پاورپوینت کامل جمهوری رضاخانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل جمهوری رضاخانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل جمهوری رضاخانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل جمهوری رضاخانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

اصرار رضاخان به برقراری “جمهوری” در ایران و حمایت حکومت سلطنتی انگلیس و اکثر مستبدین فعال در کشور از این اصرار، تنها گامی برای پایان بخشیدن به حکومت قاجار و نظام مشروطه و از میان برداشتن قانون اساسی بود. رضاخان صرفاً به دیکتاتوری خود می اندیشید در حالی که این اندیشه با مفهوم واقعی جمهوری خواهی در تضاد کامل بود.

امروزه و به مدد اسناد و مدارک و شواهد بسیاری که در دسترس علاقمندان به مطالعات و بررسی های تاریخی قرار گرفته است، تردیدی وجود ندارد که کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ اساساً به دنبال یأس بریتانیا از تداوم عملکرد سلسله قاجار و ضرورت بنیان گذاری حکومتی نوین برپایه اولویت ها و درخواست های آن کشور در ایران صورت گرفته بود.

به عبارت دیگر انگلیسی ها که در طول دوران جنگ جهانی اول و گاه در توافق با دولت روسیه تزاری از ضرورت روی کار آوردن دولتی به اصطلاح مقتدر در ایران سخن به میان می آوردند، هنگامی که در آخرین سال جنگ جهانی اول و به دنبال بروز انقلاب اکتبر ۱۹۱۷، دولت روسیه شوروی به سرعت از عرصه سیاسی ـ نظامی ایران عقب نشینی کرد، بیش از هر زمان دیگری حکومتگران بریتانیایی فوریت فراهم آوردن تغییراتی ساختاری در نظام حکومتی ایران را مورد توجه جدی قرار دادند و در واقع با تصویب موضوع به راه انداختن کودتا و اجرای آن در واپسین روزهای سال ۱۲۹۹ نخستین گام مهم برای پیاده کردن سیاست جدید خود را در ایران برداشتند.

این در حالی بود که بسیاری از دست اندرکاران و آگاهان به امور در آن روزگار دریافته بودند که دولت بریتانیا در برآوردن کودتا نقشی غیر قابل انکار بر عهده داشته است. ضمن این که رهبران ایرانی کودتا و بالاخص رضاخان هم از همان زمان در ملاقات با برخی رجال و نزدیکانش بدون محابا از نقش بریتانیا در حمایت از کودتا و شخص او سخن به میان می آورد.

از همان آغاز بریتانیایی ها پیرامون طرح کلی و دراز مدتی که از به راه انداختن کودتا داشته و درصدد بوده اند طی سالهای آتی نقش مهمتر و کلیدی تری برای رضاخان تعریف کنند، وعده هایی به او داده و پیرامون ضرورت حمایت از او وعده های روشن و آشکاری هم داده بودند. تحولات آتی هم نشان داد که طی چند ماه پس از کودتا موقعیت رضاخان و طرفداران او در میان نیروهای نظامی وغیر نظامی و نیز مجلس و غیره به انحاء گوناگون تقویت می شد.

در این میان به مدد کمک های مالی بریتانیا و بانک شاهنشاهی نیروهای نظامی تحت فرمان رضاخان به سرعت گستره فعالیت ها و عملیات خود در اقصی نقاط کشور را تقویت کرده افزایش می دادند و دولت وقت هم، چندی پس از آنکه شخص رضاخان در مقام وزیر جنگ وارد کابینه شده بود، از هر راه ممکن در تقویت موقعیت رضاخان و نیروهای نظامی تحت فرمان او می کوشید. آشکارا چنین وانمود می شد که نه دولت های وقت و نه حکومت قاجار، بلکه شخص رضاخان سردارسپه است که در راستای تأمین امنیت در اقصی نقاط کشور دست به عملیات دامنه داری زده است. و چنین تلاش می شد تا موقعیت و جایگاه رضاخان در میان مردم کشور از اقشار و گروههای مختلف تقویت شده و به عنوان شخصی وطن پرست و در عین حال پرقدرت و دارای جاذبه معرفی شود.

این در حالی بود که آگاهان به امور از طرح ها و نیز قدرت نمایی های زورمدارانه رضاخان و هواداران و طرفدارانش در نیروهای نظامی، شهربانی، مجلس و غیر و آگاهی داشتند. بدین ترتیب فشار رضاخان و حامیان داخلی و خارجی او بر مجموعه حاکمیت، دولت های وقت، مجلس و بخشهایی از روشنفکران، علما و روحانیون، روزنامه نگاران و ارباب مطبوعات تداوم یافت و در همان حال گروه قابل توجهی از رجال و متنفذان برای حمایت از رضاخان تطمیع، تهدید و یا وعده و وعیدهایی ها به آنان داده شد.

شواهد و قراین موجود هم نشان می داد که طرفداران سردارسپه جهت تقویت موقعیت او به هر راه خلاف قاعده ای نیز متوسل می شدند. آنان با حمایت و زمینه سازی های انگلیسی ها نهایتاً در سوم آبان ۱۳۰۲ احمد شاه را به قبول نخست وزیری رضاخان متقاعد کردند و با خروج احمد شاه از کشور رضاخان یک گام دیگر خود را به فتح قله های قدرت و سلطه نزدیکتر احساس کرد.

آگاهان به امور و نشریات آن روزگار نیز به درستی پیش بینی کرده بودند که با انتصاب رضاخان به مقام نخست وزیری کابینه آتی کانون اصلی قدرت خواهد بود. به دنبال کناره گیری مشیرالدوله از پست نخست وزیر: “سلطان احمد شاه [که] مشغول مطالعه در اطراف سقوط کابینه بوده و درصدد بود یکی از رجال طرف اعتماد را حاضر برای قبول ریاست وزرایی بنماید، ناگهان عده ای از جراید موافق و مزدور سردارسپه نغمه و زمزمه حکومت سردارسپه را بلند کرده حکومت او را سرلوحه جراید خویش قرار داده در اوصاف سردارسپه شاهنامه ها می گفتند و با این نغمات ریاست وزرایی او را به رخ مردم می کشیدند.”[۱] اما چنانکه منابع و مآخذ موجود نشان می دهد رضاخان هیچ گاه درصد نبود قدرت و حیطه نفوذ و سلطه اش را در پست نخست وزیری متوقف کند و همان زمان به برخی رجال و دست اندرکاران به امور که روابط نزدیکتری با وی داشتند گوشزد کرده بود که تحت حمایت های بریتانیا تلاش می کند موجبات سقوط نهایی سلسله قاجار و تأسیس سلسله حکومتی جدیدی تحت ریاست خودش را فراهم آورد.

اما در این میان برخی رجال مرتبط با او ولی آگاه به مواد قانون اساسی مشروطیت به او هشدار داده بودند، که او بدون دستبرد زدن در موادی از متمم قانون اساسی که تداوم حکومت در سلسله قاجار و فرزندان و عقبه خانوادگی محمد علیشاه، قاجار را تضمین کرده است و بدون فراهم آوردن تمهیدات و الزامات قانونی و یا شبه قانونی نمی شود به آسانی به آمال خود جامه عمل بپوشاند. در این میان رضاخان و طرفداران او البته جهت تضعیف موقعیت قاجار و شخص احمد شاه که اینک در خارج از کشور به سر می برد، از هیچ تلاشی فروگذار نمی کردند و چنین وانمود می شد که تداوم حکومت سلسله قاجار جز نکبت و فراهم آوردن مشکلات باز هم بیشتر برای مردم ثمر دیگری در برندارد.

در این تبلیغات گفته می شد که احمد شاه بدون علاقه به مسائل کشور و اصول مملکت داری در خارج کشور به لهو و لعب عمر سپری می کند. رضاخان همچنین در بی اعتنایی به محمد حسن میرزا ولیعهد احمد شاه در تهران هم از هیچ تلاشی فروگذار نمی کرد و در این راستا بارها تعدادی از رجال سرشناس را جهت وادار ساختن محمد حسن میرزا به استعفا از مقام ولایتعهدی به نزد او فرستاد. اما برغم اینگونه فشارها، ولیعهد احمد شاه حاضر به قبول خواسته رضاخان که دیگر علناً در بدگویی و تضعیف موقعیت سلسله قاجار می کوشید نشد.

یحیی دولت آبادی که از مشاوران حلقه خصوصی سردارسپه نخست وزیر وقت بود، در این باره چنین می نویسد: “محمد حسن میرزای ولیعهد که به ظاهر جانشین شاه [احمد شاه] است، نهایت کدورت باطنی با سردارسپه دارد… در صورتی که سردارسپه [هم] برای سازش کردن با ولیعهد حاضر نیست و ولیعهد به کلی از او ناامید است… ولیعهد از بدرفتاری سردارسپه با او اظهار دلتنگی می کند و باز او را نصیحت می کنم به هر طور بشود با او راه بروید و رضایت خاطرش را به دست آورید، می گوید تصور می کنم به هیچ راه ممکن نباشد زیرا طعم صاحب اختیاری کلی در زیر دندانش مزه کرده است و می کوشد خود را به آن مقام برساند… [از آن سو] سردارسپه ولیعهد را بسیار کم ملاقات می کند و در ملاقات ها که بیشتر در مجالس رسمی است با وی به طور بی اعتنایی رفتار می نماید…” [۲]

گام دیگررضاخان جهت تثبیت موقعیت خود از میان برداشتن حضور و سلطه آرتور میلسپو و همکاران امریکایی او بر امور مالیه ایران بود که از چندی قبل و با تصویب مجلس شورای ملی به استخدام دولت ایران درآمده بودند. با وجود فعالیت و حضور میلسپو در رأس مالیه ایران، رضاخان چنانکه دلخواهش بود، نمی توانست (حتی در مقام نخست وزیری) در مصرف منابع مالی کشور آزاد باشد.

به ویژه این که آشکار شده بود: “انگلیسیان هم با بودن مستخدمین امریکایی در ایران موافقت ندارند [در آن هنگام هنوز امریکایی ها در عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی ایران منفور نبوده و پیشینه ای استعماری و مداخله جویانه در ایران نداشتند] و در واقع استخدام آن ها را نتیجه مخالفت ایرانیان با قرارداد وثوق الدوله می دانند و تصور می کنند شاید آنها بتوانند وسیله استقراض از امریکا برای اصلاحات مالیه ما را فراهم کنند. این کار به ضرر سیاست و اقتصاد انگلیسی در ایران تمام می شود. خصوصاً در کار نفت جنوب که امریکایی ها در آن خالی از رقابت با انگلیسیان نمی باشند…” [۳]

بدین ترتیب و با توجه به مشکلات ایجاد شده، هیأت مستشاری مالی امریکایی به تدریج از عرصه مالیه ایران حذف شدند. گام دیگر رضاخان جهت فراهم آوردن مقدمات لازم برای تثبیت قدرت و جایگاهش در عرصه کشور و تضعیف موقعیت قاجارها، مداخله در جریان برگزاری انتخابات دوره پنجم مجلس شورای ملی بود. مجلس بالاخص به خاطر نقشی که می توانست در تأیید قانونی موقعیت رضاخان و نهایتاً خلع قاجارها از سلطنت ایفا کند، سخت مورد توجه و عنایت رضاخان و طرفداران داخلی و خارجی او بود. بدین ترتیب با مداخلات بدون پروای رضاخان و عوامل او به ویژه در شهربانی، وزارت داخله، استانداری ها وغیره و اکثریتی از طرفداران وهواداران رضاخان از شهرهای مختلف به مجلس دوره پنجم راه یافتند.

هر چند پروسه انتخابات مجلس شورای ملی مدت زمانی چند ماه به طول انجامید، اما با مداخلات صورت گرفته، از همان آغاز بسیاری از آگاهان به امور تردیدی نداشتنند که مجلس پنجم را عمداً طرفداران رضاخان اشغال خواهند کرد و با رعب و وحشتی که شهربانی تحت فرمان رضاخان ایجاد خواهد کرد، مخالفان او در مجلس هم کمتر جسارت ابراز عقیده، پیدا خواهند کرد به ویژه این که رضاخان در همان سال ۱۳۰۲ توانست ریاست نظمیه (شهربانی) را از کنترل هیأت نظامی سوئدی (به ریاست وستداهل) خارج ساخته ویکی از وفاداران به خود، سرهنگ محمد درگاهی معروف به محمد چاقو کش را در رأس شهربانی قرار دهد.

در این میان اعلام حکومت جمهوری در ترکیه توسط آتاتورک که تقریباً در آستانه، خروج احمد شاه از ایران و اوایل نخست وزیری رضاخان روی داد، بیش از پیش رضاخان را برای در دست گرفتن قدرت مطلق و براندازی سلسله قاجارها امیدار ساخت. با این احوال رضاخان برای آن که خود را فردی مستقل، وطن پرست و عاری از وابستگی به کشورهای خارجی (بریتانیا) قلمداد کند، طی بیانیه ای مبسوط و با اشاره به تلاش برای توسعه کشور در شوؤن مختلف، هرگونه امکان مداخله کشورهای خارجی در سیاست های ریز و کلان کشور را منتفی دانست، به ویژه این که “از بدو ظهور سردارسپه در صحنه سیاست ایران یعنی از همان اوانی که کودتای سوم حوت (اسفند) ۱۲۹۹ انجام گرفت در نزد کسانی که به اوضاع و احوال سیاست آشنا بوده و در زوایای قضایا مطالعه می کنند و با کمال دقت به اوضاع آینده و گذشته می نگریستند یک سلسله انتشارات و یک سوء ظن شدید و بدبینی نسبت به سردارسپه ایجاد شده بود.

از جمله در اذهان مطلعین و سیاسیون زمزمه هایی آغاز شده بود که سردارسپه با دست اجانب روی کار آمده و بدون اجازه آنها کوچکترین کاری انجام نمی دهد. رفته رفته این موضوع از خواص به عوام هم سرایت کرده و در افکار و اذهان عده ای جایگیر شده بود که سردار سپه بدون اجازه هاوارد مستشار سفارت انگلیسی آب هم نمی خورد. بنابراین لازم بود که سردار سپه بر ضد این انتشارات تظاهراتی بنماید و به مردم وانمود کند که انتشارات و شایعات مزبور خالی از حقیقت بوده است. [۴]

بدین ترتیب رضاخان بر آن بود چنین وانمود سازد که اقدامات او در سطوح مختلف جز در راستای توسعه و تعالی کشور انجام نمی پذیرد. به ویژه این که شهربانی تحت کنترل او که به سرعت حیطه مداخلاتش را در اقصی نقاط کشور گسترانیده بود در راستای تحقق اهداف و خواست های سردارسپه از هیچ اقدام غیر انسانی فروگذار نمی کرد. از جمله مهم ترین این اقدامات ایجاد رعب و وحشت در عرصه سیاسی ـ اجتماعی کشور و تحت تعقیب قراردادن ارباب جراید و مطبوعات و شدت عمل زاید الوصف در برابر نشریات و روزنامه های مخالف رضاخان و ترور و ضرب و شتم، تهدید و از میان برداشتن معارضان و منتقدان حکومت رضاخان در داخل و خارج از مجلس بود.

رضاخان که البته با جلب موافقت و همراهی انگلیسی ها نهایتاً قصد براندازی قاجاریه و صعود بر سریر سلطنت داشت، این طرح خود را به دلایل متعددی مجبور بود، گام به گام و با دستاویز های مختلف اجرا کند. از دیگر اقدامات رضاخان در این راستا و در آستانه مطرح شدن موضوع جمهوری خواهی قلابی او (که آن هم البته گام دیگری برای قبضه کردن نهایی قدرت و حکومت و سلطنت بود) بدست آوردن مقام فرماندهی کل قوا بود، که تا آن هنگام و طبق قانون اساسی مشروطیت بر عهده شخص پادشاه قرار داشت.

در آن مقطع و در شرایط عدم حضور احمد شاه در کشور، برادر و ولیعهد او محمد حسن میرزا برغم تمام فشارها، رعب افکنی ها و واسطه تراشی های رضاخان حاضر نشده بود، مقام فرماندهی کل قوا را به او بدهد. زیرا “ولیعهد دشمنی شدید سردارسپه را با خود احساس نموده خیالات بلند او را که در هوای سلطنت پرواز می کند، نیکو می داند [و آگاهی دارد] که او می خواهد این کار را به صورت قانونی انجام دهد [و بدین ترتیب و در حالیکه] شاه در فرنگستان مشغول انجام خیالات شخصی است، محمد حسن میرزای ولیعهد درتهران مانند مرغی است که در چنگال شهبازی گرفتار شده باشد.” [۵]

در این میان رضاخان برای پیشبرد مقاصد خود و حل مشکلات پیش رو از طریق قانونی و شبه قانونی مجلس مشاوره خصوصی ای از میان افراد مشروحه زیر انتخاب کرد تا راه را به اصطلاح از چاه تشخیص داده و او را در عملی ساختن کمتر هزینه بر اهدافش یاری دهند.

میرزا حسن خان مستوفی الممالک، میرزا حسن خان مشیرالدوله دکتر محمد خان مصدق السلطنه، سید حسن تقی زاده، میرزا حسین خان علاء، یحیی دولت آبادی، مهدی قلی خان هدایت (مخبرالسلطنه) و میرزا محمد علی خان فروغی ذکاءالملک. در حالی که رضاخان هر از چند روز با این هیأت به مشاوره خصوصی و رای زنی می پردازد “انگلیسیان چند مطلب از دولت ایران می خواهند از جمله تمدید مدت امتیاز نفت جنوب معروف به امتیاز دارسی و تمدید مدت امتیاز بانک ایران و انگلیسی معروف به بانک شاهی و پرداخت مبلغ چندمیلیون تومان مخارجی که آنها در ایام جنگ در تأسیس پلیس جنوب کرده اند برای حفظ مؤسسات اقتصادی و منافع سیاسی [خودشان]” و در حالی که در آن مقطع جز رضاخان فرد دیگری حاضر نبود این خواست های اساساً استعماری انگلیسی ها را بپذیرد، رضاخان به آنان شرط می کند که هرگاه صعود نهایی او به سریر سلطنت و عزل قاجارها را تضمین کنند، او این خواسته ها را برآورده خواهد ساخت و “انگلیسیان [هم] به او وعده همراهی می دهند با شرط این که مقاصد آنها را انجام بدهد. او هم از آنها تقاضا می کند او را در رسیدن به اریکه سلطنت همراهی نمایند. زیرا با شاه او ولیعهد نمی تواند کاری بکند و اوقات او باید صرف دفاع از خود بوده باشد. انگلیسیان تقاضای و را می پذیرند به شرط آن که خلع احمد شاه از سلطنت و نصب وی بی خونریزی صورت گیرد و هر چه می شود به توسط مجلس شورای ملی و به صورت قانونی باشد.” [۶]

با این احوال افکار عمومی مردم کشور نسبت به قدرت طلبی ها و تلاش گسترده ای که جهت ایجاد محیطی رعب آور و نهایتاًَ از میان برداشتن حکومت قاجارها و تضعیف موقعیت مجلس انجام می داد، سخت نگران بوده و مخالفت های گوناگونی در قالب برگزاری گردهمایی ها و تظاهرات در تهران بر ضد او صورت می گرفت. در این میان رضاخان جهت اعمال فشار بر مجلس در راستای تحقق اهداف خلاف قاعده خود از هیچ تلاشی فروگذار نمی کرد. پس از پایان کار خزعل در خوزستان اعمال فشار رضاخان بر مجلس و حکومت قاجار افزایش یافت و در حالی که در حضور اعضای مجلس مشاور اش هم یکبار و بدون ملاحظه تصریح کرد که “مرا انگلیسیان سرکار آوردند”، یکی از اعضای همین مجلس مشاوره، دکتر محمد خان مصدق السلطنه ماده ای از قانون اساسی را بیرون کشیده و تفسیر کرد که براساس آن و حتی بدون موافقت شخص پادشاه و ولیعهد او درتهران ـ رضاخان می توانست به مقام مهم و کلیدی فرماندهی کل قوا نایل شود. بدین ترتیب بود که رضاخان نخست وزیر و فرمانده کل قوا شد.

موضوع صعود نهایی رضاخان به سریر سلطنت و انقراض قاجاریه هنوز با موانع قانون اساسی مواجه بود. در این شرایط بود که موضوع پیش کشیدن جمهوری خواهی و تغییر نظام حکومتی ایران از مشروطه سلطنتی به جمهوری از سوی رضاخان و طرفداران او بر سر زبان ها افتاد.

در آن زمان تصور این بود که با تصویب موضوع جمهوری خواهی و تغییر نظام حکومتی ایران به جمهوری از سوی مجلس شورای ملی، نظام مشروطه سلطنتی، عملاً و قانوناً در ایران حذف و شخص رضاخان با صعود به مقام اولین رئیس جمهوری، نهایتاً در راه دیکتاتوری گام خواهد نهاد “انگلیسیان تهران هم بدون ملاحظه این نقشه را تصویب می کنند. یکی آنکه با این نقشه سلطنت احمدشاه به خودی خود منحل می شود بی آنکه کشمکشی را در برداشته باشد، دوم آنکه به این ترتیب از زحمت آینده قانون اساسی ما که نمونه اش را در گذشته دیده اند و نظر مرحمتی به آن ندارند در کارهای سیاسی و اقتصادی که با این مملکت خواهند داشت آسوده می شوند و در قانون اساسی که بعد نوشته شود انگشت خواهند رسانید که اختیارات وسیع کنونی به ملت داده نشود و در مقابل منافع فرض شده آنها سدی نبوده باشد. به علاوه این که تصور می کنند این عنوان جمهوری بی اساس اغفالی خواهد بود برای روس بلشویک، در صورتی که روس ها از این موضوع غافل نیستند. [۷]

بدین ترتیب رضاخان که احساس می کرد از قبل به راه انداختن غائله جمهوری خواهی تقلبی خود خواهد توانست طومار حکومت قاجارها و اساس نظام مشروطه حکومت را در هم بپچید، بدون محابا از این فکر استقبال کرده و طرفداران و هواداران نیروهای نظامی و انتظامی تحت فرمانش در قشون و شهربانی و مجلس نشینان هواخواهش را برای تبلیغ اندیشه برپایی نظام جمهوری حکومت در ایران بسیج کرد. بالاخص این که انگلیسیان هم جهت حمایت از غائله جمهوری خواهی قلابی رضاخان، وعده و وعیدهای صریحی به او داده بودند و بدین ترتیب “زمزمه جمهوری طلبی یکمرتبه به گوش ها می رسد و سردار سپه عاشق مقام سلطنت، فعال جمهوری خواهی می گردد و مستبدین شاه پرست بیش از ملیون جمهوری خواه حقیقی، سنگ جمهوری طلبی را به سینه می زنند و علنی دیده می شود از سفارت انگلیس که تبلیغات جمهوری تراوش می کند.

” اما در مقابل این غائله جمهوری خواهی، مخالفان سردارسپه در مجلس بیرون از مجلس، در مطبوعات و در میان علما و روحانیون از این توطئه جدید که به راه افتاده بود، سخت دچار نگرانی شده مخالفت ها و تظاهرات بالاخص در تهران و برخی دیگر از شهرهای بزرگ کشور گسترش پیدا می کند. رضاخان ضمن تلاش برای همراه ساختن گروه هایی از روشنفکران، اهالی مطبوعات و رجال کشوری با طرح جمهو ری خواهی خود، مبالغ قابل توجهی پول در اختیار طرفدارانش قرار می دهد تا در راستای تحقق این هدف هزینه کنند.

بدین ترتیب از اوایل دی ماه سال ۱۳۰۲ غائله جمهوری خواهی رضاخانی در میان موج گسترده مخالفت ها در گوشه و کنار کشور، آغاز شد و نشریات و روزنامه های طرفدار رضاخان در حمایت از طرح جمهوری خواهی او به مداهنه از سردارسپه و نیز قلمفرسایی پیرامون نظام جمهوری حکومت و مزایای آن پرداخته و در بدگویی از سلطنت قاجاریه از هیچ تلاشی فروگذار نکردند. این در حالی بود که آگاهان به امور در آن روزگار به وضوح می دانستند رضاخان به سودای از میان برداشتن قانون اساسی و سپس صعود به سریر سلطنت و ایجاد حکومت دیکتاتوری است که به یکباره جمهوری خواه شده است و اساساً فرد بی سواد و قدرت طلبی نظیر رضاخان نمی توانست از نظام راستین جمهوری خواهی تبعیت و پشتیبانی کند.

در چنین فضایی هر از چند گاه افرادی از طرفداران رضاخان طی سلسله سخنرانی هایی از طرح جمهوری خواهی او حمایت کرده و رجال و شخصیت های سیاسی و اجتماعی، ارباب مطبوعات جهت پشتیبانی از غائله جمهوری خواهی رضاخان به انحاء گوناگون مورد تطمیع قرار گرفتند و نمایندگانی از مجلس شورای ملی در حمایت از این طرح نطق هایی سر دادند. با این احوال گستره مخالفت ها در میان اقشار مختلف مردم کشور (به ویژه در تهران) با غائله جمهوری خواهی قلابی رضاخان روز به روز گسترش می یافت و حتی اکثریتی از نمایندگان مجلس هم که با تمهیدات و اعمال نفوذ رضاخان و نیروی شهربانی او به مجلس راه یافته بودند، به خاطر فضای حاکم بر کشور، جسارت لازم را برای مخالفت علنی با قانون اساسی مشروطیت و اظهار رأی تمایل رسمی به نظام جمهوری حکومت را در خود احساس نمی کردند.

با این احوال برخی از نمایندگان در داخل مجلس با نوعی بیم و نگرانی از غائله جمهوری خواهی رضاخان حمایت می کردند و گروهی تقریباً ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفره از داخل میدان بهارستان پرچم جمهوری خواهی را برافراشته و با حمایت های شهربانی “بر له جمهوریت سخن هایی می گویند بی آنکه تأثیری در دل ها داشته باشد [و] پیداست که همه بی روح و ساختگی است.

” طرفداران رضاخان به ویژه جهت گرم نگاه داشتن بازار جمهوری خواهی قلابی او، و به مدد پول های هنگفتی که در اختیارشان نهاده شده بود، به برپایی مراسم جشن و پایکوبی مبادرت کرده و دیگران را به حمایت از این طرح قلابی فرا می خواندند. با این احوال شواهد و قراین موجود نشان می داد که رضاخان و طرح جمهوری خواهی او نه در مجلس و نه در میان مردم کشور پشتیبان قابل اعتنایی نداشت و “مخالفین سردارسپه از درباریان، رجال دولت قدیم، روحانیان، تجار و کسبه و حتی عوام الناس که نه معنی مشروطه را به درستی می فهمند و نه معنی جمهوری را با عده ای از متنفذین از نمایندگان مجلس همصدا شده روز به روز بر قدرت آن ها افزوده می شد.” [۸]

چنانکه پیشتر هم ذکر شد رضاخان در شرایط مخالفت عمومی با طرح جمهوری خواهی، عمده تلاش خود را جهت همراه ساختن نمایندگان مجلس با این نقشه به کار بسته و با اعمال نفوذ عاملان او در شهربانی اکثریت قابل توجهی از نمایندگان دوره پنجم، در سلک وفاداران به او درآمده بودند (فراکسیون ۴۰ نفره تجدد تحت رهبری سید محمد تدین و فراکسیون سوسیالیست با حدود ۱۴ عضو و تحت رهبری سلیمان میرزا از هواداران رضاخان در مجلس پنجم بودند).

موافقان رضاخان که تردیدی نداشتند مجلس پنجم قبل از نوروز سال ۱۳۰۳ طرح پاورپوینت کامل جمهوری رضاخانی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint را از تصویب خواهد گذرانید “حتی برای عیدی دادن روز عید نوروز رئیس جمهور [رضاخان] هم پیش بینی کرده مقداری سکه های طلا و نقره به نام جمهوری که قبلاً ضرب شده بود تهیه و تدارک دیده بودند.” اما پیش بینی و خواسته رضاخان و طرفدارانش به ویژه به خاطر راه یافتن اقلیتی مستقل و وطن پرست از مخالفان رضاخان، که آیت الله سید حسن مدرس آنان را رهبری می کرد، با مشکلاتی جدی مواجه شد. سید حسن مدرس تقریباً از جلسه سوم مجلس و در حالی که از طرح جمهوری خواهی رضاخان و سوداهایی که در سر می پروانید، اطلاع داشت، به مخالفت با نقشه های وی پرداخت. در بخش هایی از نطق های مدرس در این راستا چنین می خوانیم: “.. مجلس از اول باید خود را معرفی بکند وعقیده من این است که این انتخابات از روی فشار بوده. .. و از روی فشار شده و از روی اختیار نشده است… و آن شخص که روی این کرسی نشیند غصب است، اما مدرک هر کس شبهه ای دارد تشریف ببرد به شعبه و این دوسیه ها را ببیند. .. مثلاً در قمشه ما سی نفر را تبعید کردند کسی به دادشان نرسید.

این انتخابات، انتخابات ملی نیست، این عقیده من است..” مدرس به ویژه تلاش می کرد از تأیید و تصویب نمایندگانی که با اعمال فشار و دخالت های رضاخان به مجلس راه یافته بودند، جلوگیری کرده و نهایتاً مانع از رأی گیری و تصویب طرح جمهوری خواهی قلابی رضاخان شود. اما در حالی که مخالفت مدرس با نمایندگان طرفدار رضاخان ادامه داشت، واقعه ای پیش آمد که جو عمومی داخل و خارج مجلس را باز هم به نفع مخالفان جمهوری خواهی تغییر داد و آن سیلی خوردن سید حسن مدرس به تحریک سید محمد تدین و توسط دکتر حسین بهرامی (احیاءالسلطنه) در صحن علنی مجلس بود که خبر آن به سرعت نقل محافل سیاسی و اجتماعی تهران و دیگر شهرهای کشور شد و “همین کشیده [سیلی] هم باعث شد که مردم به مجلس ریخته بر علیه جمهوری قیام نمایند.”

در روز ۲۸ اسفند ۱۳۰۲ با زمینه سازی و تمهیدات رضاخان و شهربانی دستجاتی از به اصطلاح طرفداران جمهوری وارد میدان بهارستان شده و با برپایی تظاهرات در صدد برآمدند نمایندگان مجلس را برای تصویب خلع قاجار و برقراری حکومت جمهوری در ایران تحت فشار قرار دهند و رؤسا و مدیران بسیاری از وزارت خانه و دوایر دولتی و حکومتی را به اجبار به حضور رضاخان برده و چنین وانمود کردند که این گروه همراه با کارکنان داویرشان طرفداران جمهوری هستند “به علاوه دفتری در هر وزارت خانه باز شد که کلیه اعضاء مجبور بودند به نام جمهوری خواهان نام خود را در آن دفتر ثبت نمایند” در همان روز ۲۸ اسفند کلیه مؤسسات دولتی را تعطیل کرده و به کارکنانشان دستور دادند در تظاهرات به اصطلاح جمهوری خواهی شرکت کنند.

اما در همان زمان تظاهرات بزرگی از سوی اقشار گسترده مردم عمدتاً در داخل و اطراف مسجد شاه تهران برقرار بود که جمعیتی بیش از هشت هزار نفر در آن شرکت داشتند. در این حرکت بالاخص علما و روحانیون مخالف جمهوری خواهی رضاخانی نقش قابل توجه و درجه اولی بر عهده داشتند “رفته رفته صدای سیلی هم که به صورت مدرس خورده بود طنین انداز شد و مانند رعد در تمام فضای تهران پیچید و در تمام محافل و مجالس اظهار تنفر نسبت به جمهوری می شد. مردم نسبت به این حرکت قبیح که به مدرس اعما