پاورپوینت کامل حجت الاسلام و المسلمین استاد رشـاد در گفتگو با محفل ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل حجت الاسلام و المسلمین استاد رشـاد در گفتگو با محفل ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۱۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل حجت الاسلام و المسلمین استاد رشـاد در گفتگو با محفل ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل حجت الاسلام و المسلمین استاد رشـاد در گفتگو با محفل ۱۱۰ اسلاید در PowerPoint :

>

تحولی امیـــدبخش در بدنـه حـوزه در شرف وقوع است

اشاره: گفتگو با استاد رشاد کار ساده ای نبود چرا که انجام یک مصاحبه در مورد پژوهش وقت موسعی می طلبد در حالی که ایشان تقریبا از ابتدای روز تا پایان آن به تدریس، سخنرانی، جلسات متعدد علمی و کاری مشغول هستند و یافتن چنین زمانی در میان حجم انبوه برنامه ها کار ساده ای نیست.

پیشنهاد دادیم در اتومبیل با استاد هنگامی که راهی قم می شود گفتگو کنیم؛ تصورمان این بود تنها وقت خالی ایشان را کشف کرده ایم! اما با این جمله مواجه شدیم که آخر هفته ها در راه قم تلفن های طولانی را انجام می دهم! به هر حال با رایزنی های حجت الاسلام سماوات و لطف استاد توانستیم در منزل ایشان یک گفتگوی خوب دو ساعت و نیمه انجام دهیم گفتگویی که به رغم خستگی نمایان استاد تا ساعت ۲۳ شب به طول انجامید!

استاد علی اکبر رشاد اکنون ۵۵ ساله است و کرسی درس خارج اصولش در حوزه امام رضا(ع) برقرار است. وی رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی می باشد که از مراکز فعال پژوهشی کشور است که در زمینه مطالعات مربوط به اسلام و انقلاب ایران فعالیت دارد. این پژوهشگاه سال تاسیس شد و تا کنون تالیفات بسیاری در حوزه های گوناگون از این نهاد پژوهشی به چاپ رسیده است.

استاد رشاد در کنفرانسهای علمی و مجامع فرهنگی بسیاری در کشورهای مختلف شرکت داشته و مقاله ارائه داده است و برخی از مقالات ایشان در مجلات علمی – پژوهشی کشور مانند قبسات و سایر نشریات مانند کتاب نقد، بازتاب اندیشه، زمانه و… چاپ شده است.

وی نظرات و آرای خاصی در مباحث فهم دین و مباحث اصول فقه دارد. استاد رشاد تقریراتی بر دروس خارج آیات عظام خامنه ای، مجتبی تهرانی و وحید خراسانی نگاشته است. از جمله آثار وی می توان، علم النفس اسفار صدرالمتألهین (تصحیح و تحقیق)، رساله گفتمان فلسفی نوصدرایی (مجموعه مقالات فلسفی)، الهیات فلسفی (دروس منظومه حاج ملاهادی سبزواری)، دین پژوهی معاصر، فلسفه دین (مجموعه مقالات)، دموکراسی قدسی، سنن حاکم بر تاریخ از منظر قرآن، از گفتمان امروز (مجموعه مقالات سیاسی اجتماعی)، شهود و شیدایی (تأملاتی در فلسفه هنر) را نام برد.

محفل: تعاریف مختلفی از پژوهش ارائه شده است، تعریف پژوهش از نظر جنابعالی چیست؟

استاد رشـاد: این سؤال، پرسش بسیار دقیقی است که پاسخ آن نیز حاجتمند بحث و بررسی دقیقی است. واژه های مختلفی در اشاره به «نوعی فعالیت علمی روشمند و آگاهانه که برای جهلزدایی و دستیابی به حقیقت صورت می بندد»، به کار می رود، واژه هایی چون «تحقیق»، «پژوهش»، «بررسی»، «بحث»، «فحص»، «مطالعه» (گاه به صورت جمع یعنی«مطالعات»به کار می رود)، «کاوش»، «کندوکاو»، و «کنکاش» و امثال اینها، اما معنای هریک از این کلمات با دیگری تفاوتهای ظریفی دارد. برخی از این واژه ها از اساس به غلط استعمال می شود، مانند واژه «کنکاش» که گاه حتی در عنوان آثار بعضی از استادان برجسته حوزوی و دانشگاهی، به جای کاوش یا کندوکاو به کار می رود و به تصور اینکه واژه ای فارسی است به غلط با «پژوهش» قریب المعنا و قریب الافق پنداشته می شود؛ «کنکاش»یا کنکاج یا کنگاج یا کنگاش یک واژه مغولی ـ ترکی است به معنای شور و «رایزنی». در ابتدای مشروطه که عدالتخانه تبدیل به مجلس شورا شد برخی نامش را «کنکاشستان»، یعنی محل رایزنی گذاشتند اما بزودی کاربرد آن متروک شد.

پس به لحاظ لغوی کنکاش جزء برابر نهادهای واژه «تحقیق» نیست؛ چنانکه کاربست واژه کندوکاو به جای پژوهش نیز خوشآیند نیست. چنانکه کلمه «بررسی» نوعاً بدون فعل استعمال می شود و این ناصواب است، بهتر آن است که بررسی کردن تعبیر کنیم.

شاید بتوان گفت که واژه «پژوهش» معادل کلمه «بحث» فحص و تتبع یا بررسی کردن است. در «پژوهیدن» ثمربخش بودن و منتهی شدن فعالیت به نتیجه علمی و یافته علمی معین لحاظ نشده، در پژوهش این معنی که فرآیندی سپری شده منتهی به یک فرجام علمی و معرفتی بشود و یا یافته ای نو به دست آید ملحوظ نیست، بسا تلاش صورت گیرد اما ثمر ندهد و پژوهش قلمداد گردد.

«پژوهش» پژوهیدن و بررسیدن است. کاوش هم قریب به همین معنی است، در کاوش شاید مباحث نظری کمتر منطوی باشد، هرچند که اخیراً این واژه در حوزهی ادبیات نظری و فلسفی وارد شده است. نامی که مرحوم آقا مهدی حائری برای کتابش «کاوشهای عقل نظری» گذاشت، شاید معنی این واژه حتا کمی از واژه پژوهش هم نازلتر باشد، و معنای فروتری را القا و منتقل می کند.

در واژه «تحقیق» خصوصیاتی وجود دارد که به نظر می رسد هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ جامع و جهت دار بودن با واژه های دیگر متفاوت باشد و دلالت آن به مقصود در باب این قسم فعالیت علمی و فرایند منظور از آن، رساتر باشد. در واژه «تحقیق» که مصدر باب تفعیل است، خصوصیت وصول به حقیقت یا دستیابی به حق نهفته است،

یعنی این نکته ی ثمربخشی که در هیچیک از واژگان همگن و هموند ملحوظ و منطوی نبود، تعبیه شده است. شاید بتوان واژه «تحقیق» را در فارسی «به کرسی نشاندن حق یا حقیقت» ترجمه کرد؛ به همین لحاظ، من کاربست کلمه تحقیق را برای اشاره به این فعالیت و فرایند خاص بیشتر می پسندم تا دیگر واژگان، و فکر می کنم از رسایی و گویایی بیشتری برخوردار است زیرا هم اجزاء بیشتری از آنچه را که می خواهیم تعبیر کنیم ادا می کند، هم جهتدار است و جهت حق جویی و حقیابی رفتار و فرآیند را تامین می کند، و به اقتضای باب تفعیل نقش کنشگرانه ی عامل را هم برجسته می کند.

زیرا تحقیق نوعاً یک اتفاق یا اشراق و الهام و نظیر اینها نیست که دفعتاً و به نحو غیرمتعارف رخ بدهد، واژه تحقیق به نحوی به فرآیندی بودن پژوهش نیز دلالت می کند. در مجموع می توان گفت که تحقیق عبارت از: «فعالیتی است فرآیندی با کاربست یک روش (روش در معنی گسترده اش مشتمل است بر مبانی، منابع، قواعد و ضوابط کشف) برای دست یافتن به حقیقت و کشف حق». در جوهر تحقیق، «روشمندی»، «فرآیندمندی»، «غایتمندی» و اشاره به نقش کنشگرانه و فعال عامل تحقیق نهفته است.

این تعریف یا تحلیلی که من در معنا و مؤدای کلمه تحقیق ارائه دادم، هرچند که کمابیش متکی بر معنای لغوی واژه بود و منشا انتزاع آن مقتضای ماده و هیأت این کلمه بود، ولی خواستم معنای اصطلاحی پیشنهاد کرده باشم که با معنای لغوی آن سازگاری داشته باشد.

محفل: در معنای اصطلاحی تحقیق آیا دستیابی به حقیقت را مطلق می دانید یا خیر؟ آیا این حقیقت باید یک حقیقت نو و کشف نشده باشد؟ یعنی این تحقیق است که باعث پیشرفت حوزه علمیه می شود؟

استاد رشـاد: اما اینکه در فرایند تحقیق شرط است که یافته های بی پیشینه و نویی را به دست بیاوریم، خیر چنین قیدی از کلمه برنمی آید و در فرایند آن لحاظ نشده است. همین که احقاق حقی می شود و حقی به منصه احقاق می نشیند، عملی محققانه صورت بسته است، می خواهد حقِ فراچنگ آمده مطلقاً نو باشد یا بطور نسبی و نسبت به محقق آن نو باشد.

گاهی یک مطلبی حق انگاشته شده و عدهای بر آن اصرار و ابرام دارند، اما بر کرسی اثبات و عرصه احراز ننشسته است، ما با طی این فرآیند آن را مستند، مستدل و محقق می کنیم و به این ترتیب تحقیق کرده ایم؛ یا کسی در حقانیت چیزی تشکیک و تردیدی کرده است و یا احیاناً افرادی در مدعای حق خدشه کرده اند، با طی این فرآیند ما تحکیم مبنا و تسدید ثغور کرده ایم و یک عمل تحقیقی انجام داده ایم.

البته که معنا و مصداق اتمّ تحقیق کاری است که منتهی به نوآوری مطلق و کاملاً بی پیشینه شده باشد. مهم در معنی و عمل پژوهش این است که در طی فرآیند تحقیق، حق آشکار می شود، چه حقی که از پشتوانه کافی برخوردار نبوده و با این عمل برخوردار می شود و یا حقی که شناخته نبوده و با این عمل کشف می شود.

این را هم باید توجه داشت که نوآوری مراتب دارد و یکی از مراتب آن، ارائه تقریری نو از دلیل موجود یا یافتن و اقامه دلیلی که است تاکنون اقامه نشده است.

من یک طبقه بندی برای نوآوری در حوزه دین پژوهی دارم که هم معطوف به همه ساحات دین پژوهی و هم ناظر به همه سطوح آن است، حدود سی سطح و ساحت برای نوآوری را در چارچوب این طبقه بندی تبیین کرده ام، ابداع در ساحات چهارگانه: ۱. نوآوری در منطق فهم دین و روش دینپژوهی؛ ۲. نوآوری در تولید قضایا و گزاره های دینی؛ ۳. نوآوری در مقام طرز انتقال دین به غیر و ۴. نوآوری در مقام اجرا و تحقق جوارحی (اعتقاد) و جوانحی (التزام) دین. هر یک از این ساحات و مقامات اربعه دارای سطوح و لایه های مختلفی است.

اگر برای چیزی که از مشهورات است ولی از پشتوانه برهانی برخوردار نشده، پشتوانه برهانی درست کنیم و مبرهن کنیم، به قول عربها «برهنه المدعی»، (برهان سازی مدعا)، نوآوری کرده ایم. ملاصدرا گزاره های عرفانی را در فضای فلسفه آورد و همان عرفانی را که برهانی نبود و پشتوانه اش شهود و اشراق به حساب می آمد با ادبیات و روش فلسفی، عقلی و برهانی کرد.

این خود یک کار نویی است و درواقع تحقیق است. مدعای جدید نیست ولی دلیل جدید است. یا اینکه حتی برای یک مساله، تبیین جدیدی ارائه کنیم، که این را هم می توان نوآوری نامید.

محفل: درواقع جنابعالی برای تحقیق، نوآوری را هم شرط می دانید، منتها با نگاه وسیع تر به «نوآوری»؟

استاد رشـاد: بله، نوآوری تنها به این نیست که قضیه ای را که ما به آن دست پیدا کرده ایم نو باشد، برای نوآوری مراتب مادون و مراتب مافوق متصور است، حتی اگر مساله ای را بسط بدهیم تا بتوانیم به مثابه ی یک قضیه کلی به کار بگیریم و دایره شمول و تطبیق یک قضیه را بیشتر کنیم خود درجه ای از نوآوری است.

محفل: آیا تحقیق را امروزه آن طور که در محافل علمی دانشگاهی به کار می رود، و با توجه به مفاهیم جدیدی که در عرصه ی تحقیق و پژوهش و مطالعه آمده و همچنین توجه به جدید شدن روشها، یک مفهوم مدرن می دانید؟ یعنی تحقیق آنقدر متحول شده است که ما باید بهصورت مدرن به آن نگاه کنیم یا خیر؟

استاد رشـاد: در تحقیق، مصادیق و بلکه شیوه های جدیدی پیدا شده است، ولی اصل مقوله تحقیق به عنوان یک فعالیت فکری بشری که از فرآیند و برآیندی تشکیل شده همزاد انسان است، پژوهش کوششی شبیه به فکر کردن است که از مبدایی آغاز می شود و گاه، رفت و برگشتی دارد و سرانجام منتهی به نتیجه می شود، یک رفتار بشری کهن و قطعاً همزاد بشر است.

البته تحقیق هم مانند هر فعالیت انسانی می تواند صورت تکاملی و توسعه ای داشته باشد ولی اینکه بگوییم بشر در گذشته تحقیق نمی کرده است، حرف ناصوابی است، چراکه این همه معارف بشری انباشته که از قرون و اسلاف بشریت بین ملل مختلف بازمانده و امروز همچنان مورد احترام و مورد قبول است، حاصل چیست؟ از کجا آمده است؟ محققین و دانشمندان هر نسل هرچند که یافته های جدیدی را بدست آورده اند ولی همه آنها گام بر شانه های گذشتگان و بر سکوی یافته های پیشینیان گذاشته اند.

مثلاً مطالعه پدیدارشناسانه که امروز روش یا رویکرد جدیدی قلمداد می شود، در فرآیند تحقیق در گذشته ها نیز ممکن بوده که محققین، آگاهانه و یا ناآگاهانه رویکرد پدیدارشناسانه داشته باشند، ولی امروزه نگاه پدیدارشناسانه به حقایق اشیا تنها یک روش نیست، یک رویکرد (به تعبیر عربها اتجاه) است و بلکه یک گفتمان شده است.

من فکر می کنم روش های شایع که نوعاً نو تلقی می شوند و ظاهراً هیچ پیشنهای ندارند، در گذشته نیز خودآگاه و ناخودآگاه در خلال آثار علمی گذشتگان وجود داشته است که اکنون همانها تئوریزه شده، به یک دید و دستگاه بدل شده است. نوعی جهش اتفاق افتاده و به نام فرد عاملِ جهش و ارتقاء ثبت شده است.

اصولاً فرایند نوآوری و نظریه پردازی چنین است. فرض بفرمایید در عالم و علوم طلبگی، شیخ مبحث حجج را با نگاه و نگرش معرفت شناختی، سازماندهی کرده، یعنی با رویکرد جدید مبتنی بر حالت نفسانی مکلف ملتفت، در مواجهه با حکم الهی سامانه ای را پیشنهاد می کند و سه وضعیت نفسانی معرفت شناختی را مبنای تقسیم مباحث قرار می دهد و بر آن مبنا هم یک ساختار کاملاً منطقی بسیار دقیق را برای مبحث حجج بلکه تمام اصول طراحی می کند، اینجا یک نظریه پردازی صورت بسته است، یعنی تئوریزه کردن مطلبی که در گذشته وجود داشته است.

زیرا در کلمات پیشینیان و حتی در اثر مرحوم شریف العلما، استاد شیخ در کتاب «ضوابط الاصول»، رگه های همین مطلب هست ولی خیلی رقیق تر و کسی به آن توجه نکرده بوده است، در لایه ناخودآگاه ذهن شریف العلما بوده، اما تئوریزه، برجسته یا برهانی نشده و یا دستکم به لایه خودآگاه منتقل نشده است. هنر شیخ این بود که موضوع را کاملاً شفاف کرد و سامانخشید و به افق خودآگاه علمی نسل خودش منتقل کرد.

نمی توان گفت که عمل تحقیق یک پدیده مدرن است، ممکن است احیاناً بگوییم که رویکردها و روش ها و گاهی فرآیندها مدرن یا متفاوت شده اند، که اینها اجزای تشکیل دهنده عمل تحقیق هستند که در روزگار ما به انحاء تازه تری تئوریزه و منقح شده اند.

محفل: البته تقسیم تحقیقها به میان رشته ای، بین الرشته ای و امثال اینها، باعث شده که با عرصه جدیدی از تحقیق مواجه شویم. اگر تحقیق را به معنای سنتی آن بگیریم، مسئولین و معاونین پژوهش حوزه ها خیلی تکلیف شاقی نخواهند داشت. اما اگر تحقیق را با توجه به این عرصه ها و روشهای نو و نوشدن موضوعات و اهداف در نظر بگیریم، می بینیم که تکلیف سنگینی برعهده معاونین پژوهش خواهیم گذاشت.

استاد رشـاد: بله، گفتیم ما منکر این نیستیم که نوآوری های درخور توجهی در روش تحقیق و مبادی و رویکردهای آن اتفاق افتاده است. ولو پاره ای از آنها شکلی است و به مهارت و فن می ماند تا به ماهیت عملیات تحقیق که این مسائل بسیار تعیین کننده است.

حتی اگر شما بهجای فحص و تتبع یدی، مراجعه به منابع و متون را با کاربست ابزار رایانه صورت دهید کار نویی کرده اید، و در این صورت خیلی از امور عوض می شود و در نتایج تحقیق اتفاقات جدید و متفاوتی رخ می دهد. لهذا قطعاً اتفاقات شگرفی در روزگار ما افتاده است.

فرمایش شما اگر به این معناست که در حوزه ها باید کار جدیدی بکنیم، و یا باید از تجاربی که دنیا در زمینه پژوهش و تحقیق استفاده می کند، مطلع بشویم و حتی فرا بگیریم و به کار ببندیم، روشن است، آری همه چیز نو شده است، و اصولاً در هر زمینه و حوزه ای باید از تجارب دیگران استفاده کنیم.

خصوصاً تجاربی که با تجارب تاریخی ما خیلی متفاوت است، البته به شرط اینکه این شیوه ها و روش هایی که وام می گیریم، به فراخور و مناسب با موضوعات مطالعاتی ما باشد. چون هر محتوا و مدعایی با هر روشی قابل تحقیق و احراز و احقاق نیست. در عمل تحقیق چندین عنصر را به کار می گیریم تا آنها یک تحقیق اتفاق می افتد، مثلاً منابعی مورد استفاده قرار می گیرد، فرآیندی که طی می شود، رویکردهایی که اتخاذ می شود، قواعدی که به کار می رود، ضوابطی که رعایت می شود، همه و همه با هم تحقیق را به ثمر می نشاند یا اصولاً تحقیق یعنی همین؛ تحقیق عبارت است از مجموعه این چند عنصر، این عناصر در مجموع باید با هم سازگاری داشته باشند، لهذا نمی توانیم در تکوین تحقیق و در دستیابی به حق از عناصر ناساز با هویت آن حق استفاده کنیم.

کما اینکه در درون یک علم هم برای حل مسائل گوناگون آن، همیشه از یک فرآیند و از یک روش، نمی توان استفاده کرد. در علوم حوزوی مثلاً در قلمرو حوزه فقه، شما عیناً از همان روشی که در بخش عبادات در حل مسئله استفاده می کنید، نمی توانید در بخش معاملات استفاده کنید.

در اصول برای حل مسائل ـ مثلاً مباحث الفاظ ـ از اصولی استفاده می شود که از همان روشها نمی توان در اصول عملیه استفاده کرد. یا خود اصول که درواقع منطق استکشاف و استظهار است، بسته به اینکه چه مسئله ای را می خواهید حل کنید، روشها و فرآیندهای مختلفی را پیشنهاد می کند.

شما وقتی می خواهید سنت را به استخدام فهم مطلب دربیاورید و گزارهای را کشف و آموزه شرعی و فقهی را استنباط کنید، سیری را جدای از آن سیری که از آیات استفاده می شود، انتخاب خواهید کرد. هر دو دلیل نقلی اند ولی فرایند استفاده از هریک برای تحقیق در فرع فقهی از آنها فرق می کند؛ با توجه به تفاوت هایی که بین روش های ما و روش های مدرن وجود دارد، اگر بنا باشد که از روش های مدرن هم استفاده کنیم و از تجارب آنها اقتباس کنیم، تنها از تجاربی می توانیم استفاده و اقتباس کنیم که فراخور حوزه تحقیق باشد و سنخیتی با نیازها و مسائل ما داشته باشد.

همانطور که هر روشی به کار هر مسئله ای نمی آید هر تجربه ای برای هر فعالیتی مناسب نیست؛ ما باید از تجارب علمی روشی جدید استفاده کنیم ولی تجاربی که با نیازها و زمینه های مطالعاتی ما تناسب داشته باشند.

محفل: چه مقدار زیرساخت های لازم برای رسیدن به این نقطه موجود است؟ همچنین چه موانعی در این مسیر وجود دارد؟ آیا روش تحصیل در حوزه در این کار چالاک هست؟ مثلاً متونی به صورت ثابت در طول یک سال تحصیلی خوانده می شوند