پاورپوینت کامل عملکرد سازمان ملل متحد در جنگ تحمیلی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل عملکرد سازمان ملل متحد در جنگ تحمیلی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل عملکرد سازمان ملل متحد در جنگ تحمیلی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل عملکرد سازمان ملل متحد در جنگ تحمیلی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

مرتضی شیرودی[۱]

چکیده:

همواره سخن از برخوردِ ناعادلانه شورای امنیت، دبیر کل (دبیرخانه) و مجمع عمومی سازمان ملل متحد در فرآیند جنگ تحمیلی عراق علیه ایران می رود، اما جزئیات این برخورد، کمتر مطرح شده است. از این رو، مقاله حاضر در پی طرح جزئیات مواضع سه رکن مهم سازمان ملل متحد در قبال جنگ عراق علیه ایران است.

اطلاع از این جزئیات، تحلیل صحیح تری را درباره چرایی اتخاذ مواضعی ناعادلانه از سوی ارکان سازمان ملل متحد در جنگ هشت ساله ایران و عراق (جنگ اول خلیج فارس)، و نیز، جنگ دوم خلیج فارس (حمله عراق به کویت و حمله آمریکا و متحدانش به عراق) به دست می دهد.

مقدمه

سازمان ملل متحد در جنگ عراق علیه ایران، به زعم خویش در جهت انجام وظیفه اصلی اش؛ یعنی محفوظ داشتن نسلهای آینده از خطر و بلای جنگ، حفظ صلح و امنیت بین المللی و جلوگیری از تهدیدات علیه صلح، به اتخاذ و اجرای تصمیمات متعدد مبادرت ورزید.[۲] با نگاهی به مجموعه فعالیتهای سازمان ملل که در این رابطه به عمل آورده است، به وضوح آشکار می شود که شورای امنیت، دبیر کل[۳] و مجمع عمومی، تلاشهای زیادی مبذول داشتند.[۴]

اگرچه تلاشهای این سه رکن سازمان ملل متحد، جدا از هم اتخاذ می شد، ولی به علت پیوندهای تشکیلاتی و یکسان بودن شرایط حاکم بر سه رکن، تفاوت چندانی در سیاستهای آنها دیده نمی شود. همچنین، این فعالیتها با تأثیر از شرایط موجود منطقه ای و جهانی، از فراز و نشیبهای فراوانی برخوردار بود.[۵]

ولی در هر صورت، زمینه های پذیرش قطعنامه از سوی دو دولت عراق و ایران، پس از هشت سال جنگ را فراهم آورد. اینک مهمترین فعالیتهای این سه رکن سازمان ملل را مورد برررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهیم:

الف) شورای امنیت سازمان ملل متحد و جنگ عراق علیه ایران

شورای امنیت سازمان ملل متحد، یک روز پس از حمله سراسری عراق علیه ایران، اولین اقدامش را در قبال جنگ، با صدور بیانیه ۲۳ سپتامبر ۱۹۸۰ ( ۱ مهر ۱۳۵۹) به انجام رسانید و ۵ روز بعد از آن، نخستین قطعنامه خود را صادر کرد.[۶] این روند با صدور هشت قطعنامه و بیش از ۱۵ بیانیه دیگر ادامه یافت. عمده این قطعنامه ها و بیانیه ها، صرفا جنبه توصیه داشت،[۷]

ولی قطعنامه ۵۹۸ یک استثنا در این مورد است؛ زیرا این قطعنامه، یک تصمیم با پیشنهادهای اجرایی برای پایان دادن به جنگ ۲۸۸۷ روزه عراق علیه ایران به شمار می رود. جزئیات مواضع شورای امنیت سازمان ملل متحد در طول جنگ تحمیلی به این شرح است:

۱- در پی درخواست مکتوب ۲۳ سپتامبر ۱۹۸۰ (۱ مهر ۱۳۵۹) دبیر کل، شورای امنیت ضمن مشورت با اعضا، اولین موضع گیری خود در مورد جنگ ایران و عراق را تحت عنوان بیانیه اعلام می دارد و طی آن، نگرانی عمیق خود را از گسترش احتمالی این برخورد[۸] ابراز داشته و از طرفین خواست از هرگونه اقدامی که منجر به وخیم تر شدن اوضاع می شود، خودداری نمایند و… اختلافات خود را از طریق راه های مسالمت آمیز حل و فصل کنند. همچنین از پیشنهاد و به کارگیری «مساعی جمیله»[۹] که از سوی دبیر کل برای پایان دادن به جنگ مطرح شده، حمایت کرد.[۱۰]

شورای امنیت به دنبال تقاضای ۲۵ سپتامبر ۱۹۸۰ (۳ مهر ۱۳۵۹ ) دبیر کل، در ۲۶ و ۲۸ سپتامبر (۴ و ۶ مهر)تشکیل جلسه داد و نخستین قطعنامه خود را به اتفاق آرا و در جلسه شماره ۲۲۴۸، تحت عنوان قطعنامه ۴۷۹ به تصویب رساند. این قطعنامه دارای ۵ ماده بود و موضوع جنگ را تحت عنوان وضعیت میان ایران و عراق، مورد بررسی قرار داد.

در این قطعنامه، ضمن یادآوری تعهد کشورهای عضو به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات و عدم توسل به زور و مسؤولیت شورای امنیت در حفظ صلح و امنیت بین المللی و با ابراز تأسف عمیق از وضعیت رو به گسترش بین ایران و عراق، از طرفین خواست که از به کار بردن بیشتر زور خودداری نموده و اختلاف خود را از طریق مسالمت آمیز حل نماید و نیز، از هر گونه پیشنهاد مناسبی که می تواند منجر به صلح شود، استقبال کنند.

همچنین از عموم کشورها تقاضا کرد که از هرگونه اقدامی که منجر به تشدید منازعه می شود، بپرهیزند. در ضمن، از کوششهای دبیر کل و مجددا از پیشنهادش در مورد به کارگیری «مساعی جمیله» برای حل وضعیت موجود بین ایران و عراق پشتیبانی کرد و از وی خواست نتایج اقدامات خود را ظرف مدت ۴۸ ساعت به شورای امنیت گزارش دهد. در پایان جلسه، رییس تونسی شورای امنیت،[۱۱] منازعه بین ایران و عراق را یک تهدید واقعی برای صلح و امنیت بین المللی قلمداد نمود.[۱۲]

در فاصله ۱۵ تا ۲۹ اکتبر ۱۹۸۰ (۲۲ مهر تا ۱۶ آبان ۱۳۵۹) شورای امنیت ۵ جلسه دیگر در مورد جنگ تشکیل داد که هیچ یک منجر به صدور قطعنامه یا بیانیه ای نگردید. در جلسه ۱۵ اکتبر، “سعدون حمادی” وزیر امور خارجه عراق و در جلسه ۱۷ اکتبر، محمدعلی رجایی، نخست وزیر وقت ایران[۱۳]، به تفصیل، نقطه نظرات دولتهای خویش در مورد ریشه های جنگ ایران و عراق را مطرح نمودند.[۱۴]

سرانجام، شورای امنیت پس از بررسی های لازم در ۵ نوامبر ۱۹۸۰ (۱۴ آبان ۱۳۵۹) بیانیه ای صادر کرد و از تلاشهای دبیر کل و پیشنهاد او مبنی بر تعیین و اعزام نماینده ای جهت مذاکره با دو دولت ایران و عراق حمایت کرد[۱۵] و از دبیر کل خواست نتیجه اقدامات خود را در این مورد، به اطلاع شورای امنیت برساند.

۲- شورای امنیت، پس از صدور بیانیه ۵ نوامبر ۱۹۸۰ (۱۴ آبان ۱۳۵۹) در یک سکوت سنگین فرو رفت تا سرانجام پس از ۲۱ ماه و ۱۵ روز، یعنی در ۱۲ ژوئن ۱۹۸۲ (۲۱ تیر ۱۳۶۱) در جلسه ۲۳۸۳ خود، قطعنامه ۵۱۴ را درباره جنگ صادر کرد.[۱۶]

جلسه شورا به خواست کشور اردن و حمایت آمریکا تشکیل گردید[۱۷] و به اتفاق آرا، قطعنامه مزبور را به تصویب رساند. در این قطعنامه، ضمن ابراز نگرانی از ادامه وضعیت میان ایران و عراق،۱[۱۸] خسارات مادی و معنوی ناشی از آن، و تهدیدی را که متوجه صلح کرده، یاد نموده است.

از نکات جدیدی که در این قطعنامه آمده است، می توان به یادآوری قطعنامه ۴۷۹ و بیانیه ۵ نوامبر ۱۹۸۰ (۱۴ آبان ۱۳۵۹ ) شورا و توجه به کوششهای میانجی گری دبیر کل، جنبش عدم تعهد و سازمان کنفرانس اسلامی اشاره کرد و نیز خواستار آتش بس و خاتمه فوری کلیه عملیات نظامی، عقب نشینی نیروها به مرزهای شناخته شده بین المللی، هماهنگی بین کوششهای میانجی گری تحت نظارت دبیر کل برای حصول به یک راه حل جامع، عادلانه و شرافتمندانه متکی به اصول منشور ملل متحد و اصول روابط بین المللی[۱۹] قابل قبول برای طرفین و پرهیز کلیه کشورها از اقدامات تشدید کننده منازعه گردید و تصمیم خود مبنی بر اعزام گروهی از ناظران سازمان ملل متحد برای تأیید، تحکیم و نظارت بر آتش بس و عقب نشینی نیروها را اعلام کرد.

در ۱۵ ژوئیه ۱۹۸۲ (۲۴ تیر ۱۳۶۱) رئیس شورای امنیت به نمایندگی از اعضا، بیانیه ای را منتشر ساخت و در آن، نگرانی شورای امنیت از عدم اجرای قطعنامه ۵۱۴ را مطرح کرد و در ضمن، خواستار حل مسالمت آمیز منازعه ایران و عراق شد. این بیانیه نیز مورد قبول ایران قرار نگرفت.

متعاقب آن و بر اساس تقاضای مورخ ۱ اکتبر ۱۹۸۲ (۹ مهر ۱۳۶۱) نماینده عراق در سازمان ملل متحد، شورای امنیت تشکیل جلسه داد[۲۰] و قطعنامه ۵۲۲ را در جلسه ۲۳۹۹، که در ۴ اکتبر ۱۹۸۲ (۱۲ مهر ۱۳۶۱ ) برگزار شد، به اتفاق آرا به تصویب رساند. در این قطعنامه همانند قطعنامه ها و بیانیه های قبلی، ابتدا به ابراز تأسف از ادامه مناقشه و خسارات سنگین انسانی و تهدیدی را که این مناقشه متوجه صلح و امنیت بین المللی کرده و نیز، به تأیید و تأکید بر قطعنامه ها و بیانیه های گذشته و گزارش ۱۵ جولای ۱۹۸۲ (۲۴ تیر ۱۳۶۱)[۲۱] پرداخت.

آن گاه، خواستار آتش بس فوری و خاتمه عملیات جنگی و بازگشت نیروهای نظامی به مرزهای شناخته شده بین المللی گردید و به صورت تلویحی از اقدام عراق در پذیرش قطعنامه استقبال و از طرف دیگر؛ یعنی ایران خواست که به اقدام مشابه دست زند.[۲۲]

به علاوه، شورا که بر اجرای بدون تأخیر تصمیم خویش مبنی بر اعزام گروه ناظران سازمان ملل متحد و لزوم ادامه کوشش های میانجی گرانه تأکید ورزید، مجددا از کشورها خواست از اقداماتی که باعث طولانی شدن جنگ می شود، پرهیز نمایند و زمینه تسهیل اجرای قطعنامه را فراهم آورند. نیز، از دبیر کل تقاضا کرد که ظرف مدت ۷۲ ساعت، گزارش خود را در اجرای این قطعنامه تسلیم شورا کند.

۳- رییس شورای امنیت در سال ۱۹۸۳ م. / ۱۳۶۳ ش. طی صدور یک بیانیه جدید، درخواست آتش بس فوری، عقب نشینی نیروهای نظامی به مرزهای شناخته شده بین المللی و حل و فصل صلح آمیز جنگ را از طرفین به عمل آورد. این بیانیه مطلب جدیدی نسبت به قطعنامه ها و بیانیه های قبلی شورای امنیت نداشت.

شورای امنیت، متأثر از عملیاتهای موفقیت آمیز نیروهای مسلح ایران،[۲۳] برای صدور قطعنامه جدید[۲۴] در تاریخ ۳۲ اکتبر ۱۹۸۳ (۹ آبان ۱۳۶۲ ) جلسه شماره ۲۴۹۳ خود را تشکیل داد و قطعنامه ۵۴۰ را با ۱۲ رأی موافق و سه رأی ممتنع پاکستان، نیکاراگوئه و مالت، از تصویب گذراند.[۲۵]

در این قطعنامه، مطابق شیوه قبلی شورای امنیت، بر قطعنامه ها و بیانیه های گذشته شورا تأکید گردید. قطعنامه ۵۴۰ حاوی نکات جدیدی چون محکوم ساختن نقض حقوق انسانی و بشر دوستانه مغایر با کنوانسیونهای ۱۹۴۹ م. / ۱۳۲۸ ش. ژنو[۲۶]، در خواست از ایران و عراق به رعایت احترام به حق و آزادی کشتیرانی و بازرگانی در آبهای بین المللی و پرهیز از حمله به تأسیسات و بنادر دور از ساحل، خودداری از هر گونه اقدامی که صلح و امنیت دریایی منطقه به خطر می اندازد، بوده است.

۴- در پی تأیید هیأت اعزامی سازمان ملل به منطقه درگیری ایران و عراق، مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی توسط عراق، دبیر کل، گزارش هیأت را به شورای امنیت تحویل می دهد و شورا ضمن صدور بیانیه ای در ۳۰ مارس ۱۹۸۴ (۱۰ فروردین ۱۳۶۳ ) بدون ذکر نام کشور عراق، کاربرد سلاح شیمیایی را برای اولین بار[۲۷] در جنگ ایران و عراق قویا محکوم می سازد.

شورای همکاری خلیج فارس در تاریخ ۲۱ مه ۱۹۸۴(۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۳ ) نسبت به تجاوز و نقض حقوق و آزادی کشتیرانی از سوی ایران در حمله به کشتی ها در خلیج فارس، به شورای امنیت سازمان ملل متحد شکایت کرد. بر این اساس، شورای امنیت ضمن تشکیل جلسات متعدد، نهایتا در جلسه شماره ۲۵۴۶ مورخ ۱ ژوئیه ۱۹۸۴ (۱۱ خرداد ۱۳۶۳ ) با ۱۳ رأی موافق و ۲ رأی ممتنع، قطعنامه ۵۵۲ را تصویب کرد.

در این قطعنامه با یادآوری تعهد کشورهای عضو در رعایت حسن همجواری، احترام به اهداف و اصول منشور ملل متحد، عدم توسل به زور علیه تمامیت ارضی و اهمیتی که خلیج فارس در صلح و امنیت بین المللی و ثبات اقتصاد جهانی ایفا می کند، از کشورهای درگیر خواست بر اساس حقوق بین الملل، حق کشتیرانی آزاد و تمامیت ارضی کشورهایی را که طرف مخاصمه و درگیری نیستند، محترم بشمارند.[۲۸]

علاوه بر آن، خواهان توقف فوری هرگونه حمله به کشتی ها شد و حمله به کشتی ها را نیز محکوم کرد. در بند ۶ قطعنامه ذکر گردید که چنانچه مفاد این قطعنامه رعایت نگردد، شورا به بررسی اقدامات موثری که اجرای آزاد کشتیرانی را تضمین نماید خواهد پرداخت.

شورا، بعد از صدور قطعنامه ۵۵۲ تا پایان سال ۱۹۸۴ م. / ۱۳۶۳ ش. به استثنای بیانیه ۱۹ ژوئن (۲۶ خرداد)، اقدام دیگری انجام نداد. در این بیانیه، شورای امنیت تصمیم دبیر کل مبنی بر اعزام دو هیأت به ایران و عراق، به منظور بررسی اتهام حمله به مناطق مسکونی را تأیید و تنفیذ کرد.[۲۹]

۵- شورای امنیت در سال ۱۹۸۵ م. / ۱۳۶۴ ش. قطعنامه ای را صادر نکرد و فقط اقدام به صدور ۳ بیانیه کرده است. در اولین بیانیه که در ۵ مارس (۱۴ اسفند) منتشر شد، از طرفین – عراق و ایران – خواست که از حمله به مناطق مسکونی دست بردارند و به توافقی که با دبیر کل در این زمینه انجام داده اند، احترام بگذارند.

بار دیگر شورای امنیت در ۱۵ مارس (۲۴ اسفند) در دومین بیانیه خویش، خواستار اجرای توافق عدم حمله به مناطق مسکونی و نیز کوشش برای یافتن راه حل مسالمت آمیز در منازعه گردید. شورای امنیت، سومین بیانیه خود را در ۲۵ آوریل (۵ اردیبهشت) صادر کرد. در این تاریخ، نظر شورا بار دیگر متوجه به کارگیری سلاح شیمیایی در جنگ ایران و عراق شد.

بر این اساس، با صدور بیانیه فوق، کاربرد سلاح شیمیایی علیه نیروهای ایرانی را بدون ذکر نام کشور عراق، قویا محکوم کرد. مهمترین علت صدور این بیانیه را با توجه به لحن محکمی که داشت، برای فشار غیر مستقیم به عراق به منظور پذیرش طرح هشت ماده ای دبیر کل دانسته اند.[۳۰]

۶- عملیات والفجر ۸ که در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ از سوی ایران انجام شد، منجر به ورود نیروهای ایرانی به فاو و قسمتهایی از منطقه فاو گردید و نیز ارتباط دریایی عراق را قطع و قوای ایرانی به مرزهای کویت و شهر بصره عراق بسیار نزدیک شدند. متعاقب آن عراق و اتحادیه عرب[۳۱] از شورای امنیت درخواست کردند[۳۲] که برای رسیدگی به موضوع جنگ تشکیل جلسه دهد. شورای امنیت در ۲۴ فوریه ۱۹۸۶ (۵ اسفند ۱۳۶۴) جلسه شماره ۲۶۶۶ خود را تشکیل داد و قطعنامه ۵۲۸ را به اتفاق آرا صادر کرد.

از نکات جدیدی که در این قطعنامه به چشم می خورد، به موضوعاتی چون: تلاش ۶ ساله اش در مورد وضعیت ایران و عراق، یاد آوری امضای پروتکل منع استفاده از گازهای خفه کننده، سمی یا سایر گازها و سلاحهای میکروبی در جنگ،[۳۳] تأکید بر اصل غیر قابل تصرف بودن اراضی از راه زور اشاره کرد.

همچنین، شورای امنیت از اقدامات اولیه ای۲۹ که سبب منازعه گردید و نیز از شدت یافتن منازعه و بمباران مراکز مسکونی، کشتی ها و هواپیماهای غیر نظامی ابراز تأسف کرد و از طرفین خواست با قطع بی درنگ کلیه مخاصمات، آتش بس فوری را به مرحله اجرا گذارند و سپس به مبادله اسرا با همکاری کمیته بین المللی صلیب سرخ بپردازند. شورای امنیت در ادامه کوششهایش در مورد جنگ ایران و عراق، در تاریخ ۲۱ مارس ۱۹۸۶ (۱ فروردین ۱۳۶۵) بر اساس گزارش متخصصان علوم پزشکی اعزامی از سوی سازمان ملل متحد، بیانیه ای صادر کرد که در آن، برای اولین بار با ذکر نام کشور عراق، کاربرد سلاح شیمیایی توسط آن کشور علیه نیروهای ایرانی محکوم شد.

به علاوه، در این بیانیه، ادامه درگیری طرفین محکوم گردید. شورای امنیت در مورخ [۳۴] اوت ۱۹۸۶ (۷ شهریور ۱۳۶۵ ) ضمن صدور بیانیه ای دیگر، از افزایش احتمالی دامنه درگیری و گسترش حمله به کشتیهای تجاری و مناطق غیر نظامی، ابراز نگرانی کرد و از تلاشهای مداوم دبیر کل، به ویژه در زمینه عدم بکارگیری سلاح های شیمیایی و نیز از اعلام دو کشور ایران و عراق مبنی بر خودداری از حمله به مناطق مسکونی حمایت کرد.[۳۵]

شورای امنیت به درخواست اتحادیه عرب – که از اعلام ایران مبنی بر تصمیم به دست زدن به عملیات سرنوشت ساز بیمناک بودند – از آغاز اکتبر ۱۹۸۶ (۸ مهر ۱۳۶۵) بحث خود را در مورد درگیری عراق و ایران شروع کرد. در جلسه سوم اکتبر (۱۱ مهر)، دبیر کل، طی سخنانی نگرانی عمیق جامعه جهانی را از روند ادامه و توسعه منازعه ابراز داشت.[۳۶] سرانجام، شورای امنیت در جلسه شماره ۲۷۱۳ خود به اتفاق آرا منجر به قطعنامه ۵۸۸ را در تاریخ ۸ اکتبر ۱۹۸۶ (۱۶ مهر ۱۳۶۵ ) صادر نمود.

شورای امنیت در دو قطعنامه ۵۵۲ و ۵۸۲، به قطعنامه ها و بیانیه های گذشته خویش اشاره ای نمی کند، این روند در قطعنامه ۵۸۸ هم ادامه می یابد؛ با این تفاوت که در قطعنامه جدید، از دو کشور ایران و عراق خواسته شد که بدون درنگ، قطعنامه ۵۸۲ را به مرحله اجرا گذراند و از دبیر کل خواست با مشورت طرفین منازعه، بر شدت فعالیتهایش در اجرای قطعنامه ۵۸۲ بیفزاید. این قطعنامه به استثنای نکات مزبور، حاوی مطلب جدید دیگری نبوده است.[۳۷]

شورای امنیت، پس از دریافت گزارش جدید دبیر کل در مورد تازه ترین مواضع دولتین ایران و عراق نسبت به قطعنامه ۵۸۲ و ۵۸۸ و طرح هشت ماده ای [۳۸]دبیر کل، تشکیل جلسه داد. در این جلسه که در ۲۲ دسامبر ۱۹۸۶ (۳۱ شهریور ۱۳۶۵ ) منعقد شد، منجر به صدور بیانیه ای گردید که در آن به تکرار موضوعاتی چون ابراز نگرانی عمیق از وضعیت وخیم موجود بین ایران و عراق، اظهار تأسف از نقص قوانین انسان دوستانه بین المللی، درخواست از طرفین به منظور اجرای قطعنامه های ۵۸۲ و ۵۸۸، تصمیم شورا به حل و فصل مسالمت آمیز اختلاف موجود، ادامه کوشش دبیر کل در حل منازعه و مانند آن می پردازد.[۳۹]

ایران در پاسخ به این بیانیه، همانند آنچه را که در مورد قطعنامه ۵۸۸ اعلام کرده بود، مجددا اعلام کرد بخشی از قطعنامه ۵۸۲ و ۵۸۸ و بیانیه ۲۲ دسامبر ۱۹۸۶ (۳۱ شهریور ۱۳۶۵ ) که ناظر برخاتمه مخاصمات بدون تعیین متجاوز است را نمی پذیرد.[۴۰]

۷- در پی اعلام دبیر کل، مبنی بر اینکه حاضر است نظراتش را در اختیار شورای امنیت بگذارد تا آن شورا بتواند به مبنایی که مورد قبول طرفین برای مذاکره باشد، دست یابد، شورا ضمن پاسخ مثبت به این درخواست، از فوریه ۱۹۸۷(بهمن ۱۳۶۶ ) یک گروه کار مشترک و سازمان یافته، مرکب از اعضای دایمی شورا برای پایان بخشیدن به منازعه ایران و عراق تشکیل داد.

متعاقب آن، در ۱۶ ژانویه، بیانیه ای از سوی شورا منتشر شد که حاکی از نگرانی شورا در توسعه خصومت موجود بود و نیز، از طرفین درخواست کرد که قطعنامه های ۵۸۲ و ۵۸۸ را به مرحله اجرا گذراند. در ضمن از تلاشهای دبیر کل در فراهم آوردن رضایت طرفین به اجرای قطعنامه های مزبور، قدردانی کرد.

در ۱۴ مه ۱۹۸۷ (۲۴ فروردین ۱۳۶۶ ) شورای امنیت در پی تأیید مجدد کاربرد سلاح شیمیایی عراق علیه ایران توسط گروه اعزامی دبیر کل، برای بار دیگر طولانی شدن درگیری و استفاده مکرر از سلاح شیمیایی را محکوم کرد، امّا در هر صورت، بر اثر تلاش گروه مزبور، پیش نویس یک قطعنامه جدید که حاوی نکات جدیدی بود، در تاریخ ۲۱ ژوئن ۱۹۸۷ (۳۱ خرداد ۱۳۶۶) تهیه شد.

شورای امنیت، پس از مشورتهای فراوان در مورد پیش نویس مذکور، سرانجام در جلسه شماره ۲۷۵۰ مورخ ۲۰ ژوئیه ۱۹۸۷ (۲۹ تیر ۱۳۶۶ ) با تأکید بر مواد ۳۹ و ۴۰ منشور ملل متحد،[۴۱]مفصلترین، اجرایی ترین و آمرانه ترین قطعنامه خود در جنگ تحمیلی[۴۲] را تحت عنوان قطعنامه ۵۹۸ به تصویب رساند.[۴۳]

در مقدمه این قطعنامه بر لزوم اجرای قطعنامه ۵۸۲ تاکید شد و از عدم توجه به درخواستهای گذشته اش از سوی ایران و عراق و آغاز، ادامه، گسترش و تشدید منازعه و بمباران مراکز مسکونی غیر نظامی، حملات به کشتیها و هواپیماها، نقض قوانین بین المللی و کاربرد سلاحهای شیمیایی ابراز تأسف کرد و ضرورت اتمام اقدامات نظامی بین طرفین و ایجاد یک راه حل جامع، عادلانه و شرافتمندانه و پایدار گوشزد گردید و مفاد منشور ملل متحد در مورد حل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی را یادآوری نمود.

در بخش اجرایی قطعنامه،[۴۴] شورای امنیت، خواستار عقب نشینی نیروهای دو طرف به مرزهای شناخته شده بین المللی و رعایت آتش بس همه جانبه به عنوان نخستین گام در جهت حل و فصل مناقشه گردید و از طرفین خواست، بدون تأخیر، پس از برقراری آتش بس نسبت به اجرای آزادسازی اسرا اقدام نمایند و با دبیرکل در تلاش به منظور اجرای قطعنامه و دستیابی به یک راه حل جامع، عادلانه و شرافتمندانه و مورد قبول طرفین، همکاری می کنند. این قطعنامه از دبیر کل تقاضا کرد که پس از مشورت با طرفین، زمینه های حل و فصل مناقشه را فراهم آورد. قطعنامه مزبور سه تیم کارشناسی را برای امور ذیل پیش بینی کرد.

– نظارت، بررسی و تایید آتش بس و عقب نشینی

– تعیین شروع کننده جنگ

– مطالعه موضوع بازسازی

موضع ایران در قبال قطعنامه ۵۹۸، نه رد و نه تایید بود و این موضع گیری، تا پذیرش قطعنامه از سوی ایران ادامه یافت. علت چنین موضع گیری آن بود که این قطعنامه برخی از نظرات ایران را تأمین کرده بود.(مانند تعیین متجاوز) امّا در عین حال به عمده ترین خواست ایران؛ یعنی شناسایی متجاوز قبل از آتش بس و عقب نشینی نیروها توجهی نشد.[۴۵]

با این وصف، عراق [۴۶]در ۲۲ ژوئیه ۱۹۸۷(۳۱ تیر ۱۳۶۶) یعنی دو روز بعد از تصویب قطعنامه شورای فرماندهی انقلاب و رهبری حزب بعث، قطعنامه ۵۹۸ را تصویب می کند. در ۲۳ ژوئیه (۱ مرداد) وزیر امور خارجه عراق موضع جدید دولتش را به دبیر کل اطلاع می دهد و در ۱۴ اوت (۲۳ مرداد) همان سال، عراق رسما قطعنامه ۵۹۸ را می پذیرد.[۴۷]

رئیس شورا، طی بیانیه ای که در ۱۱ دسامبر (۲۰ بهمن ۱۳۶۶ ) صادر کرد، قطعنامه ۵۹۸ را تنها راه حل وصول به حل جامع، عادلانه، شرافتمندانه و پایدار منازعه ایران و عراق عنوان کرد و بدین وسیله راه را بر تغییر و جابجایی مواد قطعامه ۵۹۸، بست.[۴۸] نیز در ۲۴ دسامبر ۱۹۸۷ (۳ اسفند ۱۳۶۶) به تعهد و پایبندی اعضای شورا به اجرای قطعنامه ۵۹۸ اشاره کرد.

۸- شورای امنیت در سال ۱۹۸۸ /۱۳۶۷ همچنان به اقداماتش درباره جنگ ایران و عراق ادامه داد. بر این اساس، شورای امنیت در ۱۶ مارس ۱۹۸۸ (۲۵ اسفند ۱۳۶۷ ) در بحث راجع به منازعه عراق و ایران، از تلاشهای دبیر کل به منظور حل و فصل قطعنامه ۵۹۸ پشتیبانی نمود و در هشت آوریل (۱۹ فروردین) همین سال، مواضع ایران و عراق در خصوص قطعنامه را مورد بررسی قرار داد.

تایید هیأت اعزامی دبیر کل، مبنی بر کاربرد سلاح شیمیایی در منازعه ایران و عراق و ارسال گزارش آن به شورا توسط دبیر کل در تاریخ ۲۵ آوریل ۱۹۸۸ (۱۵ اردیبهشت ۱۳۶۷) منجر به صدور قطعنامه ۶۱۲ در جلسه شماره ۲۸۱۲ مورخ ۹ مه ۱۹۸۸ (۱۹ اردیبهشت ۱۳۶۷) به اتفاق آرا گردید. در این قطعنامه، استفاده از سلاحهای شیمیایی در منازعه ایران و عراق، مغایر پروتکل ۱۹۴۹/ ۱۳۲۸ دانسته شده و به شدت آن را محکوم کرد. به علاوه، خواهان رعایت این پروتکل شد و بر ضرورت رعایت آن تأکید ورزید و از کشورهای دیگر خواست به اعمال کنترل خود در صدور تولیدات شیمیایی که در ساخت سلاحهای شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد، بیفزایند.

شورای امنیت، سه روز قبل از پذیرش قطعنامه از سوی ایران، برای بررسی شکایت[۴۹] ایران از آمریکا در مورد ساقط ساختن هواپیمای مسافربری ایران در خلیج فارس، تشکیل جلسه داد و پس از بحث و بررسی و استماع سخنان نمایندگان ایران و آمریکا، سه روز پس از قبول و پذیرش قطعنامه از سوی ایران، با صدور قطعنامه ۶۱۶ تنها به اظهار اندوه و اعلام تسلیت به بازماندگان حادثه اکتفا می کند. جالب این که در آخرین بند قطعنامه، به لزوم اجرای کامل و فوری قطعنامه ۵۹۸ به عنوان تنها اساس و پایه برای رسیدن به صلحی پایدار و عادلانه تأکید می شود.

ب) دبیرکل و جنگ تحمیلی

دبیرکل در اولین ساعات شروع جنگ، فعالیتش را به منظور خاتمه بخشیدن به جنگ آغاز کرد. در واقع دبیر کل، نخستین مرجع بین المللی بود که نسبت به حمله عراق علیه ایران، واکنش نشان داد. با تعویض دبیر کل و انتخاب “خاویر پرز دوکوئیار[۵۰] در سال ۱۹۸۲ /۱۳۶۱ به عنوان دبیر کل جدید، فعالیتهای دبیرکل در رابطه با مسائل جنگ، روندی رو به افزایش گرفت.

به طور کلی، عمده ترین فعالیتهای دبیر کل را می توان تلاش در جلب نظر شورای امنیت به مسأله جنگ عراق با ایران، مشورت و دیدارهای مختلف با مقامات ایرانی و عراقی و اعضای شورای امنیت، اعزام هیأت های متعدد به ایران و عراق و ارسال گزارش های آن به شورای امنیت، ابتکار ۱۲ ژوئن ۱۹۸۴ (۲۰ خرداد ۱۳۶۳) در خصوص خودداری طرفین از حمله به مناطق مسکونی، ابتکار طرح هشت ماده ای در ماه مارس ۱۹۸۵ (فروردین ۱۳۶۴ ) و ارائه طرح اجرایی برای قطعنامه ۵۹۸ را نام برد. مجموعه اقدامات دبیر کل شامل زمینه هایی چون وادار کردن ایران و عراق به پرهیز از حمله به مناطق مسکونی، به کارگیری سلاحهای شیمیایی و بدرفتاری با اسرای جنگی (یا رعایت مقررات بین المللی) و نیز، کاهش آلام و مصایب جنگ و نهایتا پایان دادن به جنگ بود.[۵۱] جزئیات مواضع و عملکرد دبیر کل سازمان ملل متحد درباره جنگ تحمیلی را می توان به این شرح برشمرد:

۱- دبیر کل، در ۲۲ سپتامبر ۱۹۸۰(۳۱ شهریور ۱۳۵۹ ) با صدور اعلامیه ای به دولت ایران و عراق پیشنهاد کرد که به او اجازه دهند، مساعی اش را در حل مسالمت آمیز برخورد دو کشور انجام دهد، ولی از ناحیه هیچ کدام پاسخی دریافت نکرد. در ظهر همین روز، سخنگوی سازمان ملل متحد در مصاحبه مطبوعاتی، اعلامیه دبیر کل را به اطلاع عموم رساند. روز بعد، دبیر کل براساس ماده ۹۹ منشور ملل متحد[۵۲] از شورای امنیت خواست با توجه به احتمال افزایش مخاصمه بین دو کشور، برای مذاکره پیرامون جنگ، تشکیل جلسه دهد. این جلسه در همان روز تشکیل و منجر به صدور اولین بیانیه شورای امنیت گردید.

در ۲۴ سپتامبر ۱۹۸۰ (۲ مهر ۱۳۵۹ ) دبیر کل، دو نامه جداگانه ولی با مضمون مشترک برای رؤسای جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عراق فرستاد و خواستار خاتمه عملیات مسلحانه و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات شد، عراق در پاسخ به این نامه از پذیرش خاتمه عملیات نظامی خودداری کرد و اقدامش را دفاع از خود دانست.

دبیر کل در تاریخ ۲۵ سپتامبر ۱۹۸۰ (۳ مهر ۱۳۵۹) به شورای امنیت اطلاع داد که به رغم کوششهایی که به عمل آورده، منازعه ایران و عراق در زمین، هوا و دریا ادامه دارد و موجب خسارات مالی و جانی شده است و بر این اساس، از شورای امنیت خواست که مسأله را به فوریت رسیدگی نماید.

روز بعد، شورای امنیت تشکیل جلسه داد. دبیر کل، در آغاز جلسه شورای امنیت[۵۳]، خلاصه اقداماتی راکه درباره منازعه ایران و عراق انجام داده بود، به اطلاع شورای امنیت رساند و از شورا درخواست کرد که وظیفه خود را درمورد حفظ صلح و امنیت بین المللی به انجام رساند. سپس شورا تشکیل جلسه داد و قطعنامه ۴۷۹ را صادر کرد. در خاتمه جلسه، دبیر کل طی سخنانی از ایران و عراق تقاضا کرد که به قطعنامه ۴۷۹ پاسخ مثبت دهند.

در پی این تقاضا صدام حسین، رییس جمهوری عراق در ۲۹ سپتامبر ۱۹۸۰ (۷ مهر ۱۳۵۹) نظر مساعد عراق نسبت به قطعنامه را به دبیر کل اطلاع داد.[۵۴] دبیر کل در ماه اکتبر ۱۹۸۰(مهرماه ۱۳۵۹) به شورای امنیت اطلاع داد که تلاشهایش برای حل مسأله کشتیهایی که در اروندرود به علت آغاز جنگ محبوس شده اند، عقیم مانده، در حالی که ایران مشروط به این که کشتیها با پرچم سازمان ملل متحد، آبهای اروندرود را ترک کنند، باخارج شدن کشتیها از اروندرود موافقت کرد، اما عراق با خروج کشتیها مشروط به