پاورپوینت کامل مصاحبه، تأملی در نقشِ متکاملِ اخلاق در پژوهش، آیت الله محمد باقر تحریری ۶۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مصاحبه، تأملی در نقشِ متکاملِ اخلاق در پژوهش، آیت الله محمد باقر تحریری ۶۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مصاحبه، تأملی در نقشِ متکاملِ اخلاق در پژوهش، آیت الله محمد باقر تحریری ۶۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مصاحبه، تأملی در نقشِ متکاملِ اخلاق در پژوهش، آیت الله محمد باقر تحریری ۶۳ اسلاید در PowerPoint :

>

تأملی در نقشِ متکاملِ اخلاق در پژوهش

جستارگشایی

در هیاهوی مفاهیم و اطلاعات پرطمطراق روشنفکری که این روزها حتی در نهاد برخی نشریات حوزوی نیز جایی برای خود باز کرده، موضوع «اخلاق پژوهشی» را که در روش نامه های پژوهشی به پیروی از محافل روشنفکری، تنها محدود به چند محور مختصر از نقش اخلاق در پژوهش است، در گفتوگویی خواندنی با یکی از اساتید اخلاق تهران، مورد واکاوی قرار می دهیم. حاصل این گفتگو نگاهی بومی و اصیل به نقش عنصر اخلاق در پژوهش های حوزوی است.

با توجه به اینکه جناب عالی سال ها محضر بسیاری از اساتید بزرگ اخلاق را درک فرموده اید و هم در جنبه های علمی و پژوهشی از اساتید برجسته ای هستید که حوزه های علمیه از برکت وجود شما استفاده می کنند، سؤالاتی را پیرامون مباحث پژوهشی که مرتبط با حوزه اخلاق است، از محضرتان می پرسیم.

لطفاً بفرمایید نظر حضرت عالی در مورد مفهوم و تعریف اخلاق پژوهشی که در این روزها در بسیاری از محافل علمی و مخصوصاً در حوزه های علمیه مطرح است، چیست؟

به نظر می رسد که ما در هر پژوهشی اوّل باید اهداف پژوهش را ببینیم که چیست؛ چون عمدتاً ارزش هر کاری اوّل به اهداف و سپس روش آن برمی گردد. به طور کلی، پژوهش در هر علمی دو هدف کلی می تواند داشته باشد که یکی هدف فردی و دیگری هدف اجتماعی است؛

یعنی در بُعد اوّل، خود فرد با پژوهش می خواهد به یک معلوماتی برسد و در بُعد اجتماعی می خواهد آن معلومات را در خدمت جامعه و رشد جامعه قرار دهد.

از این تقسیم بندی اولیه که بگذریم، آنچه که مهم است اینکه آن هدف عالی تر؛ چه در جنبه فردی و چه در جنبه اجتماعی اش باید متناسب با هدف خلقت باشد؛ به این معنا که خود پژوهش فی حدّ ذاته مطلوب نیست، مگر اینکه شخص بخواهد چنین تلقّی کند که از پژوهش علمی در رسیدن به اهداف خلقت بهره بگیرد.

این مسئله در حیطه پژوهش علوم ظاهری (علوم غیر دینی) مطرح نیست، بلکه در حیطه علوم دینی مطرح است؛ زیرا پژوهش در معارف دین برای این است که شخص به اهداف خلقت برسد.

اگر پژوهشگر بخواهد پژوهش او کامل باشد، باید نیت اش این باشد که هم خودش و هم دیگران در مسیر آن هدف از خلقت حرکت کنند؛ یعنی هدف از پژوهش تنها یادگیری برخی مفاهیم و تحقیق نسبت به آن مفاهیم نباشد،

بلکه پژوهشگر علاوه بر اینکه می خواهد به برخی از معلومات برسد، باید توجه داشته باشد که این معلومات می خواهد او را به آن هدف واقعی نزدیک کند و در آن مسیر حرکتش بدهد.

از توجه به اهداف که بگذریم، نقش اخلاق در روش های پژوهش چیست؟

اگر پژوهشی بخواهد جامع و کامل باشد، باید به این صورت شکل بگیرد که در آن، شخص پژوهشگر هم در جهت هدف و هم در جهت روش، با راه کارهای روشنی وارد عرصه پژوهش شود؛ به این معنا که شخص بداند آنچه را که پژوهش می کند، چیست و چگونه می خواهد پژوهش کند؟

لذا در همین راستا کسی که در علمی هیچ گونه ورودی ندارد، باید در مراحل اولیه، آن رشته علمی را فراگیرد و سپس با کسانی که با آن رشته، ارتباط علمی و پژوهشی دارند، مرتبط باشد. به هر حال در مسئله پژوهش هم مانند تعلیم، شخصی که می خواهد وارد آن شود، یک نوع علمی لازم دارد.

با توجه به ملاحظاتی که ممکن است احیاناً دامنگیر پژوهش شود، جایگاه مسئله حق طلبی را در پژوهش تبیین بفرمایید.

مسئله اخلاقی دیگری که مهم است، آن است که شخص باید واقعاً در مسئله پژوهش، صادقانه پژوهش کند و حق طلب باشد. علاوه بر آن هدف عالی که می خواهد داشته باشد، اگر می خواهد به آن هدف برسد، باید از ابتدا تا انتهای کار، صدق در پژوهش و تحقیق و حق طلبی را سرلوحه کار خودش قرار دهد:

اولاً به نقاط ضعف خودش در پژوهش پی ببرد، ثانیاً به نقاط قوت دیگران در آن امری که پژوهش می کند، توجه نماید و ثالثاً در برابر حقی که از دیگران می بیند و می شنود، خاضع باشد. این ها رئوس اساسی مسائل نفسانی است که پژوهشگری که در حیطه ای، به خصوص در حوزه پژوهش علوم دینی مشغول است، باید این مسائل را مورد توجه قرار دهد.

چگونه می توان میان رعایت اخلاق پژوهشی و نگاه نقادانه ای که در پژوهش لازم است، جمع کرد؟

خب، در راستای مطالبی که عرض کردم اگر هدف پژوهشگر، هدف مقدس باشد و روش او هم صحیح باشد، قهراً می خواهد به مطالب خوبی راه پیدا کند. آن وقت راه پیدا کردن به مطالب خوب (ورای آن مطالب بینشی و عملی) ایجاب می کند که اگر جایی دید که روش یا مفاد پژوهش غلط بود، آنجا نقد می کند.

ما اهداف را که از دیگران خیلی نمی توانیم درک کنیم، مگر اینکه تصریح کنند که نقد در آنجا هم بیاید؛ زیرا اهداف فرد از باطنیات است، مگر اینکه خودش اعلام کند که چیست، البته اگر پژوهشگر خودش به آن حق رسیده باشد و واقعاً طالب حق باشد؛ بنابراین پژوهش که خودش یک نوع کمال علمی و بعد از آن هم عملی برای پژوهشگر می آورد، هم با نقادی عجین شده و هم با کمال.

در اینجا یک نکته دیگر هم می آید که اگر آن صدق در پژوهش و هدف عالی در پژوهش وجود داشته باشد، نقادی این پژوهش، منصفانه خواهد بود تا جایی که به هر حال به جای نقد، ممکن است یک حرفی، یک گوشه اش نقد داشته باشد و یک گوشه اش صحیح باشد.

خب، فرد اگر باانصاف باشد، آن گوشه ای را که حق است، می گیرد و آن گوشه ای را که به نقد نیاز داشته باشد، نقد می کند. گوینده ممکن است خودش هم به حرف صحیح معتقد نباشد، اما من می دانم که حرف او صحیح است ولذا می گویم حرف صحیح است و می پذیرم. این ها که عرض می کنم همگی مفاد روایات است.

فرموده اند: حق را بگیر ولو اینکه علیه تو باشد: «لا تَنظُرْ إلی مَن قالَ، وَ انظُرْ إلی ما قالَ» خب، این ها به نوعی در مسئله پژوهش دخالت دارند و راه را در به دست آوردن اخلاق پژوهشی یا تعلیمی و تعلّمی نشان می دهند.

با توجه به سیره بزرگان و سابقه تاریخی حوزه های علمیه که به عنوان یکی از مکاتب آموزشی و تربیتی پیشرو حتی در حال حاضر مطرح است، می خواستیم ببینیم نسبت مراعات اخلاق پژوهشی (با این تعریفی که حضرتعالی فرمودید) و حوزه های علمیه و سیره علما چه بوده است؟

ما اگر نوشته های قدما و عده ای از بزرگان عصر را در درس ها و کتاب هایشان بررسی کنیم، ملاحظه می کنیم که اساساً روش پژوهشی در حوزه های علمیه با مسائل اخلاقی و معنوی همراه بوده است؛ چون هم اهداف، اهداف بلندی بوده که هر دو جنبه علمی و عملی را مدّ نظر داشته و هم روش، روش صحیحی بوده است.

البته خب، در هر جایی شذوذات و نوادری هم هست و گاهی می بینیم که مثلاً روش فرد، روش فقاهتی است، ولی به نوعی به خودش اجازه می دهد در مباحثی که روش آن، روش عقلی صرف است، وارد شود و نظر بدهد. خب، این ها اشتباه است، هم در بحث و هم در پژوهش. این به ندرت پیدا می شود، اما به نظر می رسد اصل حاکم در حوزه های علمیه دینی بر این اساس بوده که پژوهش ها با اخلاق اسلامی همراه بوده اند.

از این جهت به یک رشد چشمگیری رسیده، هم در بُعد فقاهت و هم در بُعد مسائل اصولی، تفسیری، اخلاقی و هم به لحاظ احساس نیاز به شاخه های مختلف علوم. خب، پیشرفت این علوم حوزوی با یکدیگر تفاوت داشته است، اما به هر حال این مسئله پژوهش، یک اصل حاکم در حوزه های علمیه دینی بوده و هست که عمدتاً بر اساس مراعات مسائل اخلاقی و معنوی شکل گرفته است.

شما به بعضی از آسیب های موجود؛ مثل ورود به حوزه های غیرتخصصی اشاره فرمودید. اگر مطالب دیگری در آسیب شناسی وضعیت موجود حوزه های علمیه در مراعات اخلاق پژوهشی هست، بفرمایید.

به نظر می رسد که ما در حال حاضر باید پژوهشگران خودمان را بیشتر با این مسائل اخلاقی که کلّیات آن را عرض کردم، آشنا کنیم؛ چون الآن دایره پژوهش در حال گسترش یافتن است.

سابقاً حوزه پژوهش عمدتاً برای یک عدّه خاصی بود که مدتی را در حوزه های علمیه در وادی تعلّم و فراگیری علوم می گذراندند که ارتباط های اخلاقی هم در آن زمان ها بیشتر بوده؛ چون حوزه ها به این گستردگی نبوده و این ارتباط ها بهتر می توانسته انجام شود؛

اما خب، الآن گستردگی حوزه ها از یک طرف و گستردگی شاخه های علوم دینی که هر کدام از آن ها به نوعی تخصص تبدیل شده است، ضروری می نماید که به دلیل نیازهای علمی و عملی جامعه، از این جهت مسئله پژوهش، یک مقداری در حوزه ها گسترده تر جلوه کند؛

لذا نوعاً به لحاظ همین مسائل پژوهشی است که الآن در حال ظهور یافتن است و در سطح جوانان و نوجوانان این مسئله شکل می گیرد. به نظر می رسد این اموری که در تبیین اهداف و روش ها باید ملاحظه گردد، خیلی شاخص شود، هم از لحاظ نوشتاری به پژوهشگر گوشزد شود و هم از نظر گفتاری. آنجایی که می خواهند پژوهشگرانی را پرورش دهند

باید این مسائل را همواره به آن ها القا کنند که دید حق طلبی با یک مبانی علمی و صدق در حرکت، اخلاص در حرکت و امثال این ها همراه باشد که به آسیب های کمتری برخورد کنیم.

در حقیقت، خلاصه اش این می شود که هر قدر جنبه های اخلاقی در پژوهش، همانطور که در همه امور این چنین است، واقعاً دنبال شود، آن کار، پرمایه تر گشته و با معنویت بیشتری همراه خواهد بود؛ چون در آن، صدق در رفتار وجود دارد و نمی گذارد شخص در نقص خودش بماند؛

صدق در رفتار نمی گذارد روی جنبه های کمال سرپوش گذاشته شود؛ در تعامل شخص با دیگران اگر جنبه های نقص دیده می شود، کنار می زند، استفاده می کند، استفاده می رساند و همین طور این جنبه های رشد قوی تر می شود.

نقش ارتباط با عالمان اخلاق مدار و توجه به سیره علمی این بزرگواران در مراعات اخلاق پژوهشی چیست؟

به هر حال همان طور که در مسائل تعلیم و تعلّم، ارتباط با عالمان اخلاقی قطعاً تأثیر دارد، در جنبه رشد کمّی و کیفی و تعلیم و تعلّم در مسائل پژوهشی هم این چنین است.

چه بسا این نکته در مس