پاورپوینت کامل دیدگاه های گوناگون در تفسیر و تحلیل وحی ۱۰۷ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل دیدگاه های گوناگون در تفسیر و تحلیل وحی ۱۰۷ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۷ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل دیدگاه های گوناگون در تفسیر و تحلیل وحی ۱۰۷ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل دیدگاه های گوناگون در تفسیر و تحلیل وحی ۱۰۷ اسلاید در PowerPoint :

>

چکیده:

پدیده وحی به مثابه مبنا و مستند نبوت در ادیان ابراهیمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این میان ماندگاری متن مقدس دین اسلام به پدیده وحی در این آیین آسمانی اهمیتی مضاعف بخشیده است. در این زمینه دیدگاه های متعددی برای شناخت ماهیت این رابطه الوهی – بشری در حوزه های مختلف فرهنگ و اندیشه اسلامی پدید آمده است. به علاوه برخی دیدگاه های دیگر در حوزه های معرفتی دیگر ادیان نیز در فهم و تحلیل وحی قرآنی مؤثر بوده اند؛ از این روی بررسی تطبیقی این دیدگاه ها در مسیر دستیابی به فهمی جامع و دقیق از این پدیده ضروری می نماید. آن چه پیش روی دارید، گزارشی کوتاه از نظریات تفسیر و تحلیل وحی است.

وحی به معنای کانال ارتباطی انسان و حقیقت غایی به نحوی در همه ادیان و آیین های مذهبی، نمود دارد و اساسا پایه و زیر بنای هر گونه نگاه قدسی به جهان ماورایی به شمار می رود؛ از این روی می توان پدیده وحی به معنای مورد نظر را یکی از نخستین مقولات میان الهیات همه ادیان دانست.

اوستا، اوپانیشاد و کتاب های بوداییان هر یک در خود مجموعه ای از گفت وگوهای بشر با پدیده های غیبی را دارند. مناجات سقراط با الهه معبد دلفی و نیایش راز آلود کاهنان با نمادهای حضور پدیده های غیبی در جهان مادی و آیین های اساطیری بومیان برای ایجاد ارتباط با حقایق غیرطبیعی جهان همگی به نوعی در یک نگاه گسترده با مقوله وحی ارتباط می یابند.[۱]

با این حال در میان پیامبران ابراهیمی، نوع ویژه ای از ارتباط وحیانی را شاهد هستیم که یکی از شاخصه های مهم ادیان غربی را شکل داده است. خدای مشترک و پیامبران مشترک در میان پیروان این ادیان به دنبال خود تلقی نسبتا مشترکی از رابطه پیامبر با خدا را پدید آورده است.

البته این رویکرد مشترک هرگز به معنای وجود تفسیر واحدی از مقوله وحی در میان یهودیان، مسیحیان و مسلمانان نیست. نه تنها هر یک از این ادیان برداشت ویژه ای از وحی دارند، بلکه در الهیات اسلامی به تنهایی تحلیل های گوناگونی از وحی در پرتو نگاه های فلسفی، عرفانی و کلامی پدید آمده است.

افزون بر آن تحولات نوین در عصر جدید پیدایش برخی تحلیل های مادی گرایانه از وحی را موجب شده است که تفاوتی ماهوی با تفاسیر گذشته داشته و اصالت و اعتبار ادیان را در معرض شک و تردید جدی قرار داده است.

تعریف زبان شناختی وحی

گرچه معنای لغوی واژگان از مفهوم اصطلاحی آن جدا و متفاوت است؛ از منظر تحلیل زبانی در خود تعریفی ویژه از اصطلاحات را دارا است. با بررسی دیدگاه واژه نگاران به چهار شاخصه اصلی در تعریف وحی دست می یابیم:

۱) تبادل مفهوم یا احساس معنادار؛

۲) مخفی بودن طریق ارتباط؛

۳) سرعت روند ارتباط؛

۴) از مقوله کلام بودن و یا قابل تبدیل بودن به آن.

این چهار شاخصه به روشنی در این شاهد مثال به چشم می خورد:

نظرت الیها نظره فتحیرت

دقائق فکری فی بدیع صفاتها

فأوحی الیها الطرف انی احبها

فأثر ذلک الوحی فی وجناتها

وحی در فلسفه، کلام و عرفان اسلامی

گرچه متکلمان مسلمان در ابعاد مختلفی از وحی بحث کرده و به موضوعاتی از قبیل کلام نفسی، خلق قرآن، انواع نزول وحی و…بیش از حدّ پرداخته اند؛ در ارایه نظریاتی پیرامون تفسیر و تحلیل وحی تلاش چندانی از خود نشان نداده اند. با این حال می توان سه دیدگاه متفاوت از لابه لای سخنان متکلمان استخراج کرد:

۱) وحی صوتی: عموم اهل حدیث و مشهور امامیه و معتزله و بسیاری از فِرَق کلامی[۲] برآنند که کلام خدا به صورت ایجاد اصوات و حروف طبیعی است که پیامبر آن را می شنود. البته میان دیدگاه گروه های مذکور تفاوت های بسیاری وجود دارد که بیشتر به مسأله قدم یا حدوث کلام مربوط می شود؛ اما همگی در این مسأله اتفاق نظر دارند که آن چه پیامبر می شنیده است؛ از مقوله امواج صوتی طبیعی بوده که خداوند آن ها را می آفریده است.

مهم ترین اشکال بر این دیدگاه آن است که در این صورت شنیدن وحی برای اطرافیان پیامبر نیز ممکن بوده است در حالی که گزارش های تاریخی و روایی خلاف آن را ثابت می کند. از سوی دیگر در این تفسیر به حالت خفا که از عناصر تشکیل دهنده معنا و مفهوم وحی است توجه نشده است.

۲) وحی معنایی: برخی از متکلمان اسلامی با تفکیک دو جنبه لفظ و معنا در کلام الهی به وحی معنایی گراییده و الفاظ را لباس بشری وحی شمرده اند که پیامبر بر وحی می پوشاند.

ابن کلاب از مشهورترین متکلمانی است که این قول از برخی سخنانش برداشت می شود. شاگرد وی ابوالحسن اشعری در گزارش دیدگاه ابن کلاب چنین می نویسد: کلام خدا بسان علم و قدرت او از صفات ذات و به تبع آن قدیم شمرده می شود. کلام خدا از جنس حروف و اصوات نیست؛ نه تقسیم پذیر است و نه قابل تجزیه و نه بخشی دارد و نه تفاوت و تغایری در آن است.

کلام خدا معنایی واحد قائم به خدا است و غیر از رسم و قرائت قرآن است که از حروف متغایر پدید آمده اند….تعبیرات مختلفی از کلام خدا پدید می آید ولی کلام او از تفاوت و تغایر به دور است؛ همان گونه که ما خدا را به شیوه ها و تعابیر مختلف یاد می کنیم ولی او هرگز تفاوت و تغایر نمی پذیرد.

کلام خدا تنها از جهت رسم الخط و قرائت که نشانه ای بر آن است، عربی خوانده می شود و به همین سان گاه عبرانی و…خوانده می شود. پس آنچه قاریان می خوانند تعبیری از کلام خداست و این که در آیه ۶ توبه گفته می شود: «پناهش ده تا گفتار خدا را بشنود» منظور آن است که سخن خدا را بفهمد.[۳]

بر همین اساس ابن کلاب در بحث از ماهیت کلام به این نظر متمایل می شود که کلام تنها بر معنا اطلاق می شود و استعمال آن در مورد لفظ، مجازی است؛ زیرا لفظ بر معنا دلالت می کند.[۴]

به نظر می رسد سخن ابن کلاب علی رغم شباهت فراوان با نظریه اشاعره در کلام نفسی به مفهومی فراتر از آن اشاره دارد. وی افزون بر آن که کلام را همچون اشاعره بر علم قدیم الهی حمل می کند، صورت ملفوظ آن را پوششی کاملاً بشری می شمرد که پیامبر هنگام مواجهه با علم الهی، به اقتضای فرهنگ و زبان زمانه، بر معنای وحیانی می پوشاند.

۳) وحی الفاظ ذهنی: مرحوم علامه طباطبایی با توجه به تفاوت ماهوی موجودات مجرد و مادی به بررسی کیفیت گفتار هر یک می پردازد. انسان در میان موجودات مادی در اثر برخورداری از دستگاه های صوتی و نظام اجتماعی که تفهیم و تفاهم طرفینی را اقتضا دارد، نظام نمادین زبان را وضع می کند؛ اما خداوند نه از دستگاه صوتی برخوردار است و نه زندگی اجتماعی در مورد او معنا دارد.

بنابراین کلام خدا مقوله ای متفاوت از کلام بشر است؛ با این حال صفت تکلم به صورت حقیقی و نه مجازی بر او نیز قابل اطلاق است؛ زیرا حوزه معنایی کلام بر گونه تفهیم و تفاهم اطلاق می شود که در این میان ابزار این فرایند در اصل تحقق آن نقشی ندارد.

با این همه علامه طباطبایی این احتمال مشهور متکلمان را نفی نمی کند که خداوند کلام خود را در موجودات مادی به صورت امواج صوتی بیافریند؛ اما اطلاق کلام الهی بر القاء علم در ذهن مخاطب را نیز یکی از وجوه احتمالی بر می شمرد که در این صورت با توجه به ادغام تفکیک ناپذیر مفاهیم و زبان در اذهان بشر، نظریه سومی پدید می آید که همان وحی به الفاظ ذهنی است.[۵]

بر همین اساس آیه الله جوادی آملی در تفسیر آیات دیدار موسی با خداوند تصریح می کند که سخن خداوند را کسی جز موسی نمی شنید و آن صدای قدسی نه تنها از درخت شعله ور، بلکه از همه جهات با موسی سخن می گفت؛ چرا که آن گفتار پاک از مقوله صدای فیزیکی مادی نبود.[۶]

موسی ای نیست که دعوی انا الحق شنود

ورنه این زمزمه اندر شجری نیست که نیست

البته این تفسیر عرفانی از گفتار خداوند، امری فراتر از القاء الفاظ ذهنی بوده، از مقوله آگاهی های حضوری است؛ با این حال این گونه مواجهه حضوری با خداوند می توانسته انعکاس زبانی در اذهان پیامبران داشته باشد. نظریه وحی الفاظ ذهنی از سخنان خواجه طوسی و علامه حلی از متکلمان عقل گرای شیعه نیز برداشت می شود.[۷]

فلاسفه اسلامی با بهره گیری از برخی اصول فلسفه ارسطویی و فلکیات بطلمیوسی در ارایه تحلیلی عقلانی از پدیده وحی کوشیده اند. فارابی در نقش معلم ثانی فلسفه اسلامی در برخورد با تشکیکات دهری مسلکان مبنی بر انکار وحی و نبوت، به اندیشه تحلیل عقلانی آن افتاد. نظریه او به نحوی در آراء و اندیشه های فیلسوفان بعدی، برخی متکلمان و گروه باطنیه دنبال شده و حتی تأثیرات آن در فلسفه های غیر اسلامی از قبیل فلسفه ابن میمون یهودی و فلاسفه اسکولاستیک اروپا نیز مشهود است.[۸] پیش از بررسی نظریه مزبور به زیربناهای فلسفی آن اشاره می کنیم:

۱) فلاسفه مشاء بر مبنای اصل وحدت واجب الوجود از جمیع جهات و قاعده سنخیت علت و معلول بر این باور بودند که صدور بیش از یک معلول از خداوند محال است. قاعده مشهور الواحد به این مطلب اشاره دارد: «الواحد لایصدر منه الّا الواحد»[۹]آنان نام نخستین آفریده را عقل اول گذاشتند و سپس از آنجا که در عقل اول به دلیل حالت امکانی آن، دو حیثیت (حیثیت ذاتی و حیثیت انتساب به علت) متصور بود، برای او دو معلول فرض می کردند که معلول برخاسته از حیث انتساب به علت را عقل دوم و معلول برخاسته از حیثیت ذاتی عقل اول را فلک اول نامیدند. بر همین اساس سلسله دهگانه عقول و سلسله نه گانه افلاک پدید می آمد. عقل دهم از دیدگاه آنان علت نهایی دیگر پدیده های جهان آفرینش و مأمور تدبیر امور آن ها به شمار می رفت؛ از این روی به آن عقل فعال نیز می گفتند؛ زیرا همه استعدادهای وجودی به سبب او به فعلیت و تحقق می رسند.[۱۰]

۲) جهان هستی از نگاه فلاسفه اسلامی سه طبقه یا لایه اساسی را دارا است: عالم عقل، عالم خیال و عالم ماده. هر یک از این عوالم بر جهان پسین خود اشراف داشته و آن را در احاطه و تدبیر خویش دارد.[۱۱]

۳) انسان نمونه ای کوچک از همه جهان هستی است که عوالم سه گانه وجود را در خود دارد: قوه تعقل، قوه تخیل و قوه حسّ که هر یک نماینده یک طبقه از جهان هستی هستند.[۱۲]

فارابی بر اساس نظریات مذکور، پدیده وحی را چنین تفسیر می کند: «حکیم کسی است که از طریق نظر و تأمل و طی مراحل مختلف به عقل فعال متصل گردد و اتصال به عقل فعال از طریق قوه مخیله نیز طریقی است که پیغمبران پیموده اند و جهان غیب را در قالب وحی مُنزل به مردم متصل ساخته اند.»[۱۳]

ملا عبدالرزاق لاهیجی در کتاب گوهر مراد، این نظریه را با تعبیری روشن تر بیان کرده است: «جبریل که عبارت از عقل فعال باشد، نزد حکما اول بر نفس ناطقه نبی که حقیقت قابل است نازل شود و بعد از آن به خیال آید و بعد از آنش به حسّ درآید و همچنین کلام الهی را اول دل نبی شنود و بعد از آن به خیال درآید و بعد از آن مسموع سمع ظاهر گردد.»[۱۴]

دانش عرفان با ابتنا بر شهود و مکاشفه در برابر دیگر راه های کسب معرفت به پدیده وحی بیش از دیگر دانش های دینی احساس نزدیکی می کند. عارفان مسلمان، منبع شناخت خود را با پیامبران یکی شمرده و مکاشفه و شهود را نیز از مقوله وحی دانسته اند. تفاوت نبی و عارف از نگاه آنان تنها به نقش اعتباری پیامبر به عنوان مبلّغ و صاحب شریعت باز می گردد.

عارف در مکاشفات خود شریعتی جدید تلقی ننموده و مسؤولیت تبلیغ یافته های خویش را ندارد. بنابراین نبوّت و رسالت با آمدن پیامبر اسلام پایان یافته است، اما رابطه وحیانی بشر با خدا هرگز منقطع نمی گردد. کاربرد گسترده وحی در قرآن که موارد گوناگونی از قبیل آگاهی غریزی حیوانات (نحل/ ۶۸ و ۶۹)، الهام (قصص/ ۷)، وسوسه های شیطانی (انعام/۱۱۲) و…را شامل می شود، تأییدی بر دیدگاه عارفان تلقی شده است.[۱۵] شاید از همین روی، متکلمان و مفسران اسلامی در تفکیک کاربردهای مختلف وحی در قرآن سعی داشته و وحی اصطلاحی را تنها به یکی از کاربردهای مذکور اختصاص داده اند.[۱۶]

محی الدین برای اشاره به معنای مورد نظر از وحی، اصطلاح «وحی مبشرات» را به کار برده و آن را از اجزای باقیمانده نبوّت شمرده است. وحی مبشرات بدون واسطه فرشته و در پیوندی مستقیم با خداوند برقرار می شود.[۱۷] این رویکرد در برخی از روایات نیز که پدیده هایی همچون رؤیای صادق را جزیی از نبوّت شمرده اند به چشم می خورد.[۱۸] جالب آن که غزالی از متکلمان دارای گرایش شبه عرفانی نیز براساس این گونه روایات به اشتراک ماهوی وحی و رؤیای صادق و امثال آن نظر داده است، گرچه در جای دیگر به اختصاص ماهیت وحی به پیامبران می گراید.[۱۹] قیصری پدیده وحی را در قالب مفهوم مکاشفه مورد تحلیل و بررسی قرار می دهد. مکاشفه در اصطلاح عرفانی به معنای اطلاع یافتن بر معانی غیبی و امور حقیقی از ورای حجاب مادی و دنیوی است که بر دو نوع معنوی و صوری می باشد.

مکاشفه صوری به چهار نحو قابل تحقق است:

۱) مشاهده یا استماع امر الوهی در عالم مثال از طریق حواس پنجگانه که برخی نمونه های وحی نبوی از این قسم شمرده شده است.

۲) قرار گرفتن در معرض مستقیم الطاف ویژه الهی که ممکن است برای عموم انسان ها در طول زندگی رخ دهد.

۳) تماس و برخورد با تجلی الهی در چهره مثالی و برزخی که برخی از ملاقات های پیامبران با خداوند از این قبیل بوده است.

۴) مشاهده برخی از امور نمادین، مانند این حدیث معروف پیامبر که یکی از مکاشفات خویش را گزارش می کند: «خود را در حال خوردن شیر دیدم تا آن جا که از ناخن هایم به جریان آمد… پس آن را به علم تأویل نمودم.»

مکاشفات صوری همگی از قلب آدمی و در اثر هماهنگی حواس باطنی با حواس ظاهری و در نتیجه رفع پرده و حجاب ماده از روی حواس ظاهری تحقق می یابند. البته این نوع از مکاشفات گاه ممکن است جنبه منفی داشته نوعی مکر و استدراج الهی باشند.

کشف معنوی در اثر مواجهه با گوهر حقیقت بدون پوشش مادی یا مثالی حاصل شده و از تجلیات اسم علیم و حکیم الهی به شمار می رود؛ در حالی که کشف صوری از تجلیات اسم سمیع و بصیر و امثال آن به اقتضای نوع ظاهری مکاشفه می باشد.

حدس به معنای کسب معارف بدون گذر از مقدمات منطقی ذهن و الهام به معنای انکشاف قلبی حقایق از انواع کشف معنوی است. قیصری در قالب دو مفهوم وحی و الهام به تفاوت مکاشفات نبوی و غیر نبوی توجه نموده است. وحی از خواص نبوت و وظیفه تبلیغ از شروط آن دانسته شده است؛ اما الهام از خواص ولایت بوده، شرط تبلیغ در آن اخذ نشده است.

الهام بدون واسطه فرشته از جانب حق بر ولی افاضه می شود؛ ولی در وحی به وساطت فرشته نیاز است. بر این اساس و همچنین با توجه به اشرف بودن مقام ولایت نسبت به مقام نبوت و رابطه عموم و خصوص من وجه میان آن دو، الهام در مرتبه ای بالاتر از وحی قرار می گیرد.

به هر حال مکاشفات از دیدگاه قیصری مراتبی دارد که وحی یکی از آن مراتب است. مراتب مکاشفات براساس استعداد و قابلیت افراد برای آن ها تعیین می شود. در پایان وی با توجه به امکان دخالت شیطان در مکاشفات، آن ها را به دو دسته کلی تقسیم می کند: کشف روحانی و کشف شیطانی. آن گاه برای شناخت و تمیز این دو کشف از یکدیگر علایم و نشانه هایی را ارایه می کند؛ گرچه معیار شناخت نهایی را در اختیار صاحب کشف می داند و سپس صحیح ترین و کامل ترین نوع کشف را از آنِ پیامبران و اولیای کامل الهی می شمرد که جان هایشان به حالت اعتدال تام نزدیک تر از دیگران است.[۲۰]

وحی در الهیات مسیحی

وحی در کتاب مقدس به مثابه حقیقتی تاریخی می باشد که همچنان فراروی بشر در حال تجلی است. این وحی در طول ۱۵ – ۲۰ قرن در قالب وحی های متعدد به پیامبران بنی اسراییل شکل گرفته است. امروزه به ندرت ادعا می شود که وحی کتاب مقدس – به مانند تلقی ما از قرآن – همان سخنان خداوند است؛ بلکه اسفار این کتاب همگی یا به دست کاتبان بعدی نگاشته شده اند و یا در قرون بعدی به آن ها دست یافته اند.

با این حال نکته مزبور (لااقل در نزد کاتولیک ها) به هیچ وجه از ارزش وحیانی آن نوشته ها نمی کاهد. فلسفه وحی از نظر کتاب مقدس در ارتباط تنگاتنگ با گناه ازلی بشر است که او را از اراده الهی به دور نگاه داشته و لذا همواره نیازمند تعلیم و تشریع است وحی کتاب مقدس، تنظیمات مختلف اجتماعی، سیاسی، حقوقی، اخلاقی و بسیاری آداب و رسوم را شامل می باشد که بسیاری از آن ها موقتی بوده است که همپای حرکت بشر، تغییر یافته و تجدید می شوند.[۲۱]

وحی در عهد عتیق پدیده ای نسبتا عرفی و معمولی است که مکرر واقع شده و در هر دوره ای مجموعه ای از پیامبران راستین و دروغین را در کنار هم شاهد هستیم. این دو گروه با یکدیگر نزاع مستمر داشته تا آنجا که گ