پاورپوینت کامل طومارِ گواهینامه حج از سده نهم هجری در موزه بریتانیا ۷۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل طومارِ گواهینامه حج از سده نهم هجری در موزه بریتانیا ۷۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل طومارِ گواهینامه حج از سده نهم هجری در موزه بریتانیا ۷۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل طومارِ گواهینامه حج از سده نهم هجری در موزه بریتانیا ۷۰ اسلاید در PowerPoint :

گواهی‌نامه‌های حج اسنادی بوده‌اند که در گذشته با هدف تصدیق و گواهی حج‌گزاری و ادای مناسک مختلف آن، برای برخی اشخاص صادر می‌شده‌اند. این گواهی‌نامه‌ها معمولاً به شکل طومارهایی حاوی نقاشی‌ها و نگاره‌هایی از مساجد و اماکن مقدس حرمین شریفین بوده‌اند که نمونه‌های کهنی از آنها باقی مانده است. از مشهورترین و جالب‌ترین این طومارها، نمونه موجود در موزه بریتانیا از سده نهم هجری است که با کتیبه‌ها و نقاشی‌های زیبایی تزئین یافته است. در این نوشتار به معرفی و توصیف دقیق طومار و کتیبه‌ها و نقاشی‌های به‌کار رفته در آن پرداخته شده است. بر اساس این بررسی می‌توان گفت که طومار مورد نظر، سند تاریخی مهمی است که در آن، اماکن مقدس مرتبط با حج و حرمین شریفین، گاه با واقع‌گرایی نسبی، و گاه به صورت نمادین، نمایش داده شده است.

چکیده: گواهی‌نامه‌های حج اسنادی بوده‌اند که در گذشته با هدف تصدیق و گواهی حج‌گزاری و ادای مناسک مختلف آن، برای برخی اشخاص صادر می‌شده‌اند. این گواهی‌نامه‌ها معمولاً به شکل طومارهایی حاوی نقاشی‌ها و نگاره‌هایی از مساجد و اماکن مقدس حرمین شریفین بوده‌اند که نمونه‌های کهنی از آنها باقی مانده است. از مشهورترین و جالب‌ترین این طومارها، نمونه موجود در موزه بریتانیا از سده نهم هجری است که با کتیبه‌ها و نقاشی‌های زیبایی تزئین یافته است. در این نوشتار به معرفی و توصیف دقیق طومار و کتیبه‌ها و نقاشی‌های به‌کار رفته در آن پرداخته شده است. بر اساس این بررسی می‌توان گفت که طومار مورد نظر، سند تاریخی مهمی است که در آن، اماکن مقدس مرتبط با حج و حرمین شریفین، گاه با واقع‌گرایی نسبی، و گاه به صورت نمادین، نمایش داده شده است.

مقدمه

گواهی‌نامه‌های حج اسنادی قانونی بوده‌اند که به عنوان گواهی‌نامه و شهادت‌نامه برای یک شخص، مبنی بر ادای مناسک حج و عمره و اعمال مختلف آن ـ اغلب به صورت نیابتی برای شخص دیگری ـ تهیه می‌شده‌اند. نمونه‌های کهن و قدیمی باقی‌مانده از این گواهی‌نامه‌ها، معمولاً به صورت طومارهای خطی، و نمونه‌های جدیدتر آنها به صورت یک یا چند برگ خطی و البته نمونه‌هایی نیز به صورت چاپی از دوره معاصر باقی مانده‌اند. این گواهینامه‌ها معمولاً حاوی نقاشی‌ها و نگاره‌های هنری زیبایی از مسجدالحرام، مسجدالنبی و دیگر مشاعر و اماکن مقدس حج و حرمین، و گاه حاوی نقاشی‌هایی از سایر مکان‌های مقدس مسلمانان، همچون مسجدالاقصی یا بارگاه‌های امامان شیعه (ع) بوده‌اند.

به‌نظر می‌رسد، به‌جز مقاله مفصل و ارزشمند آقای اولریش مارزولف درباره یک طومار زیارتیِ شیعیِ چاپ سنگی که در ضمن آن، نمونه‌های دیگری از گواهی‌نامه‌های حج نیز معرفی شده است ۱، هیچ پژوهش جدی و مفصل دیگری به زبان فارسی در این زمینه وجود نداشته باشد (یا اینکه لااقل نگارنده این سطور از وجود چنین پژوهشی اطلاع ندارد).

خوشبختانه، مجموعه قابل توجهی از طومارهای گواهینامه حج از دوره سلجوقی و ایوبی باقی مانده است که در حال حاضر در موزه هنر ترک و اسلام در استانبول نگهداری می‌شود. این طومارها بخشی از اسناد تاریخی ارزشمندی است که درون گنبد معروف به «قبه الخزنه» در میان صحن جامع اموی دمشق شناسایی شده و حاکمان عثمانی، آنها را در سال ۱۸۹۳ میلادی به استانبول منتقل کرده‌اند. یک نمونه از این طومارها که یک گواهی‌نامه عمره نیابتی از سال ۶۰۲ (؟) هجری قمری است، در حال حاضر در موزه هنر ترک و اسلام به نمایش گذاشته شده است.

از سده نهم هجری نمونه‌های منحصر به‌فرد دیگری از طومارهای حج باقی مانده که مشهورترین آنها، طومار موجود در موزه بریتانیا و مورخ ۸۳۶ق / ۱۴۳۳م است و ما در این نوشتار به معرفی و توصیف آن خواهیم پرداخت. نمونه جالب و ارزشمند دیگر، طومار مورخ ۸۳۷ق / ۱۴۳۴م است که در حال حاضر در موزه هنر اسلامی در دوحه ـ پایتخت قطر ـ نگهداری می‌شود.

یک نمونه هنری زیبا از طومارهای حج، از نیمه سده دهم هجری، به عنوان یک نسخه خطی به شماره

H 1812

در کتابخانه کاخ موزه توپقاپو در استانبول نگهداری می‌شود و به نام «حج وکالت‌نامه‌سی» (

Hac Vek

letn

mesi

، به معنی گواهی‌نامه حج) شناخته می‌شود. این طومار در سال ۹۵۱ق / ۱۵۴۴م برای «شِهزاده محمد» (

ehzade Mehmed

) تهیه شده و حاوی بیش از بیست تصویر از مساجد مقدس و مکان‌های زیارتی حرمین شریفین است.

از سده ۱۸ میلادی، نمونه

‎

هایی از طومارهای زیارتی با تصاویر بارگاه‌های امامان شیعه (ع) وجود دارد که یک نمونه مشهور آنها، موسوم به طومار «نیبور»، در موزه ملی دانمارک نگهداری می‌شود. نمونه دیگر، طومار متعلق به «سید محمد چشتی» است که اخیراً در موزه آقاخان در تورنتو معرفی شده است. طومار زیارتی چاپ سنگی موجود در یک مجموعه شخصی در کی‌لوآی (

Kailua

) هاوایی را ـ که مارزولف در مقاله خود معرفی کرده است ـ باید نمونه ارزشمندی از یک طومار شیعی متأخر از دوره قاجار به شمار آورد.

معرفی و توصیف طومار حج موجود در موزه بریتانیا

طومارِ حج موجود در موزه بریتانیا به شماره

Add. 27566

، از کهن‌ترین و زیباترین طومارها و گواهی‌نامه‌های حج به شمار می‌آید که از نیمه نخست سده نهم هجری به دست ما رسیده است. این طومار ۲۱۲ سانتی‌متری، شامل چندین کتیبه، نقشه و طرح هنری است که ترتیب قرار گرفتن و دیدن آنها، از بالا به پایین است.

این گواهی‌نامه متعلق به شخصی به نام «میمونه بنت محمد بن عبدالله الزردالی» است که نگارنده این سطور اطلاعی درباره وی به دست نیاورده است. اما نسبتِ «زردالی» وی، که گویا نام نسبت به شهر «زرالده» در استان الجزائر در کشور الجزائر است، تعلق این گواهی‌نامه را به ناحیه مغرب اسلامی می‌رساند.

متن عربی موجود در پایان طومار، نشان‌دهنده آن است که شخص یاد شده، در سال ۸۳۶ق / ۱۴۳۳م، مناسک حج خود را به‌جا آورده است. جزئیات حج‌گزاری وی در این متن، شامل طواف و نماز پشت مقام ابراهیم (ع)، تضرّع به درگاه خدا در مُلتَزَم، سعی میان صفا و مروه، وقوف در عرفات و در پایان نیز زیارت رسول خدا (ص) بیان شده است.

حاشیه طرفین طومار، مجدول به دو نوار قرمز رنگ (از بیرون) و دو نوار نارنجی رنگ (از داخل) است. بخش‌های مختلف طومار، شامل کتیبه‌ها، طرح‌ها و نقشه‌ها، با نوارهایی در عرضِ طومار از یکدیگر تفکیک شده است. به طور کلی می‌توان برای طومار نُه بخش اصلی تشخیص داد که در ادامه، شرح جزئیات آنها بیان می‌گردد:

۱- نخستین بخش طومار (از بالا)، شامل کتیبه‌ای حاوی آیه شریفه «بسمله» به خط طلایی رنگ است که حروف آن به سمت بالا کشیده شده و چندین خط موازی به وجود آورده است. در پایین آن، یک قاب تزئینی وجود دارد که در میان آن، عبارت «لا اله الا الله محمد رسول الله» بر زمینه‌ای طلایی رنگ نوشته شده است.

۲- بخش دوم، شامل کتیبه‌ای به قلم درشت حاوی آیه «انّا فتحنا لک فتحاً مبیناً» (سوره فتح، آیه ۱) است که به خط ثلث و به رنگ طلایی، به گونه‌ای نوشته شده که در لابه‌لای آن جزئیات سرزمین عرفات ـ به شکل تقریباً نمادین ـ نمایش داده شده است. بدین ترتیب که حروف «الف» و «لام» در آیه فوق، به سمت بالا کشیده شده و سه نوار دو شاخه را به وجود آورده است که از پایین به بالا، عرض آنها افزایش می‌

‎

یابد و هر دو شاخه از هر نوار، یکدیگر را در میانه قطع می‌کنند و شکل ضرب‌دری به وجود می‌آورند.

فضای میان این سه نوار، با کتیبه طلایی رنگی به قلم کوچک‌تر، به دو پاره تقسیم شده و خود این کتیبه نیز از دو بخش تشکیل شده است. درون کتیبه، بخشی از آیه ۱۹۸ سوره بقره، که حاوی اشاره قرآنی به «عرفات» و «مشعر حرام» است، به چشم می‌خورد. بدین ترتیب که در بخش راست کتیبه، عبارت «فإذا أفضتم من عرفاتٍ» و در بخش چپ کتیبه، عبارت «فاذکروا الله عند المشعر الحرام» نوشته شده است.

در پایین همین کتیبه و حد فاصل نوارها، دو طرح محرابی شکل با زمینه قرمز رنگ اجرا شده است که طرح سمت راست، با عنوان «مسجد مزدلفه» و طرح سمت چپ، با عنوان «مسجد خیف» معرفی شده است. در فضای فوقانی کتیبه نیز جزئیات دیگر سرزمین عرفات به صورت اشکال نمادین نمایش داده شده است.

در بالای نوار میانیِ امتداد یافته از «الف و لام» کتیبه بزرگ‌تر، یک دایره طلایی رنگ ناقص که بیشتر یک هلال قطور شبیه است، رسم شده و به عنوان کوه عرفات معرفی شده است. بالای این دایره یک طرح محرابی شکل طلایی رنگ وجود دارد که ظاهراً به عنوان گنبد «آدم» معرفی شده و هر یک از در طرفین آن دو علم سیاه رنگ به چشم می‌خورد.

در فضای طرفین این بنا، دو گنبد یا بنای دیگر به شکلِ میلِ ایستاده با رأسِ مثلثی شکل رسم شده که بنای سمت چپ به عنوان «بیت آدم علیه السلام» معرفی شده و بنای راست چپ که احتمالاً نماد مسجد نمره است. در طرفین هلال یا دایره‌ای که به عنوان نماد کوه عرفات در نظر گرفته شده، دو میل بلند به چشم می‌خورد که به عنوان «بین العالمین» (بین العلمین؟) معرفی شده است و احتمالاً در اینجا، نمادی برای میلین یا دو میل نشان‌دهنده محدوده زمین عرفات است که در نگاره‌های عرفات در نسخه‌های خطی فتوح الحرمین نیز به چشم می‌خورد.

۳- بخش بعدی طومار، شامل دو نوار باریک در راستای عرض طومار است. نوار اول با چهار ستون نارنجی رنگ در عرض نوار، به پنج قسمت تقسیم شده است. ستون اول در سمت راست که دارای دو نوار قرمز رنگ در حاشیه آن است، به عنوان نماد «مسجد عقبه» معرفی شده است. سه ستون دیگر نیز به عنوان ‌ستون‌های سه‌گانه «جمرات» معرفی شده است.

متصل به این نوار از پایین، نوار دوم ترسیم شده که در راستای طول خود، از سه نوار فرعی تشکیل یافته است. دو نوار بالا و پایین به صورت خانه‌های مربع و در سه رنگ قرمز، سبز و سفید اجرا شده و در نوار میانی، پنج دایره طلایی رنگ در فاصله مساوی از یکدیگر وجود دارد. همچنین در وسط نوار میانی، عبارت «سوق المینا» به چشم می‌خورد. وجود این عبارت نشان می‌دهد که این نوار به عنوان نماد بازار منا است. واضح است که «مِنی» در اینجا به اشتباه به صورت «مینا» نوشته شده است.

۴- بخش بعدی طومار، شامل یک کادر مستطیل است که در وسط آن یک کادر مربع و در هر یک از طرفین آن، دو قاب مستطیل کم‌عرض در راستای طول طومار به وجود آمده است. در میان قاب مربع، یک دایره و در میان آن نیز یک دایره کوچک‌تر رسم شده است. دایره داخلی حاوی تصویر سه طاق به نشانه کوه صفا است که در میان طاق میانی، کلمه «اِنّ الصفا» به چشم می‌خورد. در فضای داخل دایره در بالا و پایین تصویر سه طاق، و درون زمینه‌ای طلایی رنگ، نیمه نخست از آیه دوم سوره فتح، یعنی «لیغفر لک الله ما تقدّم من ذنبک وما تأخر» به خط ثلث نوشته شده است.