پاورپوینت کامل روایت جشن سده (چل? کوچک) در آثار شعرا، بر بنیاد چند نسخه خطی در کتابخانه و موزه ملی ملک ۳۴ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل روایت جشن سده (چل? کوچک) در آثار شعرا، بر بنیاد چند نسخه خطی در کتابخانه و موزه ملی ملک ۳۴ اسلاید در PowerPoint دارای ۳۴ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل روایت جشن سده (چل? کوچک) در آثار شعرا، بر بنیاد چند نسخه خطی در کتابخانه و موزه ملی ملک ۳۴ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل روایت جشن سده (چل? کوچک) در آثار شعرا، بر بنیاد چند نسخه خطی در کتابخانه و موزه ملی ملک ۳۴ اسلاید در PowerPoint :

بنابر باورها و نوشته‌های کهن ایرانی، اجداد ما در سرزمین اولی خود موسوم به «ایرانویج» زمستان‌های طولانی و سردی را تحمل و به‌سختی زندگی می‌کردند و ضمن مبارز سخت با سرما، این پدید طبیعی (زمستان) در نظر آنان دیوی‌ مردم‌کُش آمد که همواره در حال جنگ با آن بودند: «و دیو زمستان در ایرانویج مسلط‌تر است و … پیداست که در ایرانویج ده ماه زمستان و دو ماه تابستان است و در آن دو ماه تابستان نیز آب سرد و زمین سرد و گیاه سرد است و آفتشان زمستان است …»

به مناسبت ثبت جشن سده در میراث ناملموس یونسکو

بنابر باورها و نوشته‌های کهن ایرانی، اجداد ما در سرزمین اولی خود موسوم به «ایرانویج» زمستان‌های طولانی و سردی را تحمل و به‌سختی زندگی می‌کردند و ضمن مبارز سخت با سرما، این پدید طبیعی (زمستان) در نظر آنان دیوی‌ مردم‌کُش آمد که همواره در حال جنگ با آن بودند: «و دیو زمستان در ایرانویج مسلط‌تر است و … پیداست که در ایرانویج ده ماه زمستان و دو ماه تابستان است و در آن دو ماه تابستان نیز آب سرد و زمین سرد و گیاه سرد است و آفتشان زمستان است …» (تفضلی، ۱۳۵۴: ۶۲).

تفسیری از داستان سیامک، فرزند کیومرث، نخستین انسان در اساطیر ایرانی این است که وی بر دست دیو سرما کشته شد و هوشنگ فرزند سیامک کین پدر را می‌‎ستاند و او را می‌کشد که فردوسی بر اساس منبعش، با بیانی نمادین، در شاهکارش، شاهنامه آن را پرداخته و پیوسته و برای ما وصف کرده است. پس از این داستان هم، در پادشاهی هوشنگ، از جمله اقداماتی که انجام می‌شود، پدیدار شدن آتش و «جشن سده» است و به موضوع این گفتار پیوند می‌خورد (جنیدی، ۱۳۹۶[۱۳۹۲]: ۱۴۰ و ۱۷۳).

تصویر مراسم جشن سده از شاهنامه طهماسبی که در سال ۱۳۹۲ در فرهنگستان هنر ایران منتشر شد.

ثبت جشن سده در یونسکو

«جشن سده» به تاریخ ۲۸ آذر ۱۳۸۸ با شماره «۴۰» در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ثبت شده بود. این جشن در سال ۱۳۹۱ در فهرست میراث معنوی ایران و در بهمن ۱۳۹۸ در فهرست میراث فرهنگی ناملموس ایران قرار گرفت و به تاریخ چهارشنبه ۱۵ آذر ۱۴۰۲، در شهر «کاسان»، در کشور «بوتسوانا» هجدهمین جلسه کمیته بین دولتی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس برگزار شد و «جشن سده» در پرونده‌ای مشترک به نام ایران و تاجیکستان بررسی و با تصویب اعضای کمیته، به‌ عنوان بیست‌وچهارمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران در فهرست جهانی یونسکو ثبت شد. در این جلسه، هنر تذهیب و مراسم افطار نیز به نام ایران و چند کشور دیگر ثبت شد.

منشأ جشن سده

برای «جشن سده» منشأها و وجه تسمیه‌های گوناگونی ذکر شده است (گشتاسب، ۱۴۰۲) که شاید متداول‌ترین توضیح، جدا از مستند بودنش، جشن پیدایش آتش است. همچنین برخی دانشمندان عصر اسلامی نام «سده» را برگرفته از «۱۰۰» می‌دانند؛ در متون فارسی و عربی پس از اسلام به این شب و این جشن اشاره‌هایی شده است.

نام دیگر این جشن در تداول عامه «چلّ کوچک» یا «چلّه کوچیکه» است که درست ۴۰ روز پس از پایان روز اول زمستان و شب سی آذر (شب یلدا: چلّ بزرگ یا چلّه بزرگه) در ۱۰ بهمن برگزار می‌شود.

تا اوایل دهه هفتاد خورشیدی حتی در مناطق شهری چون تهران، «چلّه کوچیکه» در میان خانواده‌ها گرامی داشته می‌شد و با تهیه خوراکی‌هایی شبیه به ملزوماتِ «جشنِ یلدا/ چلّه بزرگه» چون آجیل و میوه و شیرینی، آن شب را در کنار هم به شادی و خوشی می‌گذراندند و هنوز در مناطق مختلف ایران از جمله در اراک (استان مرکزی) و کاشان و گیلان و مازندران (انجوی شیرازی، ۱۳۷۹: جلد اول) و آذربایجان و همدان (همان: جلد دوم) و …، جشن «شب چل کوچک» در کنار دیگر آئین‌های زمستانی، با عناوین مختلف گرامی داشته می‌شود.

در یزد و کرمان و فارس و برخی نقاط دیگر ایران، این شب و جشن بیشتر با نام «سده» شناخته می‌شود و هم مردم (با هر باوری) در گرامی‌داشت این جشن می‌کوشند. برخی نویسندگان دوران اسلامی (بیرونی، بیهقی، گردیزی و …) از «جشن سده» به عنوان یکی از جشن‌های بزرگ ایرانیان یاد کرده‌اند (گشتاسب، ۱۴۰۱). ظاهراً تا اواخر دوران خوارزمشاهیان و حمله مغول این جشن به صورت یک جشن بزرگ رسمی و ملی دوام آورد و سلاطین و امیران و نیز مردم عادی این جشن را برپا می‌داشتند؛ مشهورترین و بزرگ‌ترین «جشن سده» در زمان مردآویج در سال ۳۲۳ قمری در اصفهان برگزار شده است و بنابر تاریخ بیهقی، «سده» دیگری که به یاد مردم مانده، جشنی است در زمان سلطان مسعود غزنوی (سال ۴۳۰ هجری).

پس از فترت هنگام مغول، در زمان صفویه، این رویداد به صورت منظم و منسجم‌تر برگزار شد و بیش از ۴۰۰ سال است که این جشن، در کرمان به شیوه عمومی و همگانی با حضور هم مردم در شامگاه ۱۰ بهمن برگزار می‌شود.

روایت جشن سده در برخی نسخه‌های خطی موجود کتابخانه ملی ملک

اکنون با تمرکز بر شاهنامه فردوسی، دیوان عنصری و دیوان منوچهری دامغانی، به بررسی برخی از نسخه‌های موجود از آثار شعرای سبک خراسانی در سده‌های ۴ و ۵ هجری، در کتابخانه و موزه ملی ملک بپردازیم:

* فردوسی

در هنگام پادشاهی هوشنگ، داستانی است که در آن به پیدایی آتش اشاره شده است، که خالقی مطلق (فردوسی،۱۳۶۶:ج۱، ۳۰، پانوشت ۱۲ و خالقی مطلق، ۱۳۹۱ [۱۳۸۹]: بخش یکم، ۴۰-۳۸) و جنیدی (فردوسی، ۱۳۸۷: ج۱، ۴۶، بیت ۳۰۷-۳۱۶) آن را الحاقی می‌دانند و در چاپ مُسکو (فردوسی، ۱۹۶۰: ۳۳-۳۴، بیت ۹-۲۲)، با این که ویراستاران این چاپ، چند بیت آن را مشکوک به الحاقی دانسته‌اند و داخل قلاب [] قرارداده‌اند- و در چاپ ژول مول (فردوسی،۱۳۵۳: ۲۰، بیت ۱۹-۳۳) اصیل است:

یکی روز شاه جهان سوی کوه/ گذر کرد با چند کس هم‌گروه

پدید آمد از دور چیزی دراز/ سیه‌رنگ و تیره‌تن و تیز‌تاز

دو چشم از بر سر چو دو چشمه خون/ ز دود دهانش جهان تیره‌گون

نگه کرد هوشنگ باهوش و سنگ/ گرفتش یکی سنگ و شد تیزچنگ

به زور کیانی رهانید دست/ جهان‌سوز مار از جهان‌جوی جَست

بر آمد به سنگِ گران سنگِ خُرد/ همان و همین سنگ بشکست گُرد

نشد مار کشته ولیکن ز راز/ از این طبعِ سنگ، آتش آمد فراز

جهاندار پیش جهان‌آفرین/ نیایش همی‌کرد و خواند آفرین

که او را فروغی چنین هدیه داد/ همین آتش آنگاه قبله