پاورپوینت کامل نام های خدا در اوستا و قرآن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل نام های خدا در اوستا و قرآن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل نام های خدا در اوستا و قرآن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل نام های خدا در اوستا و قرآن ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

خدا اساسی ترین اصل در تمام متون مقدس از جمله اوستا و قرآن می باشد. اینکه خداوند با چه نام هایی در این کتاب ها یاد شده است، موضوع محوری این مقاله است. خداوند با نام های متعددی چون اهورامزدا که معرفی کننده بالاترین قدرت و یکتایی کامل است، و صد و یک نام در اوستا بیان شده است. اهورامزدا در گاتاها مظهر خرد است که گیتی و مینو را به وسیله آن خلق می کند. او خالق هستی است و گیتی را از هستی خود شکل می دهد. بدین سبب جهان هستی از او جدا نیست، اما او مطلق و نامحدود و گیتی نامطلق و محدود است. اهورامزدا قائم به ذات است و جلوه هایش قائم به او می باشند.

خدا اساسی ترین اصل در تمام متون مقدس از جمله اوستا و قرآن می باشد. اینکه خداوند با چه نام هایی در این کتاب ها یاد شده است، موضوع محوری این مقاله است. خداوند با نام های متعددی چون اهورامزدا که معرفی کننده بالاترین قدرت و یکتایی کامل است، و صد و یک نام در اوستا بیان شده است. اهورامزدا در گاتاها مظهر خرد است که گیتی و مینو را به وسیله آن خلق می کند. او خالق هستی است و گیتی را از هستی خود شکل می دهد. بدین سبب جهان هستی از او جدا نیست، اما او مطلق و نامحدود و گیتی نامطلق و محدود است. اهورامزدا قائم به ذات است و جلوه هایش قائم به او می باشند. از این رو آفرینندگی و افزایندگی، اقتضای ذات اهورامزدا است و همیشه با اوست و از طریق سپنته مئینیو که گوهر هستی و ذات اقدس حق است، شناخته می شود. در قرآن نیز خداوند، با نام جلاله الله که جامع همه اسماء و صفات الهی می باشد، بیان شده است. مطابق با مندرجات این دو کتاب، خداوند یکی است و دارای ذاتی متعالی، وجودی بی شبه و غیرقابل توصیف است، اگرچه با نام های مختلف و متعددی خوانده شود. در این پژوهش نام های خداوند در اوستا و قرآن مورد بررسی و مقایسه قرار گرفته است.

***

سیر تحول واژه اهورامزدا

پیرامون مفهوم خدا در دین زرتشت نظرات مختلفی وجود دارد.برای نمونه، مولتون معتقد است که اهورای دانا یا اسورای حکیم، پیش از دوران زرتشت وجود داشته است. خدای دانا ایزد خاص آریایی ها بوده و این مسئله خود مؤید آن است که زرتشت یک آریازنتو بوده است نه یک مغ که سال ها بعد او را به آن محکوم کردند. برای اینان اهورامزدا خدای قبیله بود و نسبت به ایزدان طبقات دیگر در مقام بالاتری قرار داشت. به نظر می رسد که اولین قدم زرتشت این بود که از چندگانه پرستی موجود به سوی یگانه پرستی رفته و از ایزدی که بزرگترین ایزدان بود به سوی خدای واحد پیش رود. نیولی نیز وجه اصلی تمایز دین زرتشت را از ادیان هند و اروپایی و مرکز آسیا، وجود خدای یگانه بیان می کند.

مشهورترین نام‌خداوند که به‌طور مکرر در اوستا و به ویژه گاتاها به چشم می‌خورد، نام اهورامزدا است،ه که معرف والاترین خدا در آیین مزدیسنا می باشد. اعتقاد به وجود یک خدای واحد و یگانه از اصول بنیادین در باورهای زرتشتیان است، که در اوستا به صورت اهورامزدا، مزدا اهوره و گاه مزدا اشه آمده است. اهورامزدا نام بزرگترین بغ ایران باستان بوده که از سوی زردشت برای خداوند یکتا به کار رفته است. این واژه از دو بخش اهوره که هم ریشه با اسوره خدای آریائی های هند و ایرانی است، به معنی آفریننده، هستی بخش، سرور، سالار، ارباب و فرمانروا، و مزدا که خود از دو قسمت «مه» به معنای بزرگ، و «زدا» به معنای دانای مطلق و قائم به ذات، تشکیل شده است، و با هم به معنای دانای مطلق و حکیم می‌باشد. این واژه در سانسکریت مذش به معنی دانش و هوش می‌باشد و هنگامی که مزدا برای خدا به کار می‌رود از آن معنای هوشیار و آگاه برداشت می گردد. نام اهورا در عصر هند و ایرانی و پیش از زرتشت به معنی سرور بوده است. کلمه مزدا واژه‌ای ایرانی و به معنای همه چیز دان زندگی بخش و صاحب خرد می باشد، که گاه به عنوان صفت اهورا درنظرگرفته می‌شود. و در بعضی بندهای گاتاها به معنی حافظه و به حافظه سپردن و به یاد داشتن است. در اوستا این دو واژه به صورت جدا از هم نیز آورده شده است. برای نمونه در یسنای بیست و هشتم، بند اول، مزدا تنها برای خدا آمده است. در بند هشتم همین یسنا ابتدا اهوره و پس از چندین کلمه فاصله مزدا آمده است. در بند ششم برعکس اول مزدا و پس از چند جمله، اهوره دیده می شود و در بند دوم مزدااهوره به کار برده شده است. در گاهان اغلب مزدااهوره به تخفیف به صورت مزدا ذکر شده و کمتر اهوره مزدا، اهوره گفته شده است. این خود بیانگر آن است که لفظ مزدا در نظر زرتشت بر حقیقتی عمیق تر از حقیقتی که لفظ اهوره به آن اشاره می کند، دلالت دارد و اصلاً دومی تابع اولی است. به گفته برخی محققان نام خدای بزرگ زرتشت در یسنا سی و پنجم و چهل و یکم که دو فصل اول و آخر یسن هفت ها باشد، به طور متناوب به هر دو صورت اهوره مزدا و مزدا اهوره آمده است. در سراسر یسنای سی و ششم عنوان مزدااهوره و در سراسر یسنای سی و هشتم اهوره مزدا به کار رفته است. در مرتبه نام و صفات، دو اسم مزدا و اهوره از یکدیگر متمایز می شوند و در مقام آخر که مقام فعل است سپنته مئینیو پدیدار می گردد. در گاتاها بیشتر به شکل ترکیبی مزدا اهورا برمی‌خوریم و به ندرت این دو واژه جدا از هم یاد شده‌اند. در سراسر گاتاها هرجا این دو واژه با هم آمده است، مزدا مقدم بر اهورا است. در یسنا بیست و هشتم بند اول زرتشت می گوید: «تو ای مزدااهورا مرا از خرد خویش تعلیم ده و از زبان خویش آگاه ساز که روز واپسین چگونه خواهد بود؟» در سایر بخش های اوستا برعکس گاتاها هرجا که این دو واژه با هم آمده، اهورا مقدم بر مزدا می باشد. البته در بعضی قسمت های اوستا نیز مزدا اهورا آمده است. در سنگ نبشته های میخی نیز بیشتر اهورا مقدم بر مزدا می باشد.

اشه نیز به معنای راستی، مشیت الهی و نظم کیهانی می باشد، که هستی را سامان می‌دهد. اشه معیار اخلاق و ضابطه تشخیص نیک و بد است و ارزش‌های اخلاقی را به صورت مطلق به دست می‌دهد. اهورامزدا خالق و دادار همه چیزهای مادی و مینوی است که با اندیشیدن او همه چیز هستی می‌گیرد. از عدم می‌آفریند و با خود تنها است. تقریباً می‌توان گفت که از اواخر عهد اوستایی، نام اهورامزدا به صورت پایدار و دائمی، جهت معرفی خدای زرتشتیان به کار رفته است. بعدها نیز نام اهورامزدا به معنی پروردگار جان و خرد در کتیبه‌های شاهان هخامنشی به فراوانی دیده می‌شود.

واژه اهورامزدا در فارسی باستان به شکل ائورمزدا، در پهلوی اورمزد، در فارسی هرمزد، در اوستا اهورَمزده و در برخی سنگ نبشته‌های پادشاهان هخامنشی اثورمزده آمده است. همچنین خدا، خداوند، یزدان و ایزد به همین معنا در فرهنگ فارسی آمده است.افزون براین به معنای رامش و برجیس نیز می‌باشد. این واژه نخست از ترکیب دو واژه آریایی با معانی مختلف توسط زرتشت به عنوان نام خدای یگانه ایرانیان درآمد و پس از چندین سده از زبان مخصوص گاتاها و اوستا داخل زبان پارسی باستان شد و سپس وارد زبان پهلوی گشت و از آنجا به فارسی زبانان رسید. نام اهورامزدا درگذر زمان به قدری تکامل یافته است که درک معنی لغوی آن مشکل و تقریباً غیرممکن شده است. از آنجایی که متون اوستایی بر دو بخش منقسم می شود، اوستای قدیم – که مشتمل بر گاهان، یسنای هفت ها و دو دعای معروف یسنای بیست و هفتم می باشد که منسوب به خود زرتشت بوده و از حیث زبانی از دیگر بخش های اوستا قدیمی تر است.- و اوستای جدید،- که دربردارنده متونی چون وندیداد، ویسپرد، یشت هاو یسنا و خرده اوستا است. – از این رو لازم است که نام اهورامزدا در هر دوی آنها مورد بررسی قرارگیرد.

اهورامزدا در سنگ نبشته‌های هخامنشی

در کتیبه‌های به جا مانده از دوره هخامنشیان، از آریارمنه تا اردشیر سوم، همه جا، اورمزد خدای بزرگ، بزرگترین خدایان و قابل احترام خوانده شده است. شاهان، همه کارهای بزرگ خود را از یاری و عنایت او دانسته‌اند،و اهورامزدا را بزرگترین خدایان، یاری گرِ دادرس، خدای سرمدی که همواره شادی و آسایش را برای آدمی به ارمغان می‌آورد، عطاکننده سلطنت ، بهترین مأمن، خالق آسمان و زمین، مدبر و پیروزی ‌دهنده، هدایتگر و نورمطلق معرفی می‌کنند. در این سنگ نبشته‌ها، داریوش در کنار اورمزد از بغان دیگر نام می‌برد، که با هم او را یاری کرده‌اند، و خشایارشا نیز اورمزد و خدایان دیگر را بدون ذکر نام آنها، می‌ستاید، اردشیر دوم در کتیبه‌های خود از اورمزد، میثره و اناهیتا نام می‌برد و از آنها یاری می‌خواهد. اما با وجود این، همه شاهان در کتیبه‌های خود اورمزد را به عنوان خدای بزرگ خواندند. بنابراین ما با بررسی سنگ نبشته‌های به جای مانده از دوران هخامنشیان به خوبی می‌توانیم دریابیم که اهورامزدا بزرگترین بغان به شمار می‌رفته است.

اهورامزدا در گاهان

محور اصلی این سرودها، یکتاپرستی و یکتاجویی است. از این رو، باور به خدایان متعدد به طورکامل ناپسند دانسته شده است. او در گاهان به عنوان خدایی یگانه، عاری از تجسیم و ترکیب، هستی بخش توانا، همه چیز دان، ازلی و ابدی، آفریننده همه چیز، پدر، سامان آفرینش (اشه)، عقل محض و سرچشمه همه خوبی ها، همیشه همان، تواناترین، دادگرترین، سازنده منش نیک، بخشنده خرد پاک و اندیشه روشن، رسایی و جاودانی، بخشاینده نیکی‌ها و افزونی‌ها، خدای نگاهدارنده، سلامتی بخش، کاهن‌ترین کاهنان، مقدس، تولید کننده ثروت، پادشاهی که به میل خود حکومت می‌کند، آزاد منش، کسی که نه فریب داده و نه فریب می‌خورد، حکیم‌ترین حکما، تابان، پرشکوه، بزرگترین، بهترین، زیباترین، باثبات ترین، کامل‌ترین وسخی‌ترین روح، خیر محض و خدای نیکی و خوبی، دوست، نیک اندیش، معرفی می شود.

براساس این سروده‌ها فقط یک خالق وجود دارد و هیچ خدای دیگری، هم پایه او درنظرگرفته نمی شود. در حقیقت اهورامزدا وجودی است که قابل مقایسه با خصوصیات مشخصه بشری نیست. ستایش‌ها در اوستا همیشه با نام اهورامزدا آغاز می‌شود. براساس باور وحدت وجود، ستایش و بزرگداشت هر جزء از طبیعت مانند آب، خاک، … و هرآنچه سود رسان و زندگی بخش است، در واقع اعتراف به یکتایی و بزرگی اوست. نمایش صفات بشرگونه برای خداوند، در گاهان بسیار نادر است، و با مطالعه این موارد، برمی‌آید که انعکاس چنین باوری در تعداد معدودی از بندهای گاتها، تنها به جهت زیبایی و ضرورت شعری می‌باشد، و به هیچ عنوان نمی توان او را توصیف کرد. در این مجموعه کهن، به شیوه‌ای روشن و بی پیرایه می‌توان روح اصلی و پیام حقیقی دین مزدیسنا را که همان اعتقاد به خدای واحد است، آن چنانکه زرتشت، پیامبر موحد ایرانی، تبیین کرده بود، دریافت. از نظر زرتشت تنها اهورامزدا شایسته پرستش است. تو باید آن کس را با ستایش و پارسایی خود بستایی که همیشه مزدا اهورا نام دارد. همچنین می گوید: کسی که به ضد دروغ پرست با زبان و اندیشه و دست ستیزگی کند، خوشنودی مزدااهوره را به جای آورد. زرتشت عظمت و جبروت را مختص اهورامزدا می داند و او را آفریننده یکتا و خداوند توانا می داند. وی در یسنا چهل و چهارم با یک زبان شاعرانه درباره توحید و اقتدار خداوند می گوید: «از تو می پرسم ای اهورامزدا کیست پدر راستی؟ کیست نخستین کسی که راه سیر خورشید و ستاره بنمود؟ از کیست که ماه گاه تهی است و گاهی پر؟ کیست نگهدار زمین در پایین و سپهر در بالا؟ کیست آفریننده آب و گیاه؟ کیست که به باد و ابر تندروی آموخت؟ کیست آفریننده روشنایی سودبخش و تاریکی، کیست که خواب و بیداری آورد؟ کیست که بامداد و نیمروز و شب قرار داد؟ و دینداران را به ادای فریضه گماشت؟ کیست آفریننده فرشته مهر و محبت آرمئیتی؟ کیست که از روی دانش و خرد احترام پدر در دل پسر نهاد؟» پس از اتمام این پرسشها زرتشت در پاسخ چنین می گوید: «من می کوشم مزدا که تو را به توسط خرد مقدس و آفریدگار کل به درستی بشناسم.» اهورامزدا خیرخواه بندگانش است و ستایش ایشان را می شنود. در گاهان سپنته مئینیو از اهورامزدا متمایز عنوان شده است و نسبت به او در درجه پایین تری قرار ردارد. اما بعدها در سنت زرتشتی با اهورامزدا یکی دانسته می شود. درحقیقت سپنته مئینیو واسطه ای میان جهان مینوی و گیتی می باشد و شناخت او تنها از راه خرد حاصل می شود، زیرا مزدا از طریق خردش آفریننده است و سپنته مئینیو مظهر آفرینندگی اوست. بنابراین براساس گاهان و سنت زرتشتی چنین برمی آید که سپنته مئینیو و اهورامزدا یکی هستند.

اهورامزدا در اوستای متأخر

اهورامزدا در دیگر بخش‌های اوستا، به ویژه یشت ها گاه همراه با شش فروزه به نام امشاسپندان می‌آید. این فروزه‌ها درواقع همان جلوه های مزدای پاک هستند که درگذر زمان تشخّص یافته و به عنوان فرشتگان و وجودهایی مستقل از او تلقی شده‌اند، و هریک در آفرینش نقشی خاص را ایفا می‌کنند. در هرمزد یشت که سراسر گویای توانمندی و قدرت اهورامزدای یکتاست، بیست نام یا صفت ممتاز برای خداوند آمده است. در این یشت اهورامزدا، در گفتگو با زرتشت، نام های متعدد خود را که هر یک از آنها بیانگر وجهی از وجوه وجودی او هستند، را بر می شمرد. در یشتههای دیگر، که هر یک از آنها در ستایش یکی از ایزدان است، مرتبه اهورامزدا به عنوان تنها خدای آفریننده حفظ شده است و ایزدان دیگر اغلب یا آفریده او و یا در مرتبه ای پایین تراز او به عنوان کارگزارانش در امور عالم و نبرد با اهریمن، بیان شده اند. در بخش‌های متأخر و جدید اوستا، اگرچه هنوز اهورامزدا، اله اعظم و بزرگترین ایزدان است، ولیکن ایزدان دیگری چون میثره، اناهیتا، آذر، وایو و … که زرتشت با آوردن یگانه پرستی مزدایی نام آنها را از ساحت دین خود دور کرده بود، دوباره ظاهر می‌شوند و این بار در شمار کارگزاران مزدا در می‌آیند. بیشتر یشت‌ها که بخش بزرگی از اوستا را تشکیل می‌دهند، سرودهایی در ستایش این ایزدان هستند، که درگذر زمان توسط طرفداران پرستش خدایان چندگانه طبیعی و مغان که پس از زرتشت قدرت بیشتری یافته بودند، دین او را به دلخواه خود تغییر دادند و خدایان مطرود و قدیمی را دوباره قدرت و تشخص بخشیدند، تا جایی که بعضی از آن ایزدان همانند میثره، آناهیتا و … نفوذ و قدرتی بیشتر از اهورامزدا یافتند. در متون متأخر اوستا (جدید، جوان) و نیز در سنگ نبشته های شاهان هخامنشی عنوان اهورامزدا تقریباً متروک شده و به جز در مواردی چند به تقلید از گاهان دیگر اثری از آن به جا نمانده است. سبب این امر آن است که متون اوستایی متأخر و نیز کتب پهلوی همگی به شریعت زرتشتی تعلق دارند و معانی متعلق به طریقت و حقیقت زرتشتی در آنها وجود ندارد مگر به ندرت، از این رو خدای اهل حقیقت را که مزدا اهوره است به کلی از قلم انداخته اند و خدای اهل شریعت را که اهوره مزدا است همه جا ذکر کرده اند. این سیر یک سیر طبیعی بوده و نباید آن را به منزله تحریف پیام زرتشت تلقی کرد، زیرا پس از ظهور دین زرتشتی به دست زرتشت و گسترش آن در میان اقوام و قبایل ایرانی، دیگر مضامین عرفانی گاهان و یسن هفت ها جز برای گروهی از خاصان قوم مفهوم نبود و ناچار وجوه شریعتی دین زرتشت بسط یافت و حقایق این دین که اسرار گاهانی باشد تنها در نزد طریقه های معنوی زرتشتی باقی ماند. بنابراین باتوجه به کتیبه‌های شاهان هخامنشی و بخش‌های مختلف اوستای گاهانی و متأخر، به خوبی می‌توان‌دریافت که حضور اهورامزدا در مقام خدای برتر، امری مسجّل و روشن است و اثبات این مدعاست که تمام ایرانی‌ها او را گرامی می‌داشتند.

صد و یک نام خداوند

غنای یک دین را باید در نام‌هایی که برای خدا در آن آمده است، جستجو نمود. صد و یک نام درواقع تعاریف و صفات خداوند هستند که در نیایش‌ها و سرودهای دینی زرتشتی به کار رفته‌اند، و عبارتند از: ۱) ایزد، یزت: ستودنی، بزرگ ستایش شونده ۲) هروسپ توان، هه رویسپ ته وان: توانای کل ۳) هروسپ آگاه، هه رویسپ ئاگا: دانای کل ۴) هروسپ خدا، هه رویسپ خولای: دارنده کل، خداوند بسیار بزرگ شادی بخش همگان ۵) ابده، ئه بده: بی آغاز ۶) ابی انجام، ئه وی ئه نجام: بی‌پایان، بی‌انجام ۷) بوونه سته ف، بونَستَه: بنیاد، اساس کل، بن آفرینش ۸) فراخته نته، فراختنده: توانای بسیار گسترده ۹) جمغ، چمغ: پیشرو۱۰) فراژتره، پَرزَه تَره: بهترین۱۱) توم اویژ، توم اَفَه په: پاک ترین پاکها ۱۲) ابرونت، اَبرَه وَنت: موجود در هر ذره ای، از همه بالاتر ۱۳) پروندا: پیرامون همه چیز ۱۴) اِن اَیافَه: در نیافتنی ۱۵) هم ایافَه : مراد و یابنده همگان۱۶) آدرَو: راست ترین ۱۷) گیرا: دستگیر ۱۸) اچم: خودآفریده، بی علت ۱۹) چمنا: آفریننده کل، چیستی چیستی ها ۲۰)سه پینا: مقدس، خوبی رسان ۲۱) افزا، اوزا: افزاینده ۲۲) ناشا: دادگر ۲۳) پرورا: پرورش دهنده ۲۴) پانا: پناه دهنده، نگاه دار۲۵) آیین آیینه، ئایین ئاوینه: پیدا و پدیدار ۲۶) اَن آیینه، ئه ون ئاوینه: ناپیدا، بی شکل ۲۷) خراشیده توم، خرهَ اُشیت توم: استوارترین ۲۸) مینوتوم: روحانی ترین ۲۹) واشنا: دوست داشتنی ترین ۳۰) هروسپ توم: هستی کل ۳۱) هوسی پاس: سزاوار ستایش ۳۲) هر همیت: امیدگاه همه ۳۳)هرنکفره: فر نیکی‌ها ۳۴) ئیش ترنا: رنج زدا ۳۵) ترونیس: بدی زدا ۳۶) اَنه اشک : جاودانی، بی مرگ ۳۷) فَرَشک: کام ده ۳۸) بزوهَدهَد، پژوهیده: پژوهیدنی، جستجو شده ۳۹) خوایر، خواپه ر: فروغمند، مهربان ۴۰) اوحشایا: بخشاینده ۴۱) اَوَرزا: برتری بخش ۴۲) اَسیتوه: ناستوه ۴۳) رَخُه: بی‌نیاز ۴۴) ورون: رهانیده، دور دارنده تباهی ۴۵) افریفته، افریپه: فریب ناپذیر، فریفته نشدنی۴۶) اَوِفریپ ته، بی فریفته: نافریبنده ۴۷) اَزوی: یکتا ۴۸) کام رَت: کام ده سرور بخش ۴۹) فرامان کام: کام بخش ۵۰) ایختن: یگانه، بی انباز ۵۱) اَفَرموش: فراموش نکننده ۵۲) همارنا: آمارگر، شماردار ۵۳) شنایا: شنونده، همه چیزدان ۵۴) اَترس: بی ترس ۵۵) ابیش: بی‌رنج ۵۶) اَفراز دوم، افراز توم: سرافرازترین ۵۷) هَم چون: همیشه یکسان ۵۸) مینوستیگر: آفریننده جهان مینوی ۵۹) امینوگر: آفریننده جهان مادی ۶۰) مینونَهب، مینو نهفت: روان ناب ۶۱) آذرباتگر، آذربادگر: تبدیل کننده آتش به هوا ۶۲) آذرنمگر: پدیدآورنده آتش از آب ۶۳) بات آذرگر، وات آذرگر: پدیدآورنده هوا از آتش۶۴) بات نمگر: پدیدآورنده هوا از آب ۶۵) بات گِل گر: پدیدآورنده هوا از خاک ۶۶) بات گیردتوم: پدیدآورنده گردباد، سازنده هوا و زمین ۶۷) آذرکیبریت توم: پدیدآورنده آتش از گوگرد، برافروزنده آتش‌ها ۶۸) بات گرجای: پدیدآورنده هوا در همه جا، سازنده باد ۶۹) آوتوم: پدیدآورنده آب ۷۰) گل آذرگر: پدیدآورنده خاک از آتش ۷۱) گل وات گر: پدیدآورنده خاک از هوا ۷۲) گل نمگر: پدیدآورنده خاک از آب ۷۳) گرگر: سازنده سازندگان ۷۴) گراگر: سازنده خواستها ۷۵) گرآگر: آفریدگار انسان ۷۶) گرآگرگر : آفریدگار امشاسپندان ۷۷) اَگرآگر: آفریدگار چهار آخشیک ۷۸) اگرآگرگر: آفریدگار چهر ستارگان ۷۹) اَگومان: بی‌گمان ۸۰) اَژمان، اَزمان: بی‌زمان، ابدی۸۱)اخوآن ، اخواب: بی‌خواب ۸۲) آموشت هوشیار: بخشایشگر هوشیار ۸۳) فشوتَنا: نگهبان تن ۸۴) پَتَه مانی، پدمانی: همیشه دادگستر ۸۵) پیروزگر: پیروز، فاتح ۸۶) خداوند، خوه دای: خداوندگار، مالک ۸۷) اهوره مزده، اورمزد : هستی بخش دانا ۸۸) اَبرین کوهن توان : بزرگ آفریدگار بی آغاز ۸۹) اَبرین نوتوان: بازساز بزرگ۹۰) وَسپان : نگاه دارنده همه ۹۱) وسپار: بخشنده ۹۲) خواوَر: هستی بخش، فرمانروای جهان ۹۳) اَهو: بخشایشگر ۹۴) اَوَخشیدار: بخشنده بخشایشگر ۹۵) داتار: دادار ۹۶) ریومند: رخشنده۹۷) خرهمند، خروهمند: باشکوه، فرهمند ۹۸) داور : قاضی ۹۹) کرفه گر: رستگاری بخش ۱۰۰) بوختار : رهایی بخش۱۰۱) فرشوگر: رستاخیزکننده.

این نام ها اشاره به صفات اصلی مزدای پاک است، که طبیعت او را تشکیل می‌دهند. مزدا یک روح و روان است، وجودی نیست که به توان او را از نظر جسمی مورد سنجش و تشریح قرارداد، اگرچه وی به صفاتی چون گویایی، شنوایی، بینایی و … متصف است. اینکه او همه چیز را می‌بیند و حتی آهسته ترین صداها را می شنود، دلیل بر جسم بودن و قابل رؤیت بودنش نیست. در اوستا هیچ عبارت و پیامی وجود ندارد که از اهورامزدا به صورت یک جسم قابل رؤیت یاد شده باشد. اینکه او به عنوان خوش پیکرترین، زیباترین هیأت و … بیان شده است، به این معنا نیست که او دارای شکل و قالب قابل رؤیت و همسان بشری است، بلکه منظور از این سنخ عبارات، جلب توجه ما به این نکته است که او مظهر این صفات است. به‌طور مثال در یشت ششم، خورشید به منزله بدن مزدا معرفی شده است، اما هیچ کس جز این فکر نمی‌کند که این اشاره، تنها یک تمثیل و بیان شاعرانه است. روشنایی در حقیقت جوهر اهورا است و همه انوار، پرتویی از وجود او هستند، زیرا صفت مزدا، نورالانوار است. او با نیکوترین واژه مقدس یعنی ـ اشه وهیشته ـ پاکی و خلوص توصیف شده است، وی مظهر خوبی‌ها بوده و تنها نیکی از او برمی‌خیزد و از همین رو، بارزترین و اصلی‌ترین صفت باورمندانش، پاکی و خلوص می باشد، ایشان همان اشونان در دین مزدیسنا هستند.

اهورامزدا در متون پهلوی

علاوه بر کتاب ها و رساله های پهلوی، که شمار آنها در حدود صد و چهل کتاب و رساله می شود – اغلب مربوط به قرن سوم هجری است – کتاب ها و رساله هایی نیز به زبان های پارسی میانه وجود داشته، که نام های آنها در تواریخ و ادبیات قدیم عرب و اسلام آمده است. و اکثر آنها به زبان عربی نیز ترجمه شده بود. از قرن چهارم به بعد در اثر حوادث مختلف به تدریج اوراق اصل و ترجمه آنها پراکنده شده و بعضاً از بین رفت. بنابر کتاب خداینامه یکی از این متون پهلوی، ایرانیان قدیم در دوره ساسانی از خداوندگار عالم تعبیر به اهورامزدا می کردند و کلمه خدا را تنها برای پادشاهان به کار می بردند. به تدریج درگذر زمان دو واژه اهورا و مزدا درهم آمیخته و به صورت اورمزد درآمد، چنانکه در کتاب بندهش و مینوی خرد و … ما به کرات این نام را ملاحظه می کنیم.

در حقیقت متون پهلوی روشن کننده نکاتی است که زرتشت تلویحاً درباره خدا می گفت. اینکه اورمزد آفریدگار نیک، مسبب همه خوبی ها در هستی، خدای روشنایی، زندگی، تندرستی، شادمانی، نظم، ثبات و هماهنگی معرفی شده است. در بخش نخست بندهش هرمزد فراپایه، بی کران، در روشنایی، پادشاه کامل آفریدگان، فرزانه، نام آور، برتر و ناگذرا، افزونگر راستی، دادمند، آرامش و پرورنده توصیف شده است. در بخش یازدهم همین کتاب نیز با اوصافی چون نگهبان، آمرزیدار، راهبر، فره مند عنوان شده است. و در واقع جان و هر روشنی از آن هرمزد می باشد.

الله، جامع‌ترین نام خداوند

پرستش الله و نفی پرستش هر خدایی جز او، از دیرباز به عنوان اساسی‌ترین آموزه اسلام مطرح بوده است. چنان که در شعار اصلی این دین ـ لا اله الا الله ـ یعنی در شهادتین به این نکته به طور صریح اشاره شده است. الله نام مخصوص خداوند است، نه اسمی که حکایت از صفتی کند و هرگاه نام مقدسش برده شود، همه آن کمالات به خاطر می‌آید. رویکرد قرآن به وجود خدا، رویکردی است که گویی خدا را از اثبات وجود او فارغ می‌دیده، و سخن را با شناخت او آغاز کرده است.

بررسی واژه الله

الله به معنای خدا، واجب الوجود، یگانه، ایزد و ذاتی که مستجمع جمیع اسماء، صفات، کمالات و خیرات می‌باشد، زیرا صرف جمال و محض خیر است. این لفظ در مجموع ۲۷۰۲ بار در قرآن آمده است. الله کلمه‌ای عربی است، زیرا در قرآن کریم چنین آمده است، اگر از آنها بپرسی چه کسی آسمان‌ها و زمین را آفریده است خواهند گفت الله، این آیه خود دلیلی است بر عربی بودن لفظ جلاله‌، اگرچه برخی بر این باورند که این واژه شبیه کلمات عبری و سریانی است، ولی اکثر دانشمندان و محققان این واژه را مشتق نمی‌دانند، بلکه آن را اسمی منفرد برای خداوند می‌دانند که از اسماء اعلام است. برخی هم معتقدند به چند دلیل کلمه الله مشتق نیست، اول