پاورپوینت کامل جمعیت های خیریه تبریز دستاورد انقلاب مشروطه ۹۹ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل جمعیت های خیریه تبریز دستاورد انقلاب مشروطه ۹۹ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۹ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل جمعیت های خیریه تبریز دستاورد انقلاب مشروطه ۹۹ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل جمعیت های خیریه تبریز دستاورد انقلاب مشروطه ۹۹ اسلاید در PowerPoint :

غلامرضا درکتانیان کارشناس بررسی و برنامه ریزی اسناد و مدارک سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران

انقلاب مشروطه رویداد عظیمی بود که در ایران اواخر دوره قاجار به وقوع پیوست و اثرات دیرپایی را از نظر سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و… بر آن جامعه به جا گذاشت. این انقلاب را می توان نقطه عطفی در کل تاریخ این سرزمین به شمار آورد که طی آن مردم ستمدیده ایران برای محدود کردن قدرت مطلقه پادشاهان به پاخاسته، استبداد را به زانو درآورده و مشروطه را برقرار نمودند که در این جریان سهم آذربایجان خصوصاً تبریز تعیین کننده بود.

این انقلاب یکی از مهم ترین انقلاب های خاورمیانه بوده و همانند انقلاب روسیه، چین و مکزیک جزئی از نهضت جهانی انقلاب در اوایل قرن بیستم به شمار می رود. این نهضت در واقع جنبشی بود ملی و مردمی که بر اثر سالها نابسامانی و ناامنی و فشار فقر و محرومیت توده های محروم در برابر فساد حکومت و خودکامگی و آزمندی بسیاری از حکمرانان دوران استبداد پدید آمد و با رهبری و مبارزه پی گیر شماری از پیشوایان مذهبی و آزادی خواهان راستین به خصوص در تهران، تبریز، رشت، اصفهان و شیراز شکل گرفت.

از اثرات اجتماعی این انقلاب که کمتر به آن توجه شده شکل گیری و رشد جمعیتهای خیریه با اهداف متعالی انجام امور عام المنفعه، کمک به هم نوع و دستگیری از مستمندان و فقرا به خصوص در مواقع بروز بحران های سیاسی و اجتماعی آن زمان بود. در این مقاله تلاش شده با نگرشی تازه به این رویداد مهم تاریخی فعالیتهای اجتماعی مردم تبریز که منجر به شکل گیری جمعیتهای خیریه متعددی در آن شهر شده بود، معرفی و مورد بررسی واقع گردد.

در دوره مشروطیت در کلیه محله های تبریز انجمن محلات تشکیل شده بود که در این انجمنها علاوه بر مسائل سیاسی به امور اجتماعی از جمله انجام امور خیریه و عام المنفعه توجه نموده و از مستمندان محل خود دستگیری می نمودند. حتی ارامنه تبریز نیز در آن زمان انجمن امدادیه ارامنه آذربایجان را تأسیس کرده بودند.

این توجه افراد خیر به امور خیریه در دوره استبداد محمدعلی شاه که تبریز درگیر جنگ بود و مدت یازده ماه در محاصره به سر می برد، واقعاً برای مردم که از لحاظ آذوقه در مضیقه قرار گرفته و امراض ناشی از کمبود مواد غذایی بیداد می کرد، خیلی مؤثر واقع شد و در آن زمان مؤسسه خیریه دارلعجزه و خیریه های دیگر به مقتضای زمان و نیاز جامعه آن روز با توجه به ضعف دولت و دست به دست گشتن سریع قدرت، پا به عرصه وجود نهادند.

در دوره پهلوی اول، تأسیس جمعیت شیر و خورشید سرخ تبریز، بنگاه حمایت از زندانیان و انجمن خیریه و محلی لیل آباد، فعالیتهای خیریه ادامه پیدا کرد، اما بعد از شهریور ۱۳۲۰ش و اشغال خاک ایران توسط قوای بیگانه و متعاقب آن جریان حکومت پوشالی دموکراتهای آذربایجان به سرکردگی پیشه وری، باعث توجه بیشتر دولت از یک طرف و روحانیون و نهاد مذهبی از طرف دیگر به مردم شد و جهت آن نگرانی از نفوذ کمونیسم و اشاعه مرام اشتراکی در منطقه بود و در واقع از سال ۱۳۲۶ و ۱۳۲۷ش به بعد جمعیتهای خیریه زیادی در تبریز تأسیس شد که بیشتر آنها ثبت شده و به صورت رسمی فعالیت می کردند.

دولت نیز برای کسب موقعیت اجتماعی، اقداماتی در این زمینه انجام داد و در مواقعی که درگیر جنگ و تفرقه و ضعف حکومت نبود، هم خود جمعیت خیریه تشکیل داده و هم به جمعیتهای خیریه نظارت کرده و ضمن کنترل، به آنها کمک می کرد. کنترل دولت از طریق شهربانی و ساواک صورت می گرفت. وجود حکومت استبدادی و نگرانی ناشی از سیاسی شدن این جمعیت ها و تشکلهای مردمی ـ مخصوصاً در اواخر دوره پهلوی دوم ـ باعث می شد که دولت نظارت بیشتری بر فعالیت این جمعیت ها داشته باشد و این در حالی بود که عدم مداخله در امور سیاسی از اصول و برنامه های جمعیتهای مورد بررسی بود.

این مقاله با هدف ارزشمند ارتقاء روحیه خیرخواهی و نوع دوستی در بین مردم تنظیم شده، جمعیتهای خیریه تبریز را در چهار بخش شامل: ۱ـ جمعیتهای خیریه رسمی مردمی ۲ـ بنگاهها و جمعیتهای خیریه دولتی ۳ـ هیأتهای خیریه غیررسمی ۴ـ جمعیت خیریه بین المللی شیر و خورشید سرخ تبریز وابسته به صلیب سرخ جهانی؛ بررسی نموده است.

این اثر از آن رو که به صورت دقیق چگونگی شکل گیری، عملکرد، ساختار و تأثیر نهاد مذهبی، نقش تجار و دولت در ترغیب و تشویق مردم در امر مشارکت از طریق پرداخت اعانه به این جمعیتها را با تکیه بر اسناد منتشر نشده مورد بحث و بررسی قرار می دهد، حائز اهمیت و درخور مطالعه است.

پیشینه ای مختصر در مورد انجام امور خیریه در ایران

اقوام آریانژاد، خاصه ایرانیان از جمله ملل قدیم به شمار می آیند که به پیروی از کیش و آیین خود به انجام کارهای نیک چون آبادانی و دستگیری مستمندان توجه بسیار داشته و در زمینه امور خیریه طبعاً دارای نذورات و موقوفات بسیاری برای نگهداری معابد و آتشکده های خود بوده اند.تفکر نیک اندیشی و خیرخواهی در تعالیم زرتشت به آنها آموخته بود که یک دهم درآمد خود را صرف «داد و دهش»، خیرات و کمک به فقرا نمایند.

اسلام به عنوان آخرین و کامل ترین آئین الهی، با نگاهی جدی و قاطع به این امر نگریسته است. آیات فراوان در خصوص اثرات وضعی و پاداش اخروی امور خیریه در قرآن مجید تأییدی است بر این مطلب و روایات ائمه اطهار علیهم السلام نیز تأکیدی بر انجام این امور است.[۱]

بر اساس قرآن و فرمانهای پیامبر که از طریق سنت به سمع همگان می رسید، ضوابط انسانی در قلمرو حکومت اسلامی در برابر قشرهای تحت فشار حاکم بود. از جمله این فرمانها پذیرفتن یتیمان بود. چنانکه در شهرهای مختلف ایران دوره نخستین اسلامی کودکان یتیم را در خانه های مخصوص اطعام و نگهداری می کردند، به یاد اینکه حضرت محمد(ص) یتیم بوده است و دیگر اینکه مستمندان به طور منظم اطعام می شدند. بنابراین در طول قرون وسطی در اسلام تأمین رفاه و برقراری همکایهای اجتماعی وجود داشته است.[۲]

در دوره قاجار حس تعاون و همدردی و دستگیری از بینوایان در میان توده مردم به حد کمال وجود داشت و این حس موجب آن شده بود که در رژیم خشن استبدادی قاجاریه و در عصری که هیچ گونه سازمان و تشکیلات عام المنفعه وجود نداشت مردم خود به یاری یکدیگر بشتابند.[۳]

منطقه زرخیز آذربایجان به خصوص شهر قدیمی تبریز از قرنها پیش شاهراه تجارتی بین ایران و اروپا از طریق اسلامبول، قفقاز و پترزبورگ بود. روی همین اصل تجار تبریزی هم از جنبه اعتقادی و ارتباط محکم با روحانیون و پیاده کردن سفارش بزرگان دین و هم به جهت ارتباط با کشورهای مختلف اروپایی از فعالیتهای اجتماعی آنان بیش از سایر هم میهنان آگاهی داشتند. [۴] این آگاهی باعث شده بود که در انقلاب مشروطه هر کدام از محله های تبریز انجمن محلی و خیریه داشته باشند.این انجمنها غیررسمی و فصلی بود که به طور موقت در پاییز هر سال جهت تهیه زغال برای تأمین سوخت زمستانی و تهیه پوشاک فقرا در مساجد و یا منازل اعضا و معتمدین محل تشکیل می شد.

پس از پایان دوره استبداد و رفع محاصره تبریز توسط محمدعلی شاه؛ آرامشی در اوضاع پدید آمد. ولی بی کاری و کسادی بازار و رکود داد و ستد باعث شده بود که طبقات پایین سخت در مضیقه بیفتند. لذا عده ای از بازرگانان نوع دوست تبریزی با همکاری اجلال الملک نایب الایاله وقت، انجمنی در عمارت ایالتی تشکیل داده، جمعی را به عنوان هیأت عامله خیریه انتخاب می نمایند که با جمع آوری اعانه در رفاه حال مستمندان معلول و یتیمان بی سرپرست بکوشند. این انجمن اولین اقدامی که جهت انجام امور خیریه و کمک به مستمندان می کند تأسیس دارالعجزه در سال ۱۳۲۷ق می باشد که در آنجا عده ای از بینوایان و معلولین بی سرپرست نگهداری می شدند.

با رسیدن خبر تأسیس دارالعجزه، انجمنهای ایرانی در خارج کشور از جمله انجمن سعادت اسلامبول، انجمن مساوات قفقاز و مردم سایر شهرهای ایران، اعانه های فراوانی به دارالعجزه ارسال کردند. پس از آرامش اوضاع و بهبود وضع مردم با شروع جنگ جهانی اول در سال ۱۳۳۲ق (۱۹۱۴م) وضع روستائیان آذربایجان نیز در اثر فروش محصولات کشاورزی به روسها که با آلمان درگیر جنگ بودند، خوب شده و فعالیت دارالعجزه راکد ماند. [۵]

کلیات

انجمنها و مراکز خیریه مؤسسات عام المنفعه ای هستند که به منظور ارائه خدمات به افراد جامعه در زمینه های گوناگون از قبیل خدمات بهداشتی و درمانی، خدمات رفاهی و فرهنگی پا به عرصه حیات می گذارند. وجود این مراکز، تعداد و موضوع فعالیت آنها محک و معیاری برای ثبوت یا نفی عدالت اجتماعی در جامعه است. بدین معنا که این مراکز، زمانی پا به عرصه فعالیت می گذارند که عدالت در اجتماع با عملکرد ناقص و برنامه های ضعیف، کم رنگ یا مخدوش شده باشد و دولت نتواند به وظیفه خود در برابر یکایک افراد جامعه به ویژه قشر ضعیف عمل کند. در این مقطع زمانی است که عده ای از نوع دوستان خیر جامعه به منظور ارائه خدمات به همنوعان خود، تشکیلاتی را بدین منظور پدید می آورند تا راهگشایی برای خدمت باشند. [۶]

تأسیس و ایجاد این انجمنها و مراکز خیریه در جامعه اسلامی ما، خصوصیت و رنگ و بویی خاص دارد و مولای متقیان امیر مؤمنان علی(ع) چه زیبا در این باره می فرماید: «ما احسن تواضع الاغنیاء الفقراء طلبا لما عندالله و احسن منه تیه الفقراء علی الاغنیاء و اتکالا علی الله…» «چه نیکوست فروتنی توانگران در برابر مستمندان برای به دست آوردن آنچه نزد خداست و نیکوتر از آن، بزرگ منشی مستمندان به اعتماد خدا برابر اغنیاست.» [۷]

نقش روحانیون در تقویت جمعیتهای خیریه تبریز

روحانیت معظم همیشه در انجام امور خیریه و دستگیری از مستمندان در صف اول قرار داشته و مورد اعتماد تجار و مردم از یک طرف و دولت از طرف دیگر بوده است. به موجب احکام شرع رسیدگی به فقرا و مستمندان بخشی از وظایف شرعی روحانیت و مراجع تقلید محسوب می شود و روحانیون ضمن تقسیم خمس، زکات، سهم امام و سهم سادات در مصارف دینی، بخشی از آن را با کسب مجوز از مجتهدین اعلم زمان، صرف امور خیریه می کنند. از آنجایی که امور خیریه به لحاظ داشتن خاستگاه دینی و تأیید و سفارش مذهب به گونه ای است که تحصیل رضا و ثواب الهی به شکلی کاملاً نهادینه شده مدنظر مرتبطین با آن می باشد، اثر بخشی کاملاً گسترده تری دارد.

واقعه شهریور ۱۳۲۰ش و جریان های پس از آن در دوره پیشه وری باعث شد که علمای تبریز به خاطر جلوگیری از رشد کمونیسم و مرام اشتراکی، تجارو مردم را تشویق نموده که جمعیتهای خیریه را توسعه دهند. البته خود علما نیز در آن جمعیتها به صورت فعال شرکت می کردند.

نقش تجار در تشکیل جمعیتهای خیریه تبریز

تجار در همه زمانها مخصوصاً در دوره بین انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی در زمینه امور خیریه و پرداخت کمک و اعانه پیشقدم بودند. این کار برای آنها هم جنبه اعتقادی، هم جنبه اعتباری داشته و حضور آنها در انجمن های خیریه، بیشتر پاسخ آنان به توقع و انتظار عمومی بود.[۸]، تجار تبریز به جهت اعتقاد مذهبی قوی و ارتباط محکم با نهاد مذهبی، در انجام امور خیریه پیشقدم بوده و با حضور خود در حرکتهای اجتماعی و عام المنفعه با صرف مبالغ قابل توجه در این راه نقش مهمی ایفا کرده و این حرکت را که در دوره مشروطیت در تبریز تشدید شده بود، ادامه دادند.

جمعیتهای خیریه مردمی رسمی

در اواخر جنگ جهانی اول به جهت بروز قحطی جهانی که شهرهای ایران به خصوص تبریز نیز از آن متأثر شد و بر اثر گرسنگی و شیوع امراض ناشی از کمبود مواد غذایی و بیماریهای عفونی که موجب مرگ عده زیادی از فقرا و اطفال مستمند گردید، نیکوکاران و سرمایه داران تبریز دوباره دور هم جمع شده و با جمع آوری اعانه، در اوایل محرم سال ۱۳۳۵ق دارالعجزه را تأسیس کردند و اساسنامه ای در هشت ماده برای آن تنظیم نمودند. [۹] این اساسنامه در واقع اولین اساسنامه جمعیتهای خیریه تبریز بود.در سال ۱۲۹۹ش دارالعجزه به دو بخش دارالعجزه مخصوص سالخوردگان و معلولیت و دارالتربیه ویژه یتیمان بی سرپرست تقسیم شد. [۱۰]

در سال ۱۳۱۹ش اداره ثبت مؤسسات تبریز، به منظور ثبت مؤسسات و شرکتها بر اساس قانون تجارت مصوب سال ۱۳۱۱ش تأسیس شد و اولین مؤسسه ای که ثبت کرد مؤسسه پرورشگاه و تیمارستان شهر تبریز (دارالعجزه و دارالتربیه سابق) بود که با شماره یک ثبت شد. این مؤسسه با هدف کمک به بینوایان و یتیمان و دیوانگان شهر تبریز در محله دمشقیه، بر اساس اساسنامه ای که در ۳۲ ماده تنظیم شده بود به کار خود ادامه داد. در سال ۱۳۵۱ش این مؤسسه دوباره اساسنامه خود را اصلاح نموده و به مؤسسه خیریه تبریز تغییر نام یافت. [۱۱]

از دیگر جمعیتهای خیریه مردمی می توان به بنگاه حمایت زندانیان تبریز اشاره کرد که در سال ۱۳۰۶ش با الگوبرداری از انجمنهای خیریه دوره مشروطیت با هدف حمایت از خانواده های زندانیان تأسیس شده بود. مرحوم محمد نخجوانی با تأسیس این خیریه بارقه امید را در کومه سرد خانواده های زندانیان روشن نموده و با این تدبیر نگاه مردم را متوجه این قشر آسیب دیده اجتماع نمود. [۱۲] این جمعیت در شهریور ۱۳۲۰ تعطیل شده و دوباره در سال ۱۳۴۴ش به صورت رسمی تأسیس گردید. [۱۳]

انجمن محلی و خیریه لیل آباد

در سال ۱۳۰۸ با همت میرزا حسین واعظ و اهالی محله لیل آباد تأسیس شد. در ابتدا به صورت فعلی اقدام به کمک به مستمندان محله می کردند تا اینکه در سال ۱۳۳۴ش امور خیریه محله را تحت سازمان و تشکیلات منظمی درآورده و پس از تنظیم اساسنامه به ثبت رساندند. [۱۴]

جمع خیریه تبریز

در مهرماه ۱۳۲۲ش تأسیس شده و در تیرماه سال بعد به شماره ۲ ثبت شد. این جمع با اجازه شرعی حضرت آیت الله آقا سید ابوالحسن اصفهانی تشکیل شده بود و کلیه امور خیریه مجمع مطابق قوانین شرع انجام می شد. هدف اصلی این مجمع ایجاد کارگاه برای اشتغال افراد مستأصل و مستمند بود. اساسنامه این مجمع توسط علمای بزرگ تبریز تصدیق و مهر شده و تجار نیز آن را امضا نموده بودند. [۱۵]

جمعیت خیریه راسته کوچه

در سال ۱۳۲۶ش در محله راسته کوچه تبریز تأسیس شد. [۱۶]این جمعیت با اجازه کتبی مراجع تقلید تشکیل شده و آیت الله میرزا مهدی انگجی از مؤسسین آن بودند. این جمعیت با داشتن دبستانهای حرفه ای مخصوص پسران و دختران، کمک های خوبی در آموزش دختران و پسران بی بضاعت نموده بود. [۱۷]

جمعیت خیریه محله نوبر

در سال ۱۳۲۶ش تأسیس شد و در سال ۱۳۳۱ش ثبت گردید. هدف این جمعیت در زمینه «تهیه وسایل تحصیل و آموزش صنعت برای اطفال یتیم و بی بضاعت محله نوبر»، «تأمین وسایل بهداشت برای بیماران بی چیز محله» و «اعطای مساعدت های نقدی و جنسی به مستمندان محله» متمرکز بود. این جمعیت شعبی تأسیس نموده به نام های هیأت خیریه دارالایتام و هیأت خیریه عیادت از بیمار که این شعب فعالیتهای خیریه ای در سطح یک جمعیت انجام می دادند. این جمعیت همچنین در انجام مأموریت خود در قسمت تحصیلی و صنعتی دو باب مدرسه پسرانه و دخترانه داشت. [۱۸]

بنگاه نیکوکاری

با هدف تأسیس بیمارستان و اداره امور آن و انجام امور خیریه توسط تعدادی از تجار در سال ۱۳۳۷ش در خیابان ششگلان تأسیس شد. [۱۹]

جمعیت حمایت از معلولین

در خردادماه ۱۳۳۸ش به وسیله سرتیپ علی اصغر مهرداد سرپرست وقت شهربانیهای آذربایجان و چند نفر از تجار و معتمدین سرشناس در دبستان کر و لال ها و نابینایان، به منظور حمایت از معلولین (کر و لال و کور) و