پاورپوینت کامل بررسی بافت فرهنگی در سوانح العشاق ۹۳ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل بررسی بافت فرهنگی در سوانح العشاق ۹۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل بررسی بافت فرهنگی در سوانح العشاق ۹۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل بررسی بافت فرهنگی در سوانح العشاق ۹۳ اسلاید در PowerPoint :

سوانح العشاق احمد غزالی مهم ترین اثر منثور عرفانی در قرن ششم است که به تقلید از آن، رساله هایی همچون لمعات فخرالدین عراقی، عبهرالعاشقین روزبهان بقلی و… در قرون بعد نوشته شد و حتی صوفیان متأخر شبه قاره در قرون هشتم تا یازدهم شروح مستقلی بر این اثر نگاشته‌اند. انتخاب موضوع «عشق» به عنوان اندیشه مطرح در این رساله، شیوه خاص نثر و همچنین محتوای سوانح ‌العشاق پیوندی ناگسستنی با عوامل اجتماعی و فرهنگی دارد.

پاورپوینت کامل بررسی بافت فرهنگی در سوانح العشاق ۹۳ اسلاید در PowerPoint احمد غزالی و شروح آن در شبه قاره

سوانح العشاق احمد غزالی مهم ترین اثر منثور عرفانی در قرن ششم است که به تقلید از آن، رساله هایی همچون لمعات فخرالدین عراقی، عبهرالعاشقین روزبهان بقلی و… در قرون بعد نوشته شد و حتی صوفیان متأخر شبه قاره در قرون هشتم تا یازدهم شروح مستقلی بر این اثر نگاشته‌اند

.

انتخاب موضوع «عشق» به عنوان اندیشه مطرح در این رساله، شیوه خاص نثر و همچنین محتوای سوانح ‌العشاق پیوندی ناگسستنی با عوامل اجتماعی و فرهنگی دارد. در این مقاله برآنیم تا دریابیم چگونه فرهنگ عمومی و به‌ویژه تصوف

–

به عنوان یک گفتمان فرهنگی رایج – فرم و محتوای سوانح العشاق را شکل داده

است؟ و همچنین در شروح نوشته شده بر آن، چه عواملی در تغییر درک صوفیه از این متن دخیل بوده است؟ بر این اساس، پژوهش حاضر بافت فرهنگی در این اثر و همچنین شروح آن را مورد ارزیابی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که جمال‌پرستی ویژگی احمد غزالی و عرفان او در سوانح است ولی با ظهور ابن‌عربی در قرن هفتم و طریقت وی امکان تفسیر نوینی از سوانح العشاق فراهم گردید به طوری که مقلدان و شارحان بعدی خاصه در شبه قاره با شیوه تفسیری خود تلاش نمودند تا عشق زمینی را کمرنگ و منظور خواجه احمد از جمال را به مشاهده صانع در مصنوع محدود سازند. این امر از سویی خوانش زمینی و مادی عشق سوانح را ناممکن ساخت و از سوی دیگر مشکل پراکندگی و عدم انسجام سوانح را با تمسک به عرفان منسجم و نظام‌مند ابن‌عربی حل ‌کرد

.
***

احمد غزالی و سوانح العشاق

با وجود شهرت بسیار و تأثیر همه جانبه امام محمد غزالی، منابع مقام و تجربه عرفانی وی را فروتر از برادر کوچکترش، احمد، دانسته‌اند. احمدغزالی از متنفذترین مشایخ قرن ششم در سال ۴۵۷ ه.ق در طابران طوس متولد شد. وی خلاف برادر خود از همان آغاز به تصوف و عرفان گرایش داشت؛ در مدت سی سالی که در مسند وعظ و ارشاد گذراند شاگردان بسیار تربیت کرد که مشهورترین آن

‎

ها عین‌القضات همدانی (مقتول ۵۲۵) است. مکتب وی در تصوف در حقیقت صورت تکامل یافته عرفان سکری خراسان است. به جز تصنیف رسالات و تربیت شاگردان، خواجه احمد واعظی چیره

‎

دست نیز بوده است. حوزه های اصلی تعلیم وی در عراق عجم

(

به

‎

خصوص همدان) و نیز قزوین – شهری که به تصریح منابع از کانون

‎

های اصلی سنیان شافعی بوده است- قرار داشته اند. وی پس از شصت و سه سال در خانقاه خود در قزوین در سال ۵۲۰ ه.ق درگذشت و مزار وی نیز اکنون در همان جاست

.

از خواجه احمد آثار متعددی برجای مانده است که انتساب بسیاری از آن‌ها به وی محل تردید است. بی گمان مهم

‎

ترین اثر وی سوانح العشاق است که در حقیقت شناسنامه اوست «سوانح احتمالا در دهه اول قرن ششم نوشته شده، و شاید تحریر اول آن متعلق به اواخر قرن پنجم باشد. این کتاب را غزالی به خواهش یکی از دوستان خود در معانی و احوال و اسرار عشق، بدان نحو که مورد توجه و تامل صوفیان است، نوشته و هریک از اسرار و معانی را در فصلی مورد بحث قرار داده و در ضمن این فصول تمثیلات کوتاه و حکایات مختصر برای توضیح بیان خود گنجانیده است و به اشعار مختلف از غزل و رباعی پارسی و تازی استشهاد کرده که همه لطیف و دل

‎

انگیز است»(صفا، ۱۳۸: ۹۳۳) سوانح از متون اصلی عرفان عاشقانه و مفهوم مرکزی تصوف احمد غزالی، عشق است. «موضوع دوست داشتن خدا یا محبت انسان به پروردگار و همچنین محبت پروردگار به انسان که مبنای قرآنی دارد ، در فرهنگ اسلامی، به

‎

خصوص در تصوف وجود داشته است ولی این معنی را معمولا با لفظ محبت بیان می‌کردند و نه عشق. عشق تا مدت

‎

ها جنبه بشری و حتی شهوانی داشته و بنابراین از به کار بردن این لفظ برای بیان نسبت خلق با خالق یا خالق با خلق پرهیز می

‎

شده است.»(پورجوادی، ۱۳۶۸ : ۱۰۶-۱۰۷

)

غزالی مفهوم محبت را از صوفیه می گیرد و افزون بر آن عشق را نیز به کار می برد و به آن هویتی صوفیانه می

‎

بخشد. «این واژه {عشق}تا اوایل سده سوم تنها درباره عشق های زمینی به کار برده می شد. از میانه سده سوم و در درازای سده چهارم، برخی از صوفیه که بی پرواتر بودند، واژه عشق را برای بیان پیوند میان انسان و خدا به کار بردند. اما نخستین کسی که آشکارا و آزادانه این واژه را به تصوف راه داد، احمد غزالی بود.»(دهقانی، ۱۳۸۷ : ۱۲۱)استفاده احمد غزالی از این لفظ پیشگام تحولات آتی و شکل گیری عرفان عاشقانه می شود

. «

غزالی در سوانح تمام ملاحظاتی را که صوفیان پیشین در مورد لفظ عشق داشتند کنار گذاشته، و همه جنبه

‎

های منفی را از این لفظ و معنی آن دور ساخته است و بدین ترتیب عشق را در ادبیات صوفیانه و عرفانی زبان پارسی اعم از نظم و نثر به صورت یک حقیقت باشکوه و آسمانی درآورده است»(پورجوادی، ۱۳۸۷ : ۸۷

)

در این پژوهش بر دو ویژگی سوانح تأکید شده است

:
۱.

گرایش به عشق زمینی: یکی از مواردی که تذکره ها در باب احمد غزالی نوشته

‎

اند، علاقه وی به جمال و زیبایی و معاشرت با جوانان و امردان بوده است. برای مثال ابن جوزی(م ۵۹۷) روایت می

‎

کند

:
«

آورده

‎

اند که جمعی از صوفیان بر احمد غزالی وارد شدند پسری نزد او بود و گلی، گاه به گل می نگریست و گاه به آن پسر؛ آن جمع وقتی نشستند یکی شان گفت: شاید شما را مکدر کردیم (مزاحم شدیم) احمد غزالی گفت: آری والله! همگی از آن کلام وجود نمودند و با هم صیحه کشیدند»(۱۳۸۹ : ۱۹۴)اتفاق نظر منابع درباره این موضوع بیش از آن است که بتوان آن را انکار کرد(نک: غزالی، ۱۳۸۸ ۳۴-۵۴ مقدمه

).
۲.

مختصات زبانی و متنی منحصر به فرد: سوانح افزون بر مفاهیم به لحاظ زبان و شیوه بیان نیز منحصر به فرد است. فارسی بودن این رساله خود یکی از وجوه تمایز آن است، چرا که تألیف رسائل مستقل (در باب عشق ) به زبان فارسی۱ رایج نبود و پس از سوانح رایج شد. زبان سوانح بسیار پیچیده و دشوار است تا حدی که گاهی به ابهام می گراید. سوانح به لحاظ فکری و ساخت متن در خلأ اتفاق می افتد. این رساله کوچک با وسعت تأثیرش به طرزی شگرف از هر دلالت سیاسی یا اجتماعی خالی است و این خود می تواند نمونه ای از تلاش صوفیه برای خلق جهانی دیگر باشد. صوفیان سده های بعد رساله هایی با موضوع عشق و به تقلید از سوانح نوشته

‎

اند که مشهورترین آن‌ها عبهر العاشقین روزبهان بقلی

( ۵۲۲-۶۰۶)

، لمعات فخرالدین عراقی۲(۶۱۰-۶۸۸) و لوایح حمیدالدین ناگوری۳ است

.

همچنین شارحان متعددی از طریقت‌های مختلف آن را شرح کرده

‎

اند که به آن‌ها خواهیم پرداخت

.

الگوی بافتی سوانح العشاق

مایکل هلیدی۴، بنیانگذار زبان‌شناسی نظام مند نقش گرا۵، زبان را نظامی از انتخاب های نشانه‌ای می دانست که گویش ور در سطوح مختلف با توجه به بافت موقعیت۶ انجام می دهد

.

مجموع این انتخاب ها شبکه منظم و تودرتویی از روابط را پدید می آورد که نقش های گوناگونی دارند و هر عنصر با ارجاع به نقش آن در نظام کلی زبان تعریف می شود. زبان تحت تأثیر ضرورت اجتماعی و محیط پیرامون شکل می گیرد و به ساماندهی معنی می پردازد. هلیدی متن را نمونه ای از معنای اجتماعی می داند که در بافت موقعیت مشخصی قرار گرفته باشد. متن در این تعریف فرآورده محیط و حاصل انتخاب های پیاپی از نظام معنایی است.(۱۹۸۵:۱) بنابراین هر ویژگی متن تابعی از ساختار اجتماعی است. «آنچه در دستور نقش گرا متمایز است، نشان دادن این است که چگونه زبان تحت تأثیر کارکردهای بافتی با به کار گرفته شدن در فرآیندهای اجتماعی ساخته می‌شود

. »(Widdowson, 2004: 22)

نظام اجتماعی از طریق تأثیر در سنت ادبی و زبانی ویژگی های صوری متن را رقم می زند. بافت موقعیت بازنمود و صورت بالفعل بافت فرهنگی است همان گونه که خود متن بازنمودی از نظام کلی زبان است. ویژگی های صوری متن با یکی از عناصر بافت موقعیت مرتبطند و در مجموع گونه کاربردی۷ متن را شکل می دهند. منظور از گونه کاربردی، شیوه زبانی متناسب با شرایط ارتباطی و فرهنگی است. از سوی دیگر سلسله مراتب و نقش های اجتماعی از طریق نهادهای معنایی در گونه کاربردی مؤثرند و سرانجام متن در موقعیت را می سازند. متن خارج از موقعیت مشخص معنایی ندارد

.

نظام اجتماعی سرانجام بر گونه کاربردی و از راه آن بر متن در موقعیت تأثیر می گذارد. وقتی این متن خود تفسیر متن دیگری باشد در فرآیند تفسیر،گونه کاربردی تفسیر متن به گونه کاربردی متن اصلی نزدیک شده و آن را تغییر می دهد. این تغییر نه به معنای دگرگون کردن ساختارهای آن بلکه به معنای تمرکززدایی از برخی مفاهیم آن و توجه دادن مخاطب به اجزای دیگر است. پس بافت اجتماعی نمی

‎

تواند فرآیند تولید متن را دگرگون کند بلکه تنها می‌تواند در فرآیند درک متن توجه مخاطبان را از عنصری منحرف و به عنصری دیگر جلب کند و این کاری است که شارحان در مورد سوانح العشاق کرده اند. در واقع تفسیر متن گذشته از نقشی که در تعیین معنای متن اولیه دارد، خود متنی مستقل است

.

در متن سوانح نظام اجتماعی سلجوقی نویسنده را برای مطرح کردن عشق زمینی و شاهدبازی و تجاهر به آن در محظور قرار نمی دهد. پس متن در نگاه این قرن متنی نمادین و شاعرانه است. زمینه گفتمان حضور سیال و چند بعدی عشق در کائنات است و عاملان عاشق و معشوقی که می توانند زمینی یا آسمانی باشند. پایگاه اجتماعی غزالی به عنوان واعظی چیره و محبوب و برادر عالمی چون امام محمد غزالی نیز بر این معنا صحه می گذارد. اما از قرن هفتم، پس از قتل عین

‎

القضات و با ظهور ابن عربی از سویی نظام اجتماعی مغول شاهدبازی را مذموم می شمارد و منتقدان آن را مایه ننگ فرهنگ صوفیه می دانند. بنابراین زمینه گفتمان تنها عشق خدا با خود است که در کائنات نمود مادی می یابد و عاملان گفتمان روح مقید و ذات مطلق و در برداشت نهایی هر دو همان خدا هستند

.

برداشت های شاعرانه غزالی نقش برجسته ای در شکل دادن ادبیات عرفانی منظوم دارد و ردپای آن را حتی در ادبیات عاشقانه و تغزلی نیز می توان یافت. اما تغییر برخی سنت های اجتماعی از سویی و غلبه مکاتب عرفانی قدرتمندی چون مکتب اشراق و عرفان ابن

‎

عربی از سوی دیگر عرصه نظری تصوف را برای مکتب غزالی تنگ می کنند. توضیح آنکه پس از ضعف دولت سلجوقی، افراط صوفیان شاهدباز و نیز قدرت گرفتن فقهای متعصب مخالفت هایی را برمی گزیند. احمد غزالی در آغاز قرن ششم (۵۲۰) درگذشته است، و نیز به سبب جانشینی و برادری امام محمد غزالی دست کم در زمان حیات خود هدف حمله و مخالفت این متعصبان قرار نگرفته است. همان‌طور که در سرگذشتش آمده شاهان و وزرای سلجوقی از مریدان او بوده

‎

اند. اما در فاصله

‎

ای کوتاه این مخالفت‌ها شدت می گیرد و نتیجه آن قتل عین‌القضات همدانی، شاگرد مشهور احمد غزالی است

.

خانقاهی شدن تصوف، در دوران سلجوقی، گامی در راستای یکسان سازی عقاید صوفیه، مشخص کردن مرز فرقه‌ها و کاهش امکان تجربه فردی طریقت بود

.

این امر از سویی اختلافات میان صوفیه را دامن زد و رقابت موجود صوفیه را بر آن داشت تا سهمی از قدرت طلب کنند و از سوی دیگر ظهور عارفانی بی پروا و مستقل را که در طلب کنه تجربه عرفانی و تمسک به صوفیان پیشین چون بایزید و حلاج بودند تحت نظارت درآورد. در گفتمان سیاسی خواجه و جانشینانش تصوف نیز باید متمرکز و متحد می‌شد. ظهور صوفیانی چون عین

‎

القضات همدانی و شهاب

‎

الدین سهروردی که چهره ای مستقل و فراخانقاهی داشتند در قرن ششم استثناست نه قاعده و همین موجبات قتل آن‌ها را فراهم می

‎

سازد. غلظت تجربه عرفانی که در نثر خواجه و عین

‎

القضات وجود دارد از تحمل سنت عرفانی قرن هفتم به بعد خارج است و تنها در سایه نظم امکان ادامه حیات دارد. چنانکه در مثنوی ها و غزلیات عطار، غزلیات مولوی و سعدی و … ردپای تفکر غزالی را می توان یافت

.

آنچه عین

‎

القضات را به کام مرگ می فرستد تنها شاهدبازی و عشق زمینی نیست بلکه اتهام اصلی وی ادعای الوهیت و الحاد است. «عین

‎

القضات نه بدان سبب کشته شد که صوفی بود، بسیاری صوفیان مصلحت بین همسو با سیاست روز بودند که در زمان او آزادانه در بغداد و همدان پرسه می زدند. او کشته شد چون حدیث صوفیانه را جذب قصه شخصی خود کرد و در پی دستیابی به تفسیر و برداشتی شخصی از حقیقتی برآمد که بتواند با آن زندگی کند» (دباشی، ۱۳۸۴

: ۱۹۰)

تجربه شخصی، خلاف تعلیم و طریقت خانقاهی قانونمند و قابل کنترل نیست. نمی

‎

توان برای آن حد و مرز تعیین کرد و آن را زیر سلطه حکومت مرکزی و خلافت بغداد در آورد. بهترین کار این است که از وقوع آن جلوگیری شود

.

بازماندگان تصوف غزالی و غزالی وار برای ادامه حرکت خود باید آئینی نظام‌مند و منسجم می یافتند که هم گنجایش تجربیات عرفانی مورد نظر آنان را داشته باشد و هم بتواند از قدرت تمرکز خانقاهی و فرقه ای بهره

‎

مند گردد

.

صوفیان متأخر عرفان وحدت وجودی ابن

‎

‏عربی را گزینه مناسبی برای هدف خود دیدند

.

انتقال سنت فکری غزالی به شبه قاره

امتداد منثور سنت فکری غزالی را باید در شبه قاره بازجست. گذشته از تفاوت های اجتماعی و فرهنگی که محیط شبه قاره را برای پذیرش و گسترش اندیشه وحدت عشق غزالی مناسب می ساخت، دلایل دیگری نیز برای استقبال صوفیان هند از تفکر غزالی قابل ذکر است

:
۱.

باور به جوهر یکتای هستی که می تواند عشق یا وجود یا … باشد در سنت دینی و فکری شبه قاره ما به ازا های بسیار دارد و همین امر زمینه را برای درک بهتر یگانه انگاری مبتنی بر عشق غزالی فراهم می سازد

.
۲.

پیچیدگی های زبانی و نحوی سوانح مطابق ذوق و مشرب فارسی دانان شبه قاره است و تفسیر و درس گفتن آن را جالب می یابند

.
۳.

عرفان التقاطی شبه قاره مانعی برای درآمیختن اندیشه غزالی و وحدت وجود ابن عربی و بازتعریف آن در چارچوب فهم و ذوق خود نمی بیند

.

آخرین حلقه ای که سوانح را به متأثران و مفسران خود در شبه قاره پیوند می دهد، لمعات فخرالدین عراقی است. لمعات نخستین اثری است که عرفان عاشقانه سوانح را با عرفان وحدت وجودی ابن

‎

عربی پیوند می‌زند چرا که خود حلقه اتصالی میان سوانح و فصوص‌الحکم است

:
«

عشق هرچند خود را دایم به خود می‌دید، خواست که در آیینه جمال معشوقی خود مطالعه کند، نظر در آینه عین عاشق کرد، صورت خودش در نظر آمد…. عاشق صورت خود گشت و دبدبه یحبهم و یحبونه در جهان انداخت»(عراقی، ۱۳۷۷: ۳۸۶) و نیز می گوید

:
«

هر کرا دوست داری او را دوست داشته باشی و بهر چه روی آری روی بدو آورده باشی، اگرچه ندانی… زیرا که هرچه را دوست دارند، بعد از محبت ذاتی که موجبش معلوم نبود، یا بهر حسن دوست دارند یا بهر احسان و این هر دو غیر او را نشاید. نظر مجنون هرچند بر جمال لیلی است، اما لیلی آینه ای بیش نیست… نظر مجنون بر حسن لیلی بر جمالی است که جز آن جمال همه قبیح است، اگرچه مجنون نداند، ان الله جمیل یحب الجمال غیر او را نشاید که جمال باشد»(همان : ۳۹۱

)

با چنین تفسیری معشوقی جز خدا وجود ندارد، بنابراین دوست داشتن شاهد نیز دوست داشتن خداست

.

چنین بیانی در کلام غزالی و شاگرد بلافصلش عین‌القضات وجود ندارد

.

شارحان و مقلدان سوانح در شبه قاره مکتب فکری احمد غزالی را زنده نگه داشتند و آن را با عرفان ابن‌عربی پیوند زدند. آثاری که دنباله مکتب وی در شبه قاره به شمار می رود در دو دسته عمده جای می گیرد

:
۱.

شروح و تفاسیری که بر سوانح یا دیگر آثار وی و مریدانش نوشته شده است مانند شرح سوانح از محمد چشتی (م.حدود قرن ۱۲)، شرح سوانح از خواجه حسین ناگوری(م.۹۰۱) و شرح سوانح از نظام

‎

الدین تهانسیری(م.۱۰۳۵) اما مهم‌ترین شرح سوانح در شبه قاره کتاب

«

لوایح» اثر خواجه حمیدالدین ناگوری(م. ۶۴۱) است که به خوبی ابعاد درک صوفیان چشتی از این متن دشوار را بازنمایی می کند. دقت مؤلف در شرح دقیق کلام غزالی و نثر پرورده و سلیس وی موجب شده است که ای