پاورپوینت کامل تأملی در قالب شعری قطعه و تعریف آن در ادوار مختلف ۴۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تأملی در قالب شعری قطعه و تعریف آن در ادوار مختلف ۴۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۴۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تأملی در قالب شعری قطعه و تعریف آن در ادوار مختلف ۴۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل تأملی در قالب شعری قطعه و تعریف آن در ادوار مختلف ۴۴ اسلاید در PowerPoint :

قالب قطعه به جهت ایجاز، حاوی الفاظ عذب و معانی نغز و نکته های ظریف و لطیف است که دارای قدر و ارزشی والاست و شاعر قطعه سرا تلاش می کند تا در کوتاه ترین زمان و کمترین الفاظ، زیباترین و اثربخش ترین کلام را به خواننده عرضه نماید.

ویژگی های قطعه و تاریخچ قطعه سرایی

مقدمه: قالب قطعه، بهترین نمایش دهند افکار نو و اندیشه های نیکو و عواطف انسانی است و سراینده این قالب شعری تلاش می کند تا با توجه به روحیات شنوندگان، نیازها و دردهای آنان را بازگو کند و از آنجایی که در این گونه شعری توصیفات کوتاه است، سرعت اثرگذاری کلام و نیز پذیرش مطالب از سوی شنوندگان افزون تر است.

قالب قطعه به جهت ایجاز، حاوی الفاظ عذب و معانی نغز و نکته های ظریف و لطیف است که دارای قدر و ارزشی والاست و شاعر قطعه سرا تلاش می کند تا در کوتاه ترین زمان و کمترین الفاظ، زیباترین و اثربخش ترین کلام را به خواننده عرضه نماید.

این گونه شعری از آغاز زایش و رویش شعر فارسی، پای به عرصه ادب فارسی نهاد و ا زآنجایی که قدرت طبع شاعر آزاده و قانع و اخلاق مداری چوم «ابن یمین» در سرایش این قالب شعری آشکار است و مقطعات کوتاه و اخلاقی ایشان آکنده از انسجام معنا، سادگی و روانی، محکم و سرشار از حکمت و اخلاق و عبرت است، او را سرآمد قطعه سرایان در تاریخ ادب فارسی نامیده اند.

بررسی قطعات شاعران در ادوار و سبک های مختلف نشان خواهد داد که یکی از بزرگ ترین شاعرانی که در سرایش این قالب شعری شهرتی خاص یافته، به گونه ای که مقطعات وی دایره المعارف زمان خویش به شمار می آید و به خوبی و روانی مضامین را در این گونه شعری به نظم درآورده است، ابن یمین است. شاعری که به مقطعات شاعران قبل از خود مانند انوری و خاقانی و سعدی نظر داشته و طبعاً مطالعه آثار چنین شاعرانی، شعر او را پر مایه تر و زیباتر و لطیف تر نموده است.

ولی تفاوت زمان، سلیقه، برداشت ها و شرایط سیاسی، قطعات ایشان را آبرویی دیگر بخشیده است، شاعری که از احساسات پاک و عواطف انسانی سرشار برخوردار و پایبند به اصول اخلاقی است و به راستی می توان از تک بیت های جالب وی مضامینی پر محتوا و آکنده از آموزه های اخلاقی یافت که زمینه ساز نیک بختی و خوش وقتی است.

در مقال حاضر تلاش بر آن است تا پس از تعریف قالب قطعه و ویژگی های آن و ذکر قدیمی ترین قطعه، به سیر دگرگونی این قالب در سبک های مختلف فارسی، خراسانی، عراقی، هندی، بازگشت و معاصر پرداخته و شاهد مثال هایی ذکر گردد..

تاریخچ قطعه سرایی

از میان قالب های شعر سنتی ایران، قطعه بهترین نمایش دهنده اندیشه های ابتکاری و عواطف انسانی است زیرا در این قالب شعری، سراینده بیشتر در حوزه فهم و آگاهی وارد می شود و در پهنه هنری به تصویر آفرینی می پردازد و با توجه به روحیات خوانندگان و شنوندگان نیازها و احتیاجات و گاهی آلام آن ها را بازگو می کند طبیعی است که عناصر خیال و جزئیات موضوع و زبان شعر که متناسب با همین رنگ و درک است، اهمیت قطعه را افزون تر می نماید زیرا توصیفات کوتاه اما پرتحرک است و عشق و علاقه و یا خشم و خروش را که به صورت کلام مجسم شده در خواننده هم ایجاد می نماید و او رادر پذیرش مطالب یاری می رساند.

نگاهی همراه با ظرافت و دقاقت در تاریخ ادبیات گران قدر فارسی، حاکی و راوی از آن است که این قالب شعری از اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم و همزمان با زایش و رویش ادب فارسی مورد توجه شاعران بوده است به گونه ای که ورق زدن دواوین و اشعار به جای مانده از سرایندگان نامی همچون: شهید بلخی، رودکی، کسایی مروزی، فرخی سیستانی، عنصری بلخی، منوچهری دامغانی، امیر معزّی نیشابوری، مسعود سعد و … که همگی از خرد و دانش و توانایی توصیف بسیار و ابداع مضامین و تشبیهات زیبا برخوردار بودند؛ مقطعات زیبا و دلنشین و نغزی مشاهده می گردد.

اما آنچه در این مقاله حائز یادآوری است، این که سرآمد قطعه سرایان در تاریخ ادب فارسی ابن یمین فریومدی است که دیوان اشعارش که در زد و خوردهایی که میان سربداران و آل کرت اتفاق افتاد به غارت رفت و بخش عمده ای از اشعارش در دوران جوانی اش هم عرضه تاراج گشت، امّا با این همه حوادث ناگوار، باز هم دیوان دیگری آورد و قدرت و توانایی خویش را در سرایش قطعات کوتاه ولی مشحون از نکات اخلاقی و آکنده از ایجاز، استحکام، سادگی و حکمت آموزی و … را به عرصه شعر و ادب فارسی تقدیم نمود.

می دانیم که شهرت عمده ابن یمین، بیشتر به خاطر سرایش مقطعات اخلاقی است که در اوج سادگی و سلامت و سلاست و انسجام معنایی است و به همین جهت او را سرآمد قطعه سرایان در تاریخ درب فارسی دانسه اند زیرا بالغ بر ۹۰۰ قطعه در دیوان ابن یمین موجود است که بیشتر آن ها در مضامین پند و اندرز و اخلاق است.

افزون بر موارد موصوف و ارزندگی مضامین مقطعات ابن یمین، زیبایی و خوش آهنگی مقطعات هم قایل تأمل است.

زیرا هنر ابن یمین این است که در سرودن مقطعات، از اوزان مأنوس و متعادل بهره برده است. به گونه ای که خودش مقطعات را برای مخاطبان بسیار سهل و آسان نموده و گوش شنونده از شنیدن آن لذّت می برد. مضاف بر این که صور خیال همچون تشبیه، استعاره، مجاز و کنایه در مقطعات، سخن را دلنشین تر و جذّاب تر نموده است.

ذکر این نکته هم ضروری است که کار شاعری ابن یمین، منحصر به قطعه سرایی نیست، بلکه وی در قصیده و غزل و رباعی هم دست توانایی داشته است؛ اما عمده شهرت وی مدیون قطعه سرایی اوست.

تعریف قطعه

قطعه به معنای پاره و جدا شده از هر چیزی و در اصطلاح ادب چند بیت متحد الوزن و متحد القافیه را گویند که دارای مطلع مصرّع نباشد ـ شمس قیس رازی در تعریف قطعه گفته است « هر قصیده که مطلع آن مصرع نباشد اگر چه دراز بود آن را قطعه نامند و اسم قصیده بر آن اطلاق نکنند» (رازی، ۱۳۳۸؛ ۴۱۹) ضمن این که جلال الدین همایی در تعریف قطعه می نویسد: ـ نوع ابیاتی است که بر یک وزن و قافیه است بدون مطلع مصرع که از اول تا به آخر همه مربوط به یکدیگر راجع به یک موضوع اخلاقی و حکایت شیرین مدح، هجو و تهنیت و تعزیت و امثال آن (همایی، ۱۳۴۰؛ ۷۷)

ویژگی های قطعه

با توجه به تعاریف محققان و ژرف اندیشان پیرامون قطعه این قالب شعری به نوعی از شعر گفته می شود که دارای ویژگی های زیر باشد:

۱ـ از لحاظ تعداد ابیات: شعری است که حداقل دو و حداکثر سی بیست باشد و البته گاهی قطعه هایی هم دیده می شود که تعداد آن ها افزون بر موارد مذکور است. مثلاً در دیوان پروین اعتصامی دو قطعه وجود دارد که تعداد ابیات آن بالغ بر پنجاه بیت است. (دیوان پروین اعتصامی، ۱۳۶۴؛ ص ۱۷۲ و ۲۱۴) و نیز در دیوان قاآنی شیرازی هم قطعاتی وجود دارد. که تعداد ابیات آن ها از پنجاه افزون تر است. (قاآنی شیرازی، ۱۳۶۳؛ ۱۴۶)

۲ـ از نظر قافیه: هر چند اغلب بر این باورند که آخر بیت اول با آخر دیگر ابیات هم قافیه است ولی این نکته عمومیت ندارد زیرا در دیوان بسیاری از قطعه سرایان، قطعه هایی دیده می  شود که مانند قصیده و غزل مطلع مصرّع دارد:

۳ـ از نظر محتوا و موضوع: اغلب قطعه ها درباره پندهای اخلاقی، انتقادی، اجتماعی، مسائل سیاسی، ذم و هجو، مدح و مرثیه می باشد.

۴ـ از نظر نحوه بیان: بسیاری از قطعه ها در قالب داستان و همراه با تمثیل است و حتی گاهی از زبان محاوره و تخاطب استفاده می شود.

قدیمی ترین قطعه

به قول تاریخ سیستان و پذیرش تذکره نویسان، قدیم ترین پارس گوی دری را می توان«محمدبن وصیف سگزی» دانست. از همین شاعر، دو قطعه نقل شده است که یکی به سبب شکست رافع بن هرثمه و قتل او در سال ۲۸۳ و دیگری بعد از گرفتاری عمر و لیث ـ برادر یعقوب ـ به دست امیر اسماعیل سامانی، یعنی سال ۲۸۷ هجری سروده شده که قطعه دوم این است:

کوشش بنده سبب از بخشش است / کار قضا بود و تو را عیب نیست

بود و نبود از صفت ایزد است / بنده درمانده بیچاره کیست

اول مخلوق چه باشد؟ زوال / کار جهان اول و آخر یکی است

قول خداوند بخوان، فاستقم / معتقدی شو و بر آن بر بایست

 اشتراک گذاری در شبکه های اجتماعی، به دوستانتان معرفی کنید.