پاورپوینت کامل مردم‌شناسی دانش پزشکی در فرهنگ ایران ۸۶ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مردم‌شناسی دانش پزشکی در فرهنگ ایران ۸۶ اسلاید در PowerPoint دارای ۸۶ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مردم‌شناسی دانش پزشکی در فرهنگ ایران ۸۶ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل مردم‌شناسی دانش پزشکی در فرهنگ ایران ۸۶ اسلاید در PowerPoint :

پیشگام در مطالعه و بررسی دانش پزشکی در فرهنگهای قومی، خانم اودری ریچاردز[۱] ( ۱۸۸۹- ۱۹۸۴)، مردم شناس افریقا شناس بریتانیایی در انگلستان بود. ریچاردز، از نخستین شاگردان برجست برانسیلاو مالینوفسکی[۲]، دانشمند بزرگ بریتانیاییِ لهستانی تبار، با پرداختن به پژوهش در زمین تغذیه در جامع افریقایی رودزیا[۳] و چاپ و انتشار آن در سال ۱۹۳۹م، نخستین بار پای مردم شناسی پزشکی یا انسان شناسی پزشکی[۴] را بنیاد نهاد.

پیشگام در مطالعه و بررسی دانش پزشکی در فرهنگهای قومی، خانم اودری ریچاردز[۱] ( ۱۸۸۹- ۱۹۸۴)، مردم شناس افریقا شناس بریتانیایی در انگلستان بود. ریچاردز، از نخستین شاگردان برجست برانسیلاو مالینوفسکی[۲]، دانشمند بزرگ بریتانیاییِ لهستانی تبار، با پرداختن به پژوهش در زمین تغذیه در جامع افریقایی رودزیا[۳] و چاپ و انتشار آن در سال ۱۹۳۹م، نخستین بار پای مردم شناسی پزشکی یا انسان شناسی پزشکی[۴] را بنیاد نهاد. پس از پژوهش این بانوی مردم شناس بود که بررسی در زمین دانش پزشکی در فرهنگها میان گروهی از مردم شناسان متعهد و دلبسته به ریجاردز در جهان غرب ادامه و گسترش یافت.

در ده ۱۹۸۰ پژوهشهای پزشکی از دیدگاه مردم شناسی، به ویژه پژوهش در زمین تغذیه و بهداشت در کشورهای بریتانیا و امریکا جایگاهی برجسته یافت و یکی از مردم شناسان انگلیسی که به پیروی از ریچاردز به پژوهش در مردم شناسی پزشکی روی آورد، رونالد فرانکن برگ[۵] بود. او زیر نظر ماکسگلوکمن[۶] در افریقای مرکزی تحقیق می کرد، و در پژوهشهای میدانی خود در این سرزمین نظر پیشتازانه ای همراه با گردآوری مطالب فراوانی دربار مسائل بهداشت و روشهای درمانی و مفهوم زمان در کار پزشکی و ادراک روانی کودکانِ کار، انجام داده است[۷].

یکی از تأثیرگذارترین چهره های برجست مردم شناسی پزشکی در دهه های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰م در ایالات متحد امریکا، نانسی شپرهیوز[۸]، استاد دانشگاه کالیفرنیا در برکلی بود که بیشترین نقش را در رشد و گسترش تحقیقات پزشکی، به ویژه پژوهشهای روان- درمانی و بهداشت در مردم شناسی داشته است. او در مصاحبه ای در سال ۲۰۰۰م در شرح پژوهشهای میدانی اش در منطق شمال شرقی سرزمین برزیل، به مواردی از موضوعات تحقیقی اش اشاره می کند: تحقیق دربار درک زنان از آبستن شدن و مفهوم مادری، میزان بالای مرگ و میر نوزادان و سبب آن، معنای مرگ برای کودکانی که زنده می ماندند، و این که چرا کودکان باید مردگان را به خاک بسپارند و برای آنها دست عزاداری تشکیل دهند، از جمل این موارد بوده اند[۹].

از آن پس پژوهش موضوعات مربوط به پزشکی در فرهنگها به عنوان یکی از رشد یابنده ترین تخصصها در زمین دانش انسان شناسی یا مردم شناسی درآمد، و گروهی از دانشمندان رشته های پزشکی و روان پزشکی نیز به جمع آنان پیوستند و در این حوزه به پژوهش پرداختند. با جا افتادن پژوهشهای پزشکی در حوز مطالعات مردم شناسی در اواخر سد بیست میلادی، اصطلاح “مدیکال آنترپولوژی[۱۰]” (مردم شناسی پزشکی) برای نخستین بار به دانشنامه ها و فرهنگهای علوم اجتماعی غربی راه یافت(برای آگاهی نک: اریکسن و نیلسن، ۱۹۹، ۲۷۵، ۳۲۴- ۳۲۷).

در انسان شناسی پزشکی غرب، از جمله در کتاب انسان شناسی پزشکی و نظام جهانی: نگاهی انتقادی، نوشت هنزبئر، مریل سینگر، و ایدا ساسر[۱۱]،(۱۹۹۷)، میان پزشکی عامّه[۱۲] و پزشکی سنّتی[۱۳] در فرهنگهای قومی تفاوت نمی گذارند و تمامی موضوعات و مسائل مربوط به پزشکی را در یک فرهنگ یا جامعه و در چارچوب” قوم پزشکی[۱۴]” تعریف و بررسی می کنند. پیمان متین(ص، ۲۲۱) در معرفی و نقد کتاب انسان شناسی پزشکی و نظام جهانی، تمایز نگذاشتن مردم شناسان میان این دو سنّت پزشکی عامّه و سنّتی را ناشی از نسبی بودن مفهوم واژ عامّه در گذر زمان احتمال داده است.

نگارنده که آغازگر پژوهش در مردم شناسی دانش پزشکی عامّه[۱۵] در فرهنگ ایران بوده است، همچنان که در این کتاب خواهید دید، پزشکی عامّه و پزشکی سنّتی را دو نظام، یا دوسنّت جدا و با حوز عمل متفاوت از یکدیگر انگاشته و به آن پرداخته است. نگارنده پزشکی عامّه را دانشی بر بنیان دانسته های اسطوره ای، جادوی و دینی می انگارد که با تجربیات تاریخی- فرهنگی انسان به مثابه یک موجود زند باشعور آمیخته و معارفی از واکنشهای عملی و نظری طبی- درمانی مردم عامی پیش- سواد دربرابر رویدادهای بیرونی و درونی محیط زیست، و مجموعه ای از راه های چاره جویی و شیوه ها و تدابیر پیشگیری و درمانی بیماریها و رنجوریها را در فرهنگ شفاهی شکل می دهد. پزشکی سنّتی را نیز دانشی از شمار دانشهای قدیم دیگر ایران، مانند نجوم و ریاضی می داند که پایه اش بر معارف خرد ورزان شماری از فیلسوفان حکیم و حکیمان فیلسوف نهاده شده که مکتب پزشکی قدیم ایران را بر مبانی حکمت و دانسته های علمی و تجربی علوم پزشکی جهانی آن زمان پدیده آورده است. این مکتب پزشکی در دور اسلامی که از آن به نام پزشکی سنّتی، یا با عنوان کلی پزشکی اسلامی ایران( منظور طب منحصراً مبتنی بر روایات و احادیث نبوی و ائمه معصومین نیست، بلکه طبی است که مقولات مربوط به طب مذهبی را هم دربردارد) نام می بریم به صورت نهادینه در آمده و در آثار مکتوب پزشکی و داروشناسی از آغاز دور اسلامی تا امروز برای ایرانیان بازمانده است.

پزشک در طب سنّتی ایران، دانشمندی فیلسوف و حکیم بود که جدا از شناخت جسم انسان، به عوالم نفسانی و روحانی انسان نیز آشنایی داشت. از این رو گستر طب سنّتی که بنابر نظر سید حسین نصر بر وحدت و پیوند میان جوانب مختلف جسم و روح و نفس انسان استوار است، به یک دانش و فن محدود نمی شد، بلکه یک نوع روش زندگی بود و طبیب سنّتی نیز حکیمی بود دارای ایمان و اصول اخلاقی متعالی تا توانایی جذب توجه و اعتماد بیمار را به خود داشته باشد(نصر، ۳۱).

در بخش بندی موضوعی فرهنگ مردم، معارف و دانسته های مربوط به پزشکی به طور کلی در حوز علوم یا دانشهای عامّ مردم قرار می گیرند و دانش “پزشکی قومی” را شکل می دهند. مردم شناسی پزشکی در پژوهش در قلمرو فرهنگهای جوامع شفاهی و سنّتی، از سویی به مجموع معارف تجربی و عملی و باورهای عمومی مردم عامی، به ویژه عطاران و درمانگران محلی و جادو- پزشکان در شناخت بیماری و داروشناسی و شیوه های درمانی آنها نظر دارد ، و از سوی دیگر به بررسی مجموع دانسته ها و معارفی می پردازد که مردم به مرور زمان از آرا و نظرها و روشهای طبی و دوا- درمانی قدما، پزشکان و حکیم باشیان، داروشناسان و درمانگران طب سنّتی دربار سبب شناسی بیماری، روشهای درمانی، امور مربوط به تغذیه، بهداشت و سلامت، و تشخیص خواص داروهای گیاهی و معدنی آموخته و در زندگی به کار برده و می برند.

مهم است که دانسته شود امر طبابت و درمان در سرزمینهای جهان و ایران پیش از آن که دانش پزشکی پدید آید و نهادینه شود و به صورت نوشتاری درآید، در میان مردم وجود داشته است و پیشین آن به چند هزار سال و به دورانی پیش از تاریخ و پیش از انقلاب شهرنشینی، و به احتمال فراوان به زمان نخستین تشکلهای گروه های اجتماعی انسانی بر روی کر زمین باز می گردد. کشف غارنگاره ای در غاری واقع در دامن کوه های پیرنه[۱۶] در بخش جنوب غربی اروپا و جنوب شهر پیرنه که بعدها به « غار سه برادران»[۱۷] شهرت یافت، نقش درمانگر یا جادو- درمانگری از عصر یخ را نشان می دهد. این غار- نگاره انسانی را نشان می دهد که صورتک جانوری با چشمانی درشت و گِرد و ریشی بلند و دو شاخ شبیه گاوکوهان دار بر چهره دارد. بنابر نظر باستان شناسان پیش- تاریخی، این نقش گویای آگاهی مردم از بیماری و چگونگی درمان آن توسط جادو- درمانگران در حدود ۱۷ هزار سال پیش بوده است( نک: فنتزمر، ۱- ۳).

طبابت و شیوه های درمان درد و بیماری در این مراحل آغازین، بر گستره ای از رویت رویدادها و ذخایر داده های تجربی افراد و میراث فرهنگی پیشینیان و اعمال جادویی مردم در بوم زیستهای گوناگون بنیان داشته است. بنابر گفت گوردن چایلد هر کجا که گروه جادوگران حرفه ای پدید می آمد، هنر درمانگری بیماران را هم به انحصار خود درمی آورد. پیش از پدید آمدن نظام نهادین دانش پزشکی، درسرزمینهای کهن جهان مانند میان رودان که گهوار تمدن بشری بود و در فرهنگ کهن سرزمین مصر، پزشکی رونق داشت و در مراحلی امر طبابت به دست پزشکان روحانی و جادو- درمانگرانی بود که از آموزه ها و آداب مذهبی و سحر و جادو در کار خود بهره می گرفتند. در آن زمان مردم جهان، بیماریها را زاد دیوان و آفرید نیروهای جادویی ناشناخته می پنداشتند. از این رو، کوشش پزشکان و درمانگران در درمان و بهبود بخشیدن بیماری، بیشتر به کاربردن تدابیری در بیرون راندن روح شیطانی زیانکار از بدن بیماران بود. خواندن اوراد، به کار گرفتن افسونها وطلسمهای گوناگون، اجرای اعمال جادویی- مذهبی، تجویز و کاربرد پاره ای شربتها و مرهمها و مانند آنها از جمل این تدابیر بود.

درگذشته، باور عموم براین بود که هرچه شربتها یا داروهای خوراکی بدمزه تر و تهوع آورتر و بوی آنها ناخوشایند تر باشد، تأثیر آنها در بیرون راندن ارواح خبیث از کالبد بیمار بیشتر و شفا دادن او آسان تر خواهد بود. بنابراین، حکیم باشیان و دست اندرکاران طبابت نیز می کوشیدند تا در تحقق بخشیدن به این باور، بیشتر از داروهای قی آور و مسلهای منش گردا در درمان بیماریها بهره بگیرند. (نک: چایلد،۳۰۰، ۳۰۱؛ نیز فنتزمر، ۱۳؛ برای آگاهی بیشتر از امر پزشکی درسرزمین میان رودان نک: همو،۹- ۲۱). آثار بسیار فراوانی از شیوه های درمان شفاهی مردم عامی را می توان در کهن ترین پزشکی نامه های سنّتی ایران و در فرهنگ شفاهی مردم جوامع گوناگون امروز ایران باز یافت.

دانش پزشکی عامّه ایران در قلمرو طبابت در بسیاری زمینه ها با فرهنگ سحر و جادو و اعمالی خلاف منطق و عقل آمیخته بوده و به دورانی باز می گردد که در آن شگرد ها و اعمال ساحری و جادوگری ذهنیت و فضای زندگی مردمان را تسخیرکارهای شگفت آور خود کرده بوده است. ابن خلدون اشاره ای گذرا به این نوع طبابت ابتدایی در میان بادی نشینان عرب کرده که می توان آن را به شیو طبابت در میان تود مردم جامع آن روز ایران هم تعمیم داد. می نویسد: در اجتماعات بادیه نشینان نوعی پزشکی رواج داشته که از تجربیات کم دامن شماری از مردم پدید آمده بوده است. او دانسته های طبی مردم بادیه را از معارف مشایخ و عجایز یا پیرزنان قبیله ای می داند که نسل به نسل به فرزندان آنها به ارث رسیده بود. می گوید قبایل عرب از این تجارب طبی مشایخ و عجوزگان در درمان بیماریها بهر فراوانی می برده اند و چه بسیار بیمارانی بهبود می یافته اند. درحالی که این بهبودی برپای قانون طبیعی نبود و با طبیعت مزاج انسان سازگاری نداشت( ابن خلدون، ۲/ ۱۰۳۴).

این شکلهای ابتدایی طبابت و روشهای پیشگیری و درمان بیماری رفته رفته در درازنای تاریخ میان نسلهای مختلف تحول یافت و سرانجام شالود فرهنگ دانستنیهای عوام یعنی دانش پزشکی عامّه را در امور طب و درمان پایه گذاشت که آثار آن هنوز در جوامع ایلی- عشیره ای و روستایی – شهری ایران کم و بیش بازمانده است. مردم این جوامع شفاهی و سنتی در درمان دردها و بیماریهای رایج در فضای بوم زیست خود، همراه با بهره گیری از شیوه های درمانی چهارگان مرسوم «غذا، دوا، سمّ و کَی یا قَطع» که خواجه نصیرالدین طوسی از آنها با عنوان “اصناف معالجات” در طب سنّتی نام برده است (۱۷۰)، از هم روشهای تجربیِ بازمانده از میراث گذشتگان و استفاده از گیاهان دارویی شناخته شده در رویشگاههای بومی، و دستورهای دینی- مذهبی در امور طب و بهداشت(طب مبتنی بر روایات و احادیث منسوب به پیامبر و ائم معصومین) و مجموع دانسته ها و اعمال جادویی بازمانده از دوران ابتدایی نیز در کار طبایت و درمان استفاده می کنند.

برای نمونه، یکی از راههای درمان برخی بیماریها و دردها در قلمرو پزشکی عامّه، بهره گیری از گِل بوده است. مردم ایران از دیرینه باز از گِل جایهای مشخص و خاصی قرص و حب هایی به شکل نقل می ساختند و آنها را برای بهبود بیماریهای مِعدی یا از میان بردن حالت تهوع و رفع قی و استفراغ می خوردند. همچنین گِلهای مکانهای شناخنه شده ای را برای تسکین یا بهبود درد پا و کمر و قولنج و یا پاره ای بیماریهای پوستی به بدن می مالیدند.

دانشمندان مکتب پزشکی سنّتی ایران، مانند محمدبن زکریای رازی، ابوریحان بیرونی، ابو منصورثعالی نیشابوری و بسیاری دیگر در کتابهای پزشکی و داروشناسی خود به شماری از این گِلهای خوردنی و مالیدنی و خواص آنها و چگونگی کاربرد آنها در میان مردم برخی از حوزه های جغرافیایی ایران اشاره کرده و از آنها نام برده اند. یکی از معروف ترین گِلهایی که مردم ایران آن را از دور پیش از اسلامی می شناخته و در درمان طبی به کار می برده اند، ” گِل نیشابوری” بوده که به گِل خراسانی هم شهرت داشته است. رازی کتابی دربار این گِل به نام الطین النیشابوری نیز نوشته است( برای “گِل نیشابوری” نک: محقق، ، ۳۳۷- ۳۴۸؛ برای نام انواع “طین” یا “گِل” های دارویی و طبی، از خوردنی و ناخوردنی گرفته تا مالیدنی، نک: نجم آبادی، « ذیل و ملحقات»، ۲/ ۸۵۸-۸۶۰).

گِل خواری نیز مرضی بود که میان برخی مردم در حالات و مواقعی خاص شایع بوده است. برای مثال، گِل خواری در میان شماری از زنان آبستن به هنگام “ویار” یکی از این موارد است. گِل خواری زنان معمولاً در نخستین ماههای بارداری با نشانه هایی از حالت به‌هم خوردن و آشوبِ دل، سرگیجه و شکوفه زدن همراه است. این حالت زنان آبستن را در اصطلاح مردم و طب عامّه ” ویار”، “بی