پاورپوینت کامل مبانی فقهی مرزبانی در مسئولیت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مبانی فقهی مرزبانی در مسئولیت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مبانی فقهی مرزبانی در مسئولیت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مبانی فقهی مرزبانی در مسئولیت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

>

چکیده:

حفاظت از مرزهای سرزمینی هرکشور یکی از مهمترین وظایف و شاید بتوان گفت مهمترین وظیفه دولت ها به شمار می رود. در نظام جمهوری اسلامی ایران نیز مجموعه نیروهای نظامی و غیر نظامی مسئولیت این امر خطیر را عهده دار هستند. نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران در راستای وظایف خود و در چارچوب پلیس مرزبانی تأمین امنیت نقاط مرزی را عهده دارمی باشد. بدین منظور پلیس مرزبانی جمهوری اسلامی ایران وظایفی همچون نظارت بر نصب و مقررات علائم مرزی، بررسی قوانین ومقررات مرزی، رعایت قوانین کشور و قوانین بین المللی مرتبط با مرزها و… را بر عهده دارد.

این وظایف پلیس مرزبانی، اگر چه مبتنی بر قانون و نظام اداری جمهوری اسلامی ایران است، اما ریشه در شریعت مقدس اسلامی و قوانین و متون فقهی دارد. درقرآن کریم آیات متعددی در باب جهاد با کفار مقاتله وحفظ مرزها و سر حدّات بلاد اسلامی وجود دارد. درسیره پیامبر اکرم(ص) و ائمه معصومین نیز روایات زیادی هست که به مسئله مرزها، مسئله دارالاسلام و دارالکفر اشاره دارد. در نهایت باید اذعان کرد که مراجع عظام شیعه نیز در دفاع از مرزها، احکام فقهی زیادی داده اند. بدین ترتیب اصول و مبانی فقهی نقش مهمی در تعیین حدود و ثغور وظایف مرزبانان و مسائل مرزبانی و مرز و دفاع از کشور دارد.

مقدمه:

امروزه مرزهای سرزمینی در زمره یکی از مهمترین مسائل ملی و بین المللی به شمار میرود. از منظر فلسفه سیاسی مرزهای جغرافیایی یکی از چهار عنصر اصلی تشکیل دهنده دولتهای مدرن میباشد.(عالم، ۱۳۸۵، ص ۳۵ ) چراکه بدون وجود عنصر سرزمین و مرزهای ملی نمیتوان دولت ملی مدرن را متصور شد. پس بیراه نخواهد بود اگر دفاع از مرزهای ملی و سرزمینی دولت را مهمترین وظیفه نیروهای نظامی هر کشوری بدانیم.

نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران نیز در کنار سایر قوای مسلح عهده دار این مسئولیت خطیر میباشد. ناجا این وظیفه را در قالب پلیس مرزبانی و تشکیل هنگهای مرزی به انجام میرساند. قوانین، حقوق، تکالیف و وظایف مردم، نهادها و سازمانها در نظام جمهوری اسلامی ایران اگر چه ملهم از مکاتب علمی و فرهنگی می باشد، اما بی تردید از دریای زلال شرع مقدس اسلام سرچشمه میگیرد و از آبشخور قوانین و اصول دینی و مبانی و معارف فقهی سیراب می شود. بر این اساس این مقاله درصدد است تا این سرچشمه و مبانی فقهی را در زمینه مسئولیت پلیس مرزبانی و مسئله مرزها به مخاطب بنماید.

لذا تلاش نگارنده در این مقاله بر این است تا نشان دهد که چگونه آیات قرآنی و روایات وارده از معصومین علیهم السلام بر وظایف و تکالیف مرزداران و احکام و قوانین مرزداری دلالت دارد و نهایتا مراجع عظام تقلید با تأسی به این مبانی چه استنباطی پیرامون این موضوع دارند. بدین منظور ابتدا سعی می شود تا با مروری کوتاه بر اهّم وظایف نیروی انتظامی در حوزه مرزبانی پرداخته و در ادامه مبانی فقهی آن مورد بررسی قرار گیرد.

مرز

مرز نشان دهنده پایان سرزمین و قلمرو یک کشور است. در داخل مرزهای مشخص است که مردم احساس وابستگی به آب و خاک مینمایند و به این طریق است که احساسات ملیّ و میهن پرستی شکل میگیرد. اشعار حماسی، اسطوره ها، نمادها و فرهنگ ملی هر کشور نشا ن دهنده تعلق خاطر مردمان آن کشور به سرزمین آبا و اجدادی شان است، به سرزمینی که در آن زندگی میکنند و یا سال ها در آن زیستهاند.

در واقع سرزمین خانه بزرگی است که مردم با علائق مشترک خود نسبت به آن احساس مالکیت جمعی میکنند، امنیت خاطر خود را در آن میبینند و همبستگی عمیق واجتناب ناپذیری را از این طریق نسبت به همدیگر احساس میکنند. همواره سربازی و مرگ در راه حفظ میهن در نزد هر ملتّی امری مقدس و افتخاری جاویدان تلقی میشود.

در واقع مرز حائل بین یک کشور با همسایگان و دیگر کشورهاست و در داخل مرزهاست که سرزمین یا قلمرو سرزمینی یک دولت معنا پیدا می کند. به میزانی که مرز های یک کشور طولانیتر باشد از قلمرو سرزمینی بیشتر و احتمالا همسایگان بیشتری برخوردار میباشد. جمهوری اسلامی ایران دارای ۸۷۵۵ کیلومتر مرز دریایی- زمینی- رودخانهای با هفت کشور همسایه است که کمتر کشوری در جهان دارای این ویژگی است.

مرزها به دو گروه اصلی تقسیم می شوند:

الف- مرزهای طبیعی: مرزهایی که با توجه به نشانه های طبیعی مشخص می شوند مانند مرزهای کوهستانی که نقطه خط مرزی بین دوکشور معمولاً بر اساس خط الرأس جغرافیایی مشخص می شود و یا مرزهای آبی که در رودخانه ها معمولا بر اساس خط تالوگ مشخص می شود.(بابایی، ۱۳۶۹، ص۷۳۳)

ب- مرز های مصنوعی: این نوع مرز هما ن گونه که از اسم آن پیداست مصنوع و ساخته دست بشر می باشد. مانند تفکیک نقاط مرزی با استفاده از سیم خاردار، کشیدن جاده بین مرز، آسفالت مرزی، نصب میله و یا سایر علامتهای مرزی.

نوع دیگری از تقسیم بندی از مرز وجود دارد که به صورت زیر می باشد:

مرز هوایی: امتداد مرزهای سرزمینی به سمت بالا(آسمان) را مرز هوایی گویند. این گونه مرزبندی در زمان های قدیم مرسوم نبوده و مختص دوران جدید میباشد. این نوع مرز بیشتر درزمینه صنایع هوایی همچون هواپیما، موشک، بالگرد و سایر مصنوعات هوایی می باشد.(همان۷۳۴- ص ۷۳۵)

مرز دریایی: مرز دریایی مختص کشورهایی است که هم جوار دریا ها و یا دارای خط ساحلی می باشند. مرز دریایی غالبا بر اساس دریای سرزمینی تعیین میشود که به اندازه برد توپخانه و معادل ۲۰ تا ۲۵ مایل دریایی میباشد. دریای سرزمینی نیز جزئی از خاک و قلمرو یک کشور به شمار می رود که تعرض به آن به مثابه تعرض به خاک کشور محسوب می شود و از جنبه حقوق بین الملل عمومی نیز جرم محسوب می شود. تقسیمات دیگری نیز در مرزهای آبی وجود دارد. مانند فلات قاره که در این جا مجال پرداختن به آن نیست و زمانی دیگر و بحثی دیگر دارد(والاس، ۱۳۷۸، صص ۲۱۱و ۲۱۳)

مرزهای خشکی: این نوع از مرزها مهمترین نوع مرز به شمار می رود که از قدیم الایام مرسوم بوده است و حائل میان کشور ها در عرصه سرزمینی به شمار می رود. تقریبا به جز جزایر، تمام کشور های جهان دارای مرزهای خشکی میباشند و مضاف بر این مرزهای هوایی کشورها بر اساس این نوع مرز مشخص میشود. بر این اساس می توان گفت که مرز خشکی بنیادیترین نوع مرز میباشد. مرز خشکی نیز همانگونه که در بالا گفته شد میتواند به دو صورت طبیعی و مصنوعی باشد. حال که بحث مرز تا اندازهای روشن شد خوب است که به مسئله حفاظت و حافظان امنیت نقاط مرزی اشاره کنیم.

پلیس مرزبانی

همانگونه که در بالا گفته شد مرزها تعیینکننده قلمرو سرزمینی یک کشورند. سرزمین نیز مبیّن قلمرو حاکمیت و صلاحیت دولتهاست. قدرتهای عمومی حاکم بر کشورها در محدوده سرزمین خود از اختیارات تام و تمام زمامداری برخوردارند و برای مردم ساکن آن ایجاد حق وتکلیف می کنند. این زمامداری طبعاً در محدوده مرزهای شناخته شده متوقف میگردد و بدین ترتیب کشورها از هم بازشناخته میشوند و روابط بین المللی در نظمی خاص شکل میگیرد.

بنابراین یکی از مهمترین وظایف دولتها پاسداری از مرزهای کشور است تا بدین وسیله مردم احساس امنیت کنند. امنیت مرزی در واقع به این معناست که مرزهای جغرافیایی کشور اسلامی از تعرض مصون باشد تا بیگانگان نتوانند به جان و مال و حیثیّت مسلمانان تعرض نمایند. مسئولیت این نوع امنیت بر عهده پلیس مرزبانی در نیروی انتظامی است و در واقع این پلیس مرزبانی است که وظیفه حفاظت و امنیت مرز را بر عهده دارد.

متأسفانه در اغلب کشورهای همسایه به دلایل گوناگون حکومتهای مرکزی بر مرزهای خود احاطه ندارند و ناامنی موجود در کشورهای همسایه امنیت کشور ما را تحت تأثیر قرار میدهد و این امر وظیفه خطیر پلیس مرزبانی را دشوارتر و ظریفتر نموده است.

به علاوه موقعیت راهبردی ایران در خاورمیانه و خلیج فارس با دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز و معادن طبیعی همواره مورد طمع قدرتهای استکباری بوده است و این امر پای سایر دول را به حوزه مرزی ایران بازکرده است و اهمّیت وظایف پلیس مرزبانی را دو چندان کرده است. به طور کلی مسئولیت مراقبت و کنترل مرزهای کشور، اجرای معاهدات و پروتکلهای مرزی، استیفای حقوق دولت و امنیت مرزنشینان در مرزها و محدوده انحصاری و اقتصادی دریاها به عهده فرماندهی پلیس مرزبانی جمهوری اسلامی ایران میباشد(ناصرزاده، ۱۳۸۰، ص۱۲۰).

اهمّ وظایف پلیس مرزبانی جمهوری اسلامی ایران:

در راستای تامین امنیت نقاط مرزی و حفظ تمامّیت سرزمینی، پلیس مرزبانی وظایفی دارد که در زیر به اهمّ آن اشاره میکنیم:

– اقدامات لازم برای حفظ حقوق و تمامیّت ارضی و حاکمیّت و مالکیّت کشور و حفظ حقوق اتباع مرزنشین.

– رعایت و اجرای کامل قوانین کشور و قوانین بینالمللی که مرتبط با مرزها باشد.

– رعایت اجرای مفاد کلیه معاهدات و قراردادها و پروتکلهای مصوّب مرزی دو جانبه موجود بین

جمهوری اسلامی ایران با کشورهای همجوار(همان، ص ۴۷۱).

– رسیدگی و اقدامات لازم قانونی در خصوص هرگونه حوادث مرزی.

– نظارت بر نصب و برقراری کلیه علائم مرزی.

– بررسی قوانین و مقررات مرزی و ارائه پیشنهادات در این زمینه.

مبانی فقهی مرزبانی

منظور از مبانی فقهی مرزبانی در واقع همان ریشه ها و مبانی اسلامی است که به پدیده مرز و مرزبانی پرداخته است و غالب فقها نیز با توجه به همین منابع و متون اسلامی، احکام اسلامی در رابطه با مرزبانی صادر کردهاند. بدین منظور و در راستای اهداف مقاله حاضر ما به بررسی آیات، روایات، ادعیه و نظرات و استنباط های فقها و مراجع تقلید در این زمینه میپردازیم.

آیات قرآن

آیات قرآن که به طور کلی بر همه ابعاد امنیت دلالت دارد، بسیار فراوان است و اگر در قرآن عبارات جهاد و مقاتله را جستجو کنیم از فراوانی آیات به خوبی به اهمیت موضوع آن، که حفظ کیان اسلامی است پی می بریم. در قرآن، آیات متعددی در باب جهاد با کفار و دفع شر آنان، بیان شده است و این باب آنقدر با اهمیت است که اکثر مراجع و بزرگان دین، کتاب یا رسالهای و یا حداقل قسمتی از رساله عملیه خود را به آن اختصاص داده اند. اما پرداختن به همه آنان، علیرغم اهمیّتی که دارد، در این مقال اندک نمیگنجد و فرصت و نوشتاری دیگر را می طلبد. لذا ما برای جلوگیری از اطاله کلام به ذکر چند نمونه همراه با تفسیر آن میپردازیم.

خداوند در قرآن امنیت را یکی از نعمتهای بزرگ الهی دانسته و به خاطر آن بر مسلمانان منت نهاده است.(سوره قریش، آیه ۴) بهترین شهرها را، شهری دانسته است که امنیت در آن وجود داشته باشد.(سوره تین، آیه ۳) لذا ازآنجایی که مسئولیت های امنیتی نیروی انتظامی جنبه دفاعی دارد، در این پژوهش صرفاً به آیاتی از قرآن کریم اشاره خواهد شد، که بر جهاد دفاعی تاکید دارد. همچنین اگر چه آیات قرآنی در این زمینه بسیار زیاد می باشد اما در اینجا صرفا به آیاتی از قرآن کریم که در آن به صورت روشن به حفظ مرزها و سرحدات بلاد اسلامی اشاره و تأکید شده است، میپردازیم.

در متون فقهی از مرز بیشتر با واژه«ثَغَْر» که جمع آن «ثغُور» میباشد، نام برده شده است و درقرآن کریم مرز با واژه «رباط»آمده که این واژه در کلام فقها نیز بکار رفته و از مرزبانی با عنوان «مرابطه» نام برده شده است و حتی رساله های فقهی با همین نام نوشته شده است.کلمه رباط ومشتقات آن پنج بار درقرآن تکرار شده است که دو مورد آن در رابطه با موضوع مرز و تقویت بنیه دفاعی مرزبانان می باشد، که در ادامه به بررسی آن می پردازیم.

آیه اوّل:

یا أیَهُّا الذَّینَ آمَنُوا اصْبرُِوا وَ صابرُِوا وَ رابطُِوا وَ اتقَُّوا ا لعََلکمْ تفُْلحُِونَ ( آل عمران، ۲۰۰)

ترجمه آیه: « ای کسانی که ایمان آوردهاید شکیبایی پیشه سازید و پایداری ورزید و مرزها را پاس بدارید و از مخالفت با دستورات خدا پروا کنید شاید رستگار شوید و به بهشت و نعمتهای جاودانه آن برسید» این آیه شریفه که آخرین آیه از سوره مبارکه آ لعمران است، پس از ترسیم وضعیت دو گروه مؤمن و کافر، که از آیات ۱۹۶ شروع میشود و تا ۱۹۹ ادامه دارد، مؤمنان را مخاطب قرار داده و سه عامل موفقیت آنان را به این شرح بیان میکند و در قالب صیغه امر به آنان فرمان میدهد و آنان را به شکیبایی بر انجام وظایف و جهاد در راه حق و عدالت فرا میخواند:

الف-«اصبروا »یعنی شکیبایی پیشه سازید در بدوش کشیدن بار مسئولیتها.

ب- «صابروا»در برابر فشارها پایداری ورزید.

ج-«رابطو» مرزها را نگهبانی کنید(ناصری، ج۱، ۱۳۶۰، ص ۶۷۱).

واژه رابط در اصل به معنای نسبت است اما در مورد آنان که در دژی پناه میگیرند و از ورود دشمن به درون آن سرسختانه جلوگیری میکنند نیز بکار میرود و «رباط»به مفهوم آماده ساختن و به صف کردن اسب ها برای رویارویی با دشمن، بکار رفته است.(همان، ص ۶۷۹).

در تفسیراین آیه شریفه دیدگاههای متفاوت وجود دارد که در ذیل به اهم آنها اشاره می کنیم:

تفسیر مجمع البیان: صاحب تفسیر مجمع البیان این آیه شریفه را به این صورت معنا کرده است«ای ایمان آورندگان در دین و آیین آسمانی خویش، ثابت قدم باشید و در برابر کفرگرایان و بیداد پیشگان پایداری ورزید و در برابر تجاوز و تهاجم آنان در راه خدا پیکار کنید»

معنا و مفهوم آیه شریفه بیانگر این نکته است که در انجام وظایف و پرهیز از گناه و در جهاد بر ضد دشمن، صبور و پایدار باشید.

گفتنی است که دو واژه صابروا و رابطوا از باب مفاعلهاند و بکار رفتن آنها در آیه نشانگر این نکته ظریف است که شما نیز باید همانند آنان که در باطن خویش پایداری میورزند و نیرو و امکانات فراهم میآورند تا در راه حق و عدالت با قدرت و قوت بیشتر رویاروی آنان بایستند، عمل کنید درست همانگونه که در آیه ۶۰ سوره انفال به این واقعیت تصریح شده است(همان، ص ۴۰۰).

تفسیر نور: در تفسیر نور در شرح و تفسیر آیه چنین آمده است:

این آیه صبر در برابر انواع حوادث و مصائب را در سه مرحله توصیه می کند:

-در مرحله اول در برابر ناگوار یهای شخصی و هوسها صبر کنید « اصبروا ».

– در مرحله دوم در برابر فشارهای کفار مقاومت بیشتر کنید« صابروا ».

– و در مرحله سوم حفظ مرزهای جغرافیایی از هجوم دشمن، حفظ مرزهای اعتقادی و فکری، از طریق مباحث علمی و حفظ مرز دلها، از هجوم وسوسه ها بکوشید. «ورابطوا» (قرائتی، ج ۲، ۱۳۸۷، ص ۲۳۲).

در همین کتاب در توضیح کلمه رابطوا آمده است که کلمه رابطوا از ریشه رباط به معنای بستن چیزی در مکان است که به کاروانسرا نیز به این دلیل رباط میگویند که کاروانها در آنجا اتراق کرده و مال التجاره و اسب و شترها را در آنجا نگه میدارند(همان، ص ۲۳۳).

همچنین در تفسیر نور در ذیل آیه و در پیا مهای استخراج شده آورده شده است که اگر کفار درکفر خود مقاومت میکنند، کشته میدهند و مال خرج میکند، شما نیز باید در راه خدا با جان ومال پایداری کنید و همچنین در خصوص اهمیت حفاظت از مرزها همین بس که صبر و تقوی در کنار توجه به مرزها بیان شده است. اصبروا و صابروا و رابطوا (همان، ص ۲۳۴).

تفسیر المیزان: در تفسیرشریف المیزان ذیل این آیه و در تفسیر کلمه رابطوا آمده است « مرابطه» از نظر معنا اعم از مصابره است، چون مصابره یعنی اتحاد و پیوستن نیروها در برابر شدائد. امّا مرابطه یعنی پیوستن همه نیروها و همه کارها بر جمع ستون اجتماعی دینی، چه درحال شدت و چه در حال خوشی و مراد از مرابطه این است که جامعه به سعادت حقیقی دنیوی و اخروی خود برسد.(علامه طباطبائی، ۱۳۸۳، ج ۱، ص ۲۳۱).

در تفسیر شریف نمونه مطالب بسیار مفصل و دقیقی در تفسیر این آیه و در خصوص مسئله مرزبانی بیان شده است. تفسیر نمونه چنین بیان می کند که این آخرین آیه سوره آل عمران و محتوی یک برنامه جامع چهارمادهای برای مسلمین به شرح زیر میباشد.

نخست روی سخن را به همه مؤمنان کرده و به اولین ماده این برنامه اشاره میکند و میفرماید: «ای کسانی که ایمان آورد ه اید در برابر حوادث ایستادگی کنید» یا ایها الذین امنوا اصبروا.

صبر و استقامت در برابر مشکلات، هوسها و حوادث در حقیقت ریشه اصلی هرگونه پیروزی مادی و معنوی را تشکیل میدهد تا جائی که درباره نقش و اهمیت آن در پیشرفتهای فردی و اجتماعی آنرا به منزله سر در برابر بدن معرفی کرده است الصبر من الایمان کالرأس من الجسد.در مرحله دوم به افراد با ایمان دستور استقامت در برابر دشمن میدهد و میفرماید « وصابروا » وصابروا، از مصابره از باب مفاعله به معنای صبر و استقامت در برابر دیگران است.

بنابراین قرآن نخست به افراد با ایمان دستور استقامت میدهد ( که هرگونه جهاد با نفس و مشکلات زندگی را شامل میشود) و در مرحله دوم دستور به استقامت در برابر دشمن میدهد واین خود میرساند که تا ملتی در جهاد با نفس و اصلاح نقاط ضعف درونی پیروز نشود پیروزی او بر دشمن ممکن نیست و بیشتر شکستهای ما در برابر دشمنان بخاطر شکستی است که درجهاد با نفس و اصلاح نقاط ضعف خود دامنگیر ما شده است. همچنین بدین معناست که هرقدر دشمن بر استقامت خود بیافزاید ما نیز بر پایداری و استقامت خود بیفزاییم.

در جمله بعد (رابطوا) به مسلمانان دستور آمادهباش در برابر دشمن و مراقبت دائم از مرزها و سرحدات کشورهای اسلامی میدهد و میفرماید « از مرزهای خود مراقبت بعمل آورید» این دستور بخاطر آن است که مسلمانان هرگز گرفتار حملات غافلگیرانه دشمن نشوند و نیز به آنها دستور آمادهباش و مراقبت همیشگی در برابر حملات شیطان و هو سهای سرکش میدهد، تا غافلگیر نگردند. در بعضی از روایات از علی(ع) این جمله به مواظبت و انتظار نمازها یکی بعد از دیگری تفسیر شده است زیرا کسی که با عبادت مستمر و پیدرپی دل و جان خود را بیدار میدارد همچون سربازی است که در برابر دشمن حالت آمادهباش به خود گرفته است.

جمله«رابطوا» از ماده رباط گرفته شده و آن در اصل به معنی بستن چیزی در مکانی است( مانند بستن اسب در یک محل) و به همین جهت به کاروا نسرا، رباط گویند و«ربطالقلب» به معنی آرامش دل و سکون خاطر است؛ گویا به محلی بسته شده است و مرابطه به معنی مراقبت از مرزها آمده است؛ زیرا سربازان و مرکبها و وسایل جنگی را در آن محل نگهداری میکنند.

خلاصه آنکه «مرابطه» معنای وسیعی دارد که هرگونه آمادگی برای دفاع از خود و جامعه را شامل میشود. در فقه اسلامی نیز در باب جهاد بحثی تحت عنوان «مرابطه» یعنی آمادگی برای حفظ مرزها در برابر هجوم احتمالی دشمن دیده میشود که احکام خاصی برای آن بیان شده است (مکارم شیرازی، ۱۳۸۳، ج ۳، صص ۲۶۶-۲۵۵).

آیه دوم

آیه بعدی که در آن واژه (رباط) آمده و دلالت بر تقویت بنیه دفاعی دارد آیه ۶۰ سوره انفال میباشد و أعَدُِّوا لهَُمْ ماَ اسْتطََعْتمُْ منِْ قوَُّه و منِْ ربِاطِ الخَْیلِْ ترُْهِبوُنَ بهِِ عَدُوَالله و عَدُوَکمْ و آخَرینَ منِْ دُونهِمِْ لا تعَلْمَُونهَُمُ الله یعَلْمَُهُمْ و ما تنُفْقِوُا منِْ شَیء فی سَبیلِ الله یوُفََّ إلِیَکمْ و أنَتْمُْ لا تظُْلمَُونَ (انفال، آیه ۶۰ )

ترجمه آیه شریفه « و هر چه در توان دارید از نیرو و اسبهای آماده بسیج کنید، تا با این (تدارکات)،دشمن خدا و دشمن خودتان و (دشمنا ن) دیگری را جز ایشان -که شما نمیشناسیدشان و خدا آنان را میشناسد- بترسانید و هر چیزی در راه خدا خرج کنید پاداشش به خود شما بازگردانیده میشود و بر شما ستم نخواهد رفت ».

آنچه که از این آیه شریفه برداشت می شود لزوم حد اکثری توان دفاعی در برابر تهاجمات احتمالی دشمنان است و این وظیفه احاد امت اسلامی است. مرحوم علامه طباطبایی در تفسیر این آیه می فرمایند « دشمن منافع یک جامعه اسلامی دشمن منافع تمامی افراد است، و بر همه افراد است که قیام نموده و دشمن را از خود و از منافع خود دفع کنند، و باید برای چنین روزی نیرو و اسلحه زیر سر داشته باشند، تا بتوانند منافع خود را از خطر دست برد دشمن نگهدارند، گو اینکه پارهای از ذخیرههای دفاعی هست که تهیه آن جز از عهده حکومتها بر نمی آید، و لیکن پارهای دیگر هم هست که مسئول تهیه آن خود افرادند، چون حکومت هر قدر هم نیرومند و دارای امکانات زیادی باشد به افراد مردم محتاج است، پس مردم هم به اندازه خود باید قبلاً فنون جنگی را آموخته و خود را برای روز مبادا آماده کنند. پس تکلیف «و اعدوا »، تکلیف به همه است.( طباطبائی، پیشین، ج ۹، ص ۱۵۱ ) از آنجا که تهاجم دشمن همواره از طریق مرز انجام میشود لزوم این آمادگی در مرزها بیش از سایر نقاط کشور میباشد. جمع آوری تجهیزات و ادوات نظامی به دو منظور انجام می شود:

۱- بالابردن قدرت دفاعی کشور.

۲- ترساندن دشمن وپایین آوردن احتمال حمله آن.

مرحوم علامه در ادامه تفسیر آیه ترُْهِبُونَ بهِِ عَدُوَّ الله وَ عَدُوَّکمْ وَ آخَرِینَ منِْ دُونهِِمْ لا تعَْلمَُونهَُمُ الله یعَْلمَُهُمْ میفرمایند « این قسمت از آیه شریفه در مقام بیان تعلیل جمله « وَ أعَِدُّوا لهَُم »است و معنایش این است که این قوا و امکانات دفاعی را تدارک ببینید تا به وسیله آن دشمن خدا و دشمن خود را ترسانیده و از آنان زهرچشم گرفته باشید، و اگر دشمن دین را هم دشمن خدا و هم دشمن ایشان خواند برای این بود که هم واقع را بیان کرده باشد و هم اینکه ایشان را تحریک نموده باشد» (همان، ص ۱۶۰ ). در واقع همین دو نکته، یعنی بالا بردن قدرت دفاعی کشور و ترساندن دشمن و پایین آوردن احتمال حمله آن، اشاره به وظایف خطیر پلیس مرزبانی دارد. پلیس مرزبانی در عین اینکه باید توان دفاعی کشور را در سطح بالایی حفظ بکند، باید با افزایش توانمندی خود در دل دشمنان احتمالی کشور ایجاد ترس کند و از حمله احتمالی آنان به مرزهای کشور جلوگیری کند.

روایات

مطالعه و بررسی روایاتی که در کتب جهاد نقل شده است مبین این نکته است که این روایات،جهاد در تمام انواع خودش را (جهاد ابتدایی، جهاد دفاعی، و…..) را واجب دانسته که در این مجال به بررسی پارهای از آنها میپردازیم.

بررسی روایات نشان میدهد که این روایات در سه موضو ع در باره جهاد بحث کرده است که در زیر به آنها اشاره میکنیم:

روایاتی که بر فضیلت جهاد و مرابطه دلالت دارند:

این دسته از روایات فراوان است، و در کتب حدیثی به آنها اشاره شده است. رسول خدا (ص) در خصوص فضیلت مرزبانی فرمودند:

«خیر تمام آن در شمشیر (جهاد) است و در سایه شمشیر می باشد و امور انسانها جز با شمشیر (جهاد) به سامان نمی رسد و شمشیر ها کلید های بهشت و جهنم هستند » (طوسی، ج ۶ بی تا، ص ۱۲۶).

«یک روز مرزداری در راه خدا از دنیا و آنچه در دنیاست بهتر است» (بخاری، ۱۳۷۱ ش، ۱۹۹۲ م، ج ۴، ص ۳۲).

«یک روز حفاظت از مرزهای کشور اسلامی بهتر است از پرداختن به این موضوع، هزار روز در غیر مرزها» (همان).

«یک شب حفاظت از مرزهای کشور اسلامی بهتر است از اینکه شخص در خانه خود هزار سال روزها روزه بگیرد و شبها به شب زندهداری و تهجد بپردازد»( ابی داود، ۱۳۷۱ ش، ج ۳، ص ۱۲)

« یک شب مرزداری در راه خدا مانند این است که هزار شب به تهجّد پرداخته و هزار روز، روزه گرفته ( همان، ص ۱۲ ) در روایات فوق گرچه از آن وجوب مرزبانی برداشت نمی شود اما اهمیت امنیت مرز و فضیلت امر مرزبانی در مکتب اسلام که در جامعیّت آن هیچ شکی نیست، کاملاً محسوس است.

روایاتی که بر وجوب جهاد و مرابطه دلالت دارند:

امیرالمومنین(ع) می فرماید: «خداوند جهاد را بر مردان و زنان واجب کرد پس جهاد مرد این است که بذل مال و جان نماید تا اینکه در راه خدا کشته شود و…».(طوسی، بیتا، ج ۶، ص ۱۲۶ ).

– حضرت علی(ع) در دوران حکومت خود با هر نوع نا امنی مرزی برخورد داشته و دیدگاههایش را میتوان از این برخوردها و سخنان استنباط کرد. از جمله سخنان آن حضرت نامه ایشان به مرزداران کشور است که در آن ضمن بیان رهنمودهایی، وظیفه خطیر مرزبانی را به آنان گوشزد می کنند و در قسمتی از آن میفرمایند:

« بدانید که حق – شما مرزداران مسلح کشور- بر من این است که هیچ رازی را از شما پنهان ندارم جز اسرار نظامی درباره جنگ را، در هیچ جریانی جز اجرای قانون خداوندی بیرایزنی با شما تصمیم نهایی نگیرم، پرداخت حقوقتان را به تأخیر نیاندازم و جز به پرداخت کامل آن بسنده نکنم و در رابطه با حق، تمامی شما را به یک چشم بنگرم چون من چنین باشم، حق است که شما هم نعمت خداوند را پاس دارید، از من فرمان برید، وظیفه خویش بدانید که دعوتم را بیبهانه پاسخ دهید. درخودسازی و سامان دادن به حوزه مسئولیت خویش کوتاهی نکنید و در راه حق بیمحابا خود را به امواج خطر بسپارید. پس اگر شما جز در راستای همین حقوق متقابل حرکت کنید برخورد با تخلف و انحرا فهای شما بر من سادهترین باشد و متخلف کیفر عظیم بیند(نهجالبلاغه، نامه ۵۰).

– نیز امیرالمؤمین(ع) در مواردی که مرزهای کشور اسلامی به خطر افتاده، بشدت با مسئولین مربوطه برخورد و آنها را مورد انتقاد شدید قرار میدهد. چنانچه به «کمیل پسر زیاد نخعی » حاکم شهر هیت که از جانب حضرت منصوب شده بود به سبب رها کردن مرزهایی که مسئولیتش بر عهده وی بود و پرداختن به تاراج « قرقیسا» نامهای انتقادآمیز می نویسد و میفرماید:

« اما بعد بی گمان این روش که مرد مأموریت و مسئولیت خویش را تباه کند و درگیر کاری شود که مسئولیت آنرا ندارد، سند ناتوانی به شمار آید و بیانگر اندیشهای ویرانگر باشد. اقدام تو به تاراج قرقیسا و وانهادن مرزهایی که مسئولیتش را به تو سپرده بودیم در حالیکه برای دفاع از آن نقاط و راندن دشمن در آنجا نیرویی نبود جز پراکندگی اندیشه نباشد(همان، نامه ۶۱ ).

بنابراین حضرت علی(ع) از دریده شدن مرزها و از بین رفتن امنیت مردم و سستی مرزبانان در این امر به شدت احساس ناراحتی میکند.

– در مواردی دیگر نیز امام علی(ع) از شکسته شدن حریم امنیت مردمان و سستی مردم کوفه در دفاع از مرزها شکایت میک