پاورپوینت کامل کلیله و دمنه از دیدگاه تدوین و ویرایش ۹۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل کلیله و دمنه از دیدگاه تدوین و ویرایش ۹۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل کلیله و دمنه از دیدگاه تدوین و ویرایش ۹۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل کلیله و دمنه از دیدگاه تدوین و ویرایش ۹۰ اسلاید در PowerPoint :

کلیله و دمنه از شاهکارهای ادبی جهان و از منابع کهن و مهم زبان و ادب فارسی است. ترجمه این اثر به زبان‌های مختلف، از جمله به زبان‌های غربی، از منابع تاثیرگذار بر سیر داستان‌نویسی است. افزون بر این‌ها، این کتاب شامل مطالب و نکاتی است در باب نگرش و جهان‌بینی، مضامین حِکمی، اخلاقی، سیاسی، کشورداری و نیز مطالبی درباره اداره امور عمومی و شیوه‌های ارتباطی و سلوک با مردمان از طبقات مختلف. کلیله و دمنه همچنین از منابع مهم در زمینه ادبیات تطبیقی به شمار آمده است.

تاریخ ویرایش در ایران

یادآوری:

ـ در همه تمدن‌های کهن شاهدها و نمونه‌هایی از فعالیتی را می‌توان دید، ولو به شکل‌های متفاوت، که ما امروزه به آن «تدوین و ویرایش/ویراستاری» می‌گوییم.

ـ اگر در سرزمینی بر این گونه فعالیت‌ها نام خاصی نگذاشته‌اند، یا مبانی نظری آن‌ها را تدوین نکرده‌اند، از جمله در سرزمین خودمان ایران‌زمین، به معنای نبودن یا آشنایی نداشتن با آن فعالیت‌ها نیست.

ـ تعریف‌های متفاوت، و نیز تغییر یافتن تعریف‌ها از فعالیت‌ها، می‌تواند تاریخچه آن‌ها را تغییر دهد؛ همین‌طور داده‌های جدید حاصل از پژوهش‌ها، و نیز دگرگون شدن تعریف‌ها بر پایه داده‌ها.

ـ در این رشته مقاله کوشش می‌شود آثاری شناسایی و به علاقه‌مندان معرفی شوند که بتوان آن‌ها را بر پیشینه تدوین و ویرایش در ایران‌زمین گواه گرفت.

اشاره آغازین

کلیله و دمنه از شاهکارهای ادبی جهان و از منابع کهن و مهم زبان و ادب فارسی است. ترجمه این اثر به زبان‌های مختلف، از جمله به زبان‌های غربی، از منابع تاثیرگذار بر سیر داستان‌نویسی است. افزون بر این‌ها، این کتاب شامل مطالب و نکاتی است در باب نگرش و جهان‌بینی، مضامین حِکمی، اخلاقی، سیاسی، کشورداری و نیز مطالبی درباره اداره امور عمومی و شیوه‌های ارتباطی و سلوک با مردمان از طبقات مختلف. کلیله و دمنه همچنین از منابع مهم در زمینه ادبیات تطبیقی به شمار آمده است.

در این مقاله، فقط بر جنبه‌هایی تأکید می‌شود که به تدوین و ویرایش و برخی از ویراست‌های بی‌اندازه زیاد آن مربوط می‌شود. همین جنبه‌ها به‌تنهایی نشان خواهد داد که هنرها، فنون و اصول و آداب ویرایش ادبی در ایران‌زمین از دیرباز و با چه مهارت‌هایی در این اثر به کار گرفته شده است.

سرچشمه

کلیله و دمنه برگرفته، یا به تعبیر امروزی ویراستی، از اثری هندی به نام پنچه تنتره است، مجموعه‌ای داستانی، در اصل به زبان سنسکریت، که تاریخ تدوین آن را پژوهش‌گران مختلف بین ۳۳۰ ق‌م تا ۵۵۰ م برآورد کرده‌اند، اما امروزه بیشتر پژوهش‌گران سال ۳۰۰ م را تاریخ محتمل‌تر این تدوین می‌دانند(۱). تا این زمان، هویت سرایندگان یا بازپردازان و بازپروران حکایت‌های این اثر شناخته نشده است. در ادبیات هندی، هیچ کتابی نمی‌توان یافت که به اندازه پنچه تنتره از سده‌های پیش به زبان‌های مختلف ترجمه شده باشد. یُهانِس هرتل (۱۸۷۲- ۱۹۵۵م)، پژوهش‌گر آلمانی، دویست روایت (به عبارت دیگر: ویراست) و بیش از پنجاه ترجمه از این اثر را شناسایی و معرفی کرده است. درهرحال، پنچه تنتره در ادبیات سنسکریت کتابی راهنما، رساله‌ای تعلیمی و مجموعه‌ای از حکایت‌ها با جنبه‌های سیاسی، اجتماعی و اخلاقی بوده است (۲).

پنچه تنتره از پنج باب تشکیل شده است که اندازه آنها با هم یکی نیست. هر باب شامل داستانی اصلی است و در دل هر داستان هم داستان و داستان‌های دیگری آمده است. این شیوه داستان‌پردازی، که ظاهراً از شگردهای ادب کهن هندی بوده، بعدها در آثار بسیاری تقلید و اقتباس شده است. همه داستان‌های این کتاب به نثر است، اما به مناسبت‌های گوناگون، بیت‌هایی در دل نثرها نشانده شده که مضمون بیش‌تر آن‌ها اندرز و ضرب‌المثل‌های حِکمی است(۳). این ابیات و اندرزها بعداً به ترجمه‌های متعدد کتاب هم راه یافته است(۴).

ویراست‌ها و ترجمه‌های مختلف این کتاب، ازجمله ترجمه‌های فارسی (نک: ادامه مقاله)، به‌لحاظ باب‌بندی، شیوه انشا و تفصیل و اجمال و شماره داستان‌ها در هر باب اختلاف بسیار دارند و هر روایت هم دارای تحریرها و روایت‌های فرعی خاص خود است(۵). مقایسه این تفاوت‌ها و یافتن دلایل آنها خود بحث مفصلی را اقتضا می‌کند که در صلاحیت بررسی‌های حوزه ادبیات تطبیقی است.

ترجمه به فارسی میانه (پهلوی ساسانی)

معروف‌ترین و درعین‌حال تأثیرگذارترین ترجمه پنچه تنتره اثری است که در زمان خسرو اول انوشروان(سال‌های حکومت ۵۳۱- ۵۷۹م)، به اهتمام برزویه طبیب، از زبانی هندی به پهلوی صورت گرفت. همه محققانی که درباره این اثر تحقیق می‌کنند اتفاق‌نظر دارند که ترجمه‌های این کتاب، به زبان‌های رایج در کشورهای واقع در مغرب هندوستان، مستقیم یا غیرمستقیم، بر پایه ترجمه پهلوی آن بوده است ‌(۶). براساس منابع موجود، ترجمه برزویه مقدمه اصل هندی و سه حکایت از آن را ندارد و جای برخی داستان‌ها هم در آن با محل آنها در اصل هندی متفاوت است. ترجمه پهلوی شامل داستان‌هایی برگرفته از مهابهاراتا و منابع دیگر هم هست. بااین‌همه، می‌توان گفت ترجمه پهلوی حدود هشتاد درصد از مطالب منثور و بیش از هفتاد درصد از شعرهای پنچه تنتره را شامل بوده است(۷). در نتیجه، ویراست برزویه ترجمه صرف نبوده، بلکه می‌توان آن را ترکیبی از ترجمه و تألیف قلمداد کرد.

آغاز تمام ابواب کلیله و دمنه برپایه الگوی مشابهی است: رای هند پرسشی می‌کند و برهمن، پس از بیان مقدمه‌ای کوتاه یا بلند، از حکایتی نام می‌برد و به تقریر داستان می‌پردازد. این الگو از پنچه تنتره اقتباس نشده و به احتمال نزدیک به یقین از مهابهاراتا است ‌(۸).

برزویه طبیب، از دانش‌مندان، و نیز اصطلاحاً از دیپلمات‌های عصر ساسانی، در مأموریتی به هند رفت و در جست‌وجوهایش به روایت(ویراست)ی از پنچه تنتره دست یافت و نسخه‌ای از آن را همراه خود به ایران آورد. ابن مقفع، مترجم کلیله و دمنه از فارسی میانه به عربی، در مقدمه ترجمه‌اش، درباره ماجرای سفر برزویه به هند و یافتن و آوردن این اثر به ایران، سخنانی گفته است که مضمون آنها به‌صورت خلاصه و ساده‌شده در این‌جا نقل می‌شود. او می‌گوید، به خسرو انوشروان خبر دادند که در گنجینه شاهان هند اثر باارزشی هست درباره کشورداری و اداره امور که داستان‌های آن از زبان پرندگان و جانوران نقل شده است و مردم به آن اثر دسترسی ندارند؛ او هم دستور داد دانش‌مندی را بیابند که فارسی و هندی بداند تا مأمور آوردن این اثر از هند به ایران شود. سرانجام، برزویه را برگزیدند و نزد خسرو انوشروان بردند. او به برزویه دستور داد به هند برود و ته‌وتوی ماجرا را در بیاورد و هر قدر هم لازم باشد هزینه کند. برزویه به هند رفت و ظاهراً مدتی طولانی در آن‍جا ماند و با ادبیات هندی آشنا شد. او به محافلی راه یافت، با افراد مختلفی دوستی کرد و به کسب اطلاعات پرداخت، عملی که امروزه به آن «جاسوسی علمی» می‌گویند. گویا او توانست اعتماد صاحب‌نفوذی را جلب کند و از طریق او به منابعی که می‌خواست دست یابد. برزویه مدتی به نسخه‌برداری از منابع مشغول بود و مبالغ هنگفتی هم در این راه خرج کرد. سپس کسی را نزد خسرو انوشروان فرستاد و شرح ماوقع را به او گزارش داد؛ او هم پیکی نزد برزویه فرستاد که نهانی و از بیراهه‌ها به هند رفت و این پیغام شاه را رساند که منابع را هرچه زودتر به ایران بفرستد. سرانجام برزویه به ایران بازگشت، گزارش سفرش را به شاه داد و در مجمعی که شاه و عده‌ای از بزرگان دولت حاضر بودند، بخشی از اثری را که به فارسی میانه ترجمه کرده بود خواند و با تحسین روبه‌رو شد(۹).

البته در همان روزگار برزویه، روایت‌ها و تحریرهای گوناگونی از حکایت‌های هندی در نقاط مختلف هندوستان به زبان سنسکریت وجود داشته و به زبان‌های محلی نقل و ترجمه می‌شده و نیازی نبوده است کسی آنها را، با آن شیوه‌های پنهانی و درآمیخته به افسانه، از خزائن ملوک هند به دست بیاورد. به نظر می‌رسد این داستان‌پردازی پرماجرا به قصد بالا بردن ارج و قدر این کتاب نزد خوانندگان باشد (۱۰).

در هر حال، شرح این ماجرا، چه حقیقت داشته باشد و چه افسانه باشد، چه از زبان برزویه روایت شده باشد و چه قرن‌ها بعد ابن مقفع آن را ساخته و پرداخته باشد(۱۱)، از نفس عملی حکایت می‌کند که به تعبیر امروزی از مصداق‌های انتقال فرهنگی است، انتقالی که در گذر زمان تأثیری جهانی داشته و بر سیر و تحول داستان‌نویسی و داستان‌پردازی و ادبیات جهان اثر گذاشته است. ما اکنون، با توجه به مبحثی که در این‌جا مطرح است، فقط می‌توانیم به وجهی از وجوه متعدد بحث بپردازیم.

پنچه تنتره به دستور خسرو انوشروان به فارسی میانه ترجمه شد و کلیلَگ و دِمنَگ نام گرفت. بعد از اسلام که به عربی ترجمه شد(نک: ادامه مقاله) نامش به کلیله و دمنه تغییر یافت. نام کتاب (کلیله و دمنه) برگرفته از نام دو شغالی است که در اصل هندی کتاب، در اولین داستان این مجموعه، ظاهر می‌شوند(۱۲). درباره این‌که این اثر از زبان سنسکریت ترجمه شده یا از یکی دیگر از زبان‌های شبه‌قاره هند اختلاف نظر دیده می‌شود. براساس پژوهش‌هایی، اصل کلیلگ و دمنگِ پهلوی به زبان سنسکریت نبوده، بلکه به یکی از زبان‌های محلی (پراکریت) شمال غربی هند تعلق داشته است(۱۳).

درهرحال، اصل پنجه‌تنتره ازبین رفته و روایت‌هایی بر اساس متن آن ساخته و پرداخته شده و شاخ‌وبرگ گرفته است. در باب این‌که مترجم اصلی کلیلَگ و دِمنَگ چه کسی بوده، بحث و فحص‌ها هنوز به نتیجه قطعی نرسیده است. شماری از پژوهش‌گران، مترجم را برزویه طبیب، برخی بزرگمهر حکیم، وزیر خردمند ساسانی، و شماری دیگر آن دو را یک شخصیت دانسته‌اند(۱۴). مترجم، هر که بوده، حکایت‌های دیگری از میان حکایت‌های هندی برگزیده و به متن افزوده است. این نکته از عبارتی برمی‌آید که در یکی از مقدمه‌های متن ابن مقفع و ترجمه‌های فارسی آن ذکر شده است(۱۵). درواقع، برخلاف مشهور، کار برزویه طبیب ترجمه ساده اثری از زبانی هندی به پهلوی نبوده، بلکه کار او گردآوری، انتخاب، ارزش‌یابی و افزودن حکایت‌هایی از منابع دیگر، و انتخاب او هم با توجه به زبان مقصد و مخاطبان فارسی‌زبان بوده است.

برزویه داستان‌هایی را به فارسی میانه برگرداند و، همراه با مقدمه‌ای، بر اصل پنچه تنتره افزود و ویراستی به دست داد که این ویژگی‌های بارز را در آن می‌توان دید:

۱) بومی کردن اثری که به فرهنگی دیگر تعلق دارد؛

۲) سازگاری دادن آن با محیط فرهنگی زبان مقصد؛

۳) بازنگاری (شاخه‌ای از ویرایش ادبی) بعضی قسمت‌ها؛

۴) استفاده از شیوه‌ها و ترفندهای ادبی، با توجه به ویژگی‌های مخاطبان اثر ‌(مخاطب‌شناسی و متناسب ساختن پیام اثر با پسند مخاطبان) ـ به تعبیر امروزی ما، ارائه ترجمه‌ای خلاقانه یا ترجمه‌ای بازآفرینی‌شده(۱۶).

شماری از پژوهش‌گران، با توجه به پیام‌های سیاسی این اثر، بر این باور شده‌اند که از دیدگاه سیاسی نوعی نگرش ماکیاولیستی و پراگماتیستی هم بر پنجه تنتره حاکم است و روش‌های مبتنی بر مکر، حیله و فریب در آن توصیه شده است. این نگرش در ترجمه فارسی میانه و با افزودن مطالبی دیگر به این ترجمه، کم‌وبیش تعدیل شده است ‌(۱۷) که خود از ملاحظات اخلاقی مخاطبان ایرانی آن زمان، یا دست کم ملاحظات اخلاقی خود برزویه، نشان دارد.

ترجمه کلیله و دمنه

کلیلَگ و دِمنَگ، شامل ده حکایت، در سده ۶م از فارسی میانه به زبان سُریانی ترجمه شد و در سده‌های نخستین اسلامی، حدود سه قرن پس از ترجمه آن به فارسی میانه. ابن مقفع ‌(۱۰۶ ـ ۱۴۲ق) حدود ۱۴۰ق، یعنی در دوره خلافت منصور عباسی(سال‌های حکومت ۱۳۶- ۱۵۷ق)، کتاب را با نثری شیوا از پهلوی به عربی برگرداند. کتاب او امروز همچنان از نمونه‌های بسیار اعلای نثر عربی است ‌(۱۸).

مقایسه ترجمه سریانی و عربی نشان می‌دهد که هر دو ترجمه از متن واحدی بوده است. ابن مقفع حکایت‌ها و مطالبی هم بر ترجمه خود افزوده است؛ دسته‌ای از این حکایت‌ها منشأ هندی دارند، اما منشأ حکایت‌های دیگر تا کنون به‌درستی شناخته نشده. همین ویراست و ترجمه ابن مقفع چند سده بعد به زبان فارسی دری و به چند زبان اروپایی ترجمه شد. همین ترجمه مهم‌ترین ترجمه روایت پهلوی کتاب است و در ادبیات اندرزی جهان اسلام تاثیری عمیق گذاشته و در عین‌حال، منشأ بسیاری از بازنگاری‌ها و ترجمه‌های دیگر کتاب به زبان‌های رایج در جهان اسلام شده است(۱۹).

دست‌نوشت‌های کلیله و دمنه، چه به عربی و چه به فارسی، از نظر متن با یکدیگر اختلاف‌های بسیار اساسی دارند. این اختلاف‌ها ناشی از محبوبیت گسترده کتاب است که باعث افزایش نسخه‌برداری و در نتیجه زیاد شدن دخل و تصرف در متن شده است. برخی از این دست‌نوشت‌ها به قدری با متن اصلی فرق دارند که باید آنها را بازنگاری یا حتی بازآفرینی اصل دانست. البته به تعبیری دیگر، دخل‌وتصرف‌های بسیار در متن اصلی را می‌توان نوعی ویرایش ذوقی و سلیقه‌ای یا به سبب نیازهای عصری دانست که کتاب در آن عصر رونویسی یا چاپ می‌شده است. از گفته‌های ابن مقفع در مقدمه کلیله و دمنه برمی‌آید کتابی که او از فارسی میانه به عربی برگردانده به تصویر حیوانات آراسته بوده و همه آن تصویرها یا قسمتی از آن‌ها رنگی بوده است. این را هم می‌توان گونه‌ای ویراست با توجه به نیاز مخاطبان دانست، زیرا، براساس این نکته در مقدمه کلیله و دمنه عربی:

سزاوار است که خواننده و دارنده این کتاب بداند که این کتاب را چهار غرض است؛ یکی آن است که نقل حکایات به زبان جانوران نهفته تا دل جوانان و کسانی که با هزل و مطایبت انسی دارند بدان متمایل گردد و بدین سبب است که در این کتاب همه حکایات و پندها و حکمت‌ها و تدبیرها و نیرنگ‌ها به زبان حیوانات است؛ و دیگر آن‌که انواع حیوانات و تخیلات آنها به تصویر درآمده و صورت‌ها هم با رنگ‌های گوناگون رنگ‌آمیزی شده تا پادشاهان را هم بدان انسی باشد و نگاه در آن صورت‌ها نزهت خاطری برای آنها فراهم کند و آنها را به داشتن این کتاب حریص‌تر گرداند… (۲۰).

ترجمه به فارسی

ابوالفضل بلعمی (درگذشته ۳۲۹ق)، وزیر ادیب و دانشور سامانی، به دستور نصر بن احمد سامانی (سال‌های حکومت: ۲۵۰ ـ ۲۷۹ق) ویراستی فارسی برپایه ترجمه ابن مقفع فراهم کرد که رودکی (درگذشته ۳۲۹ق) آن را به نظم در آورد. احتمالاً حکایت‌های کلیله و دمنه را برای رودکیِ نابینا می‌خوانده‌اند و او آن‌ها را منظوم می‌کرده است. پس از پایان کار رودکی، هنرمندان چینی تصویرهایی ساختند و متن منظوم او را مصوّر کردند. ویراست بلعمی به دست ما نرسیده، اثر مصوّر و