پاورپوینت کامل رساله‌ها و تألیفات نگاشته شده درباره شهر طائف در میراث اسلامی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل رساله‌ها و تألیفات نگاشته شده درباره شهر طائف در میراث اسلامی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۰۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل رساله‌ها و تألیفات نگاشته شده درباره شهر طائف در میراث اسلامی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل رساله‌ها و تألیفات نگاشته شده درباره شهر طائف در میراث اسلامی ۱۰۴ اسلاید در PowerPoint :

طائف شهری است در شرق مکه مکرمه در عربستان که در سال هشتم هجری به دست رسول خدا (ص) فتح شد. در طائف مسجد و زیارتگاه عبدالله بن عبّاس، از صحابه برجسته پیامبر، و زیارتگاه‌ها و اماکنی منسوب به آن حضرت وجود داشته که وجود این آثار، باعث شده است که شماری از نویسندگان مسلمان در دوره‌های مختلف، به نگارش رساله‌ها و تألیفاتی درباره طائف و فضایل و اماکن متبرکه آن اقدام کنند. در این مقاله، تلاش شده تا ضمن ارائه کتاب‌شناسی جامعی از آثار تألیف شده درباره این شهر، ویژگی‌های کلی و اهمیت آنها به طور اجمالی بیان گردد.

چکیده: طائف شهری است در شرق مکه مکرمه در عربستان که در سال هشتم هجری به دست رسول خدا (ص) فتح شد. در طائف مسجد و زیارتگاه عبدالله بن عبّاس، از صحابه برجسته پیامبر، و زیارتگاه‌ها و اماکنی منسوب به آن حضرت وجود داشته که وجود این آثار، باعث شده است که شماری از نویسندگان مسلمان در دوره‌های مختلف، به نگارش رساله‌ها و تألیفاتی درباره طائف و فضایل و اماکن متبرکه آن اقدام کنند. در این مقاله، تلاش شده تا ضمن ارائه کتاب‌شناسی جامعی از آثار تألیف شده درباره این شهر، ویژگی‌های کلی و اهمیت آنها به طور اجمالی بیان گردد.

واژگان کلیدی: طائف، کتاب‌شناسی، تاریخ‌های محلی، حجاز، عربستان سعودی، ابن عبّاس

مقدمه

طائف از شهرهای منطقه حجاز در غرب عربستان سعودی است که در حدود ۹۰ کیلومتری شرق مکّه مکرّمه واقع است. این شهر در میان درّه‌ای قرار دارد که درگذشته به «وادی وجّ» معروف بوده و خودِ شهر نیز در آغاز «وَجّ» نام داشته است. بیشتر ساکنان طائف در صدر اسلام از دو قبیله ثقیف و حمیر، و گروهی نیز از قبیله قریش بودند (یاقوت الحموی، ۱۳۹۷ق/۱۹۷۷م، ج۴، ص۹). این شهر زادگاه شخصیت‌های مشهوری از قبیله ثقیف، همچون مختار ثقفی و حجّاج بن یوسف ثقفی بوده است.

پیامبر خدا (ص) در سال دهم بعثت خویش، به طائف رفت و سران آن را به اسلام فراخواند؛ اما این تلاش نتیجه‌ای دربرنداشت. پس از هجرت به مدینه، آن حضرت در سال هشتم هجری به این شهر لشکرکشی و آن را فتح کرد و در این غزوه، چند تن از یاران ایشان به شهادت رسیدند. عبدالله بن عبّاس، صحابی گرانقدر پیامبر (ص)، که به «حِبر الاُمّه» (دانشمند امّت) ملقّب بوده است، سال‌های پایانی عمر خود را در طائف زیست و در این شهر در سال ۶۸ق از دنیا رفت و به خاک سپرده شد و مسجد و مزار وی در طول دوره اسلامی مهم‌ترین بنای دینی در طائف بوده است.

طائف از جمله شهرهایی است که نویسندگان مسلمان، درباره آن چندین کتاب و رساله نوشته‌اند. البته بیشتر آنها، متن‌های نسبتاً مختصر و نه چندان طولانی است که محتوای آنها تا حدودی شبیه یکدیگر است و معمولاً از آثار قبلی خود الگو گرفته‌اند. در واقع چنین به نظر می‌رسد که تألیف یک اثر در این زمینه، یک سنّت در زمینه نگارش تاریخ و فضائل این شهر به وجود آورده که تا دوره متأخر ادامه یافته است.

کهن‌ترین متن موجود در این موضوع، کتاب بهجه المُهَج فی بعض فضائل الطائف ووجّ، تألیف احمد بن علی عبدری مَیُورْقی (م ۶۷۸ق) است. البته میورقی در اثر خود، از کتابی به نام زیاره الطائف ۱، تألیف محمد بن اسماعیل بن علی یمنی معروف به ابن ابی‌الصیف (م ۶۰۹ق) نام برده و دو بار نیز از آن نقل قول کرده است (العبدری، ۱۴۰۴ق/۱۹۸۴م، ص۳۷-۳۸). اما به‌جز این دو نقل قول، نشان و آگاهی دیگری از این اثر در دست نیست.

همچنین افزون بر آثاری که تا به امروز نسخه‌هایی خطی از آنها باقی مانده و بیشتر آنها تصحیح و منتشر شده است، آثار دیگری در تاریخ و فضائل طائف گزارش شده است که امروزه نسخه‌ای خطی از آنها شناخته شده نیست و در شمار متون مفقود به شمار می‌آیند. از جمله این آثار، لازم است به کتاب احاسن اللطائف فی محاسن الطائف، تألیف مجدالدین محمد بن یعقوب فیروزآبادی (م ۸۱۷ق) ـ صاحب قاموس محیط (از منابع مهم لغت عرب) ـ اشاره کرد (السخاوی، بی‌تا، ج۱۰، ص۸۲).

می‌دانیم که فیروزآبادی اهتمام و علاقه خاصی به نگارش آثاری درباره اماکن حرمین شریفین داشته است و مهم‌ترین اثر وی در این زمینه، کتاب المغانم المطابه فی معالم طابه، از مهم‌ترین و مفصّل‌ترین تواریخ محلی درباره مدینه منوره در سده‌های میانی به شمار می‌آید. از دیگر آثار وی در این زمینه نیز می‌توان به رساله اثاره الحجون لزیاره الحجون، در معرفی صحابه مدفون در قبرستان حجون در مکه مکرمه اشاره کرد (برای آگاهی بیشتر، ر.ک: السخاوی، ج۱۰، ص۸۱-۸۳).

همچنین از میان کتاب‌های مفقود درباره طائف، می‌توان به اتحاف الناس بفضل وجّ وابن عبّاس، تألیف نورالدین ملا علی بن سلطان محمد قاری هروی (م ۱۰۱۴ق)، فقیه حنفی ساکن مکه اشاره کرد که البته برای وی اثر دیگری به عنوان الاستئناس بفضائل ابن عبّاس نیز نام برده شده است (البغدادی، ۱۹۵۱م، ج۱، ص۷۵۱) و به عقیده برخی، این دو کتاب ممکن است در واقع یک اثر واحد باشند (کمال، ۱۴۱۶ق/۱۹۹۵م، ص۱۱۹).

۱) بهجه المُهَج فی بعض فضائل الطائف ووجّ / ابوالعباس عبدری مَیُورقی (م ۶۷۸ق)

این اثر تألیف ابوالعباس احمد بن علی بن ابی‌بکر عبدری مَیُورْقی است که نسبت «میورقی» وی می‌تواند نشان‌دهنده انتسابش به شهر و جزیره میورقه (

Mallorca

) در اندلس (اسپانیای امروزی) باشد و احتمالاً این شهر زادگاه وی بوده و از آنجا به حرمین شریفین مهاجرت کرده است. به گفته مورخان مکه، او مدتی در مکه و سال‌ها نیز در طائف سکونت داشته و در این شهر در سال ۶۷۸ق از دنیا رفته است (الفاسی، ۱۹۸۶م، ج۳، ص۱۰۲).

از این اثر چندین نسخه خطی، از جمله در ضمن مجموعه‌ای در کتابخانه اوقاف عراق به شماره ۴۷۹۶ و مورخ ۱۰۷۹ق، و نسخه‌ای در کتابخانه آصفیه حیدرآباد، و کتابت شده در مکّه در سال ۱۳۱۲ق از روی نسخه‌ای مورخ ۱۰۹۳ق (العبدری، ص۱۵-۱۶، مقدمه مصحّح) و نسخه دیگری در گنجینه عارف حکمت در کتابخانه ملک عبدالعزیز مدینه منوّره به شماره ۳۷۸۴ وجود دارد و بر اساس دو نسخه اول، به تصحیح ابراهیم محمد الزید، از سوی باشگاه ادبی طائف در سال ۱۴۰۴ق / ۱۰۸۴م منتشر شده است. همچنین به تصحیح علی محمد عمر از سوی دار ناصیف در دمشق در سال ۲۰۰۱م، و از سوی مکتبه الثقافه الدینیه در قاهره در سال ۲۰۱۵م منتشر شده است.

بهجه المُهَج رساله نسبتاً مختصری فاقد فصل‌بندی است که محتوای آن عمدتاً شامل اخبار و احادیثی درباره فضیلت طائف و اخباری درباره جاها و مکان‌های مختلف این شهر و اطراف آن است. مؤلف این اخبار را یا به صورت مُرسَل، به نقل از پیامبر (ص)، صحابه و دیگران، از منابع دیگر گرد آورده؛ یا اینکه از مشایخ خود، به طریق روایی آنها، روایت کرده است. با این حال، با توجه به اینکه نخستین تألیف مستقل موجود درباره شهر طائف است، در بیشتر تألیفات بعدی بارها مورد استناد و ارجاع قرار گرفته است.

۲) تحفه اللطائف فی فضائل الحبر ابن عبّاس ووجّ والطائف / ابن فهد مکّی (م ۹۵۴ق)

محبّ‌الدین ابوالفضل محمد بن عبدالعزیز بن عمر بن محمد بن محمد هاشمی مکّی، معروف به «جارالله ابن فهد مکّی» (السخاوی، ج۳، ص۵۲)، از مورخان و نویسندگان مشهور مکه در سده دهم هجری است. مشهورترین اثر وی، التحفه اللطیفه فی بناء المسجد الحرام والکعبه الشریفه، در تاریخ مکه و مسجدالحرام است و از دیگر آثار وی می‌توان از الجواهر الحسان فی مناقب السلطان سلیمان بن عثمان، السلاح والعدّه فی فضائل بندر جده، تحفه الایقاظ بتتمّه ذیل طبقات الحُفّاظ، و معجم الشیوخ نام برد (الزرکلی، ج۶، ص۲۰۹).

او همچنین رساله‌ای درباره طائف با عنوان تحفه اللطائف فی فضائل الحبر ابن عبّاس ووجّ والطائف نگاشته است که از آن، نسخه‌ای خطی در ضمن مجموعه شماره ۴۷۹۶ در کتابخانه اوقاف بغداد و مورخ ۱۰۷۹ق، و نسخه دیگری به شماره ۳۴۶۰/تاریخ در کتابخانه حرم مکّی، کتابت عبدالستار دهلوی در سال ۱۳۰۴ق ۲ ، و نسخه‌ای ناقص به شماره ۳۷۹۴ در کتابخانه دانشگاه ملک سعود ریاض وجود دارد.

این اثر یک بار بر اساس نسخه کتابخانه حرم مکّی (مسجدالحرام)، به کوشش محمد سعید کمال و محمد منصور الشقحاء، از سوی باشگاه ادبی طائف، و بار دوم نیز به کوشش فاروق عبدالرزاق حسین، از سوی دار الکتب العلمیه در بیروت در سال ۱۴۳۳ق / ۱۴۳۳م منتشر شده است.

مؤلف انگیزه خود برای نوشتن این رساله را چنین شرح داده است که در سال ۹۱۵ق، پس از آنکه همراه با پدرش قبر ابن عبّاس را زیارت کرد و در آنجا کتاب رفع الالتباس فی فضائل سیدنا عبدالله بن العباس تألیف تقی‌الدین قرشی مهدوی و سپس کتاب بهجه المهج تألیف ابوالعباس میورقی را مطالعه کرد، و در سال بعد نیز دوباره موفّق به زیارت ابن عبّاس گردید، به درخواست یکی از فضلا تصمیم به نوشتن کتاب جامع‌تری درباره طائف گرفت و برای سهولت و آسانی مطالعه آن، اسانید اخبار و روایات را حذف و به کتابی که از آن استفاده کرده بود، ارجاع داد (ابن فهد، بی‌تا، ص۳۳-۳۴).

این کتاب شامل مقدمه، دو باب و خاتمه است. مؤلف در مقدمه کتاب، به نقل اقوال و روایات وارد شده در فضائل طائف و حرمت آن و نمونه‌هایی از اشعاری که برخی از شعرا درباره این شهر سروده‌اند، پرداخته است (همو، ص۳۹-۵۷). موضوع باب اول کتاب نیز اخبار تاریخی درباره طائف، به ویژه اخبار ورود پیامبر خدا (ص) به این شهر و اسلام آوردن اهالی آن است (همو، ص۶۱-۷۷).

باب دوم کتاب شامل سه فصل است که به ترتیب به فضایل عباس عموی پیامبر (ص) (همو، ص۸۱-۱۰۲)، فضایل عبدالله بن عبّاس (همو، ص۱۰۳-۱۲۸) که مسجد و مزار وی در طائف قرار دارد، و فضایل محمد حنفیّه (همو، ص۱۲۹-۱۳۷) که به قولی در طائف از دنیا رفته و مزاری نیز در مسجد ابن عبّاس به وی منسوب بوده، اختصاص دارد. خاتمه کتاب نیز به موضوعاتی همچون توصیف زیارتگاه ابن عبّاس و سایر مزارات طائف و آداب و ادعیه زیارت ابن عبّاس و اشعار سروده شده درباره آن اختصاص دارد (همو، ص۱۳۹-۱۶۴).

۳) نشر اللطائف فی قطر الطائف / ابن عِراق کنانی (م ۹۶۳ق)

علی بن محمد بن علی بن عِراق کنانی شافعی، از علمای مشهور ساکن حجاز در سده دهم است که در سال ۹۰۷ق در دمشق به دنیا آمد و به همراه پدرش محمد بن علی، معروف به ابن عراق (م ۹۳۳ق) که از صوفیان برجسته شام در زمان خود به شمار می‌آمد، به مدینه منوره مهاجرت کرد و تا پایان عمر خود، امامت این شهر را عهده‌دار گردید (الزرکلی، ۲۰۰۲م، ج۵، ص۱۲).

مشهورترین اثر ابن عراق، تنزیه الشریعه المرفوعه عن الاخبار الشنیعه الموضوعه است که همچون کتاب موضوعات ابن جوزی (م ۵۹۷ق)، به شناخت احادیث ضعیف و جعلی اختصاص دارد. از دیگر آثار وی می‌توان به تهذیب الاقوال والاعمال، شرح صحیح مسلم، و شرح کتاب العباب المحیط (در فقه شافعی) اثر قاضی صفی‌الدین احمد بن عمر معروف به ابن مذحجی (م ۹۳۰ق) اشاره کرد (کمال، ص۱۱۰).

رساله وی درباره طائف، نشر اللطائف فی قطر الطائف نام دارد که چندین نسخه خطی از آن شناخته شده است؛ از جمله در ضمن مجموعه خطی شماره ۴۷۹۶ در کتابخانه اوقاف بغداد که در ۱۰۷۹ق در طائف کتابت شده است؛ در ضمن مجموعه‌ای خطی، در کتابخانه خالدیه در بیت‌المقدس به شماره ۳۰/۸۶۷، کتابت خلیل بن محمد الکرشی در سال ۱۱۸۲ق؛ نسخه کتابخانه شهرداری اسکندریه به شماره ۳۷۸۳ تاریخ و کتابت ناصر بن عیسی در ۱۱۹۷ق؛ در دارالکتب مصر به شماره ۲۲۳۳/تاریخ به قلم عبدالرحمن بن محمد برمکینی شافعی و بدون تاریخ کتابت؛ در ضمن مجموعه تیموریه در دارالکتب قاهره به شماره ۲۲۰۹/تاریخ تیمور، به قلم عبدالرحمن بن محمد صالح میمنی در ۱۳۳۳ق.

این اثر تا کنون چندین بار، با عنوان اصلی آن یعنی نشر اللطائف فی قطر الطائف تصحیح و چاپ شده است. بار اول به تصحیح عثمان محمود حسین الصینی، از سوی باشگاه ادبی طائف در سال ۱۴۰۶ق / ۱۹۸۶م، و بار دوم به تصحیح علی محمد عمر، از سوی دار ناصیف در دمشق در سال ۱۹۹۸م، و همین تصحیح دوباره در سال ۲۰۱۵م از سوی مکتبه الثقافه الدینیه در قاهره منتشر شده است. همچنین با عنوان نشر اللطائف فی تاریخ وجّ والطائف، به تصحیح محمد علی فهیم بیومی از سوی مکتبه زهراء الشرق در قاهره در سال ۱۴۳۰ق / ۲۰۰۹م منتشر شده است.

نشر اللطائف رساله بسیار مختصری است که مؤلف، آن را در سه باب و یک خاتمه با موضوعات زیر نگاشته است (ابن عراق، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م، ص۳۶):

باب اول: در فضیلت طائف و وجه تسمیه آن و ورود پیامبر (ص) به طائف و اسلام آوردن مردم آن،

باب دوم: در فضیلتِ حرمِ وجّ،

باب سوم: در فضیلت ابن عبّاس و محمد حنفیّه،

خاتمه: اماکن طائف و آداب زیارت آن.

ابن عراق در نگارش کتابش، از کتاب نویسنده معاصر خود، جارالله ابن فهد مکّی درباره طائف یعنی تحفه اللطائف فی فضائل الحبر ابن عبّاس ووجّ والطائف، اقتباس‌های متعددی داشته، اما اسانید و نام منابعی که ابن فهد از آنها نقل کرده را حذف کرده است. او همچنین از وفیات الاعیان ابن خلّکان، به ویژه در زندگی‌نامه و فضائل محمد حنفیّه، و نیز از سیره ابن هشام (البته شاید به طور غیر مستقیم و به واسطه منابع دیگر) نقل قول کرده است (ابن عراق، مقدمه مصحّح، ص۳۱).

۴) عقود اللطائف فی محاسن الطائف / عبدالقادر بن احمد فاکهی (م ۹۸۲ق)

عبدالقادر بن احمد بن علی فاکهی، از اعلام و نویسندگان مکه در سده دهم هجری است که در سال ۹۲۰ق به دنیا آمد و در سال ۹۸۲ق در این شهر از دنیا رفت (العیدروس، ص۴۶۴). شماری از تألیفات وی عبارت‌اند از: شرح منهج القاضی زکریّا، دو شرح بر بدایه الهدایه غزالی، شرح قصیده‌ای از صفی‌الدین حلی، و کتاب القول النقی (الزرکلی، ج۴، ص۳۶).

عبدالقادر فاکهی همچنین تألیفی درباره شهر طائف با عنوان عقود اللطائف فی محاسن الطائف دارد که نسخه‌ای خطی از آن، در کتابخانه حرم مکّی در مکه به شماره ۳۵۱۵ تاریخ نگهداری می‌شود. این اثر رساله نه چندان مفصّلی است که نسخه خطی آن تنها شامل ۳۴ برگ است و تا کنون تصحیح و منتشر نشده است.

عقود اللطائف به یک مقدمه و هشت باب، و برخی از باب‌ها نیز به چند فصل تقسیم‌بندی شده است. مؤلف در مقدمه، انگیزه خود از تألیف کتاب را بیان کرده و زندگی‌نامه مختصری از عبدری مَیورقی، به عنوان مؤلف نخستین کتاب موجود درباره طائف، به دست داده است. موضوع سایر باب‌ها و فصل‌های کتاب نیز چنانکه مؤلف در آغاز آن بیان کرده (فاکهی، بی‌تا، ص۲)، به شرح زیر است:

باب اول: شامل پنج فصل با موضوعات زیر:

فصل اول: در زندگی‌نامه ابن عباس و مناقب و کیفیت زیارت وی

فصل دوم: در زندگی‌نامه محمد حنفیّه

فصل سوم: در زندگی‌نامه زبیده همسر هارون

فصل چهارم: در بیان اینکه خلفا از نسل ابن عبّاس بودند

فصل پنجم: درباره ساختمان مسجد ابن عبّاس و آثار موجود در آن

باب دوم: درباره صحابه‌ای که در طائف به خاک سپرده شده‌اند

فصل اول: در زندگی‌نامه زید بن ثابت

فصل دوم: در معرفی شهدای غزوه طائف

باب سوم: در معرفی تابعین ساکن طائف

باب چهارم: در غزوه حنین و طائف

باب پنجم: در آثار و اماکن منسوب به پیامبر خدا (ص) در طائف

باب ششم: در مدح طائف و بیان وجه تسمیه آن

باب هفتم: در آب و هوای طائف

باب هشتم: در روستاها و باغ‌های طائف

به گفته مؤلف، محتوای نخستین فصل کتاب (زندگی‌نامه و فضائل ابن عبّاس)، در واقع رساله دیگری از مؤلف به عنوان مشکاه الاقتباس من فضائل ابن عبّاس است که در این فصل، متن کامل آن را آورده است (همو، ص۴-۵). فصل دومِ باب اولِ کتاب نیز به اخبار محمد حنفیّه (همو، ص۲۰-۲۱)، و فصل سوم آن به زندگی‌نامه زبیده همسر هارون الرشید، که مسجد ابن عبّاس در طائف را ساخته بود، اختصاص یافته است (همو، ص۲۱-۲۲).

مؤلف در فصل بعدی، به معرفی اجمالی خلفای عباسی پرداخته و منظومه بسیار کوتاهی نیز در تاریخ آنان آورده است (همو، ص۲۳-۵۷). سپس در ادامه به تاریخچه و توصیف ساختمان مسجد و زیارتگاه ابن عبّاس پرداخته و طبیعتاً بخشی از آگاهی‌های خود در این باره را به نقل از منابع قبلی همچون تحفه اللطائف جارالله ابن فهد مکّی به دست داده است؛ اگرچه گاه برخی مشاهدات خود را نیز بیان می‌کند (همو، ص۵۷-۶۴).

پس از این قسمت، در نسخه خطی کتاب تنها دو برگ د