پاورپوینت کامل سبک زندگی و الگوی مفهومی بایسته های سرگرمی در رسانه ملی، با تأکید بر آموزه های امام رضا علیه السلام ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل سبک زندگی و الگوی مفهومی بایسته های سرگرمی در رسانه ملی، با تأکید بر آموزه های امام رضا علیه السلام ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل سبک زندگی و الگوی مفهومی بایسته های سرگرمی در رسانه ملی، با تأکید بر آموزه های امام رضا علیه السلام ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل سبک زندگی و الگوی مفهومی بایسته های سرگرمی در رسانه ملی، با تأکید بر آموزه های امام رضا علیه السلام ۱۰۲ اسلاید در PowerPoint :

>

مسلم علی مهدی[۱]

چکیده

سبک زندگی یکی از مفاهیم نسبتاً جدید در حوزه علوم اجتماعی است. امروزه شکل گیری این مقوله تا اندازه بسیاری تحت تأثیر رسانه ها، به ویژه تلویزیون است. سرگرمی نیز به عنوان یکی از عناصر سبک زندگی از این تأثیر بی بهره نیست. به عبارتی تلویزیون هم می تواند در فرهنگ سازی این عنصرِ مهم در سبک زندگی نقش مؤثری داشته باشد و هم بخش قابل توجهی از این مقوله را برای مخاطبان خود تأمین کند؛ بنابراین، ضرورت دارد بایسته های این بحث تبیین و بررسی شود. این نوشتار با هدف ارائه رویکردی هنجاری به مقوله سرگرمی از دیدگاه اسلام به بررسی روایات این حوزه با تأکید بر آموزه های امام رضا علیه السلام پرداخته است. نتایج نشان می دهد، اوقات فراغت، یعنی زمان هایی که برای انسان ایجاد سرگرمی می کند، باید یکی از زمان های چهارگانه در سبک زندگی مطلوب باشد. مشروع بودن، نداشتن تضاد با دین داری و نبود زیاده روی، به عنوان بایسته های سرگرمی، معرفی و ایجاد نشاط همراه با افزایش بصیرت، فهم و رشد و تعالی انسان، به عنوان نتایج مطلوب سرگرمی بیان شده اند. همچنین مشخص شد ایجاد غفلت نتیجه نامطلوب سرگرمی است. در پایان یک الگوی مفهومی از مباحث ارائه گردیده است.

مقدمه

شاید در سال های ۱۹۳۰ میلادی و با آغاز فراگیری تلویزیون، کمتر کسی تصور می کرد دامنه اثرگذاری این اختراع جدید بشری چنان گسترده باشد که حوزه هایی مانند فرهنگ، اجتماع، سیاست و اقتصاد را تحت تأثیر قرار دهد. این اثرگذاری چنان گسترده و عمیق شد که حتی مفاهیم اولیه ای را که بشر در طول تاریخی طولانی به آن رسیده بود، در بر گرفت؛ یعنی روش چگونه زیستن؟ گیدنز در این زمینه می نویسد: «ظهور تلویزیون بر الگوهای زندگی روزانه به شدت تأثیر گذارده است؛ زیرا بسیاری از مردم فعالیت های دیگر را پیرامون برنامه های تلویزیونی معینی تنظیم می کنند.» (گیدنز، ۱۳۷۳: ۴۷۵ به نقل از خوشنویس، ۱۳۸۸: ۶) در واقع، رسانه ها در تصمیم گیری فرد برای انتخاب سبک زندگی می توانند نقش کلیدی داشته باشند؛ چراکه می توانند هنجارها و موقعیت های فرد را در جامعه به درستی تبیین کنند. در عصر کنونی رسانه ها مانند دریچه ای به جهان خارج در دیدگاه ها، نگرش ها و رفتارهای افراد جامعه مؤثر هستند؛ چه اینکه تصور بسیاری از ما از جهان خارج و خودمان به ناچار به واسطه رسانه ها شکل گرفته است. (مای، ۱۳۷۶: ۹ به نقل از فروزان و امینی، ۱۳۹۲: ۱۹۶) به طور خلاصه باید گفت تلویزیون به عنوان یکی از مصادیق مهم رسانه های جمعی، بر سبک زندگی افراد جامعه اثر مهمی می گذارد.

کارکردهای شناخته شده تلویزیون تا اندازه ای می توانند حوزه های مهم اثرگذاری آن را بر مخاطبان و سبک زندگی آنها روشن کنند. آنچه بیشتر به عنوان کارکردهای تلویزیون مطرح می شوند، کارکردهای اطلاع رسانی، سرگرمی، آموزش و فرهنگ سازی است. (روشندل اربطانی، ۱۳۸۶: ۱۳) در این میان گروهی از اندیشمندان (لاسول ۱۹۴۸ و رایت ۱۹۶۰) تفریح و سرگرمی را از کارکردهای اصلی رسانه معرفی می کنند. (غمامی، ۱۳۹۱: ۲۲۲) اهمیت و اثرگذاری این کارکرد باعث شده تا حتی دیگر کارکردهای تلویزیون نیز محتواهای خود را به صورت سرگرمی ارائه دهند که در این زمینه می توان به پدیده اطلاع – سرگرمی (توسو، ۱۳۸۸: ۱۷۱) اشاره کرد. همچنین پژوهشگران اعتقاد دارند سرگرمی استراتژی اثرگذار بر برنامه های خبری نیز (مسعودی، ۱۳۸۸: ۱۷۳) هست و حتی فرایند انتقال ارزش ها از طریق آن مؤثرتر از آموزش مستقیم است. (خرمی و همکاران، ۱۳۹۰: ۶۷)

به این ترتیب از آنجا که تلویزیون را در شکل گیری سبک های زندگی مؤثر می دانیم و مطرح کردیم مؤثرترین کارکرد تلویزیون سرگرمی است، می توانیم بگوییم احتمالاً آنچه می تواند مهم ترین عنصر اثرگذار در شکل گیری سبک زندگی از طریق تلویزیون باشد، سرگرمی است. این موضوع، نویسنده را برآن داشت تا با مراجعه به متون روایی و دینی و با تأکید بر آموزه های رضوی، تا اندازه ای دیدگاه اسلام به این موضوع و دیگر مفاهیم مرتبط با آن مانند اوقات فراغت و نشاط را مشخص کند. تبیین این دیدگاه به اصحاب رسانه و تلویزیون کمک خواهد کرد، خطوطی کلی از بایسته های این موضوع را دریافت و سیاست هایی مناسب را در حوزه کارکردِ سرگرمی تلویزیون اتخاذ کنند.

سبک زندگی

وبر نخستین کسی بود که اصطلاح سبک زندگی را به کار برد. او بر مبنای تعریف چند بعدی خود از قشربندی اجتماعی و تأکید بر منزلت به عنوان یکی از جنبه ها و مؤلفه های قشربندی، اصطلاح سبک زندگی را در ارتباط با این بعد به کار گرفت. (علیزاده و فتحی نیا، ۱۳۸۶: ۸۷) امروزه به سبک زندگی در علوم اجتماعی توجه شده است و برخی دانشمندان آن را مبنایی برای هویت اجتماعی معرفی می کنند. استبینز در این زمینه می گوید: «سبک زندگی مجموعه مشخصی از الگوهای مشترک رفتاری محسوس است که در اطراف علایقی مرتبط یا شرایط اجتماعی یا هر دو شکل گرفته و به واسطه یک سری ارزش ها، نگرش ها و سوگیری های مشترک توصیف و توجیه می شود و تحت شرایطی مبنای هویت اجتماعی مشترک قرار می گیرد». (استبینز، ۱۹۹۷: ۳۵۰ به نقل از مایلز، ۱۳۹۲: ۴۳)

رویکرد اسلام به سبک زندگی

در بیان مفهوم سبک زندگی، بیان این نکته نیز ضروری است که سبک زندگی با کلیدواژه شناخته شده Life Style در ادبیات غربی بیشتر برای شیوه های متکثر زیست بشری در دنیای مدرن و پسامدرن و دنیایی مملو از تکنولوژی های اختراع شده بشر به کار می رود. در واقع، بنا بر این دیدگاه یک خط سیر واحد در شیوه زندگی ضرورتی ندارد و بشر می تواند در شرایط مختلف سبک های متفاوتی در زندگی داشته باشد. به همین دلیل است که سبک زندگی را در برخی متون به صورت جمع (سبک های زندگی) و در مفاهیمی اقتصادی، مانند الگوهای مصرف خلاصه می کنند. مثلاً مطرح می شود که «سبک زندگی مبتنی بر منابعی است که توسط انتخاب ها در زمینه مصرف فراهم می شود، در واقع سبک زندگی مبتنی بر اوقات فراغت، صنایع فرهنگی و الگوهای مصرف است.» (مقدس و همکاران، ۱۳۸۷: ۳) به نظر می رسد آنچه اسلام از مفهوم سبک زندگی تعریف می کند، شیوه ای از زیستن در این دنیا و در مسیر رشد و تکامل انسانی با در نظر گرفتن عالم باقی و آخرت است. در این تعریف، تأکید بر اصولی ثابت که شیوه زندگی انسان در این دنیا و نوع تعامل او را با تجلیات این جهانی تنظیم می کنند، اساسی است. شاید بهتر باشد این مفهوم (سبک زندگی) را در عقل معاش تعریف کنیم. پورامینی بر همین اساس می نویسد: سبک زندگی با مفهوم عقل معاش که همان شیوه زیستن است، یکسان است؛ یعنی عقلی که به انسان می گوید چطور باید زندگی کند. این نوع عقل در سخن حضرت امام رضا علیه السلام این گونه توصیف شده است: «مهربانی با مردم نیمی از عقل است». (پورامینی، ۱۳۹۲: ۱۸)

در این حدیث کوتاه اما پرمغز، مهم ترین جنبه خردورزی به نوعی در ارتباط با مردم تعریف شده است. بی تردید دیگر انواع ارتباطات انسان مانند ارتباط انسان با خودش نیز در این بحث دخیل هستند. همان طور که حضرت رضا علیه السلام می فرمایند: «کسی که نفس خود را حساب رسی کند، سود برد و کسی که از آن غافل گردد آسیب می بیند. عقل بر آن است که انسان نفس خود را بشناسد.» (مسند امام رضا علیه السلام، ج ۱: ۳۰۲ – ۳۰۴؛ به نقل از تسنیم، ۱۳۹۲: ۱۵) به عبارتی، وقتی سبک زندگی، مطلوب و متناسب با ارزش های اسلامی است که فرد به همه روابط چهارگانه (ارتباط با خدا، خود، دیگران و طبیعت) توجه کند و اهمیت هر یک از این تعاملات را در چارچوبی که دستورهای اسلامی مشخص کرده است، مدنظر داشته باشد و نسبت به آنها غفلت نورزد. (معتمدی، ۱۳۹۲: ۱۲۶)

سبک زندگی و رسانه

رسانه ها از جمله تلویزیون می توانند برداشت ها و تصاویری از زندگی و سبک آن را ترسیم و ترویج کنند و بر ارزش و نگرش هایی که منجر به شکل گیری یک نوع رفتار و سبک زندگی می شود، اثر بگذارند. برای نمونه، انتقال ارزش ها و سبک زندگی در سریال های تلویزیونی با ظرافت تمام (برای نمونه، از طریق کلمات، حرکات، موسیقی، ابزار و وسایل مورد استفاده در برنامه، تکنیک های خاص تصویری و نوع لباس) و در لابه لای برنامه، پوشیده و مستور است و افراد با شیوه های مختلفی چون همانندسازی و تقلید، ارزش ها و سبک زندگی نمایش داده شده را درونی می کنند. (عیوضی، ۱۳۸۸: ۱۴۳ – ۱۴۴) بنابراین، سبک زندگی به راحتی به وسیله رسانه به مخاطبان منتقل می شود و حتی می تواند آن را از شکلی به شکل دیگر تبدیل کند. در این زمینه می توان به پژوهش مقدس اشاره کرد که نشان می دهد، بهره مندی از رسانه هایی همچون تلفن همراه، ماهواره و اینترنت سبک زندگی یک قوم را از سنتی به مدرن تغییر داده است. (مقدس و همکاران، ۱۳۸۷: ۱) زمانی اهمیت ارتباط سبک زندگی و رسانه بیشتر می شود که برخی ادعا می کنند، معمولاً جوانان سبک زندگی را از رسانه ها برساخت یا تفسیر می کنند. (مایلز، ۱۳۹۲: ۱۰۹)

آسیب های سرگرمی در رسانه

شاید بتوان گفت، سرگرمی اصلی ترین مطالبه مخاطبان از تلویزیون است و باید این را در نگاهی تاریخی در اختراع تلویزیون و عجین شدن آن با نیازهای تجاری زیادِ آن دوران دانست که تلویزیون را هرچه بیشتر به جذب مخاطب از طریق ارائه سرگرمی سوق می داد.

بر همین اساس، پُست مَن معتقد است تلویزیون هر چیزی را در چارچوب استراتژی سرگرمی و تفریح ارائه می کند و هنگامی خطرناک می شود که بکوشد امور مهمی چون دین، هنر، سیاست، تاریخ و علم را در قالبی تصویرمحور و به شکلی سرگرم کننده عرضه کند. (عباسی، ۱۳۸۲: ۷۹) در این جا نوعی تقلیل گرایی و دور شدن از تحلیل های عمیق از جهان و هستی با سرگرمی همراه می شود؛ چیزی که رسانه های دوران پست مدرن بیشتر مورد اتهام این آفت قرار گرفته اند. مختاری نیز سرگرمی های غفلت زا و تخدیرکننده را سرگرمی های بد در رسانه معرفی می کند. (مختاری، ۱۳۸۸: ۷۸ – ۷۹) همچنین انحراف از حقیقت (پراتکانیس و آرنسن، ۱۳۷۹) و منفعل کردن مخاطب (کازنو، ۱۳۵۲) از دیگر آسیب های سرگرمی در تلویزیون شمرده شده اند. (به نقل از مختاری، ۱۳۸۸: ۸۰-۸۱)

بررسی دیدگاه اسلام نسبت به سرگرمی

مطالعه موضوع سرگرمی در آثار گوناگون همراه با مفاهیمی مانند اوقات فراغت و نشاط بوده است و به نظر می رسد، برای رسیدن به نگاهی جامع درباره سرگرمی از منظر اسلام، ناگزیر به بررسی دیگر مفاهیم مرتبط هستیم. در ادامه سعی خواهیم کرد با تأکید بر آموزه های امام رضا علیه السلام، این مفاهیم را به طور اجمالی بررسی کنیم.

بهترین حدیثی که می تواند به ما در شناخت دیدگاه امام رضا علیه السلام نسبت به سرگرمی کمک کند، روایتی است که امام می فرماید:[۲] «تلاش کنید وقت شما چهار ساعت باشد: ساعتی برای مناجات با خدا، ساعتی برای کار زندگی، ساعتی برای معاشرت با برادران و اشخاص مورد اعتماد که شما را از عیب هایتان آگاه نمایند و از دل با شما خالص و یک رو باشند و ساعتی که در آن برای لذت های غیر حرام خویش خلوت کنید و با این ساعت، برای سه ساعت دیگر نیرو می یابید. به خود تلقین تنگ دستی و عمر دراز ننمایید؛ چرا که هر کس تنگدستی را به خود تلقین کند، بخیل گردد و هر کس به خود عمر دراز را تلقین کند، زیاده خواه شود. برای خویشتن سهمی از دنیا قرار دهید. به آن مقدار به خویشتن بدهید که حلال خواهد و جوانمردی را از بین نبرد و زیاده روی در آن نباشد و با این سهم از دنیا، برای کارهای دینی یاری جویید؛ زیرا روایت شده است که از ما نیست هر که دنیایش را برای دینش رها سازد یا دینش را برای دنیایش رها نماید». (مجلسی، ۱۳۶۳: ج۷۵: ۳۲۱)

دقت در عبارت های این روایت مشخص می کند که اختصاص دادن زمانی خاص در زندگی برای سرگرمی ضروری است که می توان آن را اوقات فراغت بنامیم؛ سرگرمی باید یکی از ارکان چهارگانه در زمان بندی زندگی انسان باشد؛ سرگرمی باید در چارچوب شرع باشد؛ سرگرمی موتور محرکی برای انجام دادن سایر امور انسان است؛ سرگرمی نباید در تضاد با مروت و مردانگی (دین داری)[۳] انسان باشد؛ اسراف و زیاده روی در سرگرمی نباید باشد؛ هدف از سرگرمی، بهره گیری از آن برای انجام بهتر امور دینی است؛ ترک سرگرمی نکوهش شده است؛ و سرگرمی مربوط به دنیاست، اما لزوماً ناپسند نیست.

به طور خلاصه می توان گفت، اوقات فراغت به عنوان یکی از زمان های چهارگانه در زندگی انسان بستری برای سرگرمی و لذت جویی هایی شرعی است که در فرد ایجاد نشاط می کند و او را در انجام دیگر امور و کارها یاری می دهد. به همین دلیل، سه کلیدواژه اوقات فراغت، سرگرمی و نشاط را که از این حدیث مستفاد شده است، بیشتر بررسی می کنیم.

اوقات فراغت

ظاهراً مفهوم اوقات فراغت در سده اخیر پررنگ تر از پیش شده، اما این موضوع در دوران گذشته نیز وجود داشته است. اوقات فراغت عقیده ای قدیمی بوده و از دوران تمدن های باستان به نخبه گرایی و امتیاز طبقاتی وابسته بوده است. (تورکلیدسن، ۱۳۸۲: ۹۳) اما اوقات فراغت در جوامع قرن بیستم به بعد را می توان فراغت توده وار نامید؛ فراغتی که برخلاف گذشته، ویژه گروهی خاص نیست و همه می توانند از آن بهره ببرند. (همان: ۱۲۳)

آنچه در جامعه مدرن و پسامدرن امروزی قابل مشاهده است، اختصاص یافتن بخش زیادی از اوقات فراغت مردم در ارتباط با رسانه ها، به ویژه تلویزیون است. برخی فراغت را در جامعه مدرن در مقایسه با جامعه سنتی متفاوت می دانند و می گویند، از جمله سازمان هایی که در راستای تأمین نیازهای تفریحی و فراغتی در جامعه مدرن اعلان موجودیت کرده و بخش قابل توجهی از فعالیت خود را به تأمین این نیاز اختصاص داده اند، رسانه های جمعی اند. (شرف الدین، ۱۳۹۰: ۷۵ و مختاری، ۱۳۸۸: ۷۹ وپهلوانیان، ۱۳۸۶: ۱۱۲) اما اینکه اوقات فراغت به تلویزیون گره خورده است، پدیده نوظهوری نیست، بلکه از آنجا که تلویزیون جهانی هنری را به تصویر می کشد، فراغت وقت ها را به خود می خواند. این ادعا در دوران یونان باستان نیز وجود داشت، به گونه ای که ارسطو گذران اوقات فراغت را در شرکت در تئاتر و موسیقی و تعمق درباره حقایق جاودانی تعریف می کند. (تورکلیدسن، ۱۳۸۲: ۹۷)

اوقات فراغت در دوران قرون وسطایی(۴۰۰ تا ۱۰۰۰ پس از میلاد) و با ترویج فرهنگ زاهدانه افراطی و منحرف به وسیله کلیساها، مقوله ای ممنوع بود، اما اسلام به این موضوع، توجه و آن را تأیید کرد. (در روایت مروی از امام رضا علیه السلام به این نکته اشاره شد)، اما از تأیید این ظرف زمانی که آن را اوقات فراغت نامیدیم که بگذریم، پرسش دیگر این است که محتوای این ظرف یعنی سرگرمی و نتیجه بعدی آن که به دست آوردن نشاط است، چگونه باید باشد و سیره و گفتارهای اهل بیت علیهم السلام نسبت به آن چه بوده است؟

سرگرمی

همان طور که در حدیث ابتدایی اشاره شد، مقوله سرگرمی با شرایطی مورد تأیید حضرت رضا علیه السلام قرار گرفت. رسول خدا صلی الله علیه و آله نیز در این باره می فرماید: «به سرگرمی و بازی بپردازید؛ زیرا دوست ندارم سخت گیری و خشونت در دینتان دیده شود.» (جوادی آملی، ۱۳۹۱: ۲۰۱) برخی مصادیق سرگرمی مطلوب نیز که در روایات به آنها اشاره شده است، شامل شنا، ریسندگی، [۴] اسب دوانی و تیراندازی[۵] هستند.

البته در مقابل، روایت هایی نیز در نکوهش سرگرمی وجود دارد. برخی از این روایات، علامت های فاسق[۶] و غافل[۷] را سرگرمی برشمرده اند. برخی سرگرمی را به عنوان زیور دنیا نکوهیده[۸] و برخی دیگر آن را در نگاه، نشانه منافق دانسته اند. [۹] شیخ کلینی سرگرمی را مصداق لهو می داند و می گوید: سرگرمی به امور دنیا و مال و جاه و فرزند و مقام و منصب، آفتی است که در آن سرزمین ایمان فلک بر باد شده است. (کلینی، ۱۳۷۵: ج۲: ۸۲۴) امیرالمؤمنین علی علیه السلام نیز می فرمایند: «خدا را گواه می گیرم که خاطره مرگ همواره مرا از بازی و هرگونه سرگرمی باز می دارد.» (معروف الحسنی، ۱۳۸۲: ج۱: ۳۶۳) همچنین در متون، برخی