پاورپوینت کامل بررسی نظام برده داری از دیدگاه اسلام ۹۱ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل بررسی نظام برده داری از دیدگاه اسلام ۹۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل بررسی نظام برده داری از دیدگاه اسلام ۹۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل بررسی نظام برده داری از دیدگاه اسلام ۹۱ اسلاید در PowerPoint :

>

سید حسین هاشمی[۱]

چکیده:

فلسفه برده داری در نظام حقوقی اسلام پرسشی است که از دیرباز مطرح بوده و در سالهای اخیر بویژه در پایگاههای اینترنتی که بر ضد دین و حکومت اسلامی فعالیت دارند، به صورت جدّی تر مطرح گردیده است. مقاله حاضر در صدد آن است تا ضمن بررسی این مسأله، اثبات نماید که پذیرش نظام برده داری در آغاز ظهور اسلام، به دلیل تحمیل شرایط زمانی خاصّ آن دوره بود که برده داری در تمامی جوامع بشری آن روز رایج و ریشه دار بود.

از این رو اسلام به جای مقابله یکباره با نظامی ناعادلانه که در تاریخ بشریت ریشه دوانده بود، به مبارزه تدریجی با آن برخاست و با وضع مقررات و دستورهای حکیمانه، به دفاع از حقوق بردگان اهتمام ورزید و نظامی عادلانه را در این خصوص حکمفرما ساخت و در نهایت، این مقررات از مهمترین عواملی بود که موجب گردید تا نظام برده داری ریشه کن شود. رفتار عادلانه و شایسته مسلمانان با بردگان – که ناشی از دستورها و توصیه های دین اسلام در این باره بود – و نیز شواهد تاریخی بسیاری مؤید این ادعاست.

مقدمه

این مقاله ارائه تحلیلی است از نظام برده داری از دیدگاه اسلام و پاسخ به برخی شبهات که در مورد نظام برده داری در اسلام مطرح شده است؛ زیرا از جمله اشکالاتی که از ناحیه گروهی از منتقدان به حقوق اسلام شده این است که چرا اسلام نظام برده داری را پذیرفته است در حالی که مدعی است تبعیض نژادی را نفی نموده و هیچ قوم و ملتی و نژادی را برتر از دیگری نمی داند و معیار برتری در اسلام همانا تقوای الهی و ایمان است.

این مقاله در صدد آن است که اثبات نماید اسلام اگر چه نظام برده داری را در بدو امر پذیرفته، ولی این پذیرش در یک شرایط زمانی خاصی بوده که برده داری امری بسیار رایج و ریشه دار بود. از این رو مبارزه یکباره با چنین مشکل اجتماعی ریشه داری ممکن نبود و راهی جز مبارزه تدریجی نداشت.

و از طرفی راه برده داری در اسلام منحصر به اسرای جنگی بود که به بردگی گرفتن آنان در بدو امر تنها راه حکیمانه و عادلانه بشمار می رفت تا اسلام از این طریق اسرای جنگی را که از اقوام کافر بودند به بردگی گرفته و با دمیدن روح تربیت اسلامی در آنها، سالهای متمادی بتدریج آنان را جزء جامعه آزاد اسلامی نماید. از این رو اسلام با وجود پذیرش نظام برده داری، مجموعه مستحکمی از مقررات را وضع کرده که جملگی در جهت حفظ حقوق و منافع بردگان و به منظور آزاد سازی آنان بوده است.

اسلام علاوه بر ارائه مقررات اجباری برای آزاد سازی بردگان، مسلمانان را اکیدا به رعایت حقوق بردگان و به ملاطفت و مهربانی با آنان تشویق نموده است که به همین جهت حتی بنا بر نقل برخی از محققان غیر مسلمان نیز، رفتار مردم کشورهای اسلامی با بردگان نسبت به دیگر ملتها، بهترین و عادلانه ترین رفتار با بردگان بوده است به گونه ای که بردگان عضوی از اعضای خانواده آنها محسوب می شدند و در نهایت عزّت زندگی می کردند.

علاوه بر آن اسلام در مجازاتهای کیفری نیز موجبات تخفیف مجازات بردگان را فراهم کرده است.

فصل اول: فرهنگ برده داری در کشورهای اسلامی

در این فصل ابتدا در مورد رفتار محبت آمیز کشورهای اسلامی با بردگان، نمونه های تاریخی ارائه خواهد شد و سپس اشاره ای به منشأ وجود این فرهنگ که ریشه در تعالیم اسلام دارد خواهیم داشت:

مبحث اول: رفتار کشورهای اسلامی با بردگان

الف) ذکر نمونه های تاریخی

در یک بررسی تاریخی حتی بسیاری از محققان غیر مسلمان نیز به رفتار شایسته و توأم با رأفت مسلمانان با بردگان اذعان دارند؛ به عنوان نمونه دکتر «گوستاو لوبون» در این باره می گوید:

«آنچه مسلّم است برده نزد مسلمانان بدان صورت که در نزد نصاری بوده نیست. و وضعی که بردگان مشرق در آن به سر می برند به مراتب بهتر از وضعی است که نوکران و کلفتهای اروپایی دارند. غلامان زر خرید در مشرق زمین جزء خانواده محسوب هستند و چنانچه پیش از این گفته شد حتی می توانند با دختران آقایان مالکین خود ازدواج کرده و در زمره دامادان او در آیند و همچنین می توانند بزرگترین منصبها را نائل گردند. در مشرق غلام بودن عار و ننگ نیست و بدان اندازه که در مغرب نوکر از ارباب خود فاصله دارد در آنجا غلام از مالکش دور نیست و ارتباطش زیادتر و با او نزدیکتر است.»[۲]

همچنین ایشان به نقل از مسیو «آلو» می نویسد: «مسلمانان هرگز با دیده حقارت به بردگان نگاه نمی کردند. از این روست که می بینیم مادر پادشاهان عثمانی که پیشوای مسلمانان و مورد احترام آنان بوده اند کنیز بوده و در این باره به حیثیت آنها لطمه وارد نیامده است.»[۳]

در حالی که برخی اروپاییان، مسلمانان را متهم به برخورد نادرست و خشن با بردگان می کنند، دکتر گوستاو لوبون معتقد است که:

«تمام جهانگردانی که درباره مسأله برده داری در مشرق زمین به تحقیق پرداخته اند معترفند که این سر و صدای مغرضانه ای که برخی از اروپاییان در اطراف آن به راه انداخته اند به کلی بی اساس است.

و بهترین دلیل آن این است که بندگانی که در مصر مایل به آزادی باشند کافی است که میل خود را در برابر یکی از قضات اظهار نمایند، ولی با این حال این غلامان اقدام به آزادی خود نمی کنند.» مسیو «ایبر» در این باره می نویسد: «باید بردگان را در شهرهای اسلامی جزء خوش شانسها و سعادت مندان در زندگی دانست و من برای گواه، شواهد زیادی برای این مطلب دارم، لکن به گفتارهای گروهی از مؤلفین که اخیرا وضع بردگان را در مصر از نزدیک مشاهده کرده اند اکتفا می کنم»

مسیو «شارم» می نویسد: «موضوع بردگی در مصر به اندازه ای طبیعی و عادی و نافع و سودمند است که الغای آن در حقیقت مصیبت تازه خواهد بود.» مسیو «دووژانی» رئیس دانشکده زبانهای خارجی در قاهره می نویسد: «بردگان از این آزادی که اخیرا بدانها داده شده بسیار کم استفاده می کنند با این که این آزادی طوری است که به هر نحو بخواهند می توانند آزادانه بدون هیچ گونه مزاحمتی زندگی کنند.»[۴]

گوستاو لوبون این نکته را نیز متذکر می شود که فقط مصر نیست که تا بدین اندازه با بردگان خود با مهربانی رفتار می کنند بلکه در تمام بلاد اسلامی وضع به همین گونه است و در تأیید گفته خویش به اظهارات بانوی جهانگرد انگلیسی خانم «بلنت» استناد می کند. این بانوی جهانگرد در سفرش به «نجد» در مورد گفتگویی که میان او و یک نفر عرب اتفاق افتاده می گوید:

«از چیزهایی که درک آن برای این عرب مشکل بود این مسأله بود که می گفت انگلستان چه سودی از جلوگیری فروش برده می برد؟ و چرا آن را ممنوع کرده؟ و همین که به او گفتم این مطلب به خاطر دفاع از شرافت انسانی است به من پاسخ داد: در خرید و فروش برده چه ظلم و ستمی است که مخالف با شئون انسانیت باشد؟ و کیست که بردگان را بیازارد؟

راستی ما نمی توانیم موردی را پیدا کنیم که یکی از بردگان در شهرهای اسلامی مورد اذیت و آزار قرار گرفته باشد و چنانچه مشهور است برده نزد اعراب به یک فرزند عزیز و محترم خانه بیشتر شباهت دارد تا به یک نوکر و اجیر.»[۵]

ب) مقایسه اجمالی با برخی از کشورهای غیر اسلامی

در حالی که کشورهای اسلامی حتی به اعتراف محققان و جهانگردان اروپایی رفتار مؤدبانه و انسانی با بردگان داشتند در کشورهای اروپایی نمونه های بسیاری از ظلم و اهانت به بردگان یافت می شود؛ به عنوان نمونه «ویل دورانت» در مورد وضع بردگان در یونان می گوید:

«اگر غلامی بدرفتاری یا خطایی کند با تازیانه تنبیه می شود. اگر بر امری شهادت دهد شکنجه می شود. و اگر آزاد مردی او را بزند نباید از خویش دفاع کند، ولی اگر ظلمی بزرگ بر او وارد شود وی می تواند به معبدی پناه ببرد.»[۶]

او همچنین در این خصوص اظهار می دارد:«یونانیان گویند که مرد آزاد باید از وظایف مالی و اقتصادی آزاد باشد و حتی اگر خودش نیز قدرت حفظ و اداره اموال خویش را داشته باشد باید غلام یا کس دیگری را بدان کار بگمارد.»[۷]

در یونان قدیم حتی فقیرترین خانواده نیز یک یا دو غلام داشتند و «آیسخینس» خطیب یونانی قرن چهاردهم قبل از میلاد برای اثبات فقر خویش می گوید که در خانواده اش بیش از هفت غلام موجود نیست.[۸]

و حتی آزاد شدگان یعنی کسانی که قبلاً برده بودند و بعد آزاد شدند در محرومیت از حقوق سیاسی قرار داشته و از نظر اقتصادی وضعی مشابه با اتباع خارجی داشتند.[۹]

البته دکتر «ویل دورانت» می گوید که در آتن قرن پنجم وضع غلامان از وضع فقیران آزاد کشورهای «اوسیگارشیک» بهتر است و آتن به حسن رفتار با غلامان مشهور بود.[۱۰]

«علامه طباطبایی» نیز معتقد است که روم و یونان قدیم به برخورد ظالمانه با بردگان شهرت داشتند.[۱۱]

مبحث دوم: تأثیر فرهنگ اسلام بر کشورهای اسلامی

بدون تردید رفتار انسانی مسلمانان با بردگان معلول دستورهای اسلام و سیره پیشوایان مذهبی در مورد برخورد با بردگان بوده است.

الف) تأثیر فرهنگ و دستورهای اسلام

با توجه به این که اساس دین اسلام و تعالیم آن بر مبنای اهمیت به «حق الناس» بنا نهاده شد و حتی در دستورهای اسلامی حق الناس بر حق الله ترجیح داده شده است. از این رو در مورد رعایت حق بردگان نیز که در زمره «ناس» هستند توصیه های بسیاری شده است. ما در فصل دوم به صورت مفصل به برخی از این قوانین خواهیم پرداخت، ولی در این مبحث بطور اجمالی نمونه هایی از دستورها و توصیه های اسلام را متذکر می شویم:

در صدر اسلام پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مورد مخاطب قرار دادن بردگان به مسلمانان توصیه فرمودند که: «لا یقل احدکم: عبدی و امتی. و لیقل: فتای و فتاتی.»[۱۲]

یعنی: هیچ کس در خطاب به بردگانِ خود، از کلمه «عبد» و «امه» استفاده نکند بلکه از کلمه «فتی» (جوانمرد) و «فتاه» استفاده کند.

و به نقل برخی از تاریخ دانان، این دستور پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله در میان مسلمانان رایج گشت.[۱۳]

و در روایات اسلامی چنانکه بعدا خواهد آمد سراسر توصیه به استحباب آزادی بردگان و احسان به آنان است. و خداوند در قرآن کریم، احسان به بردگان را در کنار احسان به والدین و دیگر بستگان و ذوی الحقوق توصیه فرموده است.[۱۴]

ب) تأثیر سیره معصومین علیهم السلام

در سیره معصومین و پیشوایان دینی شواهد زیادی در مورد برخورد توأم با رأفت با بردگان یافت می شود. بسیاری از صحابه پیامبر مانند سلمان و بلال، برده و مورد احترام پیامبر و جزء سران لشکر و امرا بودند.[۱۵]

مادر برخی از ائمه معصومین علیهم السلام کنیز بودند. از جمله مادر حضرت امام سجاد علیه السلام به نام «شهربانو» که در جنگ اعراب با ایران در زمان یزدگرد پادشاه ایران به اسارت درآمد. شهربانو دختر یزدگرد بود.[۱۶] و همچنین مادر امام زمان(عج) حضرت «نرجس» که به عنوان کنیز به اسارت مسلمین در آمده بود. این بانو، دختر «یشوعای» فرزند قیصر، پادشاه روم بود.

فصل دوم: برخورد اسلام با نظام برده داری

آنچه که مسلم است اسلام در بدو امر نظام برده داری را که ریشه های عمیقی در فرهنگ ملل عرب و غیر عرب آن روز داشت به رسمیت شناخت. از این رو مورد اعتراض برخی افراد ناآگاه یا مغرض قرار گرفته. به همین سبب، ما در این فصل به توجیه فلسفه برده داری و دلیل تأیید نظام برده داری از ناحیه اسلام و طرق مختلفی را که اسلام جهت آزادی بردگان مقرر کرده است، خواهیم پرداخت:

مبحث اول: زمینه ها و عوامل انعطاف اسلام در مقابل برده داری

الف) فلسفه برده داری (سبب رقیت)

در مورد فلسفه برده داری، برخی مانند افلاطون معتقدند که از لحاظ عقل و قدرت تفکر، برخی از مردم پایینتر از بعضی دیگرند. از این رو او به بردگی گرفتن یونانیان را تجویز نمی کرد، ولی برای یونانیان به اسارت گرفتن غیر یونانی را مجاز می دانست.[۱۷] این نوع تفکر همان تبعیض نژادی و برتر دانستن یک نژاد بر نژاد دیگر و تفکری ناصواب است.

ارسطو، برده را آلتی ذیروح می دانست و به اعتقاد او تا وقتی که فعالیت های مربوط به بردگان را ماشینهای خودکار انجام ندهند بردگی به نحوی وجود خواهد داشت.[۱۸]

ولی فلاسفه بعد از آنها یعنی رواقیون تفکر معتدلتری ارائه کردند که از جمله آنان «الکید اماس» سوفسطایی بود که در شهرهای یونان می گشت و عقاید «روسو» را تبلیغ می کرد که: «خداوند همه مردمان را آزاد به جهان فرستاده و طبیعت نیز کسی را بنده نساخته.»[۱۹]

اما در اسلام فلسفه برده داری تبعیض نژادی نبود؛ زیرا یکی از شعارهای اسلام مبارزه با تبعیض نژادی بود و پیشوای دین اسلام همواره می فرمود: عرب بر غیر عرب برتری ندارد و معیار برتری افراد، تقوای الهی است. و اما در مورد توجیه علت برده داری در اسلام باید ابتدا منشأ و سبب رقیت را بررسی کنیم:

در میان ملل مختلف اسباب گوناگونی برای برده گیری وجود داشت که اسلام از میان این اسباب، فقط «سبب جنگ» را پذیرفت؛ یعنی به بردگی گرفتن اسرای جنگی که در پیکارهای میان مسلمین با کفار مرسوم بود؛ زیرا مسلمین بعد از به اسارت در آوردن کفّار سه راه برای آنان متصور بود: راه اول این که بعد از اسارت، آنان را آزاد کنند که این خود نقض غرض بود و راهی غیر حکیمانه. راه دوم آن که همه آنان را به قتل برسانند. و راه سوم آن که آنها را زنده نگه دارند و با رقیت آنان نوعی تربیت اسلامی را در وجودشان در طی سالهای بردگی به تدریج تزریق کنند. و این راه نزد عقلا از راه دوم پسندیده تر بود.

از این رو مسلمانان آنها را به بندگی می گرفتند و بعد از دمیدن روح تربیت اسلامی در کالبد آنان که از طریق محبت به آنان عملی می شد، بتدریج آنها را به صورت داوطلبانه آزاد می کردند و یا با قوانین الزامی که اسلام وضع کرده بود آزاد می شدند. و ما در این باره در مبحث دوم از همین فصل به تفصیل بحث خواهیم کرد.[۲۰] و خلاصه این که دوره برده داری در اسلام، در حقیقت یک دوره قرنطینه روحی و اخلاقی بود که اسرای جنگی غیر مسلمان بعد از کسب تربیت دینی، به جامعه آزاد اسلامی ملحق می شدند.

ب) پاسخ به برخی شبهات

۱- چرا اسلام بردگان را از مالک شدن اموال محروم کرد و آنها را جیره خوار مولایشان قرار داد؟

پاسخ: این محرومیت در ابتدای امر که فرض این است اسیر جنگی است و از دشمنان جامعه اسلامی، لازم بود