پاورپوینت کامل فتح قسطنطنیه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل فتح قسطنطنیه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل فتح قسطنطنیه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل فتح قسطنطنیه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

اولین مناطقی که در آغاز فتوحات اسلامی مورد نظر فرماندهان نظام اسلام و رهبران مسلمان بود، عبارتند از: ایران، شام و مصر و شمال آفریقا. توجه آنان به سرزمینهای زیر سلطه دولت روم، احتمالا به دلیل اقداماتی نظامی بود که پیامبر اسلام(ص) در زمان حیات خود برای تسخیر مناطق شمالی عربستان انجام داده بودند. مسلمانان اولیه، پس از رحلت نبی گرامی(ص) در طی چند سال، مهمترین بخشهای ایران و شام و مصر را فتح کردند، و سپس به طرف آسیای صغیر رفته و شهرهای جنوبی روم شرقی را نیز تصرف نمودند، و هنوز ربع قرنی بیش نگذشته بود که به تنگه بسفر و پشت دروازه های کنستانتینوپول رسیدند.[۱]

شهر کنستانتینوپول که عربها آنرا قسطنطنیه می نامیدند و بعدها نام استانبول (اسلامبول) بر آن نهاده شد، در قرن هفتم پیش از میلاد ـ یعنی ۶۶۰ ق. م ـ به وسیله یونانی ها ساخته شد، در ابتدا بیزانسیوم (بیزانتیوم) نام داشت.[۲] این شهر ساحلی که شکلی مثلثی دارد، در کنار تنگه بسفر و دریای مرمره واقع و فقط ضلع غربی آن به خشکی متصل است.[۳] در زمان هخامنشیان برای مدتی در تصرف ایرانیان بود و بین یونان و اسپارت نیز دست بدست می شد تا آنکه بالاخره رومی ها آن را در ۱۹۶ م. در اختیار گرفتند. در سال ۳۳۰ م. هنگامی که کنستانتین کبیر پایتخت حکومتی خود را از شهر رم به بیزانتیوم منتقل نمود، نام این شهر نیز به «کنستانتینوپول» یعنی شهر کنستانتین تغییر یافت.[۴] این شهر از ابتدای ساخت آن تا قرن پانزدهم میلادی، بارها تعمیر و بر زیبایی و ثروت آن افزوده شد و استحکامات آن نیز تقویت شد.[۵]

اما تسخیر کنستانتینوپول یا قسطنطنیه، از نخستین سالهای فتوحات مسلمین جزو برنامه های نظامی و آرزوهای خلفا و سلاطین مسلمان به شمار می آمده است.[۶] زیرا این شهر و دولت روم شرقی یا بیزانس در زمان ظهور اسلام، پایگاه و پشتوانه اصلی مسیحیان در شرق اروپا بود. روشن است که با فتح این شهر، دنیای مسیحیت، شکست سختی متحمل می شد و تصرف دیگر سرزمینهای مسیحی نشین، با سهولت بیشتری انجام می شد و مسلمانان در موقعیت بهتری قرار می گرفتند.[۷]

اولین حملات جدی مسلمانان به این شهر، از سال ۳۳ ه. ق. / ۶۵۳ م. آغاز شد. در این سال گروهی از نیروهای مسلمان پس از پیمودن آسیای صغیر به کرانه «بسفر»[Bospous] رسیدند، ولی پس از جنگی که میان ناوگان دریایی مسلمین با ناوگان رومی روی داد، اگر چه موقعیت هایی نصیب نیروهای مسلمان شد، اما به خاطر صدماتی که در طول آن مدت متحمل شده بودند، از آن نواحی عقب نشینی کردند.[۸]

بار دیگر در سال ۴۴ ه. ق / ۶۶۴ م. قوای مسلمین حمله خود را به منظور قسطنطنیه تجدید نمودند، ولی زمانی که به دریای مرمره رسیدند با زمستان و شرایط سخت آن مواجه گردیدند.، در نتیجه از تهاجم پیشروی و محاصره شهر بازماندند. چندی بعد، یعنی در سال ۴۸ ه. ق. نیز مجدداً گروهی از نیروهای مسلمان، مرکب از ناوگانی که از سواحل مصر و شام و به فرماندهی «فضاله بن عبدالله انصاری» بسیح شده بودند، آناتولی را پیموده و قلعه های ساحلی را فتح کردند.[۹] در سال ۴۹ ه. ق. نیز سپاه عظیمی که گروهی از بزرگان صحابی پیامبر(ص)، مانند «عبدالله بن عباس» و «ابو ایوب انصاری» در میان آنها بودند؛ به فرماندهی «سفیان بن عوف»، از راه خشکی به طرف قسطنطنیه رفتند. ناوگان مسلمانان از راه دریا نیز تنگه «داردانل» را بدون مقاومت رومی ها پشت سر گذاشت، و وارد آبهای مرمره و نزدیک پایتخت روم شرقی گردید.[۱۰] مسلمانان از طریق دریا و خشکی، قسطنطنیه پایتخت دولت بیزانس را محاصره نمودند، ولی با وجود هجوم و محاصره طولانی شهر، نتوانستند به دیوارهای بلند ومحکم و برج و باروی آن نزدیک شوند. نیروهای مسلمان با شروع فصل زمستان، محاصره را رها کرده و به «جزیره گیزگوس» در ۸۰ مایلی قسطنطنیه می رفتند و مجدداً در زمان گرم شدن هوا، پایتخت بیزانس را محاصره کردند. این وضعیت بدون کسب هیچ نتیجه ای ۷ سال تداوم یافت. سرانجام با تحلیل رفتن نیرو و امکانات تدارکاتی آنان، در آخر سال ۵۸ هجری عقب نشینی نمودند. براساس نقل مورخین، آنان حدود سی هزار از نفرات خود را از دست داده بودند، از جمله کشته شدگان در این وقایع صحابی معروف «ابو ایوب انصاری» بود که در حمله اول یا دوم در سال ۵۱ یا ۵۲ هجری به شهادت رسید و در زیر دیوار قسطنطنیه مدفون شد.[۱۱]

در دوران «سلیمان بن عبدالملک»، در حالیکه قدرت نظامی مسلمانان بسیار زیاد بود، دولت بیزانس رو به ضعف می رفت و اختلافات داخلی و فشارهای خارجی، آن­ را در معرض انحطاط قرار داده بود. «سلیمان بن عبدالملک» از این فرصت استفاده کرده و ارتشی مرکب از نیروهای زمینی و دریایی با ساز و برگ کافی، برای جنگ مهیا کرد و برادرش «مسلمه بن عبدالملک» را به فرماندهی آن سپاه گذاشت و دستور داد تا به سوی قسطنطنیه رهسپار شده و به هر قیمتی آنرا فتح نمایند.[۱۲] «مسلمه» در اوایل سال ۹۸ ه. ق. / ۷۱۶ م. پس از تصرف آناتولی، در ماههای بهار با سپاهی عظیم به آبهای مرمره رسید و سپس پایتخت روم شرقی را ۹۹ ه. ق / ۷۱۷ م. محاصره نمود.[۱۳] مورخین بیزانسی مانند «تئوفانس»، تعداد افراد سپاه او را که از راه دریا و خشکی در آن ناحیه حضور داشتند، ۱۸۰ هزار نفر تخمین زده اند. ولی مسلمانان به سرعت متوجه شدند که با وجود جنگاوران فراوان، منجنیق های سنگین و آلات نظامی دیگر و همچنین ۱۸۰۰ کشتی جنگی که دراختیار داشتند، تسخیر شهری با استحکامات دیوار و برج های آن و نیز آلات دفاعی گوناگون از جمله سلاح آتش یونانی و سنگهایی که از بالای دیوار شهر بر سر آنها فرو می ریخت، به سهولت امکان پذیر نمی شود. آتش یونانی[Greekfire] در واقع نوعی بمب آتش زا بود که به وسیله مردی بنام «کالینکوس» در زمان کنستانتین چهارم ساخته شده بود. این ماده آتش زا که معمولاً به سوی استحکامات و کشتی های دشمن پرتاب می شد و آنها را به آتش می کشید، از موادی مانند گوگرد، قیر، نفت، جیوه و برخی مواد شناخته نشده دیگر ساخته شده بود و هیچ چیزی جز خاک آنرا خاموش نمی کرد. این اسلحه آتشین را برای اولین بار بیزانسی ها در جنگ با مسلمانان در سال ۴۸ ه. ق / ۶۶۸ م. بکار بردند.[۱۴] بهرحال به دلیل آنچه گفته شد، «مسلمه» تصمیم گرفت که به جای حمله به شهر، آنرا به طور کامل در محاصره قرار دهد. ولی آتش یونانی و سرمای زمستان موجب می شد که نیروهای مسلمان به تدریج صدمات فراوان دیده و در اثر سرما و گرسنگی تلف شوند. در همین زمان نیز، چند بار کشتیهای رومی با سلاح های مختلف به کشتیهای مسلمانان حمله کرده و آنها را به آتش کشیدند. تا اینکه با مرگ «سلیمان» و روی کار آمدن «عمر بن عبدالعزیز»، حاکم جدید اسلامی به نیروهای «مسلمه» فرمان بازگشت به پایتخت داد. در نتیجه باز هم حمله مسلمین برای پاورپوینت کامل فتح قسطنطنیه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint نه ت

نها، هیچگونه سودی در بر نداشت بلکه با ضایعات زیاد نیز خاتمه یافت.[۱۵]

اگر چه مسلمانان بعدها نیز چندین بار تا نزدیک این شهر رفتند ولی بعد از این عملیات، دیگر برای دست یافتن به قسطنطنیه و تسخیر اروپا از طریق آن، به طور جدی تلاشی نکردند و بیشتر درگیری ها با نیروهای رومی در آسیای صغیر واقع می شد. در سال ۱۶۵ هجری و در دوران مهدی عباسی، پسرش «هارون الرشید» به دستور پدر، شهر قسطنطنیه را محاصره نمود.[۱۶] ولی از آنجا که قصد جدی برای تسخیر آن و یا ادامه فتوحات به سوی شمال وجود نداشت. ـ با وجود آنکه یک زن، یعنی «دینی» مادر کنستانتین ششم خردسال، بر شهر حکومت می راند ـ قرارداد صلحی با او بسته شد و مسلمانان نیز باز گشتند.[۱۷]

همانگونه که پیشتر هم گفته شد، اندیشه ی تسخیر قسطنطنیه از آرزوهای مسلمانان بوده است. برخی از شخصیتهای اسلامی، این کار را بقدری با اهمیت تلقی می کردند که به شکل یک آرزو بدان می نگریستند و تحقق آنرا فقط به وسیله حضرت مهدی(ع) ممکن می دانستند. کندی فیلسوف مشهور اسلامی این احساس را در پیشگویی خود چنین بیان کرده بود که: «با ظهور حضرت مهدی(ع) اسلام احیاء و عدالت پیروز خواهد شد. او شبه­جزیره اسپانیا را فتح خواهد کرد و پس از رسیدن به رم، آنجا را نیز تسخیر خواهد نمود. وی به شرق خواهد رفت و آنجا را در ید قدرت خواهد گرفت. هم او قسطنطنیه را نیز فتح خواهد کرد و سراسر گیتی از آن او خواهد بود». ابن خلدون نیز با نقل حدیثی از پیامبر اسلام(ص) چنین آورده است که، آن که قیصر را می کشد و گنجهای وی را در راه خدا خرج می کند. همین مهدی(ع) منتظر است هنگامیکه قسطنطنیه را فتح کند. پس چه امیر نیک و چه سپاه نیکی خواهد بود».[۱۸]

تردیدی نیست که اگر در طی قرون اولیه اسلامی و مثلاً در زمانی که اسپانیا در جنوب غربی اروپا به دست «طارق بن زیاد» و «موسی بن نصیر» فتح می شد (۹۲ ه. ق / ۷۱۱ م) قسطنطنیه در جنوب شرقی اروپا نیز تسخیر می گردید، چهره اروپا و بلکه وضعیت جهان با آن­ چه در قرن پانزده میلادی یا بعد از آن به وسیله عثمانی ها بوجود آمد و یا در حال حاظر شاهدیم، کاملاً متفاوت می بود و از آن­ جایی که قسطنطنیه همانند دروازه ورود به اروپا به شمار می رفت ـ به احتمال فراوان در چنان شرایطی ـ تمام اروپا به دست مسلمین تصرف شده و مردم این بخش از جهان نیز مسلمان می شدند به هر تقدیر، سقوط پایگاه مسیحیت در روم شرقی در آن زمان و یا پس از آن، دقیقا به مفهوم سقوط و اضمحلال مسیحیت و مسیحیان بود، آن­ چنانکه تسخیر ایران زردشتی به دست مسلمین موجب اقتدار بیشتر اسلام و گوشه گیری تدریجی مذهب زردشت و زردشتیان گردید. هر چند این حقیقت را نیز نمی توان نادیده انگاشت ـ آنگونه که تاریخ و اوضاع کنونی مسلمین نشان می دهد ـ تسخیر نظامی سرزمینهای گوناگون و یدک کشیدن نام اسلام و مسلمانی، به تنهایی نه کارساز است و نه مستمر و پایدار، و هدف اسلام عزیز و رهبران الهی آن نیز این نبوده است. آنچه همیشه مؤثر و مستدام خواهد بود، فتح قلوب مردم و نفوذ ایمان و فرهنگ اسلامی در دلهای آنان است.

همان گونه که پیشتر نیز بیان شد، قسطنطنیه مثل سه ضلعی است، که از جهت شرق به آبهای خلیج زرین شاخ و ضلع جنوبی آن به دریای مرمره و سمت غربی آن به خشکی اروپا می پیوندد.[۱۹] در هر سه طرف این شهر، دیوارها و برج های بلند قرار داشته است. طول باروهای آن بیش از ۲۲ کیلومتر بوده و در هر زاویه شهر نیز، قلعه نیرومندی وجود داشته است. باروی غربی شهر حدود ۶۰۰۰ متر طول داشته و از کاخ بلاشری تا دریای مرمره امتداد داشته است. شهر دارای ۱۴ دروازه بوده که ۷ دروازه آن در طرف خشکی بوده وبقیه در دو دیوار جنوبی و شرقی قرار داشت.[۲۰] مدخل خلیج زرین شاخ در شرق شهر، به وسیله زنجیری آهنین مسدود می شد، که به گلوله های چوبی بزرگ و محکمی متصل بود. دیوار غربی که دروازه های آن به سمت اروپا قرار داشت. مهمترین دیوار شهر بشمار می آمد. این دیوار که هم اکنون نیز باقی است، از سنگهای سختی ساخته شده بود و بین ۵/۳ تا ۵/۱۰ متر ضخامت داشت. در حقیقت باروی شهر دارای دو دیوار بود و در هر یک از این دیوارها برج هایی قرار داشت.[۲۱] دیوار بیرونی حداقل ۱۲ متر و دیوار داخلی حداکثر ۲۱ متر بود و بین آنها فاصله ای وجود داشت و به این ترتیب دیوار داخلی شهر بر دیوار بیرونی اشراف داشت. در میان دو دیوار، سکویی به ارتفاع ۱۵ متر بود که مدافعان شهر در صورت رخنه دشمن از دیوار بیرونی به داخل، در آنجا تجمع کرده و به دفاع می پرداختند. اما دیواری که در جنوب و در سمت دریای مرمره قرار داشت کوتاه تر از دیوار غربی شهر بود و در واقع، دریا و امواج آن و صخره های بلند ساحل، خود نوعی استحکامات طبیعی برای شهر محسوب می شدند. در طرف خلیج زرین شاخ، دیوارها از دیوار جنوبی هم کوتاه تر بود، زیرا زنجیرهایی که در مدخل خلیج و بین زاویه شرقی شهر با منطقه غلاطه (گالاتا) در آن طرف خلیج قرار داشت، مهمترین مانع بر سر راه مهاجمین و کشتی های دشمن بودند.[۲۲] علاوه بر دلایل فوق، از آنجایی که مهم­ترین و حساس­ترین دروازه های ورود به شهر، دروازه های غربی بودند؛ با فاصله ای از دیوار شهر، خندقی تعبیه شده بود که ۱۸ تا ۲۱ متر عرض و حداقل ۹ متر عمق داشت.[۲۳] این خندق را از سنگهای صاف و لغزنده ساخته بودند و در صورت لزوم می توانستند به وسیله لوله های مخفی که در آن وجود داشت، آنرا از آب پر یا تخلیه نمایند. بر روی این خندق پلی قرار داشت که در هنگام احساس خطر برداشته می شد.

نگهبانان و مدافعان شهر در هنگام محاصره و حمله دشمن، از بالای برج ها و دیوارهای بلند شهر، با پرتاب تیر، سنگ، آتش، سرب و قیر مذاب و همچنین آتش یونانی از شهرشان دفاع می کردند.[۲۴]

«سلطان مراد دوم» پادشاه عثمانی در ۸۵۵ ه. ق/ ۱۴۵۱م. بر اثر سکته قلبی درگذشت،[۲۵] اما پیش از مرگ و برای جلوگیری از اختلافات داخلی، وصیت نامه ای برجای گذاشته و در آن، فرزند ۲۱ ساله اش محمد مشهور به «سلطان محمد دوم» را به جانشینی برگزیده بود. سلطان محمد دوم از مادری مسیحی زاده شده و فردی باهوش و تحصیل کرده بود و گفته می شد که زبانهای یونانی، لاتینی و عربی را می داند.[۲۶] و به فنون جنگی نیز آشنایی کامل دارد.[۲۷] او از همان ابتدای سلطنت، مقاصد و برنامه های بزرگی نیز برای حکومت خود داشت. بزودی شاهان و امرای همسایه با فرستادن نمایندگانی، این سلطنت را به سلطان جدید عثمانی تبریک گفتند. او نیز تقریباً به همه آنها وحتی به نماینده پادشاه بیزانس اطمینان داد که خواهان صلح و دوستی متقابل است.[۲۸]

به طور کلی وضع امپراتوری عثمانی در این زمان، بسیار بهتر از شرایطی بود که پدرش در آن بسر می برد. محمد، بدون آنکه مجبور باشد فشارهای سیاسی و نظامی داخلی یا خارجی را خنثی کند، می توانست دست به اقدامات جدید بزند.[۲۹] ولی او و مشاورانش، و از جمله «شهاب الدین پاشا» و «زاگانوس پاشا» دریافتند که برای تحکیم بیشتر موقعیت سیاسی شان در برابر اشراف ترک، به پیروزی بزرگی نیازمندند. و این در حالی بود که اشراف ترک برای حفظ موقعیتهای خود در آن زمان، هنوز هم به برقراری صلح و آرامش تأکید می کردند.[۳۰] به این جهت چنین به نظر می رسید که برای قدرت نمایی سلطان محمد دوم در آن برهه هیچ چیز بهتر و مؤثر تر از پاورپوینت کامل فتح قسطنطنیه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint نبود.[۳۱]

سلطان محمد با چنین رؤیاهایی، از نخستین لحظه جلوس بر تخت سلطنت، در صدد تدارک طرحهایی برای پاورپوینت کامل فتح قسطنطنیه ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint بود. همچنانکه پیش از اونیز، با یزید اول و موسی و مراد دوم، بارها قصد تصرف این شهر را کردند ولی به عللی در این کار موفق نشدند. بهرحال، سلطان محمد پیش از رسیدن به این منظور، می بایست برخی از مشکلاتی را که بر سر راهش قرار داشتند از بین می برد.[۳۲]

او به سرعت، برخی حرکتهای کوچک مخالف را سرکوب و آرام کرد و برای جلوگیری از مخالفتهای احتمالی آینده، برادر چند ماهه خود را نیز از بین برد. همچنین محمد می دانست که اشراف ترک تحت رهبری «خلیل چندرلی» با طرحهای وی در تسخیر قسطنطنیه مخالفت خواهند کرد، اما در آن زمان هنوز شرایط را برای برخورد با آنها مساعد نمی دید در عین حال با تأکید بر سنت غازیگری ومسأله تهدیدات بیزانس در به مخاطره انداختن کشور عثمانی، توانست موقتاً آنان را ساکت کند. البته او به این حد اکتفا نکرد و برای تضعیف قدرت مخالفین، در مدت کوتاهی برخی از مقامات را همچون وابستگان «خلیل پاشا چندرلی»، از پست های نظامی عزل کرد و افراد مطمئن دو شیرمه را بجای آنها نصب نمود و به این ترتیب نفوذ «خلیل پاشا» در میان ینی چری از میان رفت. علاوه بر اینها، «اسحاق پاشا» را در مقام بیگلربیگی در آناتولی باقی گذاشت تا در زمانی که سرگرم مسأله قسطنطنیه است، هرگونه شورشی را در نطفه خفه و سرکوب کند.

همانگونه که با یزید عثمانی؛ مدتها قبل، در ساحل آسیایی بسفر و در مقابل دیوارهای قسطنطنیه قلعه ای ساخته بود، سلطان محمد نیز تصمیم گرفت در تنگترین نقطه ساحل اروپایی بسفر و در فاصله هشت کیلومتری قسطنطنیه، قلعه ای بنانهد. نام این قلعه، «اسوماتون» بود، اما امروزه آن را «آنادولو حصار» می نامند. این عمل اگر چه با اعتراض امپراتور ۴۵ ساله بیزانس یعنی کنستانتین یازدهم «پالئولوگوس» (دراگازس) روبرو شد، ولی محمد توجهی به او نکرد و در عرض ۶ ماه، قلعه بسیار بزرگ و مستحکمی با برجهای عظیم و مشرف بر تنگه بسفر ساخت و نگهبانان و نیروهای مخصوصی از ینی چری بر آن گماشت تا این آبراه را دقیقا کنترل نمایند. دلایل ساخت این قلعه که در ۸۵۶ ه. ق / اوت ۱۴۵۲ م. بنا نهاده شد، بدین شرح است: عبور آسوده و بدون خطر سربازان عثمانی از آناتولی به اروپا؛ قطع ارتباط بیزانس با دریای سیاه و جلوگیری از کمکهای اروپا به آن؛ و کسب عایدات گمرکی از کشتیهایی که بین دریای سیاه و مدیترانه در حرکت بودند.[۳۳]

در تابستان (۸۵۶ ه. ق/ ۱۴۵۲ م) میان یونانی های ساکن اطراف قلعه ای که سلطان محمد ساخته بود؛ با کارگران و سربازان ترک درگیری های شدیدی رخ داد در همین زمان، سلطان عثمانی با وجود آنکه پیش تر به امپراتور بیزانس وعده تحکیم روابط و صلح فی مابین داده بود ـ با تهدید به اینکه قسطنطنیه را به محاصره کامل خود در خواهد آورد ـ موجب وحشت دولت بیزانس شد.[۳۴] امپراتور هیأتی پیش سلطان محمد فرستاد. او در نامه خود چنین نوشته بود: «اگر خطری شهر را تهدید کند، به خداوند قوی قادر پناه خواهد برد و تسلیم مشیت او خواهد شد. او درهای قسطنطنیه را بسته است زیرا که صلح بین آنها نقض شده و تا آخرین قطره خون از شهر دفاع خواهند نمود». سلطان عثمانی در جواب امپراتور اعلان جنگ داد و طرفین خود را آماده درگیری کردند.[۳۵]

در این زمان، سلطان محمد دوم در پایتخت خود ادرنه[Aderne] مشغول آماده سازی هر چه بیشتر لشکر و تدارکات آن برای تصرف قسطنطنیه بود. در این ارتباط یکی از مهندسین مجارستانی ساکن قسطنطنیه از آن شهر گریخته و پیش سلطان عثمانی رفت و پیشنهاد ساختن توپی بزرگ و قوی را داد که گلوله های آن قادر باشد، دیوار قطور و با عظمت مرکز دولت بیزانس را در هم بشکند.[۳۶] محمد دوم با استقبال فراوان از او، دستور داد کارخانه ای در ادرنه برای این کار تأسیس شود.[۳۷] این عمل با سرعت انجام گرفت و پس از گذشت سه ماه، توپی ساخته شد که لوله آن حدود یک متر طول داشت و وزن هر گلوله آن به حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ کیلوگرم می رسید و حدود یک کیلومتر و نیم نیز برد و اثر داشت.[۳۸]

تعداد زیادی از کارگران در طول ۲ ماه توانستند، این توپ را از ادرنه به محلی در نزدیکی دیوار شهر قسطنطنیه آورده و نصب کنند. سلطان در مدت کوتاهی خود را به قسطنطنیه رسانید. نیروهای زمینی عثمانی تمامی مناطقی را تصاحب کردند که بین ادرنه تا مرکز بیزانس بود. و نیروهای دریایی نیز جزایر دریای مرمره را تا شهر قسطنطنیه اشغال نمودند و در تنگه بسفر و در جنوب شهر مستقر شدند.[۳۹]

در نیمه فروردین ۸۵۷ ه. ق / ششم آوریل ۱۴۵۳ م، سپاه سلطان محمد در مقابل دیوار غربی شهر، بین «دروازه ادرنه» تا «دروازه رومانوس مقدس» یا «دروازه توپ کاپ» خیمه زد و از این مکان و از همان زمان، محاصره تاریخی پایتخت روم شرقی آغاز شد. دراین زمان نیروهایی که از ادرنه آمده بودند، بنادر دریایی بیزانس را نیز در امتداد مرمره تسخیر کردند. در واقع قوای عثمانی سرتاسر ۵/۲ کیلومتر از مهمترین دیوار غربی شهر را در برابر خود داشتند و توپهای بزرگ و کوچک خود را روبروی مهمترین دروازه شهر یعنی دروازه رومانوس مقدس مستقر کردند. همچنین چهار برج چوبی بر روی پایه های متحرک نیز آماده برای عملیات بود.[۴۰]

مورخین مسلمان و غیر مسلمان درباره تعداد افراد نیروهای عثمانی، از ۸۰ هزار تا ۴۰۰ هزار نفر را نقل کرده اند،[۴۱] ولی شاید صحیح ترین رقم، تعداد ۲۵۸ هزار نفر باشد.[۴۲] از این عده، صد هزار نفر در قسمت عقب سپاه، صد هزار پیاده در جناح راست و پهلوی دروازه طلایی، و حدود پنجاه هزار از سربازان تعلیم یافته ینی چری نیز در جناح چپ تا کاخ بلانشری (بلاشیمار) قرار داشتند. خود سلطان محمد در قلب سپاه بود و ۱۵ هزار نفر از زبده ترین سربازان ینی چری وی را همراهی می کردند. «زغانوس پاشا» با گروهی از نیروها در ارتفاعات ناحیه غلاطه مستقر بودند، تا تحرکات قوای ایتالیایی های جنوا را تحت مراقبت قرار دهند. ناوگان دریایی عثمانی با حدود ۴۰۰ کشتی جنگی و بارکش که ۲۰ کشتی بزرگ جنگی در میان آنها بودند، همانگونه که گفته شد از راه داردانل به دریای مرمره آمده بود و در «خلیج اوغلی» استقرار یافت؛ در روبروی محلی که اکنون «قصر طولمه باغچه» در آن قرار دارد و راه رفت و آمد دریایی را مسدود نمود (۱۸ آوریل ۱۴۵۲).[۴۳] به این ترتیب، شهر قسطنطنیه از خشکی و دریا کاملا محاصره شده بود.[۴۴]

اما وضعیت دفاعی شهر از نظر استحکامات، بسیار خوب بود. دیوارهای مستحکم و بلند آن و به ویژه در قسمت غربی، ـ که قرار بود، حمله عثمانی ها از آنجا صورت گیرد ـ همینطور استحکامات طبیعی جنوب شهر و وجود زنجیرهای آهنی در ابتدای زرین شاخ (شاخابه بسفر وضعیت خوبی داشت) مانع ورود کشتی های بیگانه به خلیج می شد؛ همچنین می توانست هر ارتشی را تا مدتها در پشت باروهای شهر متوقف کند.[۴۵] اما براساس مدارک باقی مانده از فرانزا وزیر امپراتور؛ معلوم می شود که تعداد مدافعان شهر در ابتدا از ۵ هزار نفر تجاوز نمی کرده است که تعداد زیادی از آنها نیز روحانی مسیحی بوده اند.[۴۶] اگر چه امپراتور و وزیر او سعی می کردند که این واقعیت نگران کننده را پنهان نگهدارند، اما قبل از تنگ شدن محاصره، گروهی از نیروهای خارجی که بیشترشان از مزدوران جنوا و ونیز بودند به فرماندهی شخصی به نام «یوحنا ژوشتینیانی جنوائی» به کمک محاصره شدگان آمدند. و شاید این تنها نیروی کمکی بود که از خارج برای مقاومت بیشتر به سوی شهر گسیل شد.[۴۷] ۱۴کشتی جنگی نیز که بیشتر آنها از ونیز و جنوا آمده بودند، در آبهای سیاه در انتهای تنگه بسفر جبهه گرفته بودند ولی تدارکات ناچیزی با خود داشتند. به این ترتیب روشن است که، قدرت مقاومت دولت بیزانس و مردم شهر در برابر نیروها و امکانات فراوان و گسترده عثمانیها، بسیار ناچیز بود.[۴۸]

دولت بیزانس در این زمان، بخش عمده ای از سرزمین خود رااز دست داده بود و جز شهر قسطنطنیه چیزی نداشت و از این رو فقط به مردم و شهر خود اتکا کرده و از آنها دفاع می نمود. جمعیت ساکن در قسطنطنیه در این زمان به حدود یکصد و پنجاه هزار نفر رسیده بود،[۴۹] که بیشتر آن ها بازرگان، روحانیان و زنان بودند. بازرگانان و افراد مرفه و بسیاری از مردم عادی، با شروع درگیری ها و مخاصمات، تدریجاً شهر را ترک نمودند، به طوری که براساس برخی گزارشها، بخشهایی از شهر در روزهای آخر سقوط تخلیه شده بود وتنها جمعیتی حدود ده هزار نفر در شهر باقی مانده بودند.[۵۰]

روح معنویت و ایمان از مدتها قبل، از شهر و مردم آن رفته بود و حالت تسلیم و رکود در برابر حوادث در همه دیده می شد. اخبار نگران کننده و از جمله مسئله حمله مسلمانان و امکان محاصره و تسخیر شهر به وسیله آنها، باعث یأس و وحشت مردم می شد. اما در کنار نومیدی و نگرانی، فسادهای گوناگونی نیز در شهر به چشم می خورد. بسیاری از مردم قسطنطنیه در همین روزهای بحرانی و ناامنی، در مشروب خواری افراط می کردند.[۵۱] اختلافات مذهبی شدیدی نیز در شهر وجود داشت.[۵۲] امپراتور در فکر جلب توجه پاپ و کاتولیک ها بود و در دنبال این فکر، در سال ۱۴۵۲ از پاپ نیکولای پنجم» درخواست کرد تا نماینده ای از جانب خود اعزام کند. پاپ نیز با فرستادن «کاردینال ایزیدور یونانی» با هیئتی ۲۰۰ نفره موافقت کرد. در ۱۲ سپتامبر ۱۴۵۲ در «کلیسای ایاصوفیا» یا حکمت­ربانی[Soyess edivine] جلسه مشترکی از مسیحیان ارتدوکس و کاتولیک ـ که از سال ۱۰۵۵ میلادی از یکدیگر جدا شده بودند ـ تشکیل شد و وحدت دو مذهب، اعلام شد. اما این اتحاد فقط در حد گفتگو و اعلامیه باقی می ماند؛[۵۳] زیرا بیشتر مردم قسطنطنیه نمی خواستند با کاتولیک ها متحد شوند و زیر چتر رهبری پاپ و روم قرار گیرند.[۵۴] از این رو، پس از این جلسه که مردم آنرا با عصبانیت و خشم ترک کردند، کلیساهای شهر خلوت شده و کسی برای نماز و دعا، در آنها حاضر نمی شد.[۵۵] اختلاف نظر بین دو طرز تفکر مختلف مسیحی و بحثهای مذهبی حول آنها، درست در زمانی که قسطنطنیه به وسیله عثمانی ها محاصره شده بود، در میان مردم شهر و حتی در بین رهبران سیاسی و مذهبی نیز، وجود داشت. افرادی نظیر «دوک بزرگ نو تاروس» که دومین نفر پس از امپراتور و از جمله طرفداران سرسخت کلیسای شرقی بود، آنان معتقد بودند: «ترکها (یعنی مسلمانان) بهتر از لاتینی ها (یعنی رومیهای کاتولیک) هستند». و اینکه ترجیح می دهند در ایاصوفیا دستار ترکی محمد را ببینند تا اینکه چشمشان به کلاه قرمز یک کاردینال بیفتد.[۵۶] اما گروه مخالف و در رأس آنها امپراتور، اتحاد دو مذهب مسیحی را لازم می دانستند. بدیهی است که مهمترین دلیل امپراتور در اصرار به وحدت، احساس خطری بود که از ناحیه عثمانی ها می کرد، ولی به هر حال اکثریت مردم شهر در این مورد با امپراتور اختلاف نظر داشتند.[۵۷]

روشن است که حضور ایتالیایی ها، جنوایی ها، ونیزی ها، کاتولونی ها، و یونانی ها در شهر قسطنطنیه نیز، که هر کدام زبان و فرهنگ و اغراض سیاسی و اقتصادی مخصوص به خود داشتند، به ویژه در زمان محاصره شهر، مشکلات گوناگونی را به وجود آورده بود که به سقوط هر چه سریعتر بیزانس کمک می کرد. در چنین شرایط حساسی، هرگونه اختلاف فکری و عقیدتی و یا درگیری های میان مردم شهر، مستقیماً در روحیه سربازان و نیروهای مدافع شهر تاثیر منفی می گذاشت و البته کار را برای ترکان مسلمان آسان تر می کرد. در همین موقعیت حساس بود که کنستانتین یازدهم امپراتور بیزانس از کشورهای مسیحی اروپا برای مقابله با عثمانی ها استمداد کرد. البته توجه چندانی به این استمداد نشد؛ زیرا برخی از آنها با دولت عثمانی پیمان صلح و بی طرفی بسته بودند و بقیه نیز عقیده داشتند که قسطنطنیه به هر حال در شرف سقوط است و راهی برای حفظ و نگهداری آن وجود ندارد. اما تنها پس از سقوط شهر بود که برخی از آنها از این اتفاق ابراز تأسف و تأثر نمودند. در چنین شرایطی، مدافعان شهر با کمک چند توپ جنگی و آتش یونانی، گاه و بیگاه سربازان ترک را غافلگیر می کردند. ولی به هیچ وجه توپهای آنان قدرت برابری با توپهای کوبنده و سنگین ترکان را نداشت.[۵۸]

روزهای نخستین محاصره، با برخوردها و درگیری های جزئی که طی آن گاهی توپهای ترکان به شدت شلیک می کردند، سپری می شد.[۵۹] ولی در غروب روز ۱۹ آوریل، عثمانی ها به شدت به دیوارهای شهر حمله بردند. در این حمله اگر چه شکافی در قلعه سنت رومانوس به وجود آمد ولی یونانی ها تا قبل از صبح، دوباره شکاف دیوار را ترمیم کردند. روز بعد، ۵ کشتی جنوائی دارای تدارکات جنگی و با مهارت تمام و با کمک توپهای قوی و گلوله های آتشین خود، از خط محاصره کشتی های عثمانی گذشته و به تنگه وارد شدند و سپس با سرعت از زنجیر دهانه خلیج عبور نمودند.[۶۰] این اتفاق موجب شادی یونانی ها در شهر و خشم و ناراحتی ترکان و سلطان محمد شد و در پس همین شکست کوچک که در اثر آن مقداری تدارکات جنگی و تعدادی نیرو به شهر رسید، سلطان، فرمانده نیروی دریایی خود «اوغلی» را توبیخ کرد.[۶۱]

سلطان محمد قصد داشت، که به هر طریق، زنجیر آهنی که بندر زرین شاخ را به روی کشتیهای او می بست از بین ببرد، و یا از هر راهی که ممکن باشد کشتی های خود را به آن بندر برساند. و بالاخره با اقدامی جسورانه، قسمتی از ناوگان خود را از راه خشکی، یعنی از انتهای غلاطه یا تپه بک اوغلی، وارد آبهای خلیج نماید و از آنجا به قسمت فوقانی بندر منتقل سازد.[۶۲] به این ترتیب ترکها در ۲۱ آوریل و در تاریکی شب، حدود ۸۰ کشتی کوچک را که حدود ۲۰ متر طول داشتند، از تپه غلاطه بالا کشیدند و پس از گذشتن از حدود ۵ کیلومتر تپه سنگلاخی، آنها را به طرف دیگر خلیج رساندند.[۶۳] آنان کشتیها را در شاخ زرین به گونه ای سازمان دادند، که بتوانند حصارهای دریایی را از طرف دیگر زیر آتش بگیرند و نیروهای بیزانس را پراکنده کنند.[۶۴]

لازم به یادآوری است که غلاطه منطقه ای بود که تعداد زیادی از جنوایی ها و ونیزی ها در آنجا می زیستند. موقعیت این افراد که اکثر تاجر و دریانورد بودند، به خاطر محاصره شهر قسطنطنیه سخت و بد شده بود. آنان در محاصره شهر نقشی دوگانه بازی می کردند، یعنی هم با ترکها و هم با بیزانسی ها رابطه داشتند. به این ترتیب که در شبها با مدافعان شهر همکاری می کردند و روزها به ترکها روغن می فروختند تا توپهای خود را روغن کاری کنند و ضمناً بعضی اخبار و اطلاعات با ارزش را هم به آنها می دادند. سلطان محمد نیز به هر کسی که با او همکاری می کرد، جایز