پاورپوینت کامل اهمیت علمی بوعلی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل اهمیت علمی بوعلی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل اهمیت علمی بوعلی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل اهمیت علمی بوعلی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint :

از کتاب «اللواحق» که ابن‌سینا در مقدمه خود یاد کرده، اثری در دست نیست. او در جاهای دیگر نیز اشاره به این کتاب کرده است؛ از جمله در پایان موسیقی «شفا» می‌گوید: «و لنقتصر علی هذا المبلغ من علم الموسیقی و ستجد فی کتاب اللواحق تفریعات و زیادات کثیره ان‌شاء‌الله تعالی»۸ و در آغاز کتابی که با نام «منطق المشرقین» چاپ شده، پس از ذکر کتاب شفا چنین گوید: «و سنعطیهم فی اللواحق ما یصلح لهم زیاده علی ما أخذوه و علی کل حال فالاستعانه بالله وحده».۹

از کتاب «اللواحق» که ابن‌سینا در مقدمه خود یاد کرده، اثری در دست نیست. او در جاهای دیگر نیز اشاره به این کتاب کرده است؛ از جمله در پایان موسیقی «شفا» می‌گوید: «و لنقتصر علی هذا المبلغ من علم الموسیقی و ستجد فی کتاب اللواحق تفریعات و زیادات کثیره ان‌شاء‌الله تعالی»۸ و در آغاز کتابی که با نام «منطق المشرقین» چاپ شده، پس از ذکر کتاب شفا چنین گوید: «و سنعطیهم فی اللواحق ما یصلح لهم زیاده علی ما أخذوه و علی کل حال فالاستعانه بالله وحده».۹

از کتاب «الفلسفه المشرقی» او هم فقط قسمتی که درباره منطق است، به نام منطق المشرقیین به دست ما رسده و برخی دانشمندان معتقدند که مراد ابن‌سینا از مشرقیین، علمای مشائی بغداد هستند در برابر مغربیین که با شارحان ارسطوئی همچون اسکندر افرودیسی۱۰ و ثامسطیوس۱۱ و یحیی النحوی۱۲ اطلاق می‌شود۱۳ و ابن‌سینا در کتاب «الانصاف» خود میان این دو گروه (یعنی مشرقیین و مغربیین) به انصاف و حکمیت برخاسته و ۱۲۸هزار مسأله را در آن کتاب ذکر کرده است.۱۴

افکار فلسفی ابن‌سینا در شفا به وسیله شاگردان و شاگردان شاگردان او بسیار سریع منتشر شد. بهمنیار بن مرزبان شاگرد ابن‌سینا در تدوین کتاب «‌التحصیل»۱۵ تحت تأثیر مستقیم استاد خود بود و شاگرد برجسته بهمنیار، ‌ابوالعباس لوکری، کتاب «بیان‌الحق بضمان‌الصدق»۱۶ را تألیف کرد و به وسیله او فلسفه مشائی که مبتنی بر عقاید و آرای فارابی و ابن‌سینا بود، در خراسان منتشر شد.۱۷

با وجود اینکه غزالی کتاب «تهافت‌الفلاسفه» را در رد بر عقاید و افکار فیلسوفان مشائی نوشت و لبه تیز تیغ آن متوجه دو شخصیت بزرگ فلسفی، فارابی و ابن‌سینا بود، کمتر فیلسوف و متکلمی را در حوزه علوم و تمدن اسلامی می‌توان یافت که تحت تأثیر ابن‌سینا قرار نگرفته باشد؛ از شهرستانی و فخررازی و نصیرالدین طوسی گرفته تا نسَفی و ایجی و تفتازانی. در آثار همه اینها رد پای ابن‌سینا و فلسفه سینوی به نحو آشکار مشاهده می‌شود. شهرت شفای ابن‌سینا بسیار زود از دامنه حوزه‌های علمی شرق تجاوز کرد و در مدارس مغرب‌زمین گسترش یافت.

هنوز یک قرن از وفات ابن‌سینا نگذشته بود که ترجمه‌های پاره‌ای از شفای او آغاز شد و به‌سرعت در پایتخت‌های بزرگ اروپایی راه یافت و این نفوذ چنان بود که در اوایل قرن سیزدهم، مکتب «سینوی لاتینی» در برابر «ابن‌رشد لاتینی» کاملا چهره خود را نمایان ساخت و بزرگانی همچون راجر بیکن۱۸ و آلبرت کبیر۱۹ به آثار علمی ابن‌سینا توجه خاصی مبذول داشتند و بزرگانی دیگر همچون گیوم دورونی۲۰ و توماس اکویناس۲۱ از ترس نفوذ او در صدد معارضه و رد و نقض او برآمدند و این نشان‌دهنده اثر عمیق ابن‌سینا در حرکت فکری گسترده دانشمندان دین و فلسفه در زمانی است که فلسفه مدرسه‌ای (اسکولاستیک) در اوج ترقی و تعالی خود بوده است. مسائلی که ابن‌سینا در الهیات شفا درباره ذات و صفات واجب‌الوجود و کیفیت صدور عالم از او و رابطه خالق با مخلوق و همچنین نحوه توفیق میان عقل و نقل بیان داشته، از مهمترین موضوعاتی بوده است که استادان دانشکده الهیات پاریس را مدتها به خود مشغول داشته ساست.۲۲

به‌رغم توجه شدید اروپاییان به آثار فلسفی ابن‌سینا و بحث و فحص در مطالب آن، در عالم اسلام خاصه در حوزه‌های علمی اهل تسنن موج شدیدی علیه او برخاست، تا به جایی که سنت فلسفی او را «شومی روزگار» محسوب داشتند۲۳ و شفای او را «شقا»۲۴ و خوانندگان آن را «بیمار» خواندند۲۵ و کذب ابن‌سینا را حتی در دم واپسین یاد کردند۲۶ و کتاب شفا را در ملأ عام سوزاندند۲۷ و وقاحت را تا جایی رساندند که ابن‌سینا را از جمله «مخانیث دهریه» خواندند!۲۸ این درحالی است که در حوزه‌های علمی تشیع از او با جلالت و بزرگی یاد می‌کردند: میرداماد استرآبادی او را «رئیس فلاسفه‌الاسلام»۲۹ و «رئیس‌المشائیه من فلاسفه‌الاسلام»۳۰ می‌خواند و به شریک بودن با او در ریاست افتخار می‌کند۳۱ و صدرالدین شیرازی او را «شیخ‌الفلاسفه» می‌خواند۳۲ و از شفای او و تحصیل شاگرد او، بهمنیار بن مرزبان، به عنوان کتب «اهل فن» استناد می‌جوید.۳۳

الهیات شفا

مهمترین بخش کتاب‌الشفاء بخش الهیات است. در کتب فلسفه اسلامی از الهیات تعبیر به علم مابعدالطبیعه و فلسف اولی و علم الهی شده است. وجه تسمیه به الهیات آن است که ثمره و نتیجه این علم شناخت خداوند و فرشتگان اوست و مابعدالطبیعه از آن جهت است که در معرفت، پس از شناخت طبیعیات محسوسه قرار می‌گیرد و هرچند که در وجود قبل از طبیعت است و این علم فلسفه اولی است، برای آنکه معرفت مبادی اولیه و صفات عامه و کلیه‌‌ای که وسایل شناخت آن مبادی هستند، از این علم به دست می‌آید.۳۴ «علم الهی» نیز تعبیر دیگری از الهیات است. در هرحال به هر اسمی که خوانده شود، این قسم از شریف‌ترین اجزای فلسفه به‌شمار می‌آید و فیلسوفان اسلامی از یعقوب‌بن اسحاق کندی گرفته تا صدرالدین شیرازی و بالاخره حاج ملاهادی سبزواری درباره فضیلت و شرافت این علم سخن گفته‌اند. کندی می‌گوید که شریف‌ترین و عالی‌ترین قسم فلسفه همان فلسفه اولی است که به وسیله آن شناخت خدا که علت هر حقی است حاصل می‌شود؛ از همین جهت فیلسوف اتم و اشرف آن کسی است که احاطه به این علم اشرف داشته باشد، زیرا علم به علت اشرف از علم به معلول است.۳۵

صدرالدین شیرازی درباره الهیات گوید که آن برترین علم به برترین معلوم است، برتری این علم بدان جهت است که یقینی است و تقلید را در آن ـ‌ همچون سایر علوم ـ راه نیست و برتری معلوم آن از این روست که معلوم آن، حق تعالی و صفات فرشتگان مقرب و بندگان مرسل و قضا و قدر و کتب و لوح و قلم اوست، درحالی که معلوم در سایر علوم اعراض و کمیات و کیفیات و استحالات و مانند آن است.۳۶ و در جایی دیگر می‌گوید که این علم آزاد است و نیازمند و متعلق به غیر خود نیست و سایر علوم به منزله بندگان و خادمان این علم‌اند، زیرا موضوعات علوم دیگر در این علم به اثبات می‌رسد و همه دانشمندان از آن جهت که دانشمندند، خانواده و خادم علم الهی‌اند؛ زیرا که در اخذ مبادی علوم و کسب ارزاق معنوی بدو نیازمند هستند.۳۷

حاج ملاهادی سبزواری درباره آن می‌گوید: «سیّما العلم الالهی الذی له الریاسه الکبری علی جمیع العلوم و مثله کمثل القمر البازغ فی النجوم».۳۸

شروح شفاء

اهمیت علم الالهی یا الهیات و استواری و اتقان این قسمت از کتاب شفای ابن‌سینا موجب شد که این کتاب مورد توجه دانشمندان قرار گیرد و شروح و حواشی و تعلیقات فراوانی بر آن نوشته شود که از میان مهمترین آنها می‌توان از آثار زیر نام برد:

۱ـ ابن رشد کتابی به نام فی الفحص عن مسائل وقعت فی العلم الالهی فی کتاب الشفاء لابن‌سینا نوشته است.

۲ـ علامه حلی کتابی به نام کشف الخفاء فی شرح الشفاء تألیف کرده است.

۳ـ‌ غیاث الدین منصور دشتکی شیرازی کتابی به نام مغلقات الهیات الشفاء به رشته تحریر درآورده است.

۴ـ‌ سیداحمد علوی عاملی ـ شاگرد و داماد میردامادـ مفتاح الشفاء و العروه الوثقی فی شرح الهیات کتاب الشفاء را نگاشته است.

۵ـ صدرالدین شیرازی تعلیقاتی بر الهیات شفا دارد که همراه با شفا به صورت چاپ سنگی طبع شده است.۳۹

۶ـ‌ ملامهدی نراقی نیز شرح الالهیات من کتاب الشفاء را به رشته تحریر درآورده است.

این قسمت یعنی بخش الهیات شفا مورد توجه اروپاییان قرار گرفته است که آنان به صورت‌های گوناگون از آن بهره برداری کرده‌اند. متن عربی و ترجمه فرانسوی بخش روان‌شناسی (کتاب النفس) شفا را، یان باکوش در دو جلد، در ۱۹۵۶ در پراگ و متن عربی آن را فضل الرحمن در آکسفورد (انگلستان) منتشر کرده است. ترجمه قدیمی لاتینی آن نیز برای نخستین بار در ۱۵۰۸م در ونیز ایتالیا و چاپ انتقادی جدید آن ترجمه به کوشش سیمون فان ریت در دو جلد زیر عنوان «ابن‌سینای لاتینی، کتاب درباره روان» در لوون سوئیس در سالهای ۱۹۶۸ و ۱۹۷۲ همراه مقدمه‌ای درباره نظریات روان‌شناسی ابن‌سینا از ج، وربکه منتشر شده است. چاپ انتقادی جدید ترجمه لاتینی «الهیات» شفا نیز به کوشش سیمون فان ریت، با مقدمه‌ای از وربکه در دو جلد (ج۱، مقاله ۴ـ۱ و ج۲، مقاله ۱۰ ـ ۵ را در بر می‌گیرد) در سالهای ۱۹۷۷ و ۱۹۸۰ در لوون سوئیس انتشار یافته است.۴۰

اهمیت قانون

اما کتاب قانون در علم پزشکی که می‌توان گفت که آن مهمترین آثار ابن‌سینا و بزرگترین هدیه او به علم و تمدن بشری به شمار می‌آید. این کتاب که از نظر اشتمال آن بر بیماری‌های گوناگون و کیفیت درمان آنها یک دائر‌المعارف بزرگ علم پزشکی محسوب می‌شود، بیش از هر کتاب دیگر مورد توجه اهل علم به ویژه پزشکان قرار گرفته و شروح و تعلیقات متعدد بر آن نوشته شده و ترجمه‌های گوناگون از آن صورت گرفته است. پیش از ابن‌سینا در یونان می‌توانیم از بقراط و جالینوس و در جهان اسلام از علی بن ربّن طبری (صاحب کتاب فردوس‌الحکمه) و محمدبن زکریای رازی (صاحب الحاوی و المنصوری) و علی بن عباس اهوازی (صاحب کامل الصناعه الطبیّه) به عنوان بزرگترین پزشکان نام ببریم؛ ولی ابن‌سینا در قانون همه ممیزات علمی آنان را مورد توجه داشته و پس از او شاید بتوان فقط از کتاب فارسی «ذخیره خوارزمشاهی» نام برد که جنبه دائر‌المعارفی داشته و بیماری‌های انسانی را از فرق تا قدم بیان کرده و برای درمان آنها انواع روش معالجه را از خوردنی و نوشیدنی و وارد کردنی و مالیدنی معرفی کرده است. در مقایسه ابن‌سینا با حکیمان پیش از خود جمله‌ای نزد پزشکان معروف است که در پشت جلد یکی از نسخه‌های ارجوزه طبیه ابن‌سینا دیده می‌شود:

«پزشکی معدوم بود. بقراط آن را از عدم به وجود آورد و سپس مرده بود، جالینوس آن را زنده کرد و بعد از آن کور شد و حنین بن اسحاق آن را بینا کرد و بعد از آن در شهرها متفرق گردید و محمد بن زکریای رازی آن را جمع آوری نمود». علامه قطب‌الدین شیرازی گفته است: و باید گفته شود که: «پزشکی ناقص بود و ابن‌سینا آن را کامل ساخت.»۴۱

دوستان گرامی ما که خود پزشک بودند و به تاریخ پزشکی می‌پرداختند، از جمله مرحوم دکتر محمود نجم‌آبادی در تاریخ طب ایران و دکتر حسن تاج‌بخش در تاریخ دامپزشکی و پزشکی ایران هر یک به سهم خود به تحلیل محتوایی کتاب قانون پرداخته و ممیزات و نوآوری آن را به تفصیل بیان داشته‌اند که کوشش آنان مأجور باد. دانشمندان غربی همچون ادوارد براون و الگود واولمان و دیتریش نیز فصلی از کتابهای خود را که در تاریخ طب اسلامی نگاشته اند؛ اختصاص به ابن‌سینا و بیان برجستگی‌های علمی کتاب قانون داده‌اند.

کتاب قانون در قرن دوازدهمم به وسیله جراردکر مونانی به فرمان اسقف اعظم تولدو (= طلیطله) به زبان لاتین ترجمه شد و در سال ۱۴۸۶ در ونیز ایتالیا برای نخستین بار و سپس در رم در سال ۱۵۹۳ چاپ شد و در دست دانشمندان اروپایی قرار گرفت و به‌زودی جزو کتابهای درسی در دانشگاه‌های سن لوی و مون پولیه فرانسه و لایپزیک و توبینگن آلمان و لوون بلژیک برای چند قرن در دست استادان و دانشجویان پزشکی می‌گشت.

ترجمه روسی کتاب در طی سالهای ۱۹۵۴ـ ۱۹۶۰ در تاشکند چاپ و منتشر گشت و ترجمه فارسی آن که به وسیله مرحوم عبدالرحمن شرفکندی صورت گرفت، به وسیله انتشارات سروش در هفت مجلد در سال ۱۳۶۳ چاپ شد و در دسترس اهل علم قرار گرفت.

متن عربی کتاب قانون در سال ۱۳۵۹ در تهران و در سال ۱۳۹۴ق در مطبعه بولاق مصر و در سال ۱۳۲۴ق در چاپخانه نامی در لکنهو هند چاپ شد. مرحوم حکیم عبدالحمید مؤسس و رئیس دانشگاه همدرد و رئیس مؤسسه تاریخ طب و پژوهشهای طبی در سال ۱۹۸۱ قانون را در پنج مجلد منتشر ساخت و در آن نسخه‌ای را که در کتابخانه ایاصوفیه موجود است و در سال ۶۱۸ ق از روی نسخه‌ای به خط مؤلف نوشته شده، اصل قرار داد و با چهار نسخه چاپی موجود مقابله کرد و این بهترین چاپ قانون به شمار می‌آید، هرچند که پس از آن در سال ۱۴۰۸ر۱۹۸۷ چاپی در چهار مجلد به وسیله مؤسسه عزالدین در بیروت منتشر شد که مزیتش به این است که جلد چهارم اختصاص به فهرست‌های گوناگون نام داروهای مفرد و مرکب و نام پزشکان و اوزان و مکاییل و نباتات و حیوانات و واژه‌های یونانی و فارسی دارد.

نظامی عروضی در مقاله طب از چهار مقاله پس از آنکه پزشک را به خواندن کتابهایی همچون «فصول» بقراط و «مسائل» حنین بن اسحاق و «مرشد» محمدبن زکریای رازی و «هدایه المتعلمین» اخوینی بخاری و «اغراض الطبیه» سیداسماعیل جرجانی توصیه می‌کند، در پایان از قانون یاد می‌کند و چنین می‌گوید: «و اگر خواهد که از این همه مستغنی باشد، به قانون کفایت کند. سید کونین و پیشوای ثقلین می‌فرماید: کُل الصید فی جوف الفرا، همه شکارها در شکم گور خر است؛ این همه که گفتیم، در قانون یافته شود با بسیاری از زوائد و هر که را مجلد اول از قانون معلوم باشد، از اصول علم طب و کلیات او هیچ بر او پوشیده نماند؛ زیرا که اگر بقراط و جالینوس زنده شوند، روا بود که پیش این کتاب سجده کنند و عجبی شنیدم که یکی در این کتاب بر بوعلی اعتراض کرد و از آن معترضات کتابی ساخت و اصلاح قانون نام کرد! گویی در هر دو می‌نگرم که مصنف چه معتوه مردی باشد و مصنف چه مکروه کتابی؛ چرا کسی را بر بزرگی اعتراض باید کرد که تصنیفی از آن او به دست گیرد، مسأله نخستین بر او مشکل باشد».۴۲

بخش داروهای مفرده از کتاب قانون بیش از بخشهای دیگر مورد توجه و عنایت دانشمندان بوده است و به صورت‌های مختلف نام آن داروها استخراج و با تعاریف هر یک از آنها به صورت مستقل چاپ شده است؛ از جمله:

۱ـ قاموس القانون فی‌الطب لابن‌سینا: در این کتاب نام داروهای مفرده به صورت الفبائی همراه با معادل انگلیسی آنها آورده شده است. این کوشش که به وسیله اداره تاریخ طب و تحقیق طبی در دهلی‌نو صورت گرفته، در سال ۱۳۸۷ر۱۹۶۷م به وسیله دایر‌المعارف العثمانیه در حیدرآباد دکن چاپ شده است.

۲ـ کتاب الادویه‌ المفرده و النباتات: در این کتاب داروهای گیاهی از روی چاپ قانون که در رم در سال ۱۵۹۳م صورت گرفته، استخراج شده و مورد شرح و تفصیل قرار گرفته و در بیروت در سال ۱۴۰۳ر۱۹۸۳م به وسیله مکتبه دارالمعارف چاپ شده است.

۳ـ الادویه‌المفرده فی کتاب القانون فی‌الطب: این کتاب که دانشمند گمنام سلیمان ‌بن احمد تدوین کرده و نسخه‌ای خطی از آن به شماره ۱۹۲ در دانشگاه بغداد موجود بوده، به وسیله مهندعبدالامیر الاعسم با اصل کتاب القانون تطبیق داده شده و در سال ۱۴۰۴ر۱۹۸۴ به وسیله دارالاندلس در بیروت چاپ شده است.

اهمیت و ارزش قانون بدان پایه بوده که دانشمندان بسیار آن را مورد شرح و تفسیر قرار دادند و مدرسان آن کتاب به شروح و تفاسیرش مراجعه می‌کردند و برای نشان دادن اهمیت قانون کافی است به آنچه قطب‌الدین شیرازی در کتاب شرح کلیات قانون خود (التحفه‌السعدیه) آورده، مراجعه نماییم تا ببینیم تا چه اندازه در قرن هفتم این کتاب از نظر علما و دانشمندان و اطبا مهم بوده است.

روایت قطب‌الدین شیرازی

قطب‌الدین در آغاز کتاب، آشنایی خود را با طب و کتاب قانون چنین بیان می‌کند: «من از خاندانی بودم که به صناعت پزشکی مشهور بودند و آنان با دم عیسایی و دست موسایی خود به علاج مردم و اصلاح مزاج آنان می‌پرداختند. در آغاز جوانی، به تحصیل این فن و فراگیری مجمل و مفصل آن شایق شدم؛ شب بیداری را بر خود واجب و راحتی و خواب را بر خود حرام ساختم تا آنکه کتابهای مختصر در پزشکی را فرا گرفتم و درمان‌های متداول را مشاهده کردم و در همه مطالبی که به پزشکی وابسته است، ممارست نمودم و همه این کوشش‌ها تحت ارشاد و راهنمایی پدرم، امام همام ضیاء‌الدین مسعود بن مصلح کازرونی بود که در این فن به اجماع اقران، بقراط زمان و جالینوس اوان خود بود.

وقتی من در پزشکی به حدس صائب و نظر ثاقب در درمان بیماران مشهور شدم، پس از وفات پدرم ـ خدایش رحمت کناد ـ در مقام پزشک و چشم‌پزشک، در بیمارستان مظفری شیراز به خدمت پذیرفته شدم، در حالی که بیش از ۱۴ سال از عمرم نمی‌گذشت و مدت بیست سال به همان سمت باقی ماندم و برای آنکه به غایت قصوی و درجه علیا در این فن برسم، به خواندن کتاب کلیات قانون ابن‌سینا نزد عم خود، سلطان حکیما