پاورپوینت کامل شهر جده ۹۸ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل شهر جده ۹۸ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۸ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل شهر جده ۹۸ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل شهر جده ۹۸ اسلاید در PowerPoint :

۱
موقعیت جغرافیایی۲
واژه‌شناسی۳
وجه نام‌گذاری۴
جغرافیا۵
بیان فضیلت۶
تاریخچه۶.۱
دوران عثمان۶.۲
حصار جده در دوره‌های گوناگون۶.۳
زبان رسمی مردم۶.۴
محل هبوط حواء۶.۵
مشکل کمبود آب شهر۶.۶
رشد جمعیتی۷
وضعیت سیاسی۷.۱
استقرار کنسول کشورهای اروپایی۷.۲
هجوم وهابیان بر جده۷.۳
سقوط حکومت عثمانی۷.۴
اشغال مکه توسط آل‌سعود۸
وضعیت اقتصادی و تجاری۹
نقش در موسم حج و آبادانی حرمین۱۰
رویدادها۱۱
وضع کنونی۱۲
تک‌نگاری‌ها۱۳
پانویس۱۴
منابع

جده نام شهری است بندری در کناره شرقی دریای سرخ که در ۷۳ کیلومتری غرب مکه و ۴۲۰ کیلومتری جنوب مدینه قرار دارد. جده یکی از شهرهای تاریخی حجاز است که پیشینه آن به سده‌های پیش از اسلام می‌رسد. رونق تجارت در جده موجب شد تا در سده‌های نخستین، جده از شهرهای آباد گردد و مردم آن از ثروتمندترین افراد حجاز پس از مکیان باشند.

نقش جده در آبادانی شهرهای مکه و مدینه را باید از نقش‌های اثرگذار این بندر در حرمین دانست. گزارش‌ها از حضور کشتی‌هایی حکایت دارند که با هدف تعمیر و بازسازی مکان‌ها و زیارتگاه‌های مکه و مدینه، در دوره‌های گوناگون در این بندر پهلو گرفتند. در این میان، جده به‌عنوان بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ورودی حاجیان و زائران از قاره‌های آسیا و افریقا و اروپا، سهمی به‌سزا دارد. معرفی جده به عنوان «باب الحرمین الشریفین» در شماری از منابع گواه این ادعا است.

منازل راه جده به مکه، عبارت بودند از: حَده، قرین الثعلب، و ذی‌طوی. ورود کشتی‌های حامل حاجیان در موسم حج از کشورها و مناطقی چون ایران، مصر، یمن، هند، مسقط، و سند که ورود کالاهای این مناطق و رونق تجارت جده را به همراه داشت، در منابع سده‌های گوناگون اسلامی گزارش شده است.

موقعیت جغرافیایی

جده نام شهری است بندری در کناره شرقی دریای سرخ که در ۷۳ کیلومتری غرب مکه و ۴۲۰ کیلومتری جنوب مدینه قرار دارد.[۱]

واژه‌شناسی

جده به فتح جیم که آن را به ضم[۲] و کسر جیم[۳] نیز خوانده‌اند، به معنای ساحل دریا است.[۴]

برخی این نام را معرب واژه نَبَطی «کِدّ» دانسته‌اند.[۵]

وجه نام‌گذاری

در وجه نام‌گذاری این شهر، سخنان گوناگون گفته‌اند. قرار گرفتن این شهر در کناره دریا[۶] و نیز سکونت جُده بن جرم قضاعی و فرزندانش در این شهر[۷] را از علت‌های این نام‌گذاری شمرده‌اند. برخی نیز آن را جَدَّه خوانده و سبب آن را وجود قبری منسوب به حواء در این شهر دانسته‌اند.[۸] ‌اکنون مردم عربستان این شهر را جِدَّه می‌خوانند.[۹]

جده به عروس دریای سرخ معروف است.[۱۰] در گذشته، این دریا را دریای جده می‌نامیدند.[۱۱] در شماری از منابع عربی سده نهم‌ق. از این شهر با واژه «شاه بندر جده» یاد شده است.[۱۲]

جغرافیا

وجود کوه‌های بلند در شرق جده سبب گشت تا این بندر از هوای شرجی، مرطوب و گرم برخوردار باشد.[۱۳] بدین دلیل، در گذشته ساکنان این شهر ناچار بودند به مناطق ییلاقی کوچ نمایند.[۱۴] دمای این شهر در تابستان گاه تا ۵۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد.[۱۵]

بیان فضیلت

در بیان فضیلت این بندر، احادیثی ضعیف و منسوب به پیامبر(ص) گزارش گشته است.[۱۶] در حدیثی برای بهشت در دنیا چهار دروازه معرفی شده که جده بر آن‌ها برتری دارد، همانند برتری بیت‌الله الحرام بر دیگر بیوت.[۱۷] از برخی بزرگان اهل‌سنت نیز سخنانی غلوآمیز در فضیلت این شهر گزارش شده است. در این سخنان، هر رکعت نماز در جده برابر با هفده میلیون رکعت شمرده شده و از آمرزش اهل آن تا شعاع دید بیننده، یاد گشته است.[۱۸] وصف عطاء بن ابی‌ریاح از جده به‌عنوان خزانه مکه و نیز سخن ابن جُریح در برتری دادن آن بر دیگر مناطق مرزی همانند برتری شهر مکه بر دیگر شهرها[۱۹] حکایت‌گر نقش تجاری، بازرگانی، تدارکاتی و نیز دفاعی جده و سهم آن در افزایش ثروت در مکه و حفظ امنیت حجاز است. همچنین احادیثی درباره وجوب هر سال حج و عمره برای اهل جده روایت شده که فقیهان شیعه آن‌ها را به معنای استحباب و نیز وجوب علی‌البدل دانسته‌اند.[۲۰]

تاریخچه

جده یکی از شهرهای تاریخی حجاز[۲۱] است که پیشینه آن به سده‌های پیش از اسلام می‌رسد. وجود کتیبه‌هایی از قوم ثمود در کوه‌های شرقی جده گزارش شده است.[۲۲] به گزارشی، نخستین ساکنان این شهر قبیله قُضاعه بودند که در این منطقه ساکن شدند.[۲۳] سپس این شهر به‌عنوان بندرگاه به دست ایرانیان[۲۴] و به نقلی، شاهان ساسانی ساخته شد.[۲۵] ایرانیان در پی ویرانی بندر سیراف، این شهر را به‌عنوان بندری برای پهلو گرفتن کشتی­‌های تجاری خود برگزیدند. آنان با ساخت حصار و برج و خندق، به آبادی این شهر پرداختند و آن را بارانداز کشتی‌های تجاری نمودند. این حصار نخست با چهار دروازه به نام باب الرومه در جهت شام، باب مکه در جهت قبله، باب الفرضه در جهت دریا، و باب المربعه/ المدبغه در جهت یمن ساخته شد. سپس به‌خاطر نگرانی از کمبود آب در شهر، ۵۰۰ و به نقلی ۸۸ مخزن سنگی آب درون شهر و به‌همین تعداد بیرون آن ساختند که از آب باران پر می‌شد.[۲۶] ابن جبیر (م. ۶۱۲ق.) از این حصار دیدار کرده و با وصف آثار و بناهای کهن درون و بیرون حصار، برخی از آثار بیرون آن را به ایرانیان منتسب دانسته است. وی مخازن آب را بیش از ۷۰۰ مخزن شمرده است.[۲۷]

بر پایه گزارشی، خانواده سلمان فارسی پس از پذیرش اسلام، در این بندر ساکن شدند.[۲۸] در گزارشی دیگر، از گریز صفوان بن امیه به سوی جده در پی فتح مکه به سال هشتم ق. یاد شده است. با وساطت عمیر بن وهب نزد پیامبر(ص)، امان‌نامه‌ای برای صفوان فراهم شد و عمیر در جده آن را هنگام سوار شدن صفوان بر کشتی، به‌دست او رساند.[۲۹]

دوران عثمان

در سال ۲۶ق. عثمان بن عفان به درخواست مکیان، جده را بندرگاه مکه ساخت. وی با آگاهی از درخواست مکیان، در سفری به جده، دستور ساخت و آماده‌سازی آن را به‌عنوان بندرگاه مکه صادر کرد.[۳۰] از آن پس، بندر شُعیبه در ۶۸ کیلومتری جنوب جده[۳۱] که پیشتر بندرگاه مکه بود و مسلمانان در هجرت به حبشه از آن رهسپار شده بودند،[۳۲] از رونق افتاد. فاصله فراوان شعیبه تا مکه را سبب این جابه‌جایی دانسته‌اند.[۳۳] به نقلی، جده پس از آن‌که در دوران عثمان به بندر تبدیل گشت، به این نام خوانده شد.[۳۴]

حصار جده در دوره‌های گوناگون

حصار جده در دوره‌های گوناگون، از جمله به سال ۹۱۸ق. در دوران حکومت سلطان قانصوه غوری از ممالیک مصر[۳۵] و نیز در سال ۱۲۱۶ق. به دست شریف غالب، حکمران مکه[۳۶] بازسازی شد. در این بازسازی‌ها گاه بر تعداد دروازه‌های این شهر نیز افزوده می‌شد. در آغاز سده ۱۴ق. شش دروازه به نام باب مکه در شرق، باب مدینه در شمال، و چهار باب شریف، شهداء، بحر و مغاربه در جهت دریا گزارش شده است.[۳۷] در نیمه این سده، رفعت پاشا (م. ۱۳۵۳ق.) تعداد این دروازه‌ها را نُه عدد شمرده است. به گزارش وی، حصار جده حصاری پنج ضلعی به ارتفاع چهار متر بود که از نُه دروازه آن، شش دروازه به سوی دریا باز می‌شد.[۳۸] کردی (م. ۱۴۰۰ق.) از ویرانی کامل این دیوار به سال ۱۳۶۷ق. همراه سه دروازه شرقی (باب مکه) و شمالی (باب جدید) و جنوبی (باب شریف) گزارش داده است.[۳۹]

زبان رسمی مردم

زبان رسمی مردم این شهر عربی است. حضور بازرگانان ایرانی و نیز فارسی‌زبانان دیگر کشورها در این شهر در سده‌های نخستین اسلامی سبب گشته تا مقدسی (م. ۳۸۰ق.) از آشنایی مردم و بازاریان جده با زبان فارسی و توانایی آنان در گفت‌وگو به این زبان گزارش دهد.[۴۰] عنوان «شاه بندر جده» که از نام‌های این بندر بوده،[۴۱] از حضور تاثیرگذار فرهنگ ایرانی در این شهر حکایت دارد.

محل هبوط حواء

جده را محل هبوط حواء و نیز منزل و مدفن وی دانسته‌اند.[۴۲] به‌گزارش منابع سده ۱۴ق. بر قبر وی که در قبرستانی بیرون شهر و در یک کیلومتری دروازه شرقی جده قرار دارد،[۴۳] سه گنبد بر سر، شکم و پای او وجود داشت.[۴۴] از هنگام ساخت این گنبدها گزارشی در دست نیست. ابن مجاور (م. ۶۹۰ق.) ساخت نخستین آرامگاه بر قبر حواء را به ایرانیان نسبت داده و از ویرانی آن در سده هفتم ق. سخن گفته است.[۴۵] در سال ۱۳۴۴ق. با تسلط وهابیان بر جده، این گنبدها ویران شد.[۴۶]

مشکل کمبود آب شهر

مشکل کمبود آب شهر که از گذشته وجود داشت[۴۷] و مردم را ناچار به ساخت مخازن سنگی کرده بود، در سده­‌های اسلامی نیز ساکنان و حاجیان را ناگزیر از پرداخت هزینه‌های تامین آب می‌کرد.[۴۸] در قرن ۱۴ق. در دوران حکومت عثمانی، زه‌کشی آب چشمه رغامه نزدیک جده به سال ۱۳۰۲ق.[۴۹] و بهره‌گیری از دستگاه‌های آب‌شیرین‌کن از سال ۱۳۲۷ق.[۵۰] انجام شد. در حکومت سعودی لوله‌کشی آب چشمه‌های پیرامون جده به سال ۱۳۴۰ق. به پایان رسید و مشکل کم‌آبی شهر برطرف شد.[۵۱]

نقش مهم جده در بازرگانی حجاز و نیز اهمیت آن در موسم حج به‌عنوان مهم­‌ترین ورودی و خروجی حاجیان، سبب شده تا همواره این بندر در کانون توجه گزارش‌گران و سفرنامه‌‌نویسان قرار گیرد. در این گزارش‌­ها، جده شهری بزرگ[۵۲] با خانه‌هایی که به سبب گرمای هوا از نی ساخته شده‌اند، وصف گشته است. وجود مسافرخانه‌هایی با گل و سنگ و دو مسجد منسوب به عمر بن خطاب یا‌ هارون خلیفه عباسی، در این گزارش‌ها یاد شده است.[۵۳] افزایش خانه‌های موجود در این شهر از ۱۳۰۰ واحد در آغاز سده ۱۴ق.[۵۴] به ۳۳۰۰ واحد در نیمه این سده، از سرعت گسترش شهر در این سده حکایت دارد.[۵۵]

رشد جمعیتی

این گسترش با رشد جمعیت و نیز تغییرات کلان در بافت جمعیتی همراه بوده است. در سده‌های نخستین، ایرانیان بیشتر ساکنان این بندر را تشکیل می‌دادند.[۵۶] گزارش ابن بطوطه (م. ۷۷۹ق.) را درباره برپایی نماز ظهر در روزهای جمعه‌ که تعداد حاضران در مسجد کمتر از چهل تن بود،[۵۷] می‌توان بیانگر تعداد کم ساکنان جده دانست. در سده ۱۴ق. از سکونت افزون بر ۲۵ هزار تن در جده با ترکیبی از ساکنان بومی شبه جزیره و نیز مردمانی از هند، مصر، سوریه، یمن، ترکیه و مسقط سخن به میان آمده است.[۵۸]

حضور و سکونت مسیحیان برخی از کشورها، از جمله یونان، در این بندر گزارش شده است که گاه بر اثر فشار حکومت، ناچار به پوشیدن لباس‌های ویژه بودند.[۵۹] در اواخر سده ۱۱ق. شیخ الحرم و حکمران جده، احمد پاشا، دستور اخراج همه غیرمسلمانان را از جده داد.[۶۰]

از این شهر در سده‌های اسلامی راویان و دانش‌ورانی برخاسته‌اند که جابر بن مرزوق،[۶۱] محمد بن ابی‌زیاد،[۶۲] عبدالملک بن ابراهیم،[۶۳] قاسم بن محمد،[۶۴] حفص بن عمر[۶۵] و احمد بن سعید فرقد[۶۶] از آن جمله هستند. به سخن سخاوی، برخی مشایخ وی و بزرگانی چون طبرانی (م. ۳۶۰ق.) در این شهر می‌زیسته‌اند.[۶۷]

وضعیت سیاسی

تعیین این شهر به‌عنوان بندرگاه مکه به دستور عثمان موجب شد تا زیر حاکمیت مکه قرار گیرد[۶۸] و حکم‌ران آن از سوی حاکم مکه تعیین گردد.[۶۹] سرازیر شدن درآمد جده از ورود حاجیان و کالاهای تجاری، به خزانه مکه[۷۰] و نیز بهره‌مندی حکمران مکه از میراث افراد بی‌وارث جده،[۷۱] گواه تابعیت این بندر از مکه است. در این وضعیت، جده همواره از رویدادها و جریان‌های سیاسی مکه تاثیر می‌پذیرفت. با ضعف خلافت عباسیان، اخشیدیان در نیمه اول سده سوم ق.،[۷۲] فاطمیان از نیمه سده چهارم[۷۳] و سپس ایوبیان[۷۴] ممالیک مصر از نیمه اول سده نهم[۷۵] و عثمانیان از ۹۲۳ق.[۷۶] بر این منطقه تسلط یافتند و در برخی موارد، به‌ویژه در حکومت ممالیک و عثمانیان، در تعیین حکمران شهر که با عنوان نایب،[۷۷] وزیر[۷۸] و صاحب جده[۷۹] از او یاد می‌شد، دخالت داشتند.[۸۰]

به‌ گزارشی، پس از تسلط حکومت عثمانی بر حجاز تا سال ۱۲۸۷ق.[۸۱] یا تا آغاز سده ۱۴ق.[۸۲] حکمران حجاز در جده سکونت داشت و با نام بیگ جده خوانده می‌شد. در دوران عثمانی، کنار امیری که از سوی حکمران مکه برای جده معین می‌شد، نماینده‌ای ترک از سوی خلیفه عثمانی نیز در جده حضور داشت تا افزون بر مشارکت در اداره بندر، فرماندهی سپاه عثمانی مستقر در جده را عهده‌دار باشد. این فرد که از او با عنوان «سنجق جده» یاد می‌شد، به عنوان مَشیخه الحرمین در نوسازی مکه و نیز اشراف بر اداره کارها در مکه حضور داشت و گاه در تعیین حکمران مکه نقش ایفا می‌کرد.[۸۳]

استقرار کنسول کشورهای اروپایی

حضور و استقرار نخستین کنسول انگلستان به سال ۱۲۱۶ق. در این بندر و سپس کنسول‌های شماری دیگر از کشورهای اروپایی چون روسیه،[۸۴] فرانسه،[۸۵] اتریش، سوئد و نروژ[۸۶] از اهمیت سیاسی این بندر در قرن ۱۳ق. حکایت دارد. اینان وظیفه حفظ منافع شهروندان خود در جده و حجاز را بر عهده داشتند.[۸۷]

هجوم وهابیان بر جده

با ظهور وهابیانِ نجد در حجاز، جده نخستین‌بار به سال ۱۲۱۸ق. مورد هجوم آنان قرار گرفت. اینان به رهبری سعود بن عبدالعزیز بن محمد که در پی گریز شریف غالب به جده، در محرّم این سال وارد مکه شده بودند، پس از چند روز به سوی جده حرکت کردند. اما محاصره این بندر و کشتار گسترده مدافعان آن نتیجه‌ای برای آنان در بر نداشت. سعود که در پی لشکرکشی عثمانیان و تهدید شهر دُرعِیه، وضع را خطرناک دید، از ادامه محاصره جده چشم پوشید و به مکه بازگشت.[۸۸] در ربیع الاول این سال، نیروهای جده به رهبری حکمران شهر، شریف پاشا، در بیرون راندن وهابیان از مکه، شریف غالب را همراهی کردند.[۸۹] در سال بعد نیز جده دومین بار از سوی وهابیان مورد تهاجم قرار گرفت. این بار نیز مقاومت مردم جده در پس حصار شهر، مانع سقوط آن شد.[۹۰]

در سال۱۲۲۰ق. پس از آن‌که سعود با محاصره سرسختانه مکه توانست شریف غالب را به انعقاد صلح‌نامه‌ای وادارد، به سوی جده حرکت کرد و با کشتار بسیاری از مدافعان شهر و بستن راه‌های حج، حاجیان را نیز از دم تیغ گذراند.[۹۱] در آغاز سال ۱۲۲۱ق. شریف غالب که با تایید وهابیان همچنان بر مکه حکومت داشت، رهسپار جده شد و به تحکیم مواضع دفاعی شهر و ساخت بارو و حفر خندق پرداخت. در همین سفر، نامه سعود درباره پایان یافتن صلح پیشین و وضع کردن شرایط تازه به‌عنوان تکمله صلح‌نامه پیشین به‌ دست شریف رسید و او همه شرایط سعود، از جمله تدریس رساله‌های محمد بن عبدالوهاب، اجباری بودن نماز جماعت، لغو مالیات، و تعطیلی نقاره‌خانه جده را پذیرفت.[۹۲] تسلط وهابیان بر جده، با حمله