پاورپوینت کامل خواب و معیارهای آن از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل خواب و معیارهای آن از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل خواب و معیارهای آن از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل خواب و معیارهای آن از دیدگاه آیات و روایات ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

چکیده

خواب و استراحت از نیازهای اساسی بدنو از جنبه های مختلف دارای اهمیت است. از آنجا که دین مبین اسلام دینی کامل بوده که هم به احتیاجات مادی انسان توجه دارد و هم نیازهای معنوی او را مورد عنایت قرار می دهد،

در این مسئله نیز دارای برنامه های مترقی و دقیقی می باشد. در زمینه خواب، چندین آیه و همین طور روایات متعددی داریم که می توان آن ها را در یک دسته بندی کلی موضوعی به زمان خواب، مکان خواب و آداب خواب که شامل آداب قبل، حین و بعد از خواب می باشد، تقسیم نمود.

مقدمه

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: « وَمِنْ آیَاتِهِ مَنَامُکُم بِاللَّیْلِ وَالنَّهَارِ » (روم/۲۳)؛ در این آیه شریفه، خواب یکی از آیات الهی شمرده شده است و این اشاره به اهمیت موضوع خواب می باشد و بیانگر آن است که خواب، یک موضوع ساده و اتفاقی نیست، بلکه یکی از آیات خدا و تدبیر الهی برای تداوم حیات موجودات زنده و در رأس آن ها انسان می باشد.

در روایتی از امام رضا (ع) آمده است: «إنَّ النَّوْمَ سُلْطَانُ الدِّمَاغِ وَ هُوَ قِوَامُ الْجَسَدِ وَ قُوَّتُه» (مجلسی، ۱۴۰۳: ۵۹/۳۱۶)؛ یعنی: «خواب سلطان مغز (مرکز فرماندهی) و مایه پایداری و قوت جسم است.»

خواب از نیازهای اساسی بدن می باشد و هر انسانی ناگزیر از خوابیدن است. خواب مایه قوت و پایداری جسم و جان و کارکرد درست مغز است و اختلال در آن، روند زندگی عادی انسان را برای انجام وظایف خود با مشکل روبرو می سازد.

از طرفی از آنجا که بر اساس دیدگاه اسلام، هدف خلقت جنّ و انس، عبودیت و بندگی خداست و بندگی با همین بدن مادی صورت می گیرد و اختلال در خواب، موجب اختلال این امر مهم می گردد، پس شناخت معیارهای خواب و به کار بستن آن ها دارای اهمیت دو چندانی می باشد.

از سوی دیگر هر انسانی تقریباً یک سوم از عمر خویش را در خواب به سر می برد و این خود، دلیلی دیگر بر اهتمام جدی به این موضوع است.

این مقاله بر آن است تا به اختصار به بیان ملاک ها و معیارهای خواب در سه عنوان معیار زمانی، مکانی و آداب خواب (قبل، حین و بعد) با توجه به آیات و روایات بپردازد.

نوشتار حاضر با دسته بندی نو و ذکر منبع مطالب و همچنین ذکر معیارهای جدید از آیات و روایات، این موضوع را مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. لازم به ذکر است که برخی از این معیارها منصوص و بعضی دیگر مستنبط از آیات و روایات است.

بر این اساس، استفاده کراهت یا استحباب از یک روایت یا با توجه به تصریح خود آن روایت انجام پذیرفته است و یا با عنایت به نظر مؤلف کتاب روایی در مورد آن روایت صورت گرفته است.

خواب از دیدگاه آیات و روایات

همان طور که ذکر شد خواب در قرآن کریم از آیات الهی شمرده شده است. در روایت فوق الذکر نیز خواب، مایه قوت و اعتدال روانی انسان عنوان گردیده است. با این حال، این سؤال ممکن است پیش بیاید که خواب تا چه اندازه باید باشد؟

خواب زیاد در روایات، مورد مذمت قرار گرفته و حتی عامل اتلاف عمر و یکی از اسباب معصیت خدا و سبب فقر شمرده شده است. امام صادق (ع) می فرماید: «کَثْرَهُ النَّوْمِ مَذْهَبَهٌ لِلدِّینِ وَ الدُّنْیَا.» (کلینی، ۱۴۲۹: ۹/۵۵۸)

از طرفی مطابق با روایتی دیگر، معصوم (ع) به کسی که از بی خوابی رنج می برد، دعایی می آموزد که بتواند بخوابد. پس خواب مطلوب، خوابی است که در حدّ اعتدال باشد.

اقسام خواب

«و النّوم علی اربعه اوجه نوم الانبیاء (ع) علی اقفیتهم لمناجاه الوحی و نوم المؤمنین علی ایمانهم و نوم الکفّار علی یسارهم و نوم الشّیاطین علی وجوههم.» (مجلسی، ۱۴۱۴: ۵/۲۳۳) همچنین رسول خدا (ع)می فرماید:

«ای علی! خوابیدن بر چهار قسم است: ۱- خواب پیامبران، ۲- خواب مؤمنان بر پهلوی راست، ۳- خواب کافران و منافقان بر پهلوی چپ، ۴- خواب شیطان ها بر روی شکم.» حضرت علی (ع) نیز می فرماید:

«خوابیدن چهار قسم است: پیامبران بر پشت دراز کشیده می خوابند، در حالی که چشم هایشان برای دریافت وحی پروردگار نمی خوابد. مؤمن رو به قبله بر پهلوی راست می خوابد. پادشاهان و فرزندانشان برای گوارای غذا بر پهلوی چپ می خوابند و ابلیس و برادرانش و دیوانگان و آسیب دیدگان عقلی بر روی شکم می خوابند.» (مجلسی، ۱۴۰۳: ۱۰/۸۱).

زمان خواب

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید:

« وَهُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ اللَّیْلَ لِبَاسًا وَالنَّوْمَ سُبَاتًا» (فرقان/۴۷)؛ لباس بودن شب از این باب است که ظلمت آن؛ مانند لباس و پرده، آدمی را می پوشاند؛ به طوری که راغب گفته:

سبات بودن خواب به معنای آن است که در هنگام خواب، آدمی از هر کاری منقطع می شود و معنای نشور قرار دادن روز این است که حرکت و طلب رزق را در روز قرار داده است (طباطبایی، ۱۳۸۹: ۱۵/۳۱۲)؛

یعنی خداوند شب را ظلمانی قرار داد تا مردم دست از کار و تلاش بردارند و خستگی روز را با استراحت شب برطرف کنند. همچنین می فرماید: « هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکمُ اللَّیْلَ لِتَسْکنُواْ فِیهِ وَالنَّهَارَ مُبْصِرًا» (یونس/۶۷)؛

طبق این آیه، خداوند شب را مایه آرامش و خواب و استراحت و روز را مایه دیدن برای کار و تلاش قرار داده است تا بتوانند انواع حرکات و آمد و شدها را برای کسب معاش خود انجام دهند (طباطبایی، ۱۳۸۹: ۱۵/۳۱۲).

حال که دانستیم خواب شب مطلوب است، این سؤال مطرح می شود که بر اساس روایات در چه ساعاتی از شب، خواب بهتر است؟ در سیره و روش معصومین (ع) آمده است که ایشان قسمت اوّل شب را می خوابیدند و قسمت آخر شب؛ یعنی سحر را بیدار بودند:

«فِی خَبَرِ رَجَاءِ بْنِ ضَحَّاکٍ فِیمَا کَانَ یَعْمَلُ الرِّضَا (ع) فِی طَرِیقِ خُرَاسَانَ قَالَ فَإِذَا کَانَ الثُّلُثُ الْأَخِیرُ مِنَ اللَّیْلِ قَامَ عَنْ فِرَاشِهِ بِالتَّسْبِیحِ وَ التَّحْمِیدِ وَ التَّکْبِیرِ وَ التَّهْلِیلِ وَ الِاسْتِغْفَارِ وَ قَالَ کَانَ یُکْثِرُ بِاللَّیْلِ فِی فِرَاشِهِ مِنْ تِلَاوَهِ الْقُرْآنِ.» (مجلسی، ۱۴۰۳: ۷۳ /۱۹۳).

البته خواب در شب هایی که بر احیای آنان تأکید شده؛ مانند شب های قدر و نیمه شعبان مورد مذمت است. خواب بین نماز مغرب و عشا مکروه است. «عَنِ الصَّادِقِ عَنْ آبَائِهِ (ع) فِی وَصِیَّهِ النَّبِیِّ (ع) لِعَلِیٍّ (ع) قَالَ: وَ کَرِهَ النَّوْمَ بَیْنَ الْعِشَاءَیْنِ لِأَنَّهُ یَحْرِمُ الرِّزْق» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۴/۲۱۴)؛ خواب بین طلوع فجر و طلوع خورشید مکروه است؛ به دلیل روایت مذکور و این روایت: «عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ (ع) قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ع) مَا عَجَّتِ الْأَرْضُ إِلَی رَبِّهَا عَزَّ وَ جَلَّ کَعَجِیجِهَا مِنْ ثَلَاثَهٍ مِنْ دَمٍ حَرَامٍ یُسْفَکُ عَلَیْهَا أَوِ اغْتِسَالٍ مِنْ زِنًا أَوِ النَّوْمِ عَلَیْهَا قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۶/۴۹۷).

خواب بعد از عصر مکروه است: «قَالَ الصَّادِقُ (ع): قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ع) النَّوْمُ مِنَ أَوَّلِ النَّهَارِ خُرْقٌ وَ الْقَائِلَهُ نِعْمَهٌ وَ النَّوْمُ بَعْدَ الْعَصْرِ حُمْقٌ وَ بَیْنَ الْعِشَاءَیْنِ یَحْرِمُ الرِّزْقَ.» (ابن بابویه، ۱۴۱۳: ۱/۵۰۲)

در مورد خواب بین نماز شب و نماز صبح، در روایت آمده است: «قَالَ أَبُو الْحَسَنِ الْأَخِیرُ (ع) إِیَّاکَ وَ النَّوْمَ بَیْنَ صَلَاهِ اللَّیْلِ وَ الْفَجْرِ وَ لَکِنْ ضَجْعَهً بِلَا نَوْمٍ فَإِنَّ صَاحِبَهُ لَا یُحْمَدُ عَلَی مَا قَدَّمَ مِنْ صَلَاتِهِ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۶/۴۹۵)؛ خواب در ابتدای روز مکروه است: «قال الامام الصادق(ع): نوم اول النهار خرق.» (ابن بابویه، ۱۴۱۳: ۱/۵۰۲)

امام صادق (ع) فرمودند: خواب در ابتدای روز نادانی و کودنی است. خواب قیلوله مستحب است: قال الامام الصادق (ع): «… وَ الْقَائِلَهُ نِعْمَهٌ.» (ابن بابویه، ۱۴۱۳: ۱/۵۰۲).

بنا بر آنچه در برخی از روایات از ائمه معصومین (ع) وارد شده است، ایشان در روز، خواب قیلوله (یک یا دو ساعت قبل از اذان ظهر) را توصیه می فرمودند؛ چرا که خواب در این زمان برای بدن دارای فوائد بسیاری است:

«عَنِ الصَّادِقِ عَنْ أَبِیهِ (ع) قَالَ إِنَّ أَعْرَابِیّاً أَتَی النَّبِیَّ (ع) فَقَالَ یَا رَسُولَ اللَّهِ (ع) إِنِّی کُنْتُ رَجُلًا ذَکُوراً فَصِرْتُ نَسِیّاً فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ (ع) لَعَلَّکَ اعْتَدْتَ الْقَائِلَهَ فَتَرَکْتَهَا فَقَالَ أَجَلْ فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ (ع) فَعُدْ یَرْجِعْ إِلَیْکَ حِفْظُکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.» (مجلسی، ۱۴۰۹: ۷۳/۱۸۵).

شخصی خدمت حضرت رسول رسید. عرضه داشت: یا رسول الله (ع) حافظه خوبی داشتم، اما الآن فراموش کار شده ام. حضرت فرمودند: آیا قبلاً قیلوله داشته ای؟

عرض کرد: بله. حضرت فرمودند: به همان برگرد. إن شاءالله حافظه ات برمی گردد. در حدیث دیگری چنین آمده: «خواب قیلوله انجام دهید؛ زیرا شیطان، این عمل را ندارد.» (مجلسی، ۱۴۱۴: ۵/۲۳۸).

خواب در حال جنابت کراهت دارد: «سُئِلَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنِ الرَّجُلِ أَ یَنْبَغِی لَهُ أَنْ یَنَامَ وَ هُوَ جُنُبٌ فَقَالَ یُکْرَهُ ذَلِکَ حَتَّی یَتَوَضَّأ.» (ابن بابویه، ۱۴۱۳: ۱/۸۳)؛

در این دسته از روایات آمده که خواب در حال جنابت مکروه است تا موقعی که طهارت بگیرد و حتی اگر آب نیافت، تیمم نماید. در روایتی دیگر در بیان علت آن آمده است که خداوند، نفس انسان ها را در هنگام خواب دریافت می کند و انسان نمی داند که در هنگام خواب، دچار چه بلایی خواهد شد. (معلوم نیست عمرش به دنیا باشد یا نه) پس بعد از جنابت غسل نماید.

مکان خواب

با بررسی آیه هفدهم سوره مبارکه کهف که به ویژگی های غار اصحاب کهف می پردازد، به ملاک هایی درباره مکان مطلوب خواب دست می یابیم. باید توجه داشته باشیم که درست است که خواب طولانی اصحاب کهف، یک معجزه و از آیات الهی است، اما این منافاتی با ویژگی خاص و مناسب جغرافیایی برای خواب طولانی آن غار ندارد؛

همچنان که در تفسیر نور، در بخش پیام ها ذیل این دو آیه می خوانیم: «همیشه حفاظت الهی به صورت معجزه نیست، گاهی هم عوامل طبیعی، ابزار و زمینه حفاظت است؛ آن گونه که در حفاظت اصحاب کهف بود. «تَرَی الشَّمْسَ… » (نتابیدن مستقیم خورشید و وجود نسیم و وسعت مکان غار، از عوامل طبیعی برای سلامت اصحاب کهف بود.)» (قرائتی، ۱۳۸۵: ۷/۱۵۱).

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ تَرَی الشَّمْسَ إِذا طَلَعَتْ تَتزاوَرُ عَنْ کَهْفِهِمْ ذاتَ الْیَمینِ وَ إِذا غَرَبَتْ تَقْرِضُهُمْ ذاتَ الشِّمالِ وَ هُمْ فی فَجْوَهٍ مِنْهُ ذلِکَ مِنْ آیاتِ اللَّهِ مَنْ یَهْدِ اللَّهُ فَهُوَ الْمُهْتَدِ وَ مَنْ یُضْلِلْ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ وَلِیًّا مُرْشِداً.» (کهف/۱۷)

عبارت «تزاور» به معنای تمایل است که از ماده «زور» به معنای میل گرفته شده است و کلمه «قرض» به معنای قطع و بریدن می باشد و واژه «فجوه» به معنای زمین پهناور و وسیع و فضای خانه بوده و مراد از «ذاتَ الْیَمِینِ وَ ذاتَ الشِّمالِ»، طرف دست راست و طرف دست چپ است؛

بنابراین معنای آیه این می شود که تو می بینی، (هر بیننده ای هم که فرض شود، از کار آنان خبر داشته می بیند) آفتاب را که وقتی طلوع می کند از طرف غار آنان به سمت راست متمایل می شود (و در نتیجه نورش به داخل غار می افتد)

و وقتی غروب می کند به طرف چپ، غار را قطع می کند (و در نتیجه شعاعش به داخل غار می افتد) و اصحاب غار در فضای وسیع غار قرار دارند که آفتاب به آنان نمی رسد.

خدای سبحان با همین بیان کوتاه این معانی را بیان می دارد که غار اصحاب کهف شرقی و غربی قرار نگرفته بوده که از شعاع آفتاب فقط یک وعده، یا صبح و یا بعد از ظهر استفاده کند،

بلکه ساختمانش قطبی بوده؛ یعنی درب غار به طرف قطب جنوبی بوده که هم در هنگام طلوع و هم در هنگام غروب، شعاع آفتاب به داخل آن می تابیده و آفتاب به خود آنان نمی تابیده؛ چون از در غار دور بودند و در فضای وسیع غار قرار داشتند.

خداوند به این وسیله، ایشان را از حرارت آفتاب و دگرگون شدن رنگ و رویشان و پوسیدن لباس هایشان حفظ فرموده و در خواب خود راحت بوده اند؛ زیرا هوای خوابگاهشان حبس نبوده، بلکه همواره در فضای غار از طرف شرق و غرب در جریان بوده و اصحاب غار هم در گذرگاه این گردش هوا قرار داشته اند

و بعید نیست که از نکره آمدن «فجوه» نیز این معنی دور بودن از شعاع آفتاب استفاده و گفته شود که نکره بودن آن، دلیل بر این است که چیزی در کلام حذف شده و تقدیرش این بوده: «وَهُمْ فِی فَجْوَهٍ مِّنْهُ لَا یُصیبَهُم فیِه شُعاعِها» که معنایش گذشت. (طباطبایی، ۱۳۷۴: ۱۳/۳۵۳) همان طور که معلوم است سه ویژگی بالا از ویژگی های یک مکان مطلوب برای خواب می باشد.

ساده بودن مکان خواب

در روایتی آمده است که فراش رسول خدا (ع) عبا بوده است: «ثُمّ قَالَ: کَانَ فِرَاشُ رَسُولِ اللَّهِ (ع) عَبَاءَهً وَ کَانَتْ مِرْفَقَتُهُ أَدَمٌ حَشْوُهَا لِیفٌ فَثُنِیَتْ لَهُ ذَاتَ لَیْلَهٍ فَلَمَّا أَصْبَحَ قَالَ لَقَدْ مَنَعَنِی الْفِرَاشُ اللَّیْلَهَ الصَّلَاهَ فَأَمَرَ أَنْ یُجْعَلَ بِطَاقٍ وَاحِدٍ» (مجلسی، ۱۴۰۹: ۱۶/۲۵۲) و در روایتی دیگر آمده که حصیر بوده: «کَانَ النَّبِیُّ (ع) یَنَامُ عَلَی الْحَصِیرِ لَیْسَ تَحْتَهُ شَیْ ءٌ غَیْرُهُ.» (مجلسی، ۱۴۰۹: ۷۳/۲۰۱).

نخوابیدن زیر نور خورشید

در حدیثی از حضرت علی (ع) آمده است: «إِذَا جَلَسَ أَحَدُکُمْ فِی الشَّمْسِ فَلْیَسْتَدْبِرْهَا بِظَهْرِهِ فَإِنَّهَا تُظْهِرُ الدَّاءَ الدَّفِینَ.» ایشان در حدیثی دیگر می فرمایند: «لَا تَسْتَقْبِلُوا الشَّمْسَ فَإِنَّهَا مَبْخَرَهٌ تُشْحِبُ اللَّوْنَ وَ تُبْلِی الثَّوْبَ وَ تُظْهِرُ الدَّاءَ الدَّفِینَ.» (مجلسی، ۱۴۰۹: ۷۳/۱۸۳)

همچنین در خصوصیات غار اصحاب کهف داریم که آن ها در فضایی می خوابیدند که نور خورشید به آن نمی تابید.

خواب در مساجد جایز است، حتی در مسجدالحرام و مسجدالنبی (ع). البته خوابیدن در این دو مسجد کراهت دارد: «عَنْ مُعَاوِیَهَ بْنِ وَهْبٍ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) عَنِ النَّوْمِ فِی الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ وَ مَسْجِدِ الرَّسُولِ (ع) قَالَ نَعَمْ فَأَیْنَ یَنَامُ النَّاسُ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۵/۲۱۹).

کراهت خواب در حال احرام بر فراش زرد

«عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) قَالَ کُرِهَ أَنْ یَنَامَ الْمُحْرِمُ عَلَی فِرَاشٍ أَصْفَرَ أَوْ عَلَی مِرْفَقَهٍ صَفْرَاءَ.» (کلینی، ۱۴۲۹: ۸/۴۳۱).

کراهت خواب بر پشت بامی که حفاظ ندارد

در روایات آمده است که اگر کسی (مرد یا زن) در پشت بام غیرمحجّر (بدون دیوار و سنگ چین) بخوابد، چنانچه آسیبی ببیند، هیچ کس را جز خودش ملامت نکند. البته چنانچه در چهار طرف پشت بام، دیوار به ارتفاع حداقل یک ذراع یا شبر یا به نقل از برخی احادیث، دو زراع داشته باشد (مجلسی، ۱۴۰۳: ۷۳/۱۸۷).

کراهت خواب بر روی دابّه

«عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) قَالَ: قَالَ لُقْمَانُ لِابْنِه لَا تَنَامَنَ عَلَی (ع) دَابَّتِکَ فَإِنَّ ذَلِکَ سَرِیعٌ فِی دَبَرِهَا.» (کلینی، ۱۴۲۹: ۱۵/۷۶۹).

کراهت خواب در خانه ای که در و پیکر نداشته باشد

«عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) أَنَّهُ کَرِهَ أَنْ یُنَامَ فِی بَیْتٍ لَیْسَ عَلَیْهِ بَابٌ وَ لَا سِتْرٌ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۵/۳۲۵).

کراهت خواب در مکانی که انسان در آن تنها باشد

«عَنْ أَبِی الْحَسَنِ (ع) قَالَ: لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص ثَلَاثَهً… وَ النَّائِمَ فِی الْبَیْتِ وَحْدَهُ.» (ابن بابویه، ۱۳۶۲:۱/۹۳)؛ «فِیمَا أَوْصَی بِهِ النَّبِیُّ (ع) عَلِیّاً (ع) یَا عَلِیُّ ثَلَاثَهٌ یُتَخَوَّفُ مِنْهُنَّ الْجُنُونُ… وَ الرَّجُلُ یَنَامُ وَحْدَهُ.» (ابن بابویه، ۱۴۱۳: ۴/۳۵۹).

رعایت نکات بهداشتی و نکات ایمنی قبل از خواب

در روایت آمده است که قبل از خواب درها بسته شود و کاسه ها (کاسه هایی که در آن غذا هست) پوشانده شده و درش محکم بسته شود. چراغ ها خاموش گردد تا موش باعث آتش سوزی نشود و آتش از خانه خارج گردد:

«عَنْ سَمَاعَهَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَاعَبْدِاللَّهِ (ع) عَنْ إِغْلَاقِ الْأَبْوَابِ وَ إِیکَاءِ الْأَوَانِی وَ إِطْفَاءِ السِّرَاجِ فَقَالَ أَغْلِقْ بَابَکَ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ لَا یَفْتَحُ بَاباً وَ أَطْفِ السِّرَاجَ مِنَ الْفُوَیْسِقَهِ وَ هِیَ الْفَأْرَهُ لَا تُحْرِقْ بَیْتَکَ وَ أَوْکِ الْإِنَاءَ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۵/۳۲۴)

«وَ رُوِیَ أَنَّ الشَّیْطَانَ لا یَکْشِفُ مُخَمَّراً یَعْنِی مُغَطًّی.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۵/۳۲۴) «عَنِ الرِّضَا (ع) قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ع): أَطْفِئُوا الْمَصَابِیحَ بِاللَّیْلِ لَا تَجُرَّهَا الْفُوَیْسِقَهُ فتحرق الْبَیْتَ وَ مَا فِیهِ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۵/۳۲۴)

«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ع): أَجِیفُوا أَبْوَابَکُمْ وَ خَمِّرُوا آنِیَتَکُمْ وَ أَوْکُوا أَسْقِیَتَکُمْ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ لَا یَکْشِفُ غِطَاءً وَ لَا یَحُلُّ وِکَاءً وَ أَطْفِئُوا سُرُجَکُمْ فَإِنَّ الْفُوَیْسِقَهَ تُضْرِمُ الْبَیْتَ عَلَی أَهْلِهِ وَ احْبِسُوا مَوَاشِیَکُمْ وَ أَهْلِیکُمْ مِنْ حِینِ تَجِبُ الشَّمْسُ إِلَی أَنْ تَذْهَبَ فَحْمَهُ الْعِشَاءِ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۵/۳۲۴)

«عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) قَالَ: لَا تَدَعُوا آنِیَتَکُمْ به غیر غِطَاءٍ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ إِذَا لَمْ تُغَطَّ الْآنِیَهُ بَزَقَ فیها وَ أَخَذَ مِمَّا فیها مَا شَاءَ؛ وَ عَنْهُ قَالَ: لَا تَتْرُکُوا النَّارَ فِی بُیُوتِکُمْ حِینَ تَنَامُونَ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۵/۳۲۴).

آداب پیش از خواب

الف) استحباب خوردن هفت خرمای به هم چسبیده هنگام خواب؛

هر کس هنگام خواب، هفت خرمای به هم چسبیده بخورد، کرم داخل شکمش از بین می رود: «عن أَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) قَالَ: مَنْ أَکَلَ سَبْعَ تَمَرَاتٍ عَجْوَهٍ عِنْدَ مَنَامِهِ قَتَلْنَ الدِّیدَانَ مِنْ بَطْنِهِ.» (کلینی، ۱۴۲۹: ۱۲/۵۳۶).

ب) استحباب خوردن شکر:

«کَانَ أَبُوالْحَسَنِ الأول (ع) کَثِیراً مَا یَأْکُلُ السُّکَّرَ عِنْدَ النَّوْمِ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۲۵/۱۰۴) «عَنِ الرِّضَا (ع) قَالَ: السُّکَّرُ الطَّبَرْزَدُ یَأْکُلُ الْبَلْغَمَ أَکْلًا قَالَ: شَکَوْتُ إِلَی أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) الْوَجَعَ فَقَالَ لِی إِذَا أَوَیْتَ إِلَی فِرَاشِکَ فَکُلْ سُکَّرَتَیْنِ قَالَ فَفَعَلْتُ ذَلِکَ فَبَرَأْتُ.» (کلینی، ۱۴۲۹: ۱۲/۴۹۲)

در روایت آمده که هر کس قبل از خواب، شکر طبرزد بخورد، بلغم او از بین می رود و همچنین آمده هر کس قبل از خواب شکر بخورد، وجع [= اسم جامِعٌ لکل مَرَضٍ مُؤْلِم (لسان العرب، ۸/۳۸۰)] از او رفع می شود.

ج) استحباب خوردن گیاه کاسنی:

«عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) قَالَ: مَنْ بَاتَ وَ فِی جَوْفِهِ سَبْعُ طَاقَاتٍ مِنَ الْهِنْدَبَاءِ أَمِنَ مِنَ الْقُولَنْجِ لَیْلَتَهُ تِلْکَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ.» (کلینی، ۱۴۰۷: ۶/۳۶۲) در روایت آمده است خوردن گیاه کاسنی، قبل از خواب از قولنج جلوگیری می کند.

د) استحباب رفتن به بیت الخلأ:

«قَالَ أَمِیرُالْمُؤْمِنِینَ لِلْحَسَنِ ابْنِهِ (ع) یَا بُنَیَّ أَ لَا أُعَلِّمُکَ أَرْبَعَ خِصَالٍ تَسْتَغْنِی بِهَا عَنِ الطِّبِّ فَقَالَ بَلَی یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ قَالَ لَا تَجْلِسْ عَلَی الطَّعَامِ إِلَّا وَ أَنْتَ جَائِعٌ وَ لَا تَقُمْ عَنِ الطَّعَامِ إِلَّا وَ أَنْتَ تَشْتَهِیهِ وَ جَوِّدِ الْمَضْغَ وَ إِذَا نِمْتَ فَاعْرِضْ نَفْسَکَ عَلَی الْخَلَاءِ فَإِذَا اسْتَعْمَلْتَ هَذِهِ اسْتَغْنَیْتَ عَنِ الطِّبِّ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۲۴/۲۴۵)

هـ ) شستن دست های چرب و آلوده:

«عَنِ النَّبِیِّ (ع) قَالَ لَا یَبِیتَنَّ أَحَدُکُمْ وَ یَدُهُ غَمِرَهٌ فَإِنْ فَعَلَ فَأَصَابَهُ لَمَمُ الشَّیْطَانِ فَلَا یَلُومَنَّ إِلَّا نَفْسَهُ.» (ابن بابویه، ۱۴۱۳: ۴/۶) «عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ (ع) عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِیٍّ (ع) قَالَ: اغْسِلُوا صِبْیَانَکُمْ مِنَ الْغَمَرِ فَإِنَّ الشَّیْطَانَ یَشَمُّ الْغَمَرَ فَیَفْزَعُ الصَّبِیُّ فِی رُقَادِهِ وَ یَتَأَذَّی بِهِ الْکَاتِبَانِ.» (حرّ عاملی، ۱۴۰۹: ۳/۳۳۷)

حضرت رسول از اینکه کسی با دست چرب و آلوده به غذا بخوابد، نهی کردند و فرمودند: اگر کسی چنین کند و شیطان بر او دست یابد یا دیوانه شود، جز خود را م