پاورپوینت کامل ابعاد اسطوره ای فرایند آفرینش آدم در دین یهود و اسلام ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ابعاد اسطوره ای فرایند آفرینش آدم در دین یهود و اسلام ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ابعاد اسطوره ای فرایند آفرینش آدم در دین یهود و اسلام ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ابعاد اسطوره ای فرایند آفرینش آدم در دین یهود و اسلام ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint :

هدف من در این مقاله بررسی داستان‌های گوناگون درباب چگونگی آفرینش آدم از خاک است، که نمونه‌ای از فعالیت اسطوره‌ای-‌شاعرانه در اسلام به شمار می‌رود. مقایسه اطلاعاتی که از منابع یهودی، اسلامی و گنوسی درباره آفرینش آدم در دست داریم، حاکی از این است که اسلام، که صراحتاً اسطوره را رد می‌کند، در حقیقت در‌ میانه زنجیره‌ای واقع است که دین یهود (که عموماً فاقد اسطوره است) یک طیف آن و آیین گنوسی (که به شدت اسطوره‌ای است) طیف دیگر آن می باشد.

پاورپوینت کامل ابعاد اسطوره ای فرایند آفرینش آدم در دین یهود و اسلام ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint / لِی ان. بی چیپمَن

ترجمه محمدحسین محمدپور: این مقاله می کوشد با مقایسه داستان های گوناگونی که درباره نحوه آفریده شدن آدم در دو دین یهود و اسلام وجود دارد، فرایندی را که به لحاظ اسطوره ای در این زمینه طی شده، بررسی کند. نویسنده برای نیل به این مقصود به افسانه هایی که در سه گروه عمده از آثار اسلامی یعنی تفاسیر قرآن، تاریخ و قصص الانبیاء و در دین یهود در تفاسیر اسفار پنجگانه، تفسیر سفر پیدایش، کتاب پندهای ربی الیعاذر و… وجود دارد مراجعه کرده است. نویسنده معتقد است که یک روایت اصلی و دست اول درباره فرایند آفرینش آدم از خاک و دمیده شدن حیات در جسم او وجود دارد که تقریباً در همه منابع می توان نشانی از آن یافت و بقیه روایت ها فرعی و دست دوم اند که هرازگاهی به چشم می خورند. او در ادامه این روایت های دست اول را به یازده بخش کوچک تر تقسیم می کند و به مقایسه هر یک از آنها در منابع اسلامی و یهودی و گنوسی می پردازد. پس از این مقایسه به این نتیجه می رسد که مضامین اسطوره ای در منابع اسلامی فربه تر از میدراش است.

مقدمه

هدف من در این مقاله بررسی داستان‌های گوناگون درباب چگونگی آفرینش آدم از خاک است، که نمونه‌ای از فعالیت اسطوره‌ای-‌شاعرانه در اسلام به شمار می‌رود. مقایسه اطلاعاتی که از منابع یهودی، اسلامی و گنوسی درباره آفرینش آدم در دست داریم، حاکی از این است که اسلام، که صراحتاً اسطوره را رد می‌کند، در حقیقت در‌ میانه زنجیره‌ای واقع است که دین یهود (که عموماً فاقد اسطوره است) یک طیف آن و آیین گنوسی (که به شدت اسطوره‌ای است) طیف دیگر آن می باشد.

مطالعه اسطوره توجه دانشمندان را در سال‌های اخیر به خود جلب کرده و آثار فراوانی به بحث در باب این پرسش که اسطوره چیست۱، اختصاص یافته است. مناسب ترین تعریف از اسطوره در راستای هدفی که در این مقاله دنبال می‌کنیم، همان تعریفی است که در فرهنگ عامیانه متداول است: داستانی مقدس که چگونگی پدید آمدن جهان و انسان به شکل کنونی شان را تبیین(

explanation

) می کند.۲ این تعریف دو مؤلّفه از مهم ترین مؤلفه های هر اسطوره را در دل خود دارد که عبارتند از: داستان و تبیین. آدمیان همواره تلاش می‌کنند جهانی را که در آن زندگی می‌کنند بفهمند و اسطوره بیانی از این طلب معرفت است که لزوماً تاریخی نیست، اما قادر است پاسخ‌هایی برای پرسش های وجودیِ بنیادین ما فراهم آورد. (

Schimmel, 1994: 125

) مراد از اسطوره لزوماً تبیین، به معنای آشکارتر ساختن یک چیز درک ناشدنی، نیست، بلکه بیشتر نوعی تفسیر (

interpretation

) و شیوه خاصی از ادراک جهان است. روش عمده‌ای که در این جستار از آن بهره گرفته‌ایم، مقایسه متون صدر اسلام با منابع یهودی است. بسیاری از بحث‌ها در باب اسطوره در دین یهود حول محور نقش خدا می‌گردد. اسلام نیز اسطوره را به منزله الگویی برای تاریخ به کار می‌بَرد و این اسطوره با ظهور محمد[ص] و نخستین نسل مسلمانان جای دوره (

era

) آغازین آفرینش در دیگر فرهنگ‌ها را می گیرد. (رک:

Forward, 1994: 97-118

)

روش دیگر برای جستجوی بارقه‌های (

sparks

) اسطوره ما را به دوره پیش از اسلام و دین گنوسی می بَرَد. اسطوره آفرینش آنها شبیه تصورات رایج در قرن نخست پیش از میلاد است که مبتنی بر فلسفه یونان بوده و بازتاب آنها را می‌توان در نوشته‌های فیلون یهودی (

Philo Judeus

) یافت. اسطوره برای نظام‌های گنوسی۳(

Stroumsa, 1984: 1

) یک امر ضروری محسوب می‌شود و می توان عناصر اسطوره‌ای خاص در تفکرات ربّانی را به بهترین وجه جدالی برضد گنوسیان فرض کرد.

منبع اصلی که من در این مقاله از آن کمک گرفته‌ام نسخه طولانی مکاشفه یوحنا (

The Apocryphon of John

) است که در دست نوشته‌های (

codices

‌

۲

و۴) از کتابخانه گنوسی-قبطی کشف شده نجع حمادی (

Nag Hammadi

) در مصر علیا منتشر شده است. پیرسون این اثر را تفسیر اسطوره ای- شاعرانه (

mythopoetic

) متونی از سفر پیدایش درباره آفرینش آدم (پیدایش۱: ۲۶؛ پیدایش ۲: ۷) می‌نامد. (

Pearson, 1990: 33-34

) در مکاشفه یوحنا دمیورگ خدای خالق جهان مادی و پسر سوفیا (خرد-پست‌ترین موجود الهی روحانی) اعلام می‌کند که او یگانه ایزد است. دمیورگ و آرخون ها تصمیم می‌گیرند که آدم را به صورت آنتروپوس بیافرینند و «آدم جاندار» که نفس (

psyche

) دارد، اما روح (

pneuma

) ندارد را خلق کنند. در این مرحله آدم قادر به حرکت و راه رفتن بر روی زمین نیست تا اینکه سوفیا دمیورگ را ترغیب می‌کند که از روح خود در او بدمد. لذا اخگر الهی را که سوفیا دزدیده بود تا به دمیورگ هستی بخشد، از خودش به آدم منتقل می‌کند. آرخون‌ها بلافاصله در می‌یابند که موجودی برتر از خودشان خلق کرده‌اند، لذا او را در یک بدن مادی حبس می‌کنند. (مکاشفه یوحنا، جُنگ ۲: ۱۵-۲۵) روح که درون نفس است «اخگر» نیز نامیده می‌شود، یعنی تکه‌ای از قدرت خداوند که در جهان ما هبوط کرده و بدن خلق شده تا مطمئن شود که در اینجا باقی می ماند. روح در مرحله قبل از نجات در درون بدن است و نفس از خودش هیچ آگاهی ندارد و موجودی فلج، خواب و زندانی ترسیم می‌شود؛ موجودی است که «نمی‌داند» (یعنی به عبارتی گنوستیک[=عارف] نیست) بیداری و نجات از راه معرفت «گنوسیس» به دست می‌آید. (

Jonas, 1963: 44

)

افسانه‌هایی را که درباره آفرینش آدم وجود دارند می‌توان در سه گونه عمده از آثار و نوشته‌های اسلامی یعنی تفسیر قرآن، تاریخ و قصص الانبیاء یافت. من به عنوان نماینده‌هایی (

representatives

) از این نوع نوشته‌ها، تفاسیر مقاتل بن سلیمان (متوفی۱۵۰/۷۶۷) (رک: “

EI2: “Mukatil

)، طبری (متوفی ۳۱۰/۹۲۳) (رک:

Rosental, 1986: 1/5-134

)و ابن کثیر (متوفی ۷۷۴/۱۳۷۳) (رک:”

EI2: “Ibn Kathir

)را انتخاب کرده ام.

مورخان مسلمان هیچ تفاوت واقعی‌ای بین گزارش آفرینش عالم و گزارش حوادث دوران پیامبر و بعد از آن قائل نمی‌شدند و هر دوی این «اخبار» را تاریخ تلقی می کردند. من روایات مسلمانان صدر اسلام مانند طبری، مسعودی (متوفی۳۴۵/۹۵۶) (رک: “

EI2: “Mas’udi

) و مَقدِسی (بنابر قول مشهور متوفی ۳۵۵/۹۶۶) (رک:

EI2: “Makdisi”; Adang, 1996: 50

)را از آفرینش آدم به دست داده‌ام، مورخان بعدی تمایل داشتند این روایت‌های اولیه را تکرار کنند. قصص الانبیاء یا داستان پیامبران (پیش از اسلام) نامی است که بر تعدادی از آثار بازنویسی شده مربوط به شرح حال پیامبران کتاب مقدس نهاده شده است. (

EI2: 5/180

) می‌توان به عنوان دو گزارش بسیار مشهور از این نوع آثار به قصص الانبیاء کسائی (برای هویت‌های احتمالی این شخصیت رک:

EI2: “Kisa’i”; Schussman, 1981: 6-8

) و عرائس المجالس ثعلبی (متوفی ۴۲۷/۱۰۳۵) اشاره کرد.

بر اساس منابع یهودی افسانه‌های مربوط به آفرینش آدم در سراسر نوشته‌های ربانی پراکنده است. من به منابعی که در تورا شِلِما (

Torah Shelemah) (Kasher (ed), 1926: 1

) و یادداشت‌هایی که بر کتاب افسانه‌های یهودیان اثر گینزبرگ (

Ginzburg, 1909: vols. 1,5

) نوشته شده به اضافه مطالعه نظام‌مند تفسیر سفر پیدایش۴ و پندهای ربی الیعازر۵ ارجاع داده‌ام.

فرایند آفرینش آدم

انسان در دو دین یهود و اسلام از دو جزء روحانی و مادی تشکیل شده است. جزء روحانی همان است که به انسان این اجازه را می دهد تا به مرحله‌ای بالاتر از حیوانات گام نهد. به نظر می‌رسد یک «روایت اصلی و دست اول» درباره آفرینش آدم از خاک و دمیدن حیات در جسم او وجود دارد که تقریباً در همه منابعی که در این مقاله بررسی شده، می‌توان نشانی از آن یافت، در حالی که «روایت‌های فرعی و دست دوم» که جزء روایت اصلی نیستند، هرازگاهی به چشم می‌خورند.

روایت اصلی و دست اول

می توان روایت اصلی و دست اول درباره فرایند آفرینش آدم را به بخش‌های کوچک تری تقسیم کرد و [از این رهگذر] مشاهده کرد که همه یا برخی از اجزاء سازنده این روایت با اَشکال (

variants

) پراکنده در این منابع ظاهر می‌شوند: (۱) خداوند دستور می‌دهد که برای آفرینش آدم خاک بیاورند و زمین از این دستور سرباز می‌زند «شکل های مختلف این روایت: الف) جبرئیل به تنهایی برای آوردن خاک فرستاده می شود؛ ب) جبرئیل به همراه میکائیل و ملک الموت فرستاده میرشوند؛ ج) ملک الموت به تنهایی فرستاده می‌شود؛ د) ابلیس فرستاده می‌شود.» (۲) خاک از جاهای مختلف آورده می‌شود «شکل‌های مختلف این روایت: الف) خاک از همه نقاط زمین آورده می‌شود؛ ب) خاک از مکان‌های خاصی آورده می‌شود؛ ج) خاک از یک مکان مقدس آورده می‌شود؛ د) این خاک فرزندان آدم را تحت تأثیر قرار می دهد؛ ه) این خاک فوق العاده خوب است.» (۳) شکل گیری انسان از گِل. (۴) داستانی درباره ریشه واژه آدم- چرا نام اولین انسان آدم است؟ (۵) خداوند انسان را با دست های خود می‌آفریند. (۶) در این مدت ابلیس (=شیطان) آدم را تهدید می‌کند و وارد جسم او می شود. (۷) خداوند نفس (

soul

) را وادار می‌کند که وارد جسم شود. (۸) این نفس/ روح از طریق سر/ بینی به جسم دمیده می‌شود. (۹) آدم با عجله تلاش می کند به پا خیزد اما قادر به انجام این کار نمی شود. (۱۰) آدم عطسه می کند و می ‌گوید الحمدلله.

همانطور که جدول صفحه بعد نشان می‌دهد، برخی از این موارد بالا در منابع یهودی و منابع اسلامی مشترک‌اند و برخی دیگر تنها در یکی از این سنت ها وجود دارد.

(۱) خداوند دستور می‌دهد که خاک بیاورند تا آدم را از آن بیافریند؛ زمین از این دستور سرباز می‌زند.۶

این موضوع که سنت اسلامی بسیار آن را بسط داده، در تفاسیر۷ اولیه یهودی وجود ندارد، بلکه تنها در یک منبع نسبتاً متأخر یعنی تواریخ ایام یرامیل آمده است:

«پس خداوند جبرئیل را صدا زد و به او گفت: برو و از چهار گوشه زمین برای من خاک بیاور و من انسان را از آن خواهم آفرید؛ پس جبرئیل رفت تا از زمین خاک جمع کند اما زمین او را از خود راند و به او اجازه نداد خاک بردارد. در نتیجه جبرئیل گفت: ای زمین چرا به ندای پروردگارت که تو را بدون پایه‌ها و ستون‌ها بر روی آب‌ها برپا ساخت، گوش فرا نمی‌دهی؟ زمین پاسخ داد و گفت: تقدیر من این است که نفرین شوم و از طریق انسان نفرین می‌شوم و اگر خداوند خودش از من خاک برندارد هیچ کس دیگری نخواهد توانست این کار را انجام دهد. هنگامی که خداوند این ماجرا را دید دستش را دراز کرد و مقداری از خاک را برداشت و با آن نخستین انسان را در مدت شش روز آفرید.» (

Gaster, 1971: 15

)

طبری سه روایت از این مضمون مکرر را در تفسیر خودش آورده که هرکدام از آنها اهمیت خاص خودش را دارد. نخستین روایت در تفسیر او بر آیه ۳۰ سوره بقره نمودار است:

[این روایت به ابن عباس (متوفی ۶۸/۶۸۶) و صحابه دیگر پیامبر برمی گردد:]…و سپس خداوند جبرئیل را به زمین فرستاد تا از آن گل بیاورد، و زمین گفت: «کاش خداوند مرا از تو ایمن می‌داشت تا چیزی از من برنداری و به من آسیب نرسانی.» بنابراین جبرئیل دست خالی بازگشت و گفت: «پروردگارا زمین حمایت تو را از من خواست و من آن را به او اعطا کردم.» سپس خداوند میکائیل را فرستاد و زمین حمایت خدا را از او خواست و میکائیل آن را به او اعطا کرد، میکائیل بازگشت و همان چیزی را که جبرئیل گفته بود به خداوند گفت. سپس خداوند ملک الموت را گسیل داشت و زمین حمایت خدا را درخواست کرد و ملک الموت پاسخ داد «کاش خداوند مرا از بازگشتن بی آنکه دستور او را اجرا کرده باشم مصون می‌داشت.» (طبری، ۱۹۵۴: ۱/۲۰۳)

این روایت در تفسیر مسعودی (مسعودی، ۱۹۷۹: ۳۹) و به شکل مفصل آن در تفسیر کسائی (کسائی، ۱۹۲۳: ۲۲-۲۳) و ثعلبی (ثعلبی، ۱۳۴۰ق: ۱۸) موجود است. در این داستان‌ها، و بسیاری از داستان های دیگر درباره خلقت انسان، اشاره ای به مسأله مرگ وجود دارد. مشارکت ملک الموت در فرایند آفرینش آدم نشان می‌دهد که حیات و مرگ در هم تنیده‌اند.

روایت دوم که در تفسیر آیه ۳۱ سوره بقره وجود دارد به ابن عباس منسوب است. در اینجا گفته می‌شود که خداوند در وهله اول ملک الموت را فرستاد و او مأموریتش را با موفقیت به انجام رساند. (طبری، ۱۹۵۴: ۱/۲۱۴) قول سوم نیز که در تفسیر آیه ۶۱ سوره اسراء آمده به ابن عباس اختصاص دارد و بسیار شبیه قول دوم است، با این تفاوت که خداوند به جای ملک الموت ابلیس را برای آوردن خاک آدم می فرستد. (طبری، ۱۹۵۴: ۱۵/۱۱۶)

(۲) خاک از مکان‌های مختلف آورده می‌شود.۸

هم روایات یهودی و هم روایات اسلامی متفق القول‌اند که خاکی که آدم از آن آفریده شده از سراسر جهان آورده شده است. اما درباره معنا و مفهوم آن و نیز مکان‌های خاصی که خاک برداشته شده توافق نظر ندارند. در حالی که روایات اسلامی که در بالا به آنها اشاره شد بیان می‌کنند که ملک الموت/ ابلیس خاک را از سرزمین‌های مختلف و رنگ های مختلف گرد آورد و از این رو آدمیان ویژگی‌های متفاوت دارند و رنگ پوست آنها متفاوت است، پندهای ربی الیعازر به ما می‌گوید که این خاک در واقع از همه نقاط جهان و از همه رنگ ها برداشته شده است، اما رنگ‌های متفاوت به اعضای مختلفی در بدن انسان تبدیل شد. (پندهای ربی الیعازر،۷۷)

این ادعا که آدم از بهترین ماده یعنی خاکی که از مقدس‌ترین مکان آورده شده، خلق شده ممکن است برداشت‌های گنوسی از خلقت بدن به دست شیاطین و فعال شدن آن را به ذهن متبادر کند. (

Filoramo, 1990: 91-92

)

(۳) ترکیب بدن انسان از گِل شُل است.۹

در واقع این فرایند در منابع یهودی ذکر شده (یعنی در پندهای ربی الیعازر)، اما چیزی که آشکار است این است که این منابع فقط فهرستی از اتفاقاتی را که در هر ساعت از روز جمعه که در آن سرگذشت تاریخ آدم رقم خورده، گرد آورده‌اند. (پندهای ربی الیعازر، ۷۷-۷۸)

برعکس، منابع اسلامی داستانی بسیار مفصل‌تر و پیچیده تر از یک فرایند طولانی و چند مرحله‌ای نقل می کنند که در جریان آن خاک به گِل تبدیل می شود، گِل خمیر می شود و بوی بدی می‌دهد و سرانجام خشک شده و به گل سفت تبدیل می‌شود. (ثعلبی، ۱۳۴۰ق: ۱۸-۱۹)

ثعلبی بسیار به اجمال به این روایت پرداخته، اما مقاتل، طبری، مسعودی و مقدسی (مقاتل، ۱/۹۷؛ طبری، ۱۹۵۴: ۱/۲۰۲-۲۰۳؛ مسعودی، ۱۹۷۹: ۳۹؛ مقدسی، ۱۸۹۹: ۲/۸۱-۸۳) با طول و تفصیل بیشتر به این فرایند اشاره کرده اند. آفرینش انسان در اسطوره‌های گنوسی نیز چندین مرحله دارد و جریانی طولانی و مفصل است: اولاً آفرینش روح از هفت عنصر به دست هفت آرخون؛ ثانیاً آفرینش هر اندامی در بدن به دست شیاطین و سرانجام تصمیم شیاطین مبنی بر اینکه این بدن را به فعالیت وادارند. (مکاشفه یوحنا، جُنگ۲: ۱۵) شاید استفاده از عبارت تین لَزیب (

tin lazib

) (گِل چسبنده و بدبو) انعکاس رویکرد منفی گنوسیان در قبال بدن و ماده باشد؟

(۴) داستانی درباره ریشه واژه آدم- چرا نام نخستین انسان آدم است؟۱۰

میدراش سه رأی را در‌باب ریشه نام آدم مطرح می‌کند که جمع بندی روایات یهودی درباره این موضوع است: «ربی یهودا۱۱ می‌گوید: [او نامیده شد] پس از خاکی (اَدَمَ) که از آن برداشته شده بود. ربی الیعازر۱۲معتقد است که: آدم به معنای خاکستر (اِفِر)، خون (دَم) و صفرا (مَرَ) است. در روایات اسلامی فقط نخستین مورد از این موارد سه گانه را می توان یافت: آدم به ا