پاورپوینت کامل منشأ، کارکرد و اوصاف دین حق، از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ۷۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل منشأ، کارکرد و اوصاف دین حق، از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ۷۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل منشأ، کارکرد و اوصاف دین حق، از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ۷۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل منشأ، کارکرد و اوصاف دین حق، از دیدگاه علامه طباطبایی در تفسیر المیزان ۷۰ اسلاید در PowerPoint :

>

مقدمه

عموماً، متفکرین غربی، همچون تیلور، فریزر، مارکس و فروید، در باب مسئله «خاستگاه دین» قائل به تقلیل گرایی بوده و سعی داشته اند، تمام ابعاد دین را در یک یا چند بعد، محدود سازند. در مقابل، دیدگاه علامه طباطبایی در باب منشأ و خاستگاه دین، بسیار مورد توجه دین پژوهان مسلمان قرار گرفته است. البته این نکته لازم به ذکر است که مستند نظرات علامه در این باب، ناظر بر فضای کلام اسلامی است و بر اساس آن صورت بندی شده است؛ گرچه می توان آن را در تطبیق نظریات دیگر دین پژوهان، مورد بررسی قرار داد.

علامه طباطبایی در تفسیر المیزان با استفاده از آیات مختلف، سه بحث را طرح می کنند:

بحث اول، مربوط به منشأ دین است که به آن در ذیل آیه ۲۱۳ سوره بقره اشاره می کنند؛

بحث دوم، در خصوص کارکرد دین در حیات اجتماعی و فردی است که بحث نسبتاً مفصلی در این خصوص، ذیل تفسیر آیه ۲۱۳ سوره بقره و آیه آخر سوره آل عمران ارائه نموده اند؛

و در بحث سوم نیز، در خصوص اوصاف و ویژگی دین حق، بحث شده است.

تعریف دین

علامه با استفاده از آیات قرآن کریم در تعریف دین می فرمایند:

«أن الدین فی عرف القرآن هو السنه الاجتماعیه الدائره فی المجتمع و أن السنن الاجتماعیه إما دین حق فطری و هو الإسلام أو دین محرف عن الدین الحق و سبیل الله عوجا» (طباطبایی، ۱۴۲۲: ص ۱۸۱)؛ همانا دین در اصطلاح قرآن همان سنّت اجتماعی است که در جامعه به آن عمل می شود و سنّت های اجتماعی یا دین حق و فطری هستند و یا دین منحرف از دین حق و راه کج از راه خدا.

و قد تبین من الآیه «آیه ۲۱۳ سوره بقره» أولا: حد الدین و معرفه و هو أنه نحو سلوک فی الحیاه الدنیا یتضمن صلاح الدنیا به ما یوافق الکمال الأخروی و الحیاه الدائمه الحقیقیه عند الله سبحانه، فلا بد فی الشریعه من قوانین تتعرض لحال المعاش علی قدر الاحتیاج (طباطبایی، ۱۴۲۲: ص ۱۳۲).

از منظر علامه طباطبایی، دین عبارت است از روش خاصی در زندگی دنیا که هم صلاح زندگی دنیا را تأمین می کند و هم در عین حال، با کمال اخروی و زندگی دائمی و حقیقی در جوار خدای تعالی موافق است؛ ناگزیر چنین روشی باید در شریعت اش قوانینی باشد که متعرض حال معاش، به قدر احتیاج نیز باشد.

علامه در این دو تعریف، بیشتر بر بعد اجتماعی دین توجه نموده اند. از منظر ایشان، انسان در ظرف اجتماع است که سعادت دنیوی و اخروی خود را تأمین می کند.

منشأ دین

علامه طباطبایی با تقسیم ادیان به دین حق و دین باطل، منشأ دین حق را الهی، و منشأ دین باطل را انحراف از دین حق قلمداد کرده که این انحراف نیز منشأ انسانی داشته است. البته طبق نظر ایشان، ادیان الهی که به شکل امروزین وجود دارد، در گذشته چنین نبوده است. دین، امری فطری است و قواعد و اصول شریعت های مختلف، در طول تاریخ و مطابق نیاز انسان ها نازل شده است. علامه این نکته را از تطبیق آیات ۲۱۳ سوره بقره و آیه ۱۳ سوره شوری استفاده می کنند؛ خلاصه بیان ایشان بدین صورت است:

«کانَ النَّاسُ أُمَّهً واحِدَهً فَبَعَثَ اللَّهُ النَّبِیِّینَ مُبَشِّرینَ وَ مُنْذِرینَ وَ أَنْزَلَ مَعَهُمُ الْکِتابَ به الحقّ لِیَحْکُمَ بَیْنَ النَّاسِ فیمَا اخْتَلَفُوا فیهِ وَ مَا اخْتَلَفَ فیهِ إِلاَّ الَّذینَ أُوتُوهُ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَیِّناتُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ فَهَدَی اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فیهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ وَ اللَّهُ یَهْدی مَنْ یَشاءُ إِلی صِراطٍ مُسْتَقیمٍ» (بقره/۲۱۳).

مردم (در آغاز) یک دسته بودند (و تضادی در میان آن ها وجود نداشت. به تدریج جوامع و طبقات پدید آمد و اختلافات و تضادهایی در میان آن ها پیدا شد، در این حال) خداوند، پیامبران را برانگیخت تا مردم را بشارت و بیم دهند و کتاب آسمانی که به سوی حق دعوت می کرد، با آن ها نازل نمود تا در میان مردم، در آنچه اختلاف داشتند، داوری کند. (افراد باایمان، در آن اختلاف نکردند) تنها (گروهی از) کسانی که کتاب را دریافت داشته بودند و نشانه های روشن به آن ها رسیده بود، به خاطر انحراف از حق و ستمگری، در آن اختلاف کردند. خداوند، آن هایی را که ایمان آورده بودند، به حقیقت آنچه مورد اختلاف بود، به فرمان خودش، رهبری نمود(امّا افراد بی ایمان، هم چنان در گمراهی و اختلاف، باقی ماندند) و خدا، هر کس را بخواهد، به راه راست هدایت می کند.

« شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّی بِهِ نُوحاً وَ الَّذی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهیمَ وَ مُوسی وَ عیسی أَنْ أَقیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فیهِ کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللَّهُ یَجْتَبی إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی إِلَیْهِ مَنْ یُنیبُ. » (شوری/۱۳).

برای شما آیینی مقرّر کرد، از همان گونه که به نوح توصیه کرده بود و از آنچه بر تو وحی کرده ایم و به ابراهیم و موسی و عیسی توصیه کرده ایم که دین را بر پای نگه دارید و در آن فرقه فرقه مشوید. تحمل آنچه بدان دعوت می کنید بر مشرکان دشوار است. خدا هر که را خواهد برای رسالت خود بر می گزیند و هر که را بدو باز گردد به خود راه می نماید.

علامه، در تفسیر این آیه، در باب علل پیدایش شریعت های مختلف، علل انحراف از دین و ملاک دین حق، چنین می فرمایند: این آیه سبب تشریع اصل دین را بیان می کند که چرا اصلا دینی تشریع شده و مردم مکلف به پیروی آن دین شوند؟ انسان این موجودی که به حسب فطرتش اجتماعی است در اولین اجتماعی که تشکیل داد یک امت بود، آنگاه، همان فطرتش وادارش کرد تا برای اختصاص دادن منافع به خود با یکدیگر اختلاف کنند، از اینجا احتیاج به وضع قوانینی که اختلافاتِ پدید آمده را برطرف سازد پیدا شد؛ و این قوانین لباس دین به خود گرفت و مستلزم بشارت و انذار و ثواب و عقاب گردید و برای اصلاح و تکمیل اش لازم شد عباداتی در آن تشریع شود تا مردم از آن راه تهذیب گردند.

به منظور این کار، پیامبرانی مبعوث شدند و رفته رفته، آن اختلاف ها در دین راه یافت؛ بر سر معارف دین و مبدأ و معادش اختلاف کردند و در نتیجه به وحدت دینی هم خلل وارد شد، شعبه ها و حزب ها پیدا شد و به تبع اختلاف در دین اختلاف هایی دیگر نیز در گرفت و این اختلاف ها بعد از تشریع دین به جز دشمنی از خود مردم دین دار هیچ علت دیگری نداشت، چون دین برای حل اختلاف آمده بود، ولی یک عده از در ظلم و طغیان خود دین را هم با اینکه اصول و معارفش روشن بود و حجت را بر آنان تمام کرده بود مایه اختلاف کردند.

پس در نتیجه اختلاف ها دو قسم شد، یکی اختلاف در دین که منشأ اش ستمگری و طغیان بود، یکی دیگر اختلافی که منشاش فطرت و غریزه بشری بود و اختلاف دومی که همان اختلاف در امر دنیا باشد باعث تشریع دین شد و خدا به وسیله دین خود، عده ای را به سوی حق هدایت کرد و حق را که در آن اختلاف می کردند روشن ساخت و خدا هر کس را بخواهد به سوی صراط مستقیم هدایت می کند.

پس دین الهی تنها و تنها وسیله سعادت برای نوع بشر است و یگانه عاملی است که حیات بشر را اصلاح می کند، چون فطرت را با فطرت اصلاح می کند و قوای مختلف فطرت را در هنگام کوران و طغیان تعدیل نموده، برای انسان رشته سعادت زندگی در دنیا و آخرتش را منظم و راه مادیت و معنویتش را هموار می نماید، این بود یک تاریخ اجمالی از حیات اجتماعی و دینی نوع انسان، اجمالی که از آیه شریفه مورد بحث استفاده می شود و اگر آن را به تفصیل بیان نکرد، در حقیقت به تفصیلی که در سایر آیات آمده اکتفاء نموده است(طباطبایی، ۱۴۲۲: ص ۱۱۳).

علامه، در ادامه تفسیر آیه، بیان می کنند که ما می توانیم نکات زیر را از این آیه استفاده کنیم:

اوّل: حد دین و تعریف آن؛ اینکه دین عبارت است از روش خاصی در زندگی دنیا که هم صلاح زندگی دنیا را تامین می کند و هم در عین حال با کمال اخروی و زندگی دائمی و حقیقی در جوار خدای تعالی موافق است، ناگزیر چنین روشی باید در شریعت اش قوانینی باشد که متعرض حال معاش، به قدر احتیاج نیز باشد.

دوم: اینکه دین از همان روز اولی که بر بشر آمد، برای رفع اختلاف آمد، اختلاف ناشی از فطرت و سپس رو به استکمال گذاشت و در آخر رافع اختلاف های فطری و غیر فطری شد.

سوم: اینکه دین خدای لایزال رو به کمال داشته تا آنجا که تمامی قوانینی را که همه جهات احتیاج بشر را در زندگی در برداشته باشد متضمن شده باشد. در این هنگام است که دین ختم می شود و دیگر دینی از ناحیه خدا نمی آید و به عکس وقتی دینی از ادیان خاتم ادیان باشد، باید مستوعب و در برگیرنده تمامی جهات احتیاج بشر باشد و خدای تعالی در این باره می فرماید: «ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ وَ لکِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ» ۱و نیز فرموده: «وَ نَزَّلْنا عَلَیْکَ الْکِتابَ تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ» ۲ (النحل/۸۹)و نیز فرمود: «وَ إِنَّهُ لَکِتابٌ عَزِیزٌ لا یَأْتِیهِ الْباطِلُ مِنْ بَیْنِ یَدَیْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ»: (حم تنزیل/ ۴۲).

چهارم: اینکه هر شریعت لاحق، کامل تر از شریعت سابق است.

پنجم: اینکه علت بعثت انبیا و فرستادن کتاب و به عبارت دیگر، سبب دعوت به دین، همان سیر بشر به حسب طبع و فطرتش به سوی اختلاف است. همان طور که فطرتش او را به تشکیل اجتماع مدنی دعوت می کند، همان فطرت نیز او را به طرف اختلاف می کشاند و وقتی راهنمای بشر به سوی اختلاف فطرت او باشد، دیگر رفع اختلاف از ناحیه خود او میسر نمی شود و لا جرم باید عاملی خارج از فطرت او عهده دار آن شود و به همین جهت، خدای سبحان از راه بعثت انبیا و تشریع شرایع، نوع بشر را به سوی کمال رهنمون شد.

ششم: اینکه دینی که خاتم ادیان است، بر جهات کمال انسان، کاملاً واقف است، چون پیامبر را آخرین پیامبر و شریعت را غیر قابل نسخ می داند و این مستلزم آن است که بگوئیم: استکمال فردی و اجتماعی بشر به حدی می رسد که معارف و شرایع قرآن او را کافی است و به بیش از آن نیازمند نمی شود.

و با اشاره به آیه ۱۳ سوره شوری، اظهار می کنند که:

«لا شریعه قبل نوح (ع)به معنی القوانین الحاکمه فی المجتمع الإنسانی الرافعه للاختلافات الاجتماعیه» (طباطبایی ۱۴۲۲: ج ۱۸ /ص ۲۹).

قبل از نوح شریعتی یعنی قوانین حاکم در جوامع بشری آن روز وجود نداشته تا در رفع اختلافات اجتماعی که پیش می آمده به کار رود.

بر اساس نظر علامه، انسان ها در ابتدا به صورت یک امّت واحد بودند و بر اساس فطرت، نوعی خدا پرستی در بین آن ها رایج بود و زندگی دنیوی و معیشیتی آن ها بسیار ساده و ابتدایی بود، به نحوی که کسی از مواهب دنیایی چیزی به خود اختصاص نمی داد. ولی از آنجا که انسان به دنبال استخدام دیگران، جهت جلب منافع خود است. بنابراین، این ویژگی سبب می شود که انسان به زندگی اجتماعی متمایل شود.

پس ما می توانیم بگوییم انسان مدنی بالطبع نیست بلکه انسان ذاتاً مستخدم