پاورپوینت کامل دنیاگرایی یا سرگردانی مدرن ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل دنیاگرایی یا سرگردانی مدرن ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل دنیاگرایی یا سرگردانی مدرن ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل دنیاگرایی یا سرگردانی مدرن ۱۰۵ اسلاید در PowerPoint :

>

علی گلایری[۱]

چکیده:

برخی از اندیشمندان غربی بر این باور بودند که با پیدایش سکولاریزم، بساط دین برچیده خواهد شد و جامعه سکولار جای جامعه دینی را در تمام جوامع خواهد گرفت. این روند که ناشی از ضعف دستگاه کلیسایی و پیشرفت همزمان علوم تجربی بوده است، موجب گشت که عده ای دانشمندان غربی برای اسلام نیز چنین نسخه ای را در نظر بگیرند که اشتباهی بیش نبوده و نخواهد بود. از این رو نگارنده در این نوشتار، در صدد تبیین مفهوم جامعه سکولار در جوامع غربی و علل پیدایش و سیر تطور آن می باشد.

واژه سکولار (secular) که به صورت پسوند برای جامعه و نهادها به کار می رود، مانند جامعه سکولار، حکومت سکولار و…، دارای معانی متعددی است که گرچه نفی کننده هم نیستند اما مترادف نیز نمی باشند و علت اختلاف معانی این واژه را باید در سیر تطور آن و گستردگی مدلول های آن دانست. نکته مهم آن که: در تمام معناهایی که از واژه سکولار اراده می شود دو عنصر مشترک وجود دارد:

۱- مدلول های این لفظ دلالت بر این جهانی بودن می کند؛

۲- دارای بار منفی نسبت به امر دین می باشد؛ یعنی جامعه سکولار، ضد دین و لائیک می باشد.

از این رو عده ای معتقدند واژه سکولار و لائیک مترادف بوده و جامعه سکولار یعنی جامعه ای بی دین و ضدمذهب. در کتاب «سکولاریزم از اندیشه تا عمل» آمده است: «سکولاریزم پیامد روند لائیک شدن جامعه است و لائیسیته خود ریشه در فلسفه لیبرالیسم به ویژه لیبرالیسم سیاسی و آموزش های دوران روشن گری دارد».[۲]

و در جای دیگر آمده است: «دو اصطلاح سکولار و لائیک چه در زبان فارسی و چه در زبان های اروپایی در بسیاری از موارد به صورت مترادف به کار برده می شوند».[۳]

البته این ترادف به معنای ترادف مدلولی نیست بلکه به معنای وحدت مصداق است؛ یعنی جامعه ای که سکولار باشد جامعه لائیک است و بالعکس.

با پیدایش سکولاریزم در جوامع غربی، برخی اندیشمندان غربی پیش بینی نمودند که به زودی بساط دین بر چیده خواهد شد و جامعه سکولار جای جامعه دینی را خواهد گرفت.

ملکلم همیلتون در جامعه شناسی دین می نویسد: «بسیاری از نظریه پردازان به ویژه نویسندگان سده نوزدهم زوال دین را در جامعه نوین پیش بینی کرده بودند؛ هم چنان که دیدیم تایلر، فریزر، مارکس و فروید همگی پیش بینی کرده بودند که با مسلط شدن علم بر شیوه تفکر جامعه معاصر، دین ناپدید خواهد شد. نظریه پردازان دیگری که به صورت کارکردی تری دین را در نظر گرفتند پیش بینی کرده بودند که دین به صورت معمول و سنتی ناپدید خواهد شد و جایش را عقیده ای خواهد گرفت که بر مبنای فرا طبیعی و متعالی استوار نیست».[۴]

روند سکولار شدن جامعه از یک سو و پیشرفت علوم تجربی از سوی دیگر و ضعیف شدن دستگاه کلیسایی از سوی سوم باعث شد عده ای سکولاریزم را سرنوشت محتوم بشر قلمداد نمایند و به این باور برسند که جامعه بشری راهی جز سیر در مسیر سکولار شدن ندارد و ایستادگی در مقابل آن مانند شنا کردن بر خلاف جریان آب است که سر انجام آن چیزی جز تسلیم نیست.

جالب آن که اندیشمندان غربی برای اسلام نیز چنین نسخه ای پیچیده و معتقدند این که مسلمانان به خود می بالند که دچار سرنوشت مسیحیان نخواهند شد اشتباهی بیش نیست. [۵] از این رو باید روشن نمود آیا سکولاریسم سرنوشت محتوم بشر است یا سرنوشت محتوم جوامع غربی و آیا جوامع غربی می توانند خود را از زیر چکمه های سکولاریسم و بی دینی بیرون بکشند یا خیر.

قبل از ورود به بحث، لازم است معنای سکولار و سیر تطور آن به طور اجمال بررسی شود تا با توجه به گستردگی معانی این واژه، مراد ما از آن روشن گردد.

۱- معنا و پیامد سکولاریسم

واژه انگلیسی سکولار (secular) از کلمه لاتین سکیولوم (saeculum) مشتق شده است که به معنای نسل یا یک دوره و یا روح دوران به کار می رفت و گاه بر طول یک دوره نیز دلالت داشت. بعدها این کلمه لاتین به صورت مبهمی به کار رفت. اولین باری که کلمه سکولار شدن با معنایی نزدیک به کاربرد امروزین آن مورد استعمال قرار گرفت در جریان مذاکرات صلح و ست فالیا بود که در آن جا نمایندگان فرانسه این واژه را که به انتقال کنترل املاک و دارایی های کلیسا به دولت دلالت داشت وضع کردند.

اصطلاح سکولار شدن به معنای ستیزه جویانه، برای اولین بار در سال ۱۸۵۱ توسط جورج ژاکوب هولیک مطرح شد[۶]. مهم ترین اصول دنیاگرایی که هولیک به آن اشاره می کند عبارت است از: تلاش برای پیشرفت بشر با بهره گیری صرف از وسایل مادی. وی می گوید: دنیاگرایی همان قدر اخلاقی است که هر دینی اخلاقی است. دنیاگرایی مدعی است تا بنیادی کاملا مستقل از باورهای دینی برای اخلاق بیابد؛ دنیاگرایی مدعی است که توانسته تمامی اصول اخلاقی را از ملاحظات دنیوی صرف بیرون بکشد.[۷]

تطور تاریخی واژه سکولاریزم باعث شد تا معانی متفاوتی از آن اراده شود؛ معناهایی چون جدایی کلیسا از حکومت، جدایی دین از سیاست، دنیاگرایی، عرفی شدن، گیتی گرایی و… که این معانی بیش تر ناظر به جنبه های مختلف استعمال این واژه می باشد.

در کتاب «مبانی معرفتی چهره اجتماعی سکولاریسم» آمده است: «ترجمه این لغت در فارسی به جدایی دین از سیاست، یا جدا شدن دین از دنیا، ترجمه یک لغت مترادف نیست و این ترجمه بیش تر به جنبه اجتماعی و سیاسی سکولاریسم ناظر است. ترجمه به دنیوی و این جهانی و اعتقاد به اصالت امور دنیوی و غیر دین گرایی ناظر به مبدأ هستی شناسی سکولاریزم است که با غفلت از غیب و حقیقتی که محیط بر عالم و آدم است تکون پیدا می کند».[۸]

به نظر می رسد جامع ترین معنای سکولاریزم را می توان «دنیاگرایی» و یا «دنیایی شدن» دانست. در کتاب «فرهنگ علوم اجتماعی» آمده است: «این اصطلاح در کلی ترین کاربرد خود به علوم اجتماعی اشاره می کند، به امور دنیوی یا غیر مذهبی که با امور معنوی و روحانی فرق دارند.

همچنین به طریقی به کار برده شده است که فقط در نقطه مقابل امر مذهبی قرار نمی گیرد. و در تأیید این کاربرد ه. پ.بکر می نویسد: «دنیایی، نامقدس، کارفرما، بی خدا، بی دین، رافضی، بی تقدس، بی ایمان، یا اصطلاحاتی از این دست مترادف نیست، این اصطلاح همه آن ها را دارد اما. چیزی بسیار بیش تر از آن ها را شامل می شود». در این مفهوم دنیایی متضاد با کل معنی مقدس است؛ یعنی متضاد با معزز و منزه است».[۹]

بنابراین آن گونه که ترجمه «دنیایی شدن» و یا «دنیاگرایی» مفهوم سکولاریزم را – اگر نگوییم معنای آن را- می رساند، دیگر معانی نمی رساند، زیرا آن چه امروزه از این واژه اراده می شود نگاه مستقلانه و منحصرانه به این عالم است و این که سعادت انسانی نه با توسل به امور غیبی که با تأمل و به کار گیری امور عالم مادی حاصل می شود.

از این رو هرگاه واژه سکولاریسم به کار برده می شود مراد جامعه ای است که بدون نگاه به عالم قدسی و یا ماورایی، خود متکفل تبیین و تفسیر رویدادهای اطراف خود بوده و خود برای چنین مشکلاتی چاره اندیشی می کند.

دان کیوپیت در این باره می نویسد: «دگرگونی پیچیده ای در ادراک انسان از خویش و از جهان پیرامونش روی داده است. به جای مشاهده جهان بر مبنای شعر و اسطوره و نماد-یعنی نگریستن به هر چیز به اعتبار چیز دیگر و تقریبا همه چیز را بر حسب داستان ها و صور خیال بشر دیدن -امروزه ما جهان را بر طبق قالب های ریاضی و موازین ساختاری می نگریم.به جای توسل جستن به نیروهای غیبی و روحی، هرچیز را تابع قوانین ذاتی خود می دانیم.در این میان دانش ما به حدی فزونی یافته است که گویی نیاکان ما در رؤیا به سر می بردند.

آن ها توضیح همه چیز را در بالا می جستند ما در پایین. جهان بینی کهنه مردم که نو شد نیاز کم تری به دین احساس کردند. اکنون دیگر ظاهرا خیلی لازم نیست دل ارواح پشت صحنه را به دست آورد. دیگر هر رویداد نا گوار ناچیز روزمره را به طور غریزی تنیبه الهی نمی شمریم».[۱۰]

با بیان آن چه گذشت، به خوبی روشن می شود جامعه سکولار هیچ گاه نمی تواند با دین سر سازگاری داشته باشد. البته عده ای که از یک طرف، سکولار شدن را سرنوشت محتوم جامعه قلمداد می کنند و از طرف دیگر، نمی توانند وجود دین را در اجتماع انکار نمایند سعی می کنند معنایی از دین ارایه دهند که با جامعه سکولار منطبق باشد، چه این دین با ادیان مصطلح منطبق باشد یا خیر و چه با عقل سلیم سازگاری داشته باشد یا نه.

یینگر معتقد است: «هر گونه نظام باورداشتی که مردم را در برخوردشان با مسایل غایی زندگی بشر کمک کند دین است، چه این نظام به دین متعارف چندان شباهت نداشته باشد یا با عقل سلیم همگانی و یا با مفهوم سنتی ماهیت دین سازگاری نداشته باشد».[۱۱]

به اعتقاد یینگر، چنین باورداشتی را به راحتی می توان در دنیوی ترین جوامع نیز پیدا کرد. وی می گوید: «اگر دین را چنین گسترده لحاظ نماییم دیگر اثری از دین باقی نخواهد ماند حتی باورداشت های ضد دین سنتی نظیر کمونیسم و ملیت گرایی نیز جزء دین محسوب خواهد شد».[۱۲]

بنابراین دیگر اثری از دین – به معنای متعارف آن – نخواهد ماند، زیرا «در سکولاریسم همه انگیزه ها غیر دینی می شود، از جمله انگیزه ها و عمل های سیاسی و حکومتی… به این ترتیب سکولاریسم در همه ابعاد و شئون زندگی پیاده می شود و در واقع سکولاریسم جای مذهب را می گیرد».[۱۳]

پس در چنین جوامعی یا از دین خبری نیست و چنین جامعه ای هیچ گاه اندیشه دینی را برنمی تابد، که از آن به سکولار خشن تعبیر می کنند، و یا دین آن قدر به حاشیه رانده می شود که یک امر فردی و شخصی تلقی می شود. البته چنین دینی نباید در اجتماع هیچ گونه ظهور و نمودی داشته باشد.

به عبارت دیگر، معنای شخصی بودن دین که در سکولار ملایم ترویج می شود آن نیست که شخص می تواند با حفظ دین در جامعه حضور داشته باشد بلکه دین یک امر شخصی خواهد بود که نه نمود آن در جامعه مشهود باشد و نه تأثیری بر رفتار اجتماعی فرد داشته باشد. از این رو به عنوان مثال، حجاب چون نمود یک دین است و ممکن است بر رفتار اجتماعی فرد محجبه تأثیر بگذارد، با چنین جامعه ای منافات دارد، پس باید ممنوع باشد. [۱۴]

بنابراین جامعه سکولار جامعه ای است که رویکرد به دنیا داشته و در آن از دین خبری نیست.ازاین رو اگر دین بخواهد در این جوامع دوام بیاورد یا باید از درون تهی شود، یا به حاشیه رانده شود،[۱۵] و یا باید به هر باورداشتی که مردم را به سوی غایتی رهنمون می شود نام دین نهاد هرچند برخلاف دین مصطلح باشد.

برخی معتقدند سکولاریسم نه تنها ضدیتی با دین ندارد بلکه غیریتی نیز با آن ندارد: «سکولاریسم نه ضدیت با دین دارد و نه حتی غیریت با دین دارد، زیرا مفهوم سکولاریسم عبارت است از دنیوی بودن دین و دین را از آسمان به زمین آوردن».[۱۶] شاید مراد نویسنده از دین دینِ تهی از درون و یا دین به حاشیه رانده شده، است؛ اما عجیب آن است که غرض نویسنده انطباق دادن اسلام با سکولاریسم است، ضمن آن که خود معترف است بسیاری از کتاب های فقهی اسلامی، اجتماعی است. [۱۷]

پس باید مراد او از دین اسلام، دین از درون تهی شده باشد تا بعد از زمینی شدن، با سکولاریسم هماهنگ گردد.

۲- دنیایی شدن و غرب

غرب امروز یک جامعه سکولار است و هنوز هم به سمت دنیایی شدن پیش می رود تا اندک امور باقی مانده فرا زمینی را نابود سازد؛ فرایندی که قریب به دویست سال یا سیصد سال طول کشید تا غرب را به این جایگاه رساند.

عوامل مختلفی در دنیایی شدن غرب مؤثر بود که از جمله آن ها می توان به انقلاب صنعتی، نهضت اصلاح دینی، عصر روشن گری و عصر رنسانس اشاره کرد. اما به نظر می رسد مهم ترین عامل تأثیر گذار در فرایند دنیایی شدن غرب، اقتدار کلیسا و عدم درک زمان توسط اربابان آن بود و آن چه امروزه از آن به تجدد یاد می شود دویست یا سیصد سال پیش با مطرح کردن مجموعه ای از مسایل پیچیده و با به وجود آوردن ساختارهای جدید و به چالش کشیدن مفاهیم پیشامدرن، از جمله اقتدار کلیسا، گام در عصر جدید نهاد[۱۸] و با توجه به پیشرفت های حیرت انگیزی که در سایه پیشرفت علوم تجربی نصیب غرب شد آن ها را در طی نمودن این مسیر راسخ تر نمود.

از این رو امروزه زندگی در دنیای سکولار نه تنها امری طبیعی بلکه یک امر ضروری می نماید.

اما نکته ای که توجه به آن ضروری است این است که آیا سکولاریسم یک امر تغییرناپذیر است که گرچه از غرب آغاز شد اما به آن جا محدود نشده و تمام کره خاکی را خواهد پیمود و آیا چنین فکری دیکته شده از جانب غرب نیست تا به این وسیله سایر ملت ها را تابع خود قرار دهد و به آن ها بباورانند که اگر بخواهند از تکنولوژی و پیشرفت های موجود در غرب بهره ببرند چاره ای جز حرکت به سوی جامعه سکولار نخواهند داشت، و یا این که سکولاریسم یک امر درون غربی است که عوامل متعدد موجود در غرب آن ها را به این سمت سوق داده است و هیچ تلازمی بین سکولار شدن جامعه و داشتن فناوری وجود ندارد.

عده ای معتقدند پیمودن این راه یک سرنوشت محتوم است و امروز جهان در سایه تمدن غربی زندگی می کند پس پذیرش تمام آن چه از غرب است امری اجتناب ناپذیر می باشد: «با سروری مادی که تمدن غربی در نتیجه پیروزی هایش در زمینه علم و تکنیک و بر اثر طرز فکر به دست آورده است، مفاهیم و مقولات بنیادی این تمدن، تمام زمین را فتح کرده و جانشین تمام مفاهیم و مقولات بنیادی تمدن های کهن شده است، به همین مناسبت جهان امروز یکسره جهانی است غرب زده و بشریت امروز در حوزه تاریخی غرب زندگی می کند و به معیار آن می اندیشد»[۱۹]. پس این غرب است که تمدن را در رگ های دیگر ملت ها تزریق کرده است و دیگر نمی توان بدون تمدن غربی زندگی کرد، زیرا تمدن های دیگر توان همراهی با عصر جدید را ندارند.

بررسی

همان گونه که قبلاً گذشت، یکی از مهم ترین عوامل سوق پیدا کردن غرب به سوی جامعه ای دنیایی، اقتدار کلیسا بود و کلیسا آن چنان برای خود عصمت قایل بود که حضرت عیسی برای خود قایل بود؛ «کلیسا – اعم از کاتولیک، ارتدکس و پروتستان – با اقتدار تمام آن چنان که مسیح در زمان حیات خویش عمل می کرد در زمین عمل می کرد. کلیسا فی نفسه اطاعت را می طلبیدو خود را در زمین بلا معارض می دید».[۲۰]

عامل دیگر را می توان در نگرش پروتستان به مسئله ثروت جست وجو کرد، زیرا پروتستان با نگاه ریاضت جویانه خویش موجب انباشت ثروت فروانی شد که همین مسئله، فعالیت دنیوی را به دنبال داشت. ملکلم همیلتون دیدگاه ماکس وبررا چنین بیان می کند: «پروتستانیسم ریاضت جویانه با انباشت ثروت مخالفتی نداشت ولی با برخورداری از آن مخالف بود.

این اخلاق کاری دنبال کردن منظم سود و تأکید بر امساک به طبع مازادهایی را به بار آورد که می شد آن ها را در جهت انباشت سرمایه دوباره سرمایه گذاری کرد. سرمایه داری نوین و توفیق رشد اقتصادی به عنوان یکی از ویژگی های عادی جوامع نوین ضرورت اساسی داشت.

وقتی این جریان به راه افتاد نظام سرمایه داری نوین توانست بدون نیاز به اخلاق مذهبی ریاضت جویانه پروتستانی خودش را حفظ کند. در واقع همین اخلاق مذهبی بود که با تقویت نا آگاهانه فعالیت دنیوی و در نتیجه بسط ثروت مادی گور خود را کند».[۲۱]

عامل دیگری که در دنیاگرایی غرب مؤثر بود، مسئله به قدرت رسیدن اربابان کلیسا بود. با این توضیح که وقتی آن ها قدرت را به دست گرفتند از پادشاهان سلب تقدس کرده و گفتند پادشاه مقام روحانی ندارد و همین امر موجب شد دشمن بالقوه نیرومندی برای خود بسازند[۲۲]

و تا مدت ها بعد، حاکمان وقت، یکی از عوامل مهم پشت پا زدن به احکام کلیسایی بو دند که این عمل آن ها بی دینی را ترویج می کرد. تام پین معتقد است: «یکی از زشت ترین کارهای حکومت های فعلی در همه قسمت های اروپا آن است که فرد را در مقام انسان از آفریدگارش بسی دور می افکنند و این شکاف مصنوعی را با یک سلسله موانع یا نوعی دروازه های اخذ عوارض، که باید از آن ها بگذرد، پر می کنند».[۲۳]

عامل چهارم، محدود شدن ایمان به خدا به جمعی خاص، و بسنده نمودن به بازگویی اصطلاحات قدیمی توسط اربابان کلیسا بود،[۲۴] که موجب عدم پیوند نسل بعدی با دستگاه کلیسا شد.

این عوامل و عواملی دیگر موجب شد غرب فاصله معناداری از دین گرفته و به سوی دنیاگرایی سوق پیدا کند. از ا