشان دهنده پویایی فرهنگی است؛ برای مثال اکمل الدین بابرتی (د. ۸۵ ـ ۱۳۸۴) که در بیروت به دنیا آمد، برای فرا گیری درس نزد سیف الدین اصفهانی ابتدا به حلب و سپس قاهره رفت و پس از آن به مقام استادی جامع الازهر در قاهره رسید و در آن جا به تعلیم دانش آموزان بسیاری پرداخت؛ از جمله دانشمندان مشهور عثمانی مانند حاجی پاشا (د. ۱۴۱۳ یا ۱۴۱۷)، شیخ بدر الدین (د. ۱۴۲۰) و ملّا فناری (د. ۳۱ ـ ۱۴۳۰). [۹]
در دوره سلطنت مراد دوم، ملّایگان (د. ۱۴۳۶) از شاگردان اکمل الدین بابرتی، با ملّا گورانی در قاهره آشنا شد و او را با خود به دربار برد و به سلطان معرفی کرد. سلطان با احترام و گرمی زیادی ملّا گورانی را پذیرفت. هنگامی که ملاگورانی در خدمت حاکم مانیسا بود، سلطان مراد وی را به معلمی شاهزاده محمد (فاتح) برگزید.
آموزش مدرسه ای در اوایل دوره عثمانی
مدارس اوایل دوره عثمانی را می توان نهادهایی دانست که ادامه دهنده سنت آموزشی رایج از دوره پیش از عثمانی در شهرهایی مانند آماسیه، قونیه، قیصریه، قرمان و آق سرای بوده­اند. این قبیل فعالیت های آموزشی در آناتولی، با کمک دانشمندانی که از مراکز فرهنگی بسیار مهم آن زمان مصر، شام، ایران و ترکستان می آمدند، امکان پذیر شد.
نظام مدرسه که از ترکان سلجوقی به ارث رسیده بود با حمایت عثمانی ها با توان بیشتری ادامه یافت. احداث مسجد و در کنار آن مدرسه، در سرزمین هایی که عثمانی ها فتح می کردند. به سنتی تبدیل شد که جزء مکمل سیاست فتح بود. این سنت با هدف تأمین نیازهای مذهبی، علمی و آموزشی ضروری جامعه و دولت و نیز تربیت کادر اداری و قضایی، ایجاد شده بود. با استفاده از این روش، دولت عثمانی توانست کادری متخصص برای اداره امور خود آماده کند. این افراد متخصص از آگاهی لازم در حوزه تخصصی خود برخوردار بودند و همزمان می توانستند وظایفشان را در چهارچوب مقتضیات فقه اسلامی و عرف موسوم انجام دهند. این سنت موجب استحکام و استواری اداره مرکزی دولت گردید.
اولین مدرسه عثمانی به دست اورهان غازی پس از فتح شهر ازنیک (نیفیه) (۳۱ ـ ۱۳۳۰م) تأسیس شد. [۱۰]
پس از این که اورهان بیک وقف های مناسب را برای تأمین نیازهای مالی مدرسه اختصاص داد، مولانا داود القیصری (د. ۵۱ ـ ۱۳۵۰ م) را که در مصر تحصیل کرده بود، به عنوان استاد و متولی آن منصوب کرد. دانشمندان بزرگ این دوره مانند داود القیصری و جانشین او تاج الدین الکروی و علاءالدین أسود (د. ۱۳۹۳) همه در این مدرسه تدریس می کردند. [۱۱]
اولین استادان مدارس عثمانی، یا متولد و تربیت یافته دیگر نقاط آناتولی بودند، یا این که در آناتولی متولد و در مراکز [عمده] فرهنگ اسلامی مانند مصر، ایران و ترکستان تحصیل کرده و به آناتولی برگشته بودند و متولد و تحصیل کرده بیرون از آناتولی بودند و بعد به قلمرو عثمانی آمده بودند، تا این که فارغ التحصیلان مدارس عثمانی در موقعیت علمی ای قرار گرفتند که توانستند به عنوان استاد انتخاب شوند. از ۱۱۵ دانشمند و مدرس شناخته شده در فاصله قرون (۸ و ۹ ه /۱۴ و ۱۵م) که در آناتولی یا دیگر کشورهای اسلامی تحصیل کرده بودند، ایران با ۳/۴۳ درصد در مکان اول، مصر با ۴/۲۳ درصد در مکان دوم، آناتولی با ۷/۱۴ درصد، ماوراء النهر با ۶/۸ درصد، شام با ۸/۷ درصد و عراق با ۷/۱ درصد در مکان های بعدی قرار داشتند. با بررسی موطن مؤلفان ۳۳ متن مختلف درسی که در مدارس عثمانی تدریس می شدند، روشن می شود که مراکز فرهنگ اسلامی متعددی منبع پیشرفت آموزشی عثمانی بودند. براساس یک پژوهش آماری که درباره این موضوع صورت گرفته است، ایران با ۳/۳۹ درصد و مصر با ۳/۳۰ درصد باز هم در مکان نخست و دوم بودند و ماوراء النهر، عراق، خوارزم و فرغانه هر کدام ۰۶/۶ درصد و آناتولی و خراسان هر یک ۰۳/۳ درصد سهیم بودند. [۱۲]
به نظر می رسد آموزش در مدارس به طور کامل بر عهده استادان بود که براساس سنت مرسوم، موظف بودند در چهارچوب شرایطی که واقف (بانیان وقف) مقرر کرده بود، عمل کنند؛ برای مثال، در وقفنامه مدرسه اورهان بیک ازنیک، به غیر از این توصیه که «آموزش باید به صورت روزانه به دانش آموزان ارائه شود»، شرط دیگری وجود ندارد. [۱۳] در وقفنامه مدرسه للَه شاهین پاشای بورسا، که در سال ۱۳۴۸ م. تأسیس شده، مقرر شده است که «استاد باید عالم فاضلی بوده و بیان فصیحی داشته باشد و به غیر از روزهای تعطیل، هیچ کلاسی را بدون عذر شرعی نباید تعطیل کند». علاوه بر جزئیات مشخص شده به وسیله سلطان مراد دوم در ادرنه، درباره نوع درس ها در مدرسه دارالحدیث نیز اشاره شده است که استادان باید درس هایی در حدیث و مباحث مختلف [مرتبط آن] ارائه بدهند؛ امِا تاکید شده است که نباید به دروس فلسفی در کلاس بپردازند. [۱۴] در وقفنامه آق مدرسه که در سال ۱۴۱۵ م. به دست قرامان اوغلو علی بیک در نیقده بنا شده، مقرر شده است:
«این مدرسه بر عالمان و دانشجویان فقه (فقیهان و متفقهان) که مشغول خواندن دینی (علوم شرعیه) هستند و بر متأهل ها، مجردها، دانش آموزان شبانه و دانش آموزان روزانه ای که مشغول فراگرفتن تعالیم دینی به منظور کسب آمادگی برای مباحث مذهبی هستند و بر استادان و مربیان (معیدان) مذاهب فقهی حنفی و شافعی وقف شده است. معلم باید هر روز در مباحث مربوط به فقه و اصول فقه و نیز در موضوعات مرتبط با مسائل شرعی و دیگر دروس عالی به ایراد سخن بپردازد، حال آن که معید هر روز باید دروس را با دانش آموزان تمرین و با آنها بحث کند…. »[۱۵]
این عبارات برای روشن کردن ویژگی های اساسی نظام سنتی مدرسه پیش از مدارس «صحن ثمان» که به دست محمد فاتح تأسیس شدند، حایز اهمیت است. از نمونه های یاد شد روشن می شود که آموزش در مدارس سلجوقی و مدارس پیش از دوره محمد فاتح براساس سنت های مدارس نظامیه صورت می گرفت. هدف اصلی این مدارس تعلیم علوم مذهبی و به ویژه ترویج علم فقه بود. با این حال، وجود بیمارستان ها و نیز رصد خانه هایی در کنار برخی مدارس سلجوقی نشان دهنده علاقه به طب ونجوم در این مدارس است. آموزش علوم فلسفی، ریاضیات و علوم طبیعی، که با علوم مذهبی در یک طبقه قرار نمی گیرد، در دوره سلجوقی و دوره پیش از محمد دوم، در تداوم سنتی دیرین، در خانه های دانشمندان و بیمارستان ها رواج داشت. شواهدی وجود دارد که برخی از این علوم به عنوان فعالیت های فوق برنامه در مدارس سلجوقی آناتولی تدریس می شدند.
از آغاز قرن هشتم هجری / چهاردهم میلادی تا آغاز سلطنت محمد فاتح ۴۲ مدرسه در شهرهای بزرگ وجود داشت. ۲۵ مدرسه در بورسا، سیزده مدرسه در ادرنه و چهار مدرسه در ازنیک. در این دوره، در شهرهای کوچکتر هم چهل مدرسه وجود داشت. [۱۶] به طور خلاصه این واقعیت که بین سال های ۱۳۳۱ ـ ۱۴۵۱ م ـ دوره ای که آموزش عالی در امپراتوری عثمانی در مراحل اولیه اش بود ـ جمعاً ۸۲ مدرسه تأسیس شده بود که نمونه بارزی از چگونگی گسترش سریع زمینه های آموزشی و علمی در جامعه عثمانی است. وجود این مدارس بدین معناست که به طور متوسط هر سه سال، حداقل دو مدرسه تأسیس می گردید. از آن جا که تعداد مدارس در شهرهای خاصی افزایش یافت، نیاز به درجه بندی مؤسسات مرتبط به هم را نیز پدید آورد. درجه بندی مدارس براساس اهمیت آنها در دوره پیش از محمد دوم (فاتح) تفاوت های موجود در این مؤسسات را آشکارتر کرد.
سلسله مراتب مدارس
پس از فتح استانبول، محمد دوم بناهایی را احداث کرد و بدین وسیله به شهر چهره نویی بخشید. وی اطرافیانش را نیز برای مشارکت در این کار تشویق می کرد. در نتیجه این تلاش ها ساختمان های بیزانسی زیادی به مسجد، مدرسه و خانقاه تبدیل شد. محمد فاتح برای تبدیل پایتخت جدید مرکزی علمی (دارالعلم)، مجموعه مسجدی را ـ که بعداً به نام او مشهور شد ـ بر روی یکی از تپه های استانبول بنا کرد. در این مجموعه، مدارسی ساخته شد که می توان آن را به عنوان سیاست متمرکز او در زمینه های علمی ـ آموزشی و تربیتی مورد توجه قرار داد. براساس وقفنامه مدارس مجموعه مسجد فاتح، این مجموعه از هشت مدرسه عالی (مدارس ثمانیه) در اطراف مسجد فاتح و هشت مدرسه کوچک تر با عنوان «تتمِه» در کنار آن مدارس، تشکیل شده بود. و در مجموع شانزده مدرسه در دو طرف مسجد وجود داشت. علاوه بر این، یک «دارالتعلیم» (مدرسه ابتدایی) در روبه روی مدخل غربی ساخته شده بود. از این گذشته، از این وقفنامه به دست می آید که در کنار این مجموعه، به عنوان یک مرکز آموزشی جامع با بالاترین کیفیت، تأسیساتی مانند بیمارستان، کتابخانه و یک دارالضیافه برای فراهم کردن غذا، آب، مسکن و مراقبت های پزشکی بنیان نهاده شده بود. [۱۷]
در برخی مطالعات اخیر نشان داده شده که مدارس ثمانیه به دانشگاه های اروپایی شباهت داشتند و علی قوشچو، وزیر محمد پاشا و ملا خسرو، برنامه ای آموزشی [شبیه برنامه آموزشی دانشگاه های اروپایی] برای مدارس تنظیم کرده بودند؛ اما اکثر پژوهش های جدید درباره این موضوع، تلاش کرده اند تا این برداشت اشتباه درباره مدارس فاتح و تشابه آنها به دانشگاه های مدرن و نظر ارائه شده درباره برنامه آموزشی آن را تصحیح کنند.
با تأسیس مدارس فاتح، دوره جدیدی در آموزش عثمانی آغاز شد و ساختار سلسله مراتب، مدارس، دوباره سازماندهی گردید. در واقع، از زمان ازون چارشلی، در مطالعات تاریخی انجام یافته درباره مدرسه بر پایه اطلاعاتی که به وسیله آلی[Ali] فراهم آمده، به طور کلّی پذیرفته شده که در دوره محمد دوم سطح علمی مدارس براساس دستمزدی که به استاد سرپرست مؤسسه پرداخت می شد و نیز بر حسب کتاب اصلی که به عنوان متن درسی در مدرسه مورد استفاده قرار می گرفت، تعیین می شد. [۱۸] بنابر مطالعات آلی، به نظر می رسد که تعدادی از سنت ها و قوانین رایج ـ که به طور کلی به عنوان قانون شناخته می شدند ـ از زمان بایزید اول [نظام] آموزشی حاکم بوده اند و تعدادی از این قوانین تا دوره محمد فاتح به کار می رفتند. در این دوره قوانین مزبور مورد تجدید نظر قرار گرفتند و در چارچوبی جدید سازماندهی مجدد شدند. [۱۹]
با بررسی وقفنامه های مدارس دوره پیش از محمد دوم، مشاهده می کنیم که روی هم رفته، موضوعات مذهبی مورد تأکید قرار می گرفتند در مقابل، در وقفنامه مدارس فاتح، برای اولین بار با این شرط مواجه می شویم که اساتید انتخابی برای این مدارس باید افرادی باشند که هم از علوم مذهبی و هم از علوم عقلی شامل منطق، فلسفه و ریاضیات مطلع باشند. بعلاوه این وقفنامه با بیانی ادیبانه، نشان می دهد که تأسیس این مدارس براساس موازین حکمت ـ غالباً به فلسفه، حکمت گفته می شود ـ صورت گرفته و براساس قوانین هندسی بنا شده بودند که آنها را از مدارس اولیه متمایز می کرد. به عقیده ما، در این جاست که تأثیر علی قوشچو را می توان دریافت. این تأثیر را در شرایط این وقفنامه، به مثابه چارچوبی برای مدارس فاتح، می توان مشاهده کرد که علوم عقلی به همراه علوم شرعی تدریس می شد. این تأثیر در دوره پس از محمد دوم تا زمان تأسیس مدارس سلیمانیه مشاهده می شود. علی قوشچو از سمرقند آمده بود؛ جایی که وی با الغ بیک و دانشمندانی در ارتباط بود که جلسات علمی آنها بیشتر درباره ریاضیات و نجوم بود.
در آیین نامه تشکیلاتی فاتح (فاتح تشکیلات قانون نامه سی) در بخش انتصاب استادان، ملاحظه می کنیم که سطح بندی این مدارس براساس سلسله مراتبی بود که بر طبق دستمزد روزانه استادان تعیین می گردید. این سلسله مراتب با استادانی که بیست آقچه دریافت می کردند، شروع می شد و با افزایش پنج آقچه ای به دستمزد اساتید که ۲۵، ۳۰، ۳۵، ۴۰، ۴۵ و ۵۰ آقچه دریافت می کردند، ادامه می یافت. استادان مدارس صحن، که در مدارس هشتگانه سطح بالای مجموعه فاتح استخدام می شدند، برجسته ترین علما تلقی می شدند و در محافل رسمی در جایگاه های متقابل رؤسای سنجاق ها (نواحی ایالتی) قرار می گرفتند. [۲۰] تا کنون درباره پیدایش، سازمان دهی و تغییرات این سلسله مراتب آموزشی در طول قرن ها، مطالعه کاملی صورت نگرفته و تبیین بیشتر آن مستلزم مطالعات جامع و فراگیری است.
بررسی سازمان مدارس عثمانی نشان می دهد که سه مدرسه اول با عناوین «حاشیه تجرید»، «مفتاح» و «تلویح» نام برده می شوند. این اسامی از عناوین کتاب های اصلی مورد استفاده در این مدارس گرفته شده است. نام مدرسه حاشیه تجرید بر این واقعیت دلالت دارد که متن اصلی مورد استفاده در آن حاشیه سید شریف الدین جرجانی (د. ۱۴ ـ ۱۴۱۳ م) براساس حاشیه شمس الدین محمد بن ابوالقاسم اصفهانی (د. ۴۶ ـ ۱۳۴۵م) بر کتاب تجرید الکلام تألیف نصیرالدین طوسی بوده است. [۲۱] مدارسی که در آنها بخش خاصی از یک کتاب با حاشیه سید شریف الدین جرجانی و سعدالدین التفتازانی (د. ۸۹ ـ ۱۳۸۸ م) تدریس می شد مدارس مفتاح گفته می شد. مفتاح به کتاب یوسف سکاکی (د. ۲۹ ـ ۱۲۲۸م) درباره صرف و نحو و بلاغت اشاره دارد. «تلویح» اسم حاشیه ای است که تفتازانی بر حاشیه ای با عنوان توضیح التنقیح تألیف صدرالشریعه عبیدالله البخاری (د. ۴۷ ـ ۱۳۴۶م) نوشته است.
بخاری این کتاب را در شرح کتاب دیگرش در فقه اسلامی با عنوان تنقیح الاصول نوشته است. این تفسیر در مدارس تلویح تدریس می گردید. [۲۲]
مدارس «چهل آقچه» و مدارس «خارج پنجاه آقچه» به دست امیرنشین های آناتولی پیش از عثمانی، حاکمان وخانواده های آنها و به وسیله وزیران، بیک های سنجاق ها و امیران تأسیس شده بودند. «مدارس داخل» مدارسی بودند که به دست سلاطین عثمانی، مادران شاهزادگان سلطنتی و دختران سلاطین بنا می شدند. دانش آموزان پس از اتمام تحصیل در مدرسه داخل، می توانست وارد «صحن ثمان» شود که بالاترین سطح آموزشی را داشت. «مدارس تتمِه» هم سطح «مدارس داخل» بودند و به دلیل این که این مدارس دانش آموزان را برای «مدارس صحن» آماده می کردند، «موصلای صحن»[Musila-isahn] (آماده برای صحن) نامیده می شدند.
برای متناسب کردن «مدرسه اوچ شرفلی» در ادرنه ـ که به دست سلطان مراد دوم تأسیس شده و صد آقچه بدان پرداخت می گردید ـ با سلسله مراتب جدید، محمد دوم مدرسه دیگری در کنار آن بنا کرد و صد آقچه را بین دو استاد آن تقسیم نمود. بنابراین سطح مدرسه اوچ شرفلی که به وسیله پدرش بنا شده بود با مدارس صحن که خودش تأسیس کرده بود، در یک سطح قرار گرفت. [۲۳] «مدرسه ایا صوفیه» در طول دوره محمد دوم تنها مدرسه با شصت آقچه باقی ماند. [۲۴]
نظام مدرسه ای که به وسیله محمد دوم پایه گذاری شد در طول سلطنت بایزید دوم بدون تغییر باقی ماند؛ تنها تغییر، ارتقا یافتن سطح «مدرسه مرادیه» در بورسا به شصت آقچه باانتصاب تکتلی ملّا لوظفی با دستمزد شصت آقچه بود. [۲۵]
مجموعه مسجدی که سلیمان باشکوه بر روی دومین تپه از تپه های هفتگانه که استانبول بر روی آنها ساخته شده بود، بنا نهاد، توانست اوج فرهنگ، هنر و آموزش عثمانی را پایه ریزی کند. بنای این مجموعه، که شکوه عصر سلیمان باشکوه و نبوغ سر معمار او، سنان (۱۵۵۰ ـ ۱۵۵۷ م) را نشان می دهد. مبین آغاز مرحله ای مهم از پیشرفت و نوآوری در آموزش عثمانی است. همان طور که در جدول های ضمیمه مشاهده می شود، برای ارائه سطوح گوناگون رشته های تخصصی آموزشی، مکتب ها و مدارس مختلفی در اطراف این مسجد بنا شد؛ یک مدرسه ابتدایی و چهار مدرسه « صحن» در آن جا ساخته شدند.
این مدارس عبارت بودند از اول مدرسه (مدرسه اولی)، ثانی مدرسه (مدرسه ثانیه)، ثالث مدرسه (مدرسه ثالثیه) و رابع مدرسه (مدرسه رابعه). بعلاوه، مدارس تخصصی هم وجود داشت: دارالحدیث ها (مراکز آموزش حدیث) و دارالطب برای آموزش پزشکی همچنین یک بیمارستان (بیمارخانه)، دارالضیافه، نقاهت خانه (طب خانه) و یک داروخانه (دارالادویه) هم وجودداشت. این مجموعه، نمونه خوبی از پیشرفت، بعد از خط مشی جامع نگرانه محمد فاتح بود که براساس آن مجموعه های مساجد عثمانی با خدمات انسانی، مذهبی، اجتماعی و فرهنگی سروکار داشتند.
براساس وقفنامه، حقوق روزانه هر یک از رؤسای مدارس چهارگانه شصت آقچه بود. استادان دارالحدیث پنجاه آقچه و اساتید دارالطب بیست آقچه دریافت می کردند.
این مدارس در سطحی بالاتر از مدارس صحن فاتح قرار گرفته بودند. اگر چه مبلغ اختصاص یافته به استادان دارالحدیث در وقفنامه ای که در طول بنای مجموعه آماده شده بود، از مبلغ اختصاص یافته به مدارس چهارگانه کمتر ب