پاورپوینت کامل ســنج? کتاب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ســنج? کتاب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ســنج? کتاب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ســنج? کتاب ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

مقدمـه

ما پیرو آیین «إقرأ» هستیم. این نوشتارها که با عنوان « سنجه کتاب» تقدیم می شود، برای یادداشت و یادآوری است و بس. رهاورد کوچکی است که با پرسه زدن در کتابخانه ها و ورق زدن کتابها و نسخه‌های خطی و اشاره استادان بدست آمده است. یادداشت هایی از این دست، نه در قالب مقاله می‌گنجد و نه می توان آن را نانوشته گذاشت، جایگاه ویژه‌ای دارد که در برخی نشریات مرسوم شده است.

مقدمـه

ما پیرو آیین «إقرأ» هستیم. این نوشتارها که با عنوان « سنجه کتاب» تقدیم می شود، برای یادداشت و یادآوری است و بس. رهاورد کوچکی است که با پرسه زدن در کتابخانه ها و ورق زدن کتابها و نسخه‌های خطی و اشاره استادان بدست آمده است. یادداشت هایی از این دست، نه در قالب مقاله می‌گنجد و نه می توان آن را نانوشته گذاشت، جایگاه ویژه‌ای دارد که در برخی نشریات مرسوم شده است. تلاش برآن است نخستینه‌ها در این مجموعه فراهم آید، اگر به زحمت دیگریست با ثبت نام و یاد او؛ که شناسایی حق درحق شناسی ست. در باب کتاب و نسخه های خطی اگر ارزشی هست برای نخستینه هاست و آنها که نخست بار به آگاهی دست یافته و خشتی بر بنای اندیشه گذاشته‌اند. تفکر عبارتست از مرتب ساختن امور معلوم برای رسیدن به کشف مجهول حکیم سبزواری چه ناب سروده است: «الفکر حرکه من المبادی – و من مبادی الی المراد»و گر نه تکرار در فرهنگ لغت «مبتذل» معنا شده است.

آگاهی های کتابشناختی و زندگی نامه‌ای در روزگار ما آن قدر تکراری و نخ نما شده، که انگیزه‌ای برای مطالعه باقی نمانده است. این آسیب در کنار دیگر آسیب‌ها، چاپ و مطالعه کتاب را با بحران جدّی مواجه کرده است. اکنون کتابهایی منتشر می‌شود با تیراژ بسیار ناچیز، که نه می‌توان گفت چاپ شده و نه می‌توان گفت چاپ نشده است. با تقدیم ادب و احترام به محضر استادان و فهرست نگاران و پژوهشگران کتابشناسی و نسخه شناسی چند یافته تازه تقدیم می‌شود. راهنمایی اساتید و بزرگان همواره چون چراغی فرا راه است آنان که شـمع‌وار پاکباخته و بی‌صدا سوخته‌اند تا برای رهروان فروغ بخشند. علم و اندیشه و فرهنگ شکوهمند ما همیشه وامدار تلاش جاودانه آنان است، دیگران چون کف روی آب به کنار می‌روند.

سنجه کتاب(۱):رساله«سیره ابن فهد حلّی»

رساله‌ای از قرن یازدهم در فهرست کتابخانه مجلس شورای اسلامی(چاپ قدیم:ج ۱۵ ص۱۵۱، چاپ جدید: ج ۸ ص ۶۲۶۰) به شـماره ۴۴/۵۱۳۸ در موضوع سرگذشت ابن فهد حلّی(درگذشته ۸۴۱ق) و قصیده‌ای بیست بیتی از شیخ زین الدین علی در مدح ابن فهد معرفی شده است. این رساله در منابع دیگر مانند فهرست دنا، ج ۶، ص ۲۸۰ و فهرست فنخا، ج ۱۸، ص۵۹۸ نیز معرفی شده است. این رساله بخشی از کتاب مجالس المؤمنین اثر قاضی نورالله شوشتری(شهید در ۱۰۱۹ق) است. این فصل از زندگینامه ابن فهد در مجالس المؤمنین(چاپ مشهد، بنیاد پژوهشهای آستان قدس، ۱۳۹۴)جلد سوم از صفحه ۵۹۸ تا ۳۰۲ کتاب آمده است.

سنجه کتاب(۲و۳): «رساله احوال خواجه نصیر طوسی» و «رساله احوال سیدمحمدمجاهد»

«این دو رساله در مجموعه شـماره ۲/ ۳۸۴۰و۳/ ۳۸۴۰ کتابخانه آیت الله العظمی مرعشی نجفی(فهرست کتابخانه ج۱۰ص ۲۲۲-۲۲۳) از تألیفات شیخ ابوالحسن بن حسین رانکوهی گیلانی (قرن سیزدهم) معرفی شده است .درانجامه هرکدام از رساله ها به خط مؤلف عبارات «تم بید المؤلف العاصی الخاطی الممتحن ابوالحسن» و «تم بیدمؤلفه الممتحن أبوالحسن» به نگارش در آمده است. در تمام منابع زندگینامه ای مانند معجم رجال الفکروالأدب، ج ۲، ص ۵۹۲، تراجم الرجال، ج ۱، ص ۴۸ و ۴۹، بزرگان تنکابن، ص ۲۹، لاهیجان و بزرگان آن، ص ۷۶۱، مستدرک اعیان الشیعه، ج ۳، ص ۷، ج ۶، ص ۹، موسوعه مؤلفی الإمامیه، ج ۲، ص ۵۷ و … به عنوان دو رساله مستقل از تألیفات ایشان شـمرده شده است. ایشان در آغاز مجموعه خطی می نویسد: «به طوری که استادم میرزا محمد تنکابنی (اعلی الله مقامه) ذکر فرموده است من در اینجا ذکر کردم». این دو رساله بی کم و بیش بخشی از کتاب قصص العماء؛ بخش زندگینامه سید محمد مجاهد و خواجه نصیر طوسی است و نویسنده که از شاگردان میرزا محمد تنکابنی؛ صاحب کتاب قصص العلماء بوده و این دو رساله را از کتاب استاد خود برگرفته است.

سنجه کتاب(۴): زندگی فردی ناشناخته

کتابی ارزشـمند و خواندنی با عنوان« زندگی فردی ناشناخته » بی نام مؤلف، نوشته شده و سال ۱۴۰۱ق/ ۱۳۶۰ش در ۱۷۲ صفحه وزیری در قم به چاپ رسیده است. مؤلف در مقدمه نگاشته است:«زندگی فردی ناشناخته را بخوانید و با اوضاع دینی، اجتماعی سیاسی اقتصادی برهه ای از تاریخ آشنا شوید». پایان این زندگینامه چنین است:«این یک از زندگی فرد ناشناخته ایست که برای ارائه دادن شئونات مختلف در این سرزمین معروض شده است. امید است بتوانیم با موفّقیت و پیروزی کامل تاریخ بقیه زندگی خویش را به موقع معروض داریم والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته، فردی ناشناخته».

دراین کتاب گزارشی ناب و خواندنی از وضعیّت حوزه علمیه قم در زمان رضاخان و اقدامات حاج شیخ عبدالکریم حائری در حفظ و صیانت از حوزه علمیه قم و مسئله خدمت سربازی طلاب و چگونگی امتحانات و زعامت حوزه پس از درگذشت شیخ عبدالکریم حائری و آیت الله بروجردی و آیات ثلاث آمده است. همچنین خاطرات نویسنده از قیام مسجد گوهرشاد، امر به معروف مرحوم شیخ محمد تقی بافقی و شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی وکراماتی از ایشان ودیدار با شیخ علی اکبر نهاوندی و سفر به عتبات عالیات نوشته شده است.

این کتاب اثر شیخ محمد بروجردی(درگذشته ۱۳۷۷ش) از شاگردان حضرات آیات شیخ عبدالکریم حائری و سید حسین طباطبایی بروجردی و سید محمد حجّت و سید محمد تقی خوانساری و شیخ محمد علی اراکی است. ایشان پس از تحصیل در حوزه قم به زادگاهش بروجرد باز گشت و به تدریس علوم حوزوی وتبلیغ و ارشاد پرداخت. زندگی نامه ایشان در دانشـمندان بروجرد از قرن چهارم تا عصر حاضر(ج۲ ص ۵۱۳-۵۱۶) ذیل زندگی نامه پدر بزرگوارش مرحوم ملا عبد الله بروجردی چاپ شده است. این نکته که این کتاب از آثار ایشان است؛ فاضل ارجمند شیخ عبدالحسین جواهر کلام در شرح حال ایشان در مجله آینه پژوهش(سال نهم، شـماره چهارم، مهر- آبان ۱۳۷۷، شـماره ۵۲، ص ۱۱۶-۱۱۷ ) به نقل از مرحوم بروجردی آورده است.

سنجه کتاب(۵): رد آلوسی بغدادی

عالمان بسیاری در جواب ابوالثناء محمود شکری آلوسی بغدادی ردیه نوشتند از جمله محدث نوری، علامه کاشف الغطاء، محمدباقر بهاری همدانی، علامه سید محسن امین، شیخ محمد جواد بلاغی، و دیگر بزرگان. او در سال ۱۳۱۷ هـ ق قصیده‌ای در ۲۵ بیت سرود و در آن وجود امام زمان(عج) را انکار کرد و غیبت و امامت آن حضرت را زیر سوال برد. ملا فتح الله مشهور به شیخ الشریعه اصفهانی (درگذشته۱۳۳۹ق) نیز در جواب آلوسی رساله ای نگاشت و نسخه هایی از این رساله در کتابخانه ها موجود است. برخی شاگردان او این رساله را استنساخ کرده اند؛ از جمله مرحوم شیخ مرتضی چهرقانی(درگذشته ۱۳۸۱ق). در شـماری از منابع مانند: تربت پاکان قم ۴ص ۳۶، المفصّل فی تراجم الأعلام ج ۳ ص ۴۴۸، کتابنامه امام مهدی؟ع؟ ج ۱ ص۳۸۷، گلشن ابرار آذربایجان ج ۱ص ۳۳۳ این رساله که استنساخ آن مرحوم بوده، به عنوان تالیف ایشان یاد شده است.

سنجه کتاب(۶):نام مصحح عصره المنجود فی علم الکلام

عصره المنجود فی علم الکلام اثر زین الدین علی بن محمد بیاضی عاملی(درگذشته ۸۷۷ق) – نویسنده کتاب الصراط المستقیم- از سوی انتشاراتی در قم در سال ۱۴۲۸ق به تصحیح فاضل ارجمند جناب آقای حسین شهسواری به چاپ رسید. به نام شهسواری دقت کنید؛ چنانچه می دانیم شهسوار نام سابق تنکابن(پیش از انقلاب) بوده است. ناشر بزرگوار نام این مصحح را که از فضلای حوزه قم و اهل ضیاء آباد قزوین و ترک زبان است روی جلد کتاب تبدیل کرده است به «حسین تنکابنی». در صفح فیپا نیز به طور کامل نام مصحح را حذف کرده است. این نکته را نوشتم تا خواننده ازمقام حیرت درآید، مبادا نام ایشان به مشاهیر تنکابن و مازندران افزوده شود.

سنجه کتاب(۷): المنیه فی تحقیق حکم الشارب و اللحیه

رساله المنیه فی تحقیق حکم الشارب و اللحیه یا المنیه فی ما یتعلّق بالشارب و اللحیه کتابی‌ست در موضوع فقهی حرمت تراشیدن ریش به فارسی و بیان اقوال و اختلافات فقهاى بزرگ شیعه و نظر آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی. مرحوم آیت الله شیخ محمد رضا طبسی آن را در ۱۳۵۸ ق نگاشته و بیش از چهارده بار در در نجف و قم منتشرشده است. مرحوم آیت الله سید امیرمحمد کاظمی قزوینی در سال ۱۳۶۲ق آن را به عربی ترجمه کرده و به همان نام « المنیه فی تحقیق حکم الشارب و اللحیه» منتشر شده است. نویسنده بزرگوار مرحوم محمد محمدی اشتهاردی در ماه مضان المبارک ۱۳۹۴ ق دوباره آن را از متن عربی به فارسی ترجمه کرده وبه نام « تراش ریش از نظر اسلام» منتشر شده است. از ناحیه عنوان و نام پدیدآورنده این کتاب در فهرست تمامی کتابخانه ها اشتباه معرفی شده است.

سنجه(۸):مؤلف کتاب جمال ابهى‏

کتابی در رد بهائیت با نام جمال ابهی یا نقطه اولی!جمال ابهی!مرکز میثاق! نوشته شده که در برخی چاپها بی نام مؤلف و در برخی نام مؤلف اسم مستعار(ع- موسوی) است. این کتاب از سوی انتشارات جهان در قم به سال ۱۳۴۸ش در ۲۳۴+۸ صفحه، در قطع وزیری به چاپ رسیده است.

چنان که در زندگی نامه آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی آمده، کتاب یاد شده از آثار ایشان است.پس از تبلیغات گسترده مبلغین بهایی،جوانان و دانشجویان از ایشان درخواست راهنمایی نمودند مجموعه این پرسش و پاسخ ها و یادداشت هاى مفصل در مورد بهائیت، به تألیف کتابى به نام «جمال ‏ابهى» انجامید. ده هزار نسخه از آن چاپ و منتشر گردید و اینک نایاب است.(زندگینامه آیت الله العظمی سید عبدالکریم موسوی اردبیلی:۳۶-۳۹).ناگفته نماند به گزارش استاد بزرگوار علی اکبر مهدی پور در کتابنامه حضرت مهدی؟ع؟، (ج۱ ص ۲۷۱) مرحوم آیت الله شیخ علی اکبر مشهور به بیوک آقا مروّج اردبیلی نیز در تالیف این اثر نقش داشته است.

سنجه(۹)رساله اثبات الولایه

رساله‌ای ناشناخته با این عنوان در کتابخانه آیت الله گلپایگانی به شـماره ۳۷۹۳-۱۲۳/۱۹(فهرست کتابخانه ج ۱و۲ص ۶۱) موجود است. این اثر در دوازده باب است و در اثبات ولایت و امامت امیرالمؤمنین علی؟ع؟ نگارش یافته است.

فهرست ابواب آن عبارتند از:

باب اول: در ثبوت افضلیت مرتضی به نص احادیث.

باب دوم: در ثبوت افضلیت مرتضی به جهت شرف محل.

باب سوم: در ثبوت افضلیت مرتضی به جهت سبق اسلام.

باب چهارم: در ثبوت افضلیت مرتضی به سبب وجوب موالات وی.

باب پنجم: در ثبوت افضلیت مرتضی به جهت تلقیب به خلیفه و وصی.

باب ششم: در ثبوت افضلیت مرتضی به جهت تلقیب به ولی المؤمنین.

باب هفتم: در ثبوت افضلیت مرتضی به سبب تلقیب به امیر المؤمنین.

باب هشتم: در ثبوت افضلیت مرتضی به نص اخوت.

باب نهم: در ثبوت افضلیت مرتضی به مفهوم بودن وی با قرآن.

باب دهم: در ثبوت افضلیت مرتضی به نص آیات و احادیث وارده در شأن وی.

باب یازدهم: در ثبوت افضلیت مرتضی به سبب کفویت وی به فاطمه.

باب دوازدهم: در بعض احادیث متعلق به غرض ما.

این اثر همان کتاب «درّ بحر المناقب فی تفضیل علی بن ابی طالب؟عهما؟» اثر علی بن ابراهیم بغدادی درویش برهان است با این تفاوت که خطبه و مقدمه نسخه افتاده و از باب اوّل آغاز شده است. علامه تهرانی در الذریعه ج ۸، ص ۹۲ به معرفی این کتاب پرداخته و چاپ آن را نیز در سال ۱۳۱۳ در تبریز شناسانده است.این خطا به فهرستگان فنخا، ج۱ ص۵۰۴، فهرستواره دنا، ج۱، ص ۱۶۲و مستدرک الذریعه استاد اشکوری ج۱ ص۲۱-۲۲ نیز راه یافته است.

سنجه(۱۰): الحجه البالغه لأصحاب الیمین

کتابی حدیثی در کتابخانه مدرسه آیت الله بروجردی کرمانشاه به شـماره ۴۹(فهرست مدرسه آیت الله بروجردی ص ۴۲) نگهداری می‌شود که نویسنده آن را به سفارش دوستان از کتاب دیگرش منهج الواعظین و مسلک الراشدین برگزیده و شامل احادیث حضرت امیرالمؤمنین؟ع؟ است. چنانکه در مقدمه این کتاب آمده؛ منهج الواعظین و مسلک الراشدین در بیست و هشت باب به ترتیب حروف الفبا تنظیم شده، آیات و کلمات و اخبار و اشعار و فضایل و حکایات است. این کتاب نیز بر همان سبک به ترتیب حروف الفبا در بیست و هشت فصل سامان یافته و هر فصل دربردارنده موضوعات اخلاقی و دینی است. این کتاب نیز احادیث حضرت امیرالمومنین؟ع؟ بر پایه مثال حرف الف شامل چهارده باب است که به ترتیب شامل موضوع اسلام، ایمان، اخلاص ، احسان… است. وی کتاب منهج الواعظین را در هشت مجلد و در بیست و هشت فصل به عنوان کتاب فراهم آورده که هر جلد آن بیش از چهارهزار بیت است و دارای موضوع اخلاقی و نصایح نگاشته (مقدمه روح الارواح و بهجه الاشباح، نسخه کتابخانه مجلس ش ۷۹۱۵/۱، برگ )است.

نویسنده در کتاب دیگرش رساله امر به معروف و نهی از منکر به کتاب منهج الواعظین نیز اشاره کرده است (فهرست کتابخانه گلپایگانی ج۷و۸ ص ۴۹۵۹-۴۹۶۰ ) . مؤلف پس از کتاب منهج الواعظین و مسلک الراشدین کتاب دیگر خود ینابیع الحیاه فی موارد الآیات در موضوع علوم قرآن نگاشته وآیه های قرآن کریم را در موضوعهای مختلف دسته بندی کرده ، و همچنین راجع به آیات ناسخ و منسوخ و ترجمه بعضی از لغات مشکل بفارسی و پاره ای مطالب قرآنی دیگر را گرد آورده است .مؤلف این کتاب را در پنجاه و پنج سالگی و پس از کتاب دیگرش ” منهج الواعظین و مسلک الراشدین ” در دوازده باب تالیف نموده ، و بعضی از ابواب به فارسی است .(فهرست کتابخانه مرعشی ج ۱۲ ص ۱۱۲-۱۱۴) . از این آثار بر می آید مؤلف کتاب الحجه البالغه لأصحاب الیمین سید محمد حسن بن محمو موسوی کاشانی مشهور به سلطان الواعظین (درگذشته ۱۳۲۰ق)است. ماجرای تکفیر و نفی بلد اواز سوی علمای اصفهان مشهور است. این که در نسخه مدرسه آیت الله بروجردی کرمانشاه به شـماره ۴۹/(فهرست مدرسه آیت الله بروجردی ص ۴۲ )۱ نام مؤلف را در دیباچه محو کرده و نام حسن بن محمد کاشانی نوشته اند به نام مؤلف اشاره دارد. مؤلف این کتاب در تمامی منابع مانند مستدرک الذریعه استاد اشکوری ج ۱ ص۲۳۱-۲۱۴ و فهرست نسخه های عکسی مرکز احیاء ج ۵ ص۲۴۴، فهرست دنا ج ۴ ص ۵۰۰، فهرست فنخا ج۱۲ص ۶۰۵ ، التراث العربی المخطوط ج۵ ص ۶۹ ناشناخته مانده است.

سنجه (۱۱): وظایف امروزه ایرانیان

نسخه خطی این کتاب در کتابخانه آیت الله مرعشی به شـماره ۶۹۸۰(فهرست کتابخانه مرعشی ج ۱۸ ص ۱۰۸۵) نگهداری می شود و نام مؤلف آن در فهرست و منابع دیگر معرفی نشده است. یادداشتی از مؤلف این کتاب در آغاز نسخه بدین شرح موجود است:

«هو، استحضار از طرف نگارنده؛ در غرّه ذی قعده الحرام ۱۳۳۳هجری شبانه به فکر افتادم چند جمله که کلیات اصلاحیه باشد در یک صفحه نیم ورقی به عنوان عریضه به ساحت شاهنشاه اسلامیان پناه نگارش داده و به طهران گسیل دارد، رفته رفته تا ختم ماه مزبور شبی چند صفحه بدون ترتیب مسوّده گردید و یک ماهه به این مجمع رسید و در مجمع توحید عرضه یافت که به عنوان پیشنهاد وسیط مبیّضه شود بدون تغییر و تبدیل . روشم است که از اوّل قصه تالیف و تصنیف نبوده است.و کسانی که اجلاد مفتاح التمدن و فی سیاسه المدن نگارنده را دیده اند گواهی می دهند که این رساله بدون قصد مرتجلاتی بر صفحه کاغذ ریخته شده است…»

نویسنده در برگ ۱۶۳ر نیز از کتاب دیگر خود مفتاح التمدن فی سیاسه المدن نام برده است:«… تموّل وفواید بالضد و رقیب تأسیسات ثروتیّه را کاملا در مجلّد دویّم کتاب مفتاح التمدن نگارش داده است»

در انجامه:تمام شد پیشنهاد و مرام وسیط حزب محترم ائتلافیون توحیدیون استنساخا ۱۳۳۳.

مؤلف در فهرست مندرجات کتاب که در آغاز نسخه نگاشته از خود با نام« آثار قلم الجانی محمد ارّجانی» یاد کرده است و یادآوری نموده که در ۲۰ذی حجّه ۱۳۳۳در مجمع توحید به اتفاق آراء تصویب گردید.

فصول این اثر به شرح زیر است:استخوان بندی و اساس کارخانه حیازت امور داخله؛ تشکیلات اداری موجوده در ایران؛ تشکیلات اداری کامل هیأت حاکمه محلّی و مرکزی تا کجا حکومت دارد؟؛ تدارک عاجل برای تعرفه موجوده گمرک قبل از تبدیل آن به رسـمیت بین‌المللی؛ یک اعانه اساسی،؛ اعانه دیگر که اساسی است حسن جریان قانون است؛ جنگ عمومی و ایران با برداشت فلسفه طبیعی جنگ؛ قرآن شریف و جنگ مقدس.

در این اثر مباحثی از تاریخ مشروطیت، تاریخ بهبهان و کهکیلویه، رویدادهای معاصر ایران و قانون آمده است که ارزش تصحیح و چاپ دارد. چنان که روشن است این کتاب از آثار محمد معین الاسلام بهبهانی(۱۳۵۱ش) است. مفتاح التمدن فی سیاسه المدن نیز در چهار جلد تالیف شده و نسخه هایی به خط مؤلف در کتابخانه دایره المعارف بزرگ اسلامی به شـماره ۲۵۱-۲۶۰ و ۳۴۰(فهرست کتابخانه دایره المعارف ج ۱ ص ۲۳۸) موجود است. این اثر در سال ۱۳۸۵ توسط انتشارات مهرنامک در ۳۵۸ صفحه منتشر شده است. وظایف امروزه ایرانیان در فهرست دنا ج۱۰ص۸۵ فهرست فنخا ج بی نام مؤلف آمده است.

سنجه(۱۲): مرآه جنّت و نار

نسخه ای از کتابخانه مجلس به شـماره ۱۶۶۶۰و کتابخانه آیت الله گلپایگانی به شـماره ۹/۷۲- ۱۵۲۲(فهرست کتابخانه گلپایگانی ج۸ ص۵۷۲۸- ۴۲۵۸) از کتاب جنت و نار موجود است که نویسنده آن ملا محمد طاهر بن محمد حسین الشیرازی القمی ( ۱۰۹۸ ( معرفی شده است. در این نسخه به آغاز نسخه دست برده شده و نام مؤلف این گونه تغییر یافته است: الحمد لله رب العالمین مالک یوم الدین و الصلاه و السلام علی الأوّلین و الآخرین و شفیع المذنبین..اما بعد این کتابیست از مؤلفات کمترین محمد طاهر بن محمد حسین غفرالله لهما در بیان احوال نفوس انسان از ابتدا …» که در اصل چنین است«اما بعد این کتابی است که کمترین کمتران علی قلی ابن قراچقای خان در بیان احوال».

نویسنده این کتاب در جای جای این کتاب ازآثار دیگر خود مانند احیاء حکمت و شرح بر اثولوجیا و کتاب مثل و اشباح و خزاین جواهر القرآن نام برده و ارجاع داده است. این کتاب از آثار علی قلی خان قرچقای خان (قرن ۱۱) از شاگردان آقا حسین خوانساری است.به این نکته جناب حافظیان اشاره کرده و در همان فهرست آمده است، ولی نام مؤلف آن اصلاح نشده است. این اشتباه به فهرست دنا ج ۹ص ۳۳۴ و معجم التراث الکلامی ج ۵ ص ۸۰، مستدرک الذریعه استاد اشکوری ج ۲ص ۴۶۷-۴۶۸ نیز راه یافته است.

سنجه (۱۳): نخستین ترجمه فارسی منظوم نهج‌البلاغه

آنچه تا کنون از ترجمه های فارسی منظوم نهج البلاغه معرفی شده نخست ترجمه شیخ محمد حزین کاشانی (درگذشته به سال ۱۱۷۰ق) (از نوادگان فیض کاشانی) است که آیت الله مرعشی نجفی دررساله هدیّه ذوی الفضل و النهی فی ترجمه محمّد علم الهدی(مقدمه معادن الحکمه) معرفی کرده است:

«العلامه المولی محمد المشتهر بالحزین ابن صفی الدین أحمد بن علم الهدی المترجم کان من نوابغ عصره فی الأدب و الشعر، له منظومات منها نظم نهج البلاغه لم یتم ، نظم الصحیفه الکامله السجّادیه،نظم خطبه الشقشقیه، دیوان شعر الفارسی تخلّص فیه بالحزین توفّی سنه ۱۱۷۰کما حدّثنی بذالک العلامه الفیضی المعاصر» (موسوعه العلامه المرعشی ج۱ ص ۱۸۰و طبقات اعلام الشیعه؛الکواکب المنتثره ص ۶۵۹). تا کنون نسخه ای از این اثر بدست نیامده است.

دوم. نسخه نهج البلاغه منظوم اثر تقی بن محمد ساوجبلاغی نجم آبادی (درگذشته ح۱۳۱۵ش )، مشهور به دبیراعلم و عنوان نگار متخلّص به رهی و عنوان نگار و تقی است.

دبیر اعلم ساوجبلاغى _ خوشنویس، شاعر و نویسنده روزگار قاجار _ فرزند رئیس محمد منشى ساوجبلاغى و برخواسته از روستای نجم آباد ساوجبلاغ است که اکنون از توابع شهرستان نظرآباد(استان البرز) بشـمار می آید. دبیر اعلم در کتاب چاره‏ساز اشاره مى‏کند که پدرش در شعر و ادب نیز دستى داشته و قصیده‏اى از ناصرالدین شاه را با مطلع (برقع از روى برافکن که همه خلق جهان / به یکى روز دو خورشید ببینند عیان) استقبال نموده و قصیده غرائى ساخته است.

میرزا محمد منشی ساوجبلاغی مسئولیت تحریرات محرمانه و رسائل خاصه محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار را به عهده داشته است.اعتماد السلطنه در منتظم ناصری در فهرست منشیان و اجزاء وزارت معاون الملک که مربوط به نوشتجات و احکام دولتی است نام میرزا محمد ساوجبلاغی و فرزند او میرزا تقی عنوان نگار؛ مأمور خراسان را ثبت کرده است.( منتظم ناصری، ج ۱، ص ۵۲۸).

میرزا هدایت الله لسان الملک در تذکره الخطاطین درباره او نوشته است:« میرزا محمد منشی ساوجبلاغی تحریر شکسته را چون اساتید سلف نگاشت» و تاریخ درگذشت او را ۱۲۸۰ نوشته است.( تذکره الخطاطین، ص ۱۴۴) مرقعات بسیاری در کتابخانه ها از میرزا محمد منشی به یادگار مانده و منتخبی نیز از دیوان فروغی به خط چشم نواز او در کتابخانه ملی به شـماره ۷۷۸/ف موجود است(فهرست کتابخانه ملی، ج۲، ص ۳۰۱-۳۰۳)

میرزا تقی عنوان نگار در دیوان رسائل حکومت ناصرالدین شاه قاجار به مقام دبیرى و منشى‏گرى اشتغال داشته است. وی از سوى مظفرالدین شاه به لقب «عنوان‏نگار» و دریافت ماهانه سى تومان مواجب امتیاز یافته است. دبیر اعلم در منطقه بروجرد، بختیارى، خوزستان، رشت، کردستان مأموریت داشته است. او بیش از شصت سال در وزارت داخله به صدور نامه‏ها، حکم‏ها و فرمان‏هاى شاهانه به منطقه بروجرد، بختیارى، خوزستان، رشت، پرداخته است. آخرین سـمت او در دیوان مدیر رسایل این مناطق بوده است.

این هنرمند گرانمایه در فن خوشنویسى انواع خط از غبار تا کتیبه را به زیبایى مى‏نوشته است. زندگى دبیر اعلم به شغل منشى گرى و نویسندگى در وزارت داخله قاجار و کشاوررزى در زادگاه خود و تألیف و ترجمه منظوم آثار گذشته است.وی کتابهایى در علوم و فنون گوناگون قلم زده است و در آن روزگار به چهار زبان فارسى، عربى، ترکى، فرانسوى تسلط کامل داشته آثارى به یادگار گذاشته است. نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، مصباح الشریعه را به شعر ترجمه کرده است و دستور زبان و ادبیات، فرهنگ لغات چهارگانه، دستور انشاء، مدارج البلاغه، قزل چشمه در عروض را نوشته است.

از آثار منظوم این شاعر : ترجمه منظوم صحیفه سجادیه – این اثر نخستین ترجمه منظوم صحیفه سجادیه به فارسى است و در نوع خود بى‏مانند و بدیع است. شـمار ابیات این ترجمه منظوم که در قالب مثنوى سروده شده، ۱۹۹۴ بیت است. این کتاب به خط نستعلیق در شنبه ۱۹ شوال ۱۳۴۲ ق به فرجام رسیده است. نسخه‏اى از این کتاب در کتابخانه مجلس شوراى اسلامى به شـماره ۱۴۵۶۶ (فهرست مختصر نسخه‏هاى خطى کتابخانه مجلس، ص ۱۶۴) موجود است.آثار دیگری نیز از دبیر اعلم ساوجبلاغی معرفی شده است نگاه کنید به: (پیام بهارستان، شـماره هشت،تابستان ۱۳۸۹،دوره دوم، سال دوم،ص۵۶۴-۵۹۳).

دبیر اعلم در سال ۱۳۰۸ ش در تهران درگذشت و در آرامگاه ابن بابویه به خاک سپرده شد. فرزندان وی نیز میرزا عزیز الله و میرزا شفیع در هنرخوشنویسی سرآمد بوده اند. نوه ایشان مرحوم استاد غلامرضا دبیران در حکومت پهلوی در منصب فرماندای اهواز و مشهد و سـمنان و…خدمت کرده است و پس از پیروزی انقلاب نیز به عنوان اولین استاندار یزد انتخاب شد.ایشان نیز در شعر وعلم و هنر وارث نیاکان بزرگوار خود بوده است. هنر و علم و شعر تا کنون نیز در این خانواده نسل به نسل ادامه داشته است.

تاریخ اتمام ترجمه منظوم نهج البلاغه ماه صفر ۱۳۲۲ است . این اثر به مظفرالدین شاه قاجار تقدیم شده است. خوشبختانه نسخه خطی آن از گزند حوادث بدور مانده و نزد خانواده آن مرحوم در تهران نگهداری می شود.

ویژگی‌های نسخه شناسی: جلد: لاکی زرّین دارای کتیبه و چهار کتیبه کوچک و مجدول گرهی زرّین با نقوش اسلیمی، این اشعار از مؤلف و بخط او در کتیبه ها به نستعلیق قلمی شده است. اشعار روی طبله اول:

«در بقای دولت شاه جهان

این کتاب نیک دستور گزین

شه مظفّرپادشاه حق نگر

ابن عمّ شه وزیر اعظمش

زین نکو عهد شهنشاه مهین

در تواریخ و قوانین و سیر

تا به عالم زین شه و دستور شاه

کاینچنین باید نگهداری عباد

سیصد و بیست و دو آمد با هزار

که سعادت شد قرین اقبال تام

بر تقی منشی عنوان نگار

از امیرالمؤمنین با ذوق جان

خوش بخوان که خوش بودآیات دین

مستدام آید زحقّ دادگر

عین دولت آن بهین ابن عمش

عالمی رابخت نیک آمد قرین

خامه صدق رهی داد این ثمر

روشنی افزایدی چون مهر و ماه

این سزا باشد بتعمیر بلاد

سال هجری در پناه کردگار

زین دعای شاه و انجام مرام

شکر یزدان هر دمی زیبد بکار

در عهد دولت قوی شوکت ابد مدت اعلیحضرت قدر قدرت و اقدس همایون ظل الله اسلامیان پناه شاهنشاه جمجاه مویّد سپاه له همم لامنتهی لکبارها السلطان مظفرالدین شاه قاجار ابد الله عیشه و ایّد الله جیشه، چاکر جان نثار تقی عنوان نگار در تشکر پنجاه سال خدمت در رسایل خاصّه و مأموریتها ترجمه منظوم نمود امید آن که مقبول آید و ببذل مرحمتی مخصوص سرفراز شده بر شکر و دعا اقرار نماید»

روی طبله دوم این متن آمده است:

«در دعای شه مظفّر شکرها

کاینچنین نامی کتاب مستطاب

ترجمه منظوم بر کلک حقیر

عاجز از نظمش همه پیشینیان

بود اقبال شه حق بین راد

عین دولت حامی ملّت هم او

استدامت باشد از عون اله

کز ولی الله کشف آید چنین

گر به ترتیب نگارش دویّم است

در مقام رأفت و فضل و قبول

از خدا خواهد به صدق عنوان نگار

باشد از این عهد نیکو بر خدا

از امام اوّلین آمد ثواب

باشد این خدمت از این چاکر کثیر

یاری آمد از امیر مومنان

هم وزیر اعظم نیکو نهاد

دست حق در نظم ملک آن نیکخو

بر شهنشاه و وزیر نیکخواه

بر شهنشهنامه جلد دوّمین

اوّل آمد با عقیده حق پرست

حاجتی نبود به نیت و عقول

عهد شاهنشه مظفر استوار

چون این کتاب مستطاب فرمان معجز آیات حضرت شاه اولیاءعلیّ مرتضی علیه آلاف التحیّه و الثناء و در استدامت دولت جاوید قرار گرفت..با افتخارعربیّت با مراقبات خاصّه از عربی به نظم پارسی سروده شده مستدعیست امر مقرّر فرمایید با اقبال عهد از روال بزیور طبع متحلّی آیئ که دعای ذات ملکوتی… عموم مردم قرار گیرد. شهر صفر ۱۳۲۲انجام پذیرفت».

متن نسخه مجدول به زر و صفحه آغازین دارای لوح و سرلوح و کتیبه است و به خط شاعر به نستعلیق، هر صفحه در دو ستون کتابت شده است.

آغاز متن کتاب:

حمد بیحد برخداوند ودود

بر شه لولاک باشد نعتها

آن که نام پاک او آمد علی

اولین جلد شهنشه نامه را

بر شهنشاه رئوف و مهربان

بذل انعام آمدی بر این رهی

…شاه دریادل مظفر شد بدین

که سلاطین را ازو رونق فزود

هم سلام حق به شاه لافتی

مشکلات از نور پاکش منجلی

آمد اتمام و هم از لطف خدا

گشت مقبول و تلطّف شد عیان

شکر احسان مینماید آگهی

زان شهنشهنامه اش آمد چنین

چنان که این شاعر آرزو داشته، امید است این اثر پس از صد و پانزده سال منتشر شود.

سنجه کتاب(۱۴): شرح حقیقه الروح

جشن نامه استاد سید احمد حسینی اشکوری دربردارنده مقاله ها و رساله های تصحیح شده اهدایی به ایشان است واین اثر به کوشش محقق پرتلاش دکتر رسول جعفریان در سال ۱۳۹۲ توسط انتشارات علم تهران منتشر شد. رساله ای در شرح حدیث نبوی «من عرف نفسه فقد عرف ربّه » با عنوان « شرح حقیقه الروح و ما یتوقّف علیه الفتوح» با تصحیح و ترجمه جناب سید صادق حسینی اشکوری(فرزند استاد اشکوری) به چاپ رسیده که مؤلف آن شناخته نشده است. مقدمه شش سطری این رساله چنین است:« رساله حاضر مختصری است عرفانی که در آن به حقیقت معنای روح پرداخته و با تطبیق معارف عرفانی بر آیات و روایات سعی کرده به معنای باطنی نفس و روح دست یابد. این رساله که نام مؤلف آن معلوم نیست به دستور عالم کامل ملاعبدالرحیم نگاشته شده و کاتب آن حسن بن عبدالرحیم مراغی در سال ۱۳۵۸ هجری قمری است. گمان می رود اصل تألیف نیز از سده سیزدهم باشد. تنها نسخه این رساله در کتابخانه مرکز احیای میراث اسلامی قم قرار دارد که هنوز شـماره نشده است».

این رساله که برای یافتن نام مؤلف آن به خبره ای مراجعه نشده و جستجویی هم انجام نشده است، از آثار کاتب نسخه حسن بن عبدالرحیم مراغی(درگذشته ۱۳۰۰ق) است. از این کتاب چهارنسخه موجود است که سه نسخه آن در کتابخانه آیت االله مرعشی نجفی است:نسخه شـماره ۵/۱۵۱۳۶(فهرست ج ۳۸ص ۴۱۷) شـماره ۴/۲۰۲۷(فهرست ج ۶ص ۳۳)۴/۸۸۴(فهرست ج ۳ص ۷۷) و نسخه ای در کتابخانه ملی به شـماره ع۷۸۰/۳. همچنین نگاه کنید به الثراث العربی المخطوط ج ۵ ص ۱۸۰و فهرست دنا ج ۴ ص۷۰۰ و تراجم الرجال ج ۱ ص ۱۴۴.

سنجه کتاب(۱۵): اجازات عوالم العلوم و المعارف

کتاب عوالم العلوم و المعارف اثر شیخ ابوالحسن عبدالله بن نورالله بحرانی – از شاگردان علامه مجلسی – در صد جلد تالیف شده و نسخه های بسیاری از آن موجود است. بحرانی در مقدمه این کتاب به اثر دیگر خود اشاره کرده با نام جوامع العلوم که گسترده تر از عوالم است. جلد ویژه امام حسین علیه السلام در سال ۱۲۹۵ق و۱۳۱۸ق چاپ سنگی شده(فهرست عربی مشار س ۶۴۱) و شـماری ازمجلدات عوالم ویژه زندگی اهل بیت؟عهم؟ به تصحیح و استدراک آیت الله سید محمد باقر موحّد ابطحی به چاپ رسیده است. چند تن از علمای یزدی به دستور محمد ولی میرزا قاجار– حاکم یزد- برخی مجلدات عوالم را به فارسی برگردانیده اند که عبارتند از سید احمد اردکانی، ملاحسین اردکانی، ملامحمدعلی فاضل نحوی اردکانی، سید ابوالحسن فیروزآبادی(جامع جعفری ص۶۰۰-۶۰۱ ) . میرزای نوری در فیض القدسی و صاحب روضات الجناب برآنند کتاب عوالم برگرفته از بحار الأنوار بوده ولی مرحوم آیت الله سیدمحمد باقر ابطحی این نظر را قبول نداشت بلکه مقایسه دو اثر را نیز ناصواب می‌دانست. گمان میرود برخی از مجلدات با کتاب بحار الانوار تفاوت اندکی داشته باشد. استاد عبدالحسین حائری در این باره نوشته است:« عوالم در نام گذاری اجزاء و ابواب و ترتیب آنها بر اسلوب بحارالانوار تألیف ملا محمد باقر مجلسی نوشته شده و با آن کتاب مشترکات اصولی بسیار دارد بطوریکه مطالعه کننده در ابتداء یقین میکند که فقط با تغییرات و اضافاتی از بحارالانوار گرفته شده ولی مصنف گذشته از آنکه نامی از بحار نمی برد برخی گفته های وی نیز شاهد آنست که اقتباس و پیروی از کتاب بحار نداشته و در جلد اول که بمنزله مقدمه و فهرست مجلدات عوالم است از مجلسی بسـمت استادی خویش فراوان نام برده و متذکر شده است که از وی اجازه داشته و از نسخ کتابخانه او استفاده های شایان برده است ولی در عین حال بسیار بعید و غیرقابل قبول است که از تألیف کتاب بحار بیخبر بوده و گویا نظر باین نکته و نکات فوق است که حاجی میرزا حسین نوری در کتاب الفیض القدسی در شرح حال مجلسی باختصار نامی از وی و کتاب عوالم برده و آنرا متخذ از بحار خوانده است وبهرحال عوالم دارای امتیازاتی است که مایه برجستگی و استقلال آن است»(فهرست مجلس ج ۴ ص ۴۵).

درباره جلد اجازات عوالم: بحرانی در مقدمه عوالم، فهرست صدگانه مجلدات این کتاب را برشـمرده است. بحرانی در مقدمه در باره جلد اجازات چنین گفته است: «الکتاب المائه کتاب بیان إجازات بعض العلماء لبعض رضی الله عنهم». علامه سید محمد علی روضاتی نسخه‌هایی از کتاب عوالم را در (فهرست کتب خطی اصفهان ج ۲ ص ۱۹۳-۲۰۴) از کتابخانه مرحوم سیّد العراقین شناساند و پس از اهدای کتابخانه سید العراقین به کتابخانه ملی به لطف جناب احسان الله شکراللهی تصویری از این اثر بدست آمد. انتظار می رفت این جلد دربردارنده اجازاتی جدید از علمای قرن یازدهم و پیش از آن باشد که چنین نبود؛ با مقایسه این دو اثر معلوم شد این اثر رونوشتی ناقص از کتاب اجازات بحار الانوار است. مجلدات اجازات بحارالانوار دارای صدو هفت اجازه حدیثی است و اجازات عوالم حدود چهل اجازه برگزیده ازآن است.

آغاز و انجام این نسخه چنین است:

آغاز: «الحمد لله الذی أجاز لعلماء الحدیث الإجازه بالإطناب و التوسیط و الوجاده و الصلاه و السلام علی محمّد و أهل بیته الذین إجازه الحدیث عنهم و جاء منهم امّا بعد فهذا مجلّد المأه من مجلّدات کتاب عوالم العلوم و المعارف و الأحوال من الأیات و الأخبار و الأقوال الذی الّفه ابن نورالله عبدالله فی إجازات بعض العلماء لبعضهم راجیا من العلماء أن یجیزوا لنا نقله و حملوا عنّا ثقله فها انذا أشرع فی المقصود بعون الله ملک المعبود قائلا و الیه من غیره مائلا الکتاب المأه من کتب عوالم العلوم و المعارف و الأحوال فی الأجازات ابواب الأجازات و الأسناد باب صوره أجازه شیخ حسن بن الحسین بن علی الدوریستی …»

انجام:« و قد نقل هذه الأجازه من نقل من خطّه الشریف قدّس الله روحه ونوّر ضریحه افقر عباد الله الغنی المغنی أبو عبدالله الحسین بن حیدر الکرکی العاملی عاملهم الله بلطفه الخفیّ بالنبی و الوصِی و آلهما الأطهار و الأبرار صباح یوم الأثنین عشرین ومن شهر ربیع الأوّل من شهور سنه الف و إثنان من الهجره النبویّه علی مشرّفها الصلاه والسلام الی هنا ختم المصنّف رحمه الله و قوبل مع أصله و قد تمّ بالخیر فی یوم الإثنین ثانی شهر رمضان المبارک من شهور سنه ۱۲۸۱».

سنجه (۱۶): زندگی نامه خود نوشت آیت الله سید محمد علوی بروجردی کاشانی

در کتاب نامه های ناموران گزیده ای از نامه های رجال دینی و علمی به حضرت آیت الله علامه سید شهاب الدین مرعشی نجفی، (قم نشر کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی،