پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

مقاله حاضر با هدف معرفی و شناخت تحقیقات صورت گرفته در موضوع عاشورا و عاشورا پژوهان در یکصد سال اخیر در غرب نگارش یافته است.

در نوشتار حاضر ابتدا به سیر مطالعات اسلامی و مطالعات شیعی اشاره شده است. سپس چندتن از عاشوراپژوهان برجسته غربی و تحقیقات صورت گرفته در این موضوع معرفی گردیده است. در ادامه پایان نامه ها و کنفرانس­هایی که در غرب به موضوع عاشورا توجه داشته اند مورد تحقیق قرار گرفته است. شناخت وی‍ژگی های عاشورا پژوهی غربیان و تفاوت عاشورا پژوهی علمی با عاشورا شناسی رسانه ای در غرب از دیگر مباحث مقاله محسوب می­شود.

مقدمه

این مقاله به موضوع پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint با تمرکز بر مطالعات صورت گرفته به زبان انگلیسی در یکصد سال اخیر می پردازد؛ از این رو درصدد پاسخگویی به این پرسش است که گستره و وضعیت پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint چگونه است.

در آغاز، ذکر این نکته لازم است که به رغم اهمیت فراوان شیعه پژوهی برای شیعیان و بسیاری از غیر شیعیان، تا کنون شیعه پژوهی غربیان و موضوعات وابسته به آن نظیر عاشوراپژوهی به طور بایسته معرفی و بررسی جدی نشده است و شمار آثار جدی در این زمینه به خصوص به زبان فارسی ـ به عنوان زبان رسمی تنها کشوری که مذهب تشیع در آن رسمیت دارد – بسیار اندک است، تا آنجا که در زمینه معرفی عاشوراپژوهی در غرب فقط یک مقاله شش صفحه ای با مشخصات ذیل انجام یافته است:

عبدالحسین حاجی ابوالحسنی و محمد نوری، «نگاهی به پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint»، مجله کتاب ماه (کلیات)، ش ۶۳ و۶۴.

در آن مقاله فقط به معرفی بسیار کوتاه از چند مستشرق و معرفی اجمالی از چند اثر بسنده شده و بدون هیچ نتیجه گیری یا مقدمه یا مؤخره ای پایان یافته است.

نوشتار پیش رو با توجه به کاستی های نوشته پیشین ابتدا با مقدمه ای مناسب به سیر مطالعات اسلامی و سپس مطالعات شیعی در غرب اشاره دارد. در ادامه علاوه بر معرفی عاشورا پ‍ژوهان غربی، به معرفی دو عاشوراپژوه مسلمان برجسته در غرب پرداخته است. توجه به پایان نامه های عاشورایی در غرب و کنفرانس هایی که به موضوعات مرتبط با عاشورا پرداخته اند از دیگر نکات قابل توجه نوشتار حاضر است. در پایان با یک جمع بندی به وی‍ژگی های عاشوراپژوهی غربیان و همچنین مبحث مهم تفاوت عاشوراشناسی رسانه ای در غرب با عاشوراپژوهی علمی پرداخته شده است.

از دشواری های نگارش مقاله حاضر، کمبود منابع به زبان فارسی و نیز دیگر زبان هاست و این پژوهش جزو نخستین پژوهش ها در ایران و دیگر کشورها محسوب می شود.

مطالعات اسلامی، ریشه مطالعات شیعی در غرب

واقعه عاشورا در تاریخ اسلام از موضوعات مورد توجه محققان و تاریخ نگاران است. این واقعه تاریخی از چنان اهمیتی برخوردار است که به نظر برخی از شیعه پژوهان آن را باید نقطه بروز و ظهور تشیع محسوب کرد.[۱] این حادثه در پی توسعه مطالعات شیعی[۲] در غرب، از ابعاد قابل توجه تشیع برای محققان غربی بوده است. پیش از ورود به بحث، مناسب است به سیر «مطالعات اسلامی» به عنوان پیش زمینه «مطالعات شیعی» اشاره کنیم.

برای تعریف مطالعات اسلامی باید «شرق شناسی» یا اصطلاح امروزی آن «مطالعات شرقی» را تعریف کنیم؛ تعریفی مناسب از مطالعات شرقی جز با شناخت مفهوم شرق در نزد غربیان حاصل نخواهد شد.

متداول ترین مفهومی که از «شرق» در روزگار کنونی برداشت می شود، مفهوم فرهنگی آن است که عبارت است از روح حاکم و مشترک مجموعه های مختلف بشری در مشرق زمین[۳] که این نوع خاص از مفهوم شرق را خود شرقی ها نیز پذیرفته­اند.[۴]

غربی ها از دیر باز تلاش هایی برای شناخت شرق انجام داده اند. برخی آثار ادبی و تاریخی پدید آمده در یونان و روم را می توان نمونه هایی از مطالعات شرقی نخستین شمرد؛ با این همه ظهور اسلام فصلی نو در روابط شرق و غرب گشود. با وجود به رسمیت شناخته شدن دین مسیحیت از سوی قرآن و برخورد های مسالمت آمیز پیامبر• با مسیحیان و دولت های مسیحی، آنان موضعی خصمانه در برابر اسلام و مسلمانان اتخاذ کردند و تحت تأثیر این موضع،آثاری – هرچند اندک – درباره پیامبر، قرآن و مسلمانان پدید آوردند.[۵]

این رویه خصمانه پس از جنگ های صلیبی شدت بیشتری پیدا کرد؛ از این رو می توان گفت «مطالعات اسلامی در غرب» تکویناً ضد اسلامی بوده و خاستگاهی اسلام ستیزانه داشته است.[۶]

مطالعات اسلامی در غرب عمدتاً از سه جریان و پدیده متأثر بوده است:

۱- تحولات فرهنگی و سیاسی در غرب؛

۲- تحولات سیاسی و فرهنگی در شرق؛

۳- روابط شرق و غرب.

با توجه به این نکته و نظر به اهمیت دادن محققان حوزه شرق شناسی به هر یک از این سه جریان، دیدگاه های مختلفی در باب مراحل مطالعات اسلامی در غرب ارائه شده که از میان آن دیدگاه ها، آرای مناسب تر در پنج مرحله زیر قابل تقسیم بندی است:

۱- مرحله دفاع (از ظهور اسلام تا قرن ۱۴م)؛

۲- مرحله تبشیر (قرن ۱۵ ـ ۱۶)؛

۳- مرحله استعمار(قرن۱۷ ـ ۱۸)؛

۴- مرحله تحقیق علمی (قرن۱۹ ـ ۲۰)؛

۵- مرحله فرا استعمار (بعد از واقعه یازدهم سپتامبر)؛

بررسی مفصل این مراحل از حوصله این مقاله خارج است؛[۷] اما به طور خلاصه می توان اشاره کرد که در مرحله اول، مسیحیان در واکنش به دین نو ظهور که دارای قدرت نظامی قابل توجهی هم بود، به دفاع از مبانی و اصول مسیحیت برخاستند و در این راستا برای شناخت جبهه مقابل به ترجمه متون اسلامی اقدام کردند. آن مجموعه ترجمه ها که به تشویق و نفقه پیتر مقدس[۸] در فاصله سال های ۱۱۰۰ تا ۱۵۰۰ به انجام رسید بعدها به نام «مجموعه کلونیایی»[۹] شهرت پیدا کرد.

در مرحله تبشیر، هدف شناساندن و تبلیغ مسیحیت در جوامع شرقی بود. نقطه مشترک هر دو مرحله، ضدیت تمام عیار با اسلام و طرح اتهامات و افتراهایی بر ضد اسلام و پیامبر بود.

در مرحله استعمار با پدید آمدن ابعاد تاز ه ای در روابط غرب و شرق به خصوص مسائل اقتصادی، نگاهی جدید با رویکرد اقتصادی به اسلام و شرق به وجود آمد. با افزایش ارتباطات در قرون اخیر، آغاز دین پژوهی علمی و افزایش مطالعات در مورد اسلام،«مرحله تحقیق علمی» پدیدار شد. در این مرحله در کنار رشد فزاینده مراکز مطالعات اسلامی و شرق شناسی، شاهد ورود غیراروپایی ها نیز به این عرصه هستیم.[۱۰]

پس از واقعه یازده سپتامبر، بسیاری از معادله های سیاسی و فرهنگی جهان تغییر کرد. در پی این تغییر، مطالعات اسلامی ویژگی های جدیدی یافته است که می توان آن را در بحثی جداگانه مورد بررسی قرار داد. در واقع غرب به رهبری امریکا با استفاده از قدرت رسانه ای و با مقاصد سلطه جویانه خویش، ادبیات تاز ه­ای را در حیطه مطالعات اسلامی وارد کرده است (با تأکید بر بزرگ نمایی ابعاد ستیزه جویانه اسلام و با استفاده از واژه هایی چون تروریسم و بنیادگرایی)؛ بنابراین در سال های اخیر آنچه می توان از اسلام شناسی در غرب برداشت شود می توان نوعی بازگشت به مرحله استعمار تلقی کرد و شاید آن را بتوان مرحله ششم سیر مطالعات اسلامی در غرب برشمرد.

مطالعات شیعی در غرب

شاخه ای از مطالعات اسلامی در غرب به نام «مطالعات شیعی» معروف است. شاخه ای نسبتاً نوپا که بیشتر تکاپو و حیات خود را در دهه های اخیر مدیون انقلاب اسلامی در ایران است.

دلیل عدم توجه به تشیع درمطالعات اسلامی غربی ها همان علت سنتی این قضیه است؛ یعنی سیطره اهل سنت بر مراکز قدرت و ثروت در طول تاریخ اسلام. این عامل باعث شده که تشیع و شیعیان در حاشیه مطالعات اسلامی قرار داشته باشند؛ لذا سالیان متمادی تشیع چهر ه ای پر از ابهام و مه آلود در آثار شرق شناسان غربی داشته است. به این مطلب شیعه پژوهان معاصر هم اشاره دارند:

در مغرب زمین تحقیق و بررسی در تشیع یکی از شاخه های مطالعات و بررسی های اسلامی بود که بیش از همه مورد غفلت قرار گرفته است.[۱۱]

آنچه از جست وجو در میان منابع کهن غربیان در مورد اسلام استفاده می شود این است که در قرون ابتدایی مواجهه اسلام و غرب – از آنجا که آشنایی غربیان از اسلام به طور کلی و عام بوده – آشنایی ایشان از تشیع در حد بسیار ناچیز بوده یا شاید بتوان گفت که اصولاً آشنایی در این مورد نداشته اند:

ملل و نحل نویسان اهل سنت عموماً شیعیان را «منحرفین» از «منهج مستقیم» به شمار آورده اند که نماینده یک روند «کژآیینی» در برابر «درست آیینی» هستند. بسیاری از محققان غربی بعد نیز که به بررسی اسلام پرداخته اند همین دوشاخگی را پذیرفته و اسلام شیعی را به مثابه بدعتی در دین اسلام گرفته اند.[۱۲]

صرف نظر از برخورد تند پار ه ای از منتقدان و نویسندگان مسلمان با پدیده شرق شناسی و متهم ساختن شرق شناسان به تعقیب اهدافی سوء و برداشت های نادرست از متون اسلامی و ارائه تحلیل هایی ناصواب از جنبه های مختلف تاریخ، فرهنگ و اندیشه اسلامی، این اعتقاد تقریباً مورد پذیرش همگان است که شیعه در مطالعات و بررسی های شرق شناسی، بسیار مورد غفلت و بی توجهی قرار گرفته و تصویری نادرست از آن ارائه شده است. به نظر می رسد این جمله ادوارد براون (متوفای ۱۹۲۶ م) همچنان به قوت خود باقی است که «هنوز در هیچ یک از زبان های اروپایی، تألیفی مشروح، کافی و قابل وثوق درباره شیعه در دست نداریم». تکیه اصلی مستشرقان بر منابع اهل سنت، شناخته نشدن شیعه به عنوان یک جریان نیرومند دینی، سیاسی و فرهنگی، غرض ورزی های برخی از مترجمان سنی مذهب آثار شرق شناسان، ضعف دستگاه تبلیغی شیعه و پیچیدگی و ابهام تاریخ سه قرن نخست شیعه از یک سو منجر به پایین بودن تعداد تألیفات مربوط به شیعه شده و از سوی دیگر از درجه اعتبار مطالعات و بررسی های انجام شده کاسته است.[۱۳]

نویسنده مقاله «تحقیق عقاید و علوم شیعی» به استناد کتاب ها و مقاله های منتشر شده درباره اسلام به یکی از زبان های غربی از سال ۱۹۴۳ تا ۱۹۶۸ م، چنین اظهار داشته است:

تقریباً از هر ۳۵۰ کتاب و مقاله ]درباره اسلام[ یک عدد به شیعه دوازده امامی ارتباط دارد که بسیار کمتر از نوشته هایی است که درباره شیعیان زیدی و اسماعیلی مشاهده می شود.[۱۴]

اما به هر ترتیب برخی از شیعه پژوهان مسلمان و غیر مسلمان به مقوله تاریخچه مطالعات شیعی در غرب توجه نموده و در آن مورد آثاری نگاشته اند؛ از آن جمله است:

۱- اتان کولبرگ، مطالعات غرب در خصوص اسلام تشیع، مجموعه مقالات کنفرانس «تشیع، مقاومت، انقلاب»، دانشگاه تل آویو، ۱۹۸۴ به سرپرستی دکتر مارتین کرامر.

۲- عباس احمدوند، گذری بر مطالعات شیعی در غرب، مجله مقالات و بررسی­ها، دفتر ۶۳، انتشارات دانشکده الهیات دانشگاه تهران، ۱۳۷۷.

مراحل شیعه پژوهی غربیان

مرحله اول: سفرنامه ای

پیشینه آشنایی اروپاییان با شیعیان و مذهب تشیع، با وقوع جنگ های صلیبی آغاز شد. تا پیش از این، کشور های غربی تنها با اسلام سنی که دین رسمی و حکومتی کشور های مسلمان بود، آشنا بودند. اما در خلال جنگ، صلیبیان با فرقه هایی از شیعیان، همچون فاطمیان در مصر و پس از مدتی با باطنی مسلکان روبه رو شدند. در برخی از آثار نویسندگان این دوره مطالبی راجع به شیعیان دیده می شود که نادرست بوده و با تعصب آمیخته شده است. شاید بتوان گفت که اولین آشنایی جدی غرب با تشیع از طریق سفر و سفرنامه نویسی است که آغاز آن را باید از سفرنامه مارکوپولو[۱۵] در دهه های آخر قرن سیزده و اوایل قرن چهارده دانست. مارکوپولو اولین یادداشت های سفرنامه ای را از اسماعیلیه شامات دارد.[۱۶]

اما اوج سفرنامه نویسی را عمدتاً در قرن های شانزده و هفده یعنی پس از تشکیل دولت صفوی و افزایش ارتباط سیاسی و اقتصادی اروپاییان با ایران شاهد هستیم. شاید بتوان معروف ترین این دسته را سفرنامه ژان شاردن نامید که اطلاعات نسبتاً خوبی از اوضاع آن روزگار ایران ارائه می دهد. مشخصه این دوره یادداشت های روزانه ای است که از نظم و موضوعیت برخوردار نیستند.

مرحله دوم: سفرنامه ای – علمی (قرن ۱۹-۱۸)

در این مرحله و در ادامه سنت سفرنامه نویسی، افرادی که تجربیات سیاحان گذشته را نیز به همراه داشتند، به عنوان سفیران سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در کشور های شرقی مشغول به کار شدند. وجه تمایز این مرحله با مرحله قبل را می توان در سکونت بیشتر این افراد در آن بلاد و تلاش در جهت نوشتن آثاری منظم درباره تاریخ شرق و ایران دانست؛ البته در ابتدا موضوعات عام، از قبیل مذهب، سیاست، اقتصاد و تجارت بود، ولی بعدها این موضوعات تخصصی تر و جزئی تر گردید؛ برای مثال در خصوص مذهب، حیطه کار آنان در کشور های شیعه نشین، تاریخ تشیع و دیگر مطالعات شیعی بود.

مرحله سوم: شیعه پژوهی علمی (قرن ۲۰)

قرن بیستم همان طور که در سیر مطالعات اسلامی هم از جایگاه مهمی برخوردار است، در مطالعات شیعی نیز اهمیت فراوانی دارد.

در چند دهه اخیر، گروهی از محققان به بعضی از ساحت های اسلام شیعی توجه جدی مبذول داشته اند. پیشگامان این گروه عبارت اند از: رودلف اشترومان[۱۷] (۱۸۷۷-۱۹۶۰)،[۱۸] لوئی ماسینیون[۱۹] (۱۸۸۳-۱۹۶۲)،[۲۰] هانری کربن[۲۱] (۱۹۱۳-۱۹۷۸) که سهم کربن در مطالعات شیعی از جهت شناخت ارزشمندش از اندیشه شیعی، چه شیعه اسماعیلی و چه شیعه اثنی عشری، منحصر و ممتاز است.[۲۲]

این مرحله با توجه به ویژگی ها و شخصیت هایی که در آن بروز و ظهور داشته اند به سه مرحله تقسیم می شود:

1. از آغاز تا ۱۹۴۵

شخصیت معروف و کلیدی این دوره دونالدسون[۲۳] است که با نگاشتن کتاب مذهب تشیع، مطالعات مشخص امامیه شناسی در آمریکا (هارفورد) را بنیان نهاد. که به شهادت دکتر نصر کتاب فوق هنوز در مطالعات شیعه امامیه مستند و مرجع است.[۲۴]

دونالدسون اهل انگلستان و فارغ التحصیل مدرسه تبلیغات کندی در هارتفورد است که مدت شانزده سال در ایران و مشهد سکونت داشت و به برخی از کشور های اسلامی نیز مسافرت کرد؛ اما آثار او بیشتر شیعه پژوهانه است.

2. از ۱۹۴۵ تا ۱۹۷۹

پس از جنگ جهانی دوم و پس از آنکه در سال ۱۹۷۲ واتیکان اعلامیه بسیار مهم خود را در قبال اسلام منتشر ساخت،[۲۵] رویکرد علمی به شدت در میان اسلام شناسان غرب افزایش یافت و به تبع این رویکرد، به بخش مطالعات شیعی اسلام شناسی هم نفوذ کرد و باعث ظهور چهره های برجسته ای چون نیکی کدی، مارشال هاجسن و ویلفرد مادلونگ شد. علاوه بر شخصیت های پیش گفته می توان به «دانشمندانی چون اتان کولبرگ، هاینس هالم، حسین محمد جعفری، موجان مومن، فرهاد دفتری، محمد علی امیر معزی و دیگران که در بالابردن شناخت ما از اسلام شیعی کمک شایانی کردند اشاره نمود».[۲۶]

مشخصه برجسته این دوره افزایش مطالعات راجع به مذهب اسماعیلیه است که علاوه بر توجهی که هاجسن و مادلونگ به اسماعیلیه داشتند اندیشمندان دیگری چون ایوانف روسی و عرفان تامر به این وادی توجه جدی نشان دادند.

پژوهش علمی در شاخه های گوناگون تشیع در این دوره آغاز شد؛ به طور مثال شاید بتوان آغازگر مطالعات کلامی شیعه در دهه های اخیر را ویلفرد مادلونگ دانست که با کتاب اندیشه های کلامی امامیه و معتزله باب این بحث را در عصر حاضر گشود.[۲۷]

۳- از ۱۹۷۹ (پیروزی انقلاب اسلامی در ایران) تا کنون

پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به رهبری یک فرد روحانی و تشکیل حکومتی که دارای ویژگی های خاص دینی همراه با مشروعیت مردمی است و در کمال ناباوری غربیان با شیو ه ای دموکراتیک اداره می شود، توجه جهان غرب را به چیستی و دلایل این امر جلب کرد. در این راستا این سؤال برای غربی ها پیش آمد که ریشه انقلاب کجاست و چه عواملی باعث پدید آمدن انقلاب شد؟ به این ترتیب حجم عظیمی از مطالعات اسلامی غربیان به سوی مطالعات شیعی جهت داده شد. کرسی های شیعه شناسی در مراکز آموزشی غرب تأسیس گردید. مستشرقان غربی و شرقی مطالعات جدی را در باب تشیع به خصوص شاخه امامیه آن آغاز کردند که تحقیق حاضر در صدد به دست آوردن نمایی از این رویکرد جدید غربیان به تشیع است.

با نگاهی گذرا به سیر مطالعات شیعی در غرب در می یابیم که انقلاب اسلامی ایران به مثابه زنگ بیدارباشی برای جهان غرب، آنها را وادار کرد تا بخش قابل توجهی از توان تحقیقی و مطالعاتی مراکز و مؤسسات پژوهشی خود را معطوف مطالعات شیعه شناسی کنند. که نقطه عطفی در سیر تاریخی مطالعات شیعی غرب به حساب می آید. تعداد قابل توجه آثار منتشر شده در باب تشیع در دو دهه اخیر خود گواهی روشن بر این امر است.

بدیهی است که پس از انقلاب اسلامی در ایران و ظهور جنبش های شیعی در جهان، توجه غرب به مطالعات شیعی را بیش از پیش جلب کرد؛ برای نمونه می توان به نگارش بیش از پانصد عنوان پایان نامه در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه های غرب در مورد ایران و تشیع[۲۸] اشاره کرد. اما مسئله مهم این است که ما به عنوان کانون توجه این مطالعات، تا چه حد از مطالعات غربیان درباره تشیع آگاهیم؛ چه افراد، مراکز و مؤسساتی، شیعه پژوهی را وجهه همت خویش قرار داده اند؛ آیا این کارها از اصالت کافی علمی برخوردار است و….

با کمال تأسف تا کنون پاسخ شایسته ای به این پرسش ها داده نشده است؛ مشکل نیز از همین جا شروع می شود، زیرا بدون شناخت توانایی های طرف مقابل، نمی توان در مقابل چشمانی که ما را به دید یک پدیده تازه کشف شده می نگرد، به برنامه ریزی مناسبی دست زد. مقاله حاضر با هدف پر کردن این خلأ در یک حوزه خاص ـ هر چند به صورت ناقص ـ نگارش یافته است.

عاشورا پ‍ژوهی در غرب

مرحله اول: تصحیح و ترجمه تواریخ عمومی و مکتوبات شیعی

به نظر می رسد اولین آشنایی مستشرقان با حادثه عاشورا در نتیجه تصحیح و ترجمه تواریخ عمومی یا کتب مخصوص به شیعه مانند الارشاد شیخ مفید به دست آمده باشد. ترجمه انگلیسی کتاب الارشاد منبعی برای مقاله Husayn Ibn Ali در دائره المعارف جهان اسلام معاصر بوده است.[۲۹]

ترجمه بخش خلافت یزید بن معاویه از تاریخ طبری[۳۰] مطمئناً در اطلاعات عاشورا پژوهان غربی مؤثر بوده است. ترجمه و تصحیح تجارب الامم ابن مسکویه (۴۳۱ق) به دست مستشرق انگلیسی فردریک آمدرور (۱۸۵۴-۱۹۱۷م) و ترجمه بخش علی بن ابی طالب(علیه السلام) و فرزندان ایشان از کتاب انساب الاشراف بلاذری(۲۷۹ق) به دست مادلونگ نیز به آشنایی بیشتر مستشرقان غربی با امام حسین(علیه السلام) انجامید.

مرحله دوم: عاشورا پ‍ژوهی علمی و تحلیلی

از دهه های نخستین قرن بیستم شاهد آثاری منحصر به فرد در باب مطالعات شیعی و به تبع آن توجه خاورشناسان به مقوله هایی نظیر محرم، عزاداری، عاشورا و امام حسین(علیه السلام) هستیم؛ برای نمونه در فصلی از کتاب مذهب شیعه دونالدسون به مبحثی تحت عنوان «کربلا مهم ترین زیارتگاه شیعی» برمی خوریم که در آن به مباحثی چون موقعیت شهر کربلا، فضیلت زیارت آن، کربلا در نگاه جغرافی دانان و سیاحان، زیارت و عزاداری امام حسین(علیه السلام) و وصف کلی کربلای معلی می پردازد.[۳۱]

از نیمه دوم سده بیستم به تدریج شاهد تحولی در عاشوراپژوهی غربی ها هستیم: اولاً، کتاب ها و مقالات مستقل در این زمینه ارائه شد؛ ثانیاً، تنوع موضوعی و روشی پیدا شد و پژوهشگران فقط به روش تاریخی و توصیفی اکتفا نکردند، بلکه با استفاده از مطالعات میان رشته ای و شیوه های تعلیل حوادث از منظرهای جامعه شناسی و علوم سیاسی به حادثه نگریسته اند. نکته جالب توجه در این نوشتارها توجه ویژه ایشان به آداب و مراسم مربوط به عاشوراست، چه اینکه بخش قابل توجهی از تحقیقات صورت گرفته به تحلیل جامعه شناختی و روانی این آداب و رسوم در این زمینه پرداختند. توجه به ابعاد نمایشی عاشورا نظیر تعزیه و ابعاد ادبی آن مانند سوگواره های عاشورایی از نکات قابل توجه در میان محققان غربی بوده است.

در سطور آتی به معرفی مستشرقان و مراکز و آثار ایشان در موضوع عاشورا و ریز موضوعات آن نظیر محرم، کربلا و آداب و رسوم عزاداری می پردازیم.

ابتدا به سیرتاریخی عاشوراپژوهی علمی با تکیه بر زندگی و آثار مستشرقان اشاره می کنیم.[۳۲]

شرق شناسان عاشوراپژوه

هاینریش فردینالد وستنفلد(۱۸۰۸-۱۸۹۹م)

خاورشناس آلمانی و متخصص در تاریخ اسلام و ادبیات عرب که مدارج علمی خود را در دانشگاه های هانور و برلین به پایان برد.[۳۳] اولین پژوهشگری است که مقتل نگاری را با انتشار مقاله ای درباره مقتل الحسین(علیه السلام) ابی مخنف به غرب شناساند.[۳۴] کار دیگر او ترجمه همین اثر به آلمانی بود.[۳۵]

اگست مولر(۱۸۴۸-۱۸۹۲م)

فرزند شاعر بزرگ آلمانی ویلهم مولر است. فارغ التحصیل زبان های شرقی از دانشگاه لایبزیک و دانشگاه وین است. کتاب ها و مقالات فراوانی در زمینه های گوناگون تاریخ اسلام نوشت. کتاب اسلام در شرق و غرب که در واقع کار ناتمام نولدکه بود، یکی از آثار مهم اوست. بخشی از این اثر درباره حسین بن علی(علیه السلام) است. از نظر قدمت از اولین پژوهش هایی است که ماجرای کربلا را مطرح کرد.[۳۶]

یولیوس ولهاوزن[۳۷] (۱۸۴۴-۱۹۱۸م)

از خاورشناسان آلمانی است که از دانشگاه گتنگن[۳۸] آلمان در رشته زبان های شرقی فارغ التحصیل شد. علاقه زیادی به تاریخ اسلام داشت. در کنار چاپ و انتشار و تصحیح کتاب مغازی واقدی و تاریخ طبری، در دو اثر خود از حسین بن علی(علیه السلام) و حادثه کربلا به تفصیل سخن گفت: یکی کتاب معارضه جویی احزاب سیاسی دینی در اسلام[۳۹] که در سال ۱۹۰۱ منتشر گردید. در این کتاب به مخالفت های خوارج و شیعه با خلافت مرکزی پرداخته است و حدود چهل صفحه از این اثر درباره حسین بن علی است.[۴۰] دوم کتاب دولت عربی از ظهور اسلام تا پایان دولت اموی و سقوط آن[۴۱] است که در برلین در سال ۱۹۰۲ منتشر شد. ولهاوزن از نگاه تاریخی، جامعه شناسی و کلامی به نقش حسین بن علی(علیه السلام) در دوره خلافت اموی پرداخته است.

ولهاوزن که عمرش را در مطالعه و پژوهش درباره تاریخ سامی و عرب و به ویژه تاریخ صدر اسلام گذرانده تأثیر بسزایی در حوزه های تحقیقاتی غرب داشت و نوشته های او به ویژه در مورد حسین بن علی(علیه السلام) مبنای بسیاری از کارهای بعدی قرار گرفت.[۴۲]

هنری لامنس[۴۳] (۱۸۶۲-۱۹۳۷م)

لامنس فرانسوی الاصل و متولد بلژیک است. او ۱۸۷۸ به جامعه راهبان گرایید و از فارغ التحصیلان دانشگاه سنت ژوزف بیروت در رشته ادبیات عرب شد. مقالات و کتاب های متعدد در موضوعات تاریخ اسلام دارد. اولین نگارشی که در آن به حسین بن علی(علیه السلام) پرداخت، کتاب فاطمه و فرزندان حضرت محمد(ص)[۴۴] است که به سال ۱۹۱۲ انتشار یافت.

برای ویرایش نخست دایره المعارف اسلام لیدن مقاله «حسین بن علی(علیه السلام)» را نگاشت؛ در این مقاله از کتاب فاطمه و فرزندان حضرت محمد(ص) بسیار استفاده کرد.[۴۵] اما در ویرایش دوم دائره المعارف اسلام مقاله لامنس حذف شد و مقاله جدیدی از وکسیا واگلیری[۴۶] جای آن را گرفت.

لامنس کتاب حجیمی با عنوان خلافت یزید اول[۴۷] درباره یزید بن معاویه نگاشت که در سال ۱۹۲۲ چاپ کرد. حدود یک پنجم، یعنی یکصد صفحه این اثر درباره حسین بن علی(علیه السلام) است. آثار لامنس را می توان از مهم ترین آثار در اوایل نیمه اول قرن بیستم درباره امام حسین(علیه السلام) در اروپا به حساب آورد.

دوایت دونالدسون[۴۸]

خاورشناس بریتانیایی است که پژوهش­های زیادی درباره شیعه انجام داد و کتاب عقیده شیعه در امامت را در سال ۱۹۳۱ و کتاب مذهب شیعه[۴۹] را در ۱۹۳۳ به چاپ سپرد. بخشی از این اثر درباره امامت و زندگی حسین بن علی(علیه السلام) و چشمدیدهای نویسنده از شهر کربلا است. [۵۰]

الساندر بوسانی[۵۱] (۱۹۲۱م)

از خاورشناسان بنام ایتالیایی است.[۵۲] کتاب ادیان سرزمین پارس[۵۳] از جمله آثارمهم او به شمار می آید. در این اثر به تاریخ پیدایش و تحول مذهب تشیع در ایران می پردازد. بخش مهمی از کتاب درباره امام حسین(علیه السلام) و عاشورا و کربلاست.

لورا وکسیا واگلیری [۵۴]

خانم لورا وکسیا واگلیری یکی از شرق شناسان پرکار ایتالیایی و عضو مؤسسه دانشگاهی شرق شناسی در ناپل بود. عمده پژوهش های وی در باب تاریخ قدیم و جدید اسلام است. واگلیری از سال ۱۹۲۴ مقالات خود را به نشریات و سمینارها ارائه می نمود و این کار را دست کم تا سال ۱۹۸۰ ادامه داد. او در کشورهای اسلامی عمدتاً از طریق کتاب تاریخ اسلام کمبریج شناخته شده است. قسمت مربوط به خلافت امویان در بخش اول کتاب را او نوشت. قسمت های دیگر این بخش را مونتگمری وات و سورول نوشتند. او در این قسمت به ماجرای کربلا و عاشورا پرداخته است. از آنجا که تاریخ اسلام کمبریج از منابع پژوهشی دانشگاه های غرب است، نوشته های واگلیری توانسته است در سطح وسیعی گسترش یابد و تأثیر گذار باشد.

کار دیگر او مقاله طولانی در دایره المعارف اسلام لیدن با عنوان حسین بن علی(علیه السلام) است.[۵۵] این اثر را شاید بتوان یکی از علمی ترین و بلندترین مقالات در مورد امام حسین(علیه السلام) دانست که در آن به حادثه عاشورا نیز پرداخته شده است.

از دیگر آثار او در دایره المعارف اسلام لیدن نگارش مدخل های «جمل»، «خیبر»، «غدیرخم» و «فدک» است.

خانم واگلیری در آگوست ۱۹۸۹ از دنیا رفت.

پیتر چلکوسکی[۵۶]

از محققانی است که توجه خاصی به جنبه های هنری عاشورا دارد. از آنجا که ایشان دکترای ادبیات فارسی خود را از دانشگاه تهران (۱۹۶۸) اخذ کرده است، نزدیکی جنبه های اجتماعی و هنری عاشورا را در میان شیعیان ایرانی از نزدیک دیده و لمس کرده است و از آنجا که این ابعاد از عزاداری می تواند برای یک محقق غربی بسیار جلب توجه نماید، ایشان تحقیقات قابل ملاحظه­ای در موضوع تعزیه داشته است.

چلکوسکی دوره کارشناسی ارشد در رشته تاریخ و مطالعات اسلامی را در لندن (۱۹۵۹-۱۹۶۱) سپری کرد. او در سال ۱۹۵۸ کارشناسی خود را در فلسفه شرق اخذ کرده بود.

ایشان هم اکنون پرفسور مطالعات اسلامی و خاورمیانه ای در دانشگاه نیویورک است. از آثار ایشان در مورد عاشورا به این موارد می توان اشاره کرد:

ـ تعزیه: آئینهای مذهبی و نمایش در ایران؛[۵۷]

ـ از کربلا تا نیویورک: تعزیه در حرکت؛[۵۸]

ـ محرم در ترینیداد[۵۹] (ناحیه ای در آمریکا – منطقه کارائیب)؛

ـ نگارش دو مدخل «عاشورا» و «محرم» در دائره المعارف معاصر جهان اسلام.[۶۰]

دیوید پینولت[۶۱]

دکتر پینولت را شاید بتوان برترین عاشوراپژوه دهه های اخیر شمرد، چه اینکه با بررسی آثار ایشان این نکته به دست خواهد آمد که عمده آثار و تحقیقات ایشان در مورد امام حسین(علیه السلام)، عاشورا و موضوعات مرتبط به آن است.

دیوید پینولت در سال ۱۹۷۴ دیپلم مطالعات فرانسوی خود را از دانشگاه کین در نرمندی فرانسه و در پی آن در سال ۱۹۷۷ کارشناسی فرانسه خود را از دانشگاه جرج تاون اخذ کرد. بعد از گذشت یک سال کارشناسی دیگری در مطالعات عربی و آلمانی از دانشگاه زوریخ در سوییس گرفت.

پینولت کارشناسی ارشد و دکتری خود را در سال های ۱۹۸۱ و ۱۹۸۶ در رشته مطالعات عربی و اسلامی از دانشگاه پنسلوانیا دریافت کرد واز آنجا که دکترای او مطالعات اسلامی بود، برای انجام تحقیقات و پژوهش های آن سفر های متعددی به نقاط مختلف سراسر جهان کرد؛ ازجمله این سفرها می توان به مسافرت به مصر، تونس، اردن، پاکستان، هند و اندونزی اشاره کرد.

وی در سال ۱۹۹۷ به دانشگاه سانتاکلرا[۶۲] پیوست و به تدریس اسلام و مذاهب جنوب شرق آسیا و فلسفه عرفانی و تشیع در اسلام مشغول شد. او در دانشگاه های کول گیت (همیلتون) و پنسلوانیا نیز به تدریس اشتغال داشته است.

آثار او عبارت است از:

– اسب کربلا: مطالعه در مورد عبادات مسلمانان جنوب آسیا؛[۶۳]

– تشیع: اشعار آیینی و مشهور در یک جامعه مسلمان؛[۶۴]

– روز شیر: مراسم عزاداری و هویت شیعه در لداخ؛[۶۵]

– تشیع در جنوب آسیا؛[۶۶]

– اجتماعات مردان مسلمان شیعه و بزرگداشت محرم در حیدرآباد هند؛[۶۷]

– فصلی از کتاب میراث تشیع با عنوان «آیین های ریاضت های نفسی در روایات مسیحیت و تشیع»؛[۶۸]

– روابط مسلمانان و بوداییان در یک بافت مذهبی: تحلیلی از دسته های عزاداری محرم در شهرستان «له» در لداخ؛[۶۹]

– زینب بنت علی(علیه السلام) و جایگاه زنان خانه دار امامان نخستین در ادبیات عبادی شیعه؛[۷۰]

وی سخنرانی های متعددی داشته که از آن جمله است:

– احساس و هنر در مراسم شیعیان معاصر؛[۷۱]

– روابط شیعه و سنی و امکان مصالحه؛[۷۲]

– ما پروانه های حسینیم.[۷۳]

– تحلیل تطبیقی آداب مرثیه خوانی شیعیان در هند معاصر و انجمن توبه مسیحی قرن چهاردهم در ایتالیا و آلمان.[۷۴]

عاشورا پژوهان مسلمان در غرب

آنچه گذشت شرحی بود از مستشرقان غربی که در آثار خود به عاشورا و موضوعات مرتبط با آن پرداخته بودند. در میان اندیشمندان و محققان در مجامع علمی غرب، شمار زیادی مسلمان و پیرو مذهب شیعه نیز هستند که ایشان هم آثاری در مورد عاشورا و حادثه کربلا ارائه کرده اند. در این میان دو محقق شیعه بیش از دیگر محققان آثار و تحقیقاتی در این زمینه عرضه کرده اند:

کامران آقایی[۷۵] (محقق مرکز مطالعات خاورمیانه – دانشگاه تگزاس):[۷۶]

آقایی کارشناسی را در سال۱۹۹۱ در تنسی، و کارشناسی ارشد را در سال ۱۹۹۶ و دکتری را در سال ۱۹۹۹ در لوس آنجلس اخذ کرد. موضوع رساله دکتری او در مورد دو شخصیت اصلی حادثه عاشورا با عنوان «حسین و زینب۸: الگوهایی برای جنبش های سیاسی و اجتماعی در ایران معاصر» بود.[۷۷]

حوزه های پژوهشی مورد علاقه این محقق شامل مطالعات اسلامی، تشیع، تاریخ معاصر ایران، تاریخ معاصر خاورمیانه است.

معروف ترین آثار او در مورد عاشورا دو کتاب زیر می باشد:

– زنان کربلا: پویایی جنسی آیینها و گفتمان سمبولیک تشیع معاصر؛[۷۸]

– شهیدان کربلا: آیینها و نماد های شیعی در ایران معاصر.[۷۹]

محمود مصطفی ایوب[۸۰] (استاد مطالعات اسلامی و ادیان تطبیقی):

او در سال ۱۹۳۸ در جنوب لبنان دیده به جهان گشود و در سال ۱۹۶۴ کارشناسی فلسفه را از دانشگاه آمریکایی بیروت اخذ کرد. وی در سال ۱۹۶۶ کارشناسی ارشد ادیان را از دانشگاه پنسلوانیا و در سال ۱۹۷۵ دکتری تاریخ دین را از دانشگاه هاروارد کسب کرد.

پایان نامه دکتری خود را به راهنمایی پرفسور آنه مری شیمیل[۸۱] با عنوان رنج رستگاری بخش در اسلام: مطالعه ای در مورد جنبه های عبادی عاشورا در تشیع دوازده امامی دفاع نمود.[۸۲]

ایشان را شاید بتوان از پرکارترین محققان مسلمان در زمینه مطالعات اسلامی و شیعی دانست. نگارش بیش از پانزده کتاب و شش مقاله علمی در مجلات و دایره المعارف ها از جمله فعالیت های علمی این محقق مسلمان به حساب می آید.

علاوه بر پایان نامه ایشان که در مورد عاشورا بود، ایشان چندین مقاله نیز در مورد این حادثه تاریخی نگاشته است:

ـ مرثیه و آداب و رسوم شیعی؛[۸۳]

– فضائل امام حسین در منابع حدیثی اهل سنت؛[۸۴]

– شهادت در مسیحیت و اسلام؛[۸۵]

– مدخل عاشورا در دایره المعارف دین؛[۸۶]

– مدخل عاشورا در دایره المعارف ایرانیکا؛[۸۷]

– عزاداری عاشورا در مجموعه مقالات تشیع: آموزه، اندیشه و معنویت.[۸۸]

پایان نامه ها با موضوعات مرتبط با عاشورا در غرب

هر ساله در مؤسسات آموزش عالی و دانشگاه­هایی که دارای مراکز مطالعات اسلامی یا مطالعات خاورمیانه ای هستند، دانشجویان در انتهای مقاطع مختلف تحصیلی پایان نامه ها و پروژه هایی را دفاع می کنند که بنا بر یک تحقیق انجام شده، پس از انقلاب اسلامی در ایران و ظهور دیگر جنبش های شیعی در جهان، بیش از پانصد عنوان پایان نامه به زبان انگلیسی در مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه های غرب در مورد ایران و تشیع[۸۹] نگاشته شده است. در اینجا به تعدادی از پایان نامه ها با موضوعات مرتبط با عاشورا و امام حسین(علیه السلام) اشاره می کنیم:

سال ۱۹۵۱: ( امام) حسین(علیه السلام) منجی شیعه: تحلیلی ازمجالس یادبود محرم؛[۹۰]

سال ۱۹۷۳: سمبل های مذهبی و تغییر اجتماعی: تعزیه ]امام[ حسین(علیه السلام)؛[۹۱]

سال ۱۹۷۵: رنج رستگاری بخش در اسلام: مطالعه ای در مورد جنبه های عبادی عاشورا در تشیع دوازده امامی؛[۹۲]

سال ۱۹۷۷:کربلا در متن: مطالعه محرم در لکنهو هند؛ [۹۳]

سال ۱۹۹۹: حسین و زینب۸: الگوهایی برای جنبش های سیاسی و اجتماعی در ایران معاصر؛[۹۴]

ـ زیارت: جنسیت، طبقه، حاشیه گرایی و شعائر مذهبی در ایران شیعی؛[۹۵]

سال ۲۰۰۱: یک تحلیل بسطی از نگارش وقایع کربلا در تاریخ صدر اسلام؛[۹۶]

سال۲۰۰۲: آیین شهادت در تشیع؛[۹۷]

سال ۲۰۰۴: میان جشن و سوگواری: آیین های محرم و ظهور قلمروی عمومی اولیه ایران معاصر در دوره صفوی؛[۹۸]

سال ۲۰۰۶: جاودانگی کربلا: شهادت در حافظه جنوب آسیا؛[۹۹]

عاشورا و کنفرانس های مطالعات اسلامی

برگزاری کنفرانس ها، انتشار مجلات و دائره المعارف ها و تأسیس انجمن های تخصصی در شرق شناسی نمایانگر منظم تر شدن فعالیت های شرق شناسان بوده است[۱۰۰]. عین این ماجرا درباره شیعه پژوهی نیز اتفاق افتاده است و بروز چنین حرکت هایی همان معنا را به ذهن متبادر می سازد.

در کارگاه تحقیقاتی و سمینار مطالعات شیعی که در ششم آوریل ۲۰۰۲ در دانشگاه بریستول انگلستان و با مسئولیت انجمن مطالعات خاورمیانه انگلستان برگزار شد دو مقاله در مورد موضوعات مرتبط با عاشورا ارائه گردید:

– ویلفرد مادلونگ (دانشگاه آکسفورد): علی اکبر بن الحسین(علیه السلام) که بود؛

– اعظم تراب (دانشگاه کمبریج): محرم و برگزاری عروسی؛

از نکات جالب توجه در مورد پاورپوینت کامل عاشورا پژوهی در غرب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint برگزاری یک مجلس تعزیه در شهر نیویورک آمریکا در سال ۲۰۰۲ بود که با توجه به استقبالی که صورت گرفت در دو مکان