توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل مسبحون ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل مسبحون ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل مسبحون ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

تسبیح

دیگر کاربردها: تسبیح (ابهام‌زدایی).

‌تسبیح (سُبْحَه یا مِسْبَحه)، به مهره‌هایی به رشته کشیده شده برای شمارش ذکر و دعا گفته می‌شود. تسبیح به این معنی، میان فارسى زبانان رایج است و در عربی به آن (سبحه) گفته مى‌شود.

فهرست مندرجات

۱ – معانی سبحه
۲ – معنای واژه تسبیح
۳ – کاربرد در ادبیات عرب
۴ – وجه تسمیه
۵ – کاربرد تسبیح
۶ – خاستگاه
۷ – تاریخچه تسبیح
۸ – کاربرد در جوامع کهن
۹ – اولین استفاده کنندگان از تسبیح
۱۰ – استفاده از تسبیح در میان یهودیان
۱۱ – کاربرد در تمام ادیان
۱۲ – راهیابی به جهان اسلام
۱۳ – عدم استفاده وهابیت از تسبیح
۱۴ – استفاده از تسبیح در میان اهل تصوف
۱۵ – اعتقاد شیعه در مورد کاربرد تسبیح
۱۶ – نظر اهل سنت در مورد تسبیح
۱۷ – مضمون تسبیح مسلمانان
۱۸ – شکل ظاهری تسبیح
۱۹ – رنگ واندازه و جنس تسبیح
۲۰ – جنس تسبیح
۲۱ – انواع تسبیح از لحاظ جنس و شکل ظاهری
۲۲ – تسبیح‌های معروف
۲۳ – شمار دانه‌های تسبیح
۲۴ – شکل
۲۵ – ساختمان
۲۶ – تسبیح به عنوان سوغات
۲۷ – جایگاه در جوامع اسلامی
۲۸ – تسبیح تربت
۲۹ – ساخت تسبیح
۳۰ – باورها
۳۱ – تسبیح در ادبیات فارسی
۳۲ – تسبیح در فرهنگ عامه
۳۳ – احکام تسبیح
۳۳.۱ – استخاره با تسبیح
۳۴ – فهرست منابع
۳۵ – پانویس
۳۶ – منبع

۱ – معانی سبحه

تَسْبیح، یا سبحه، رشته‌ای از گره، دانه‌های گیاهی، مهره‌های سنگی و سفالی که با آن شمار ذکرها، اوراد و جز آن‌ها را نگاه می‌دارند.
‌سُبحه به نماز مستحب، همچنین به ذکر، و دانه‌هاى به نخ کشیده شده‌ جهت گفتن ذکر گفته می‌شود.

[۱] لسان العرب، واژه «سبح»، ج۲، ص۴۷۳.

[۲] مجمع البحرین، واژه «سبح»، ج۲، ص۳۲۴.

۲ – معنای واژه تسبیح

نظرات مختلفی دربار واژ تسبیح (در عربی سُبحه و مُسْبَحه) وجود دارد: برخی این واژه را تصحیف تسلیخ و تشلیخ (به معنای سجاده و جانماز ) و از غلط‌های مشهور می‌دانند.

[۳] هدایت، رضاقلی، ج۱، ص۲۶۹، انجمن آرای ناصری، تهران، ۱۲۸۸ش.

برخی دیگر با استناد به متون ادب فارسی و اشعار برخی شاعران کهن عرب ــ که واژ تسبیح را عیناً به معنای رشته‌ای از مهره‌ها آورده‌اند ــ استعمال آن را «صحیح و فصیح» دانسته‌اند

[۴] قزوینی، محمد، ج۱، ص۶-۱۴، «تسبیح به معنی سبحه صحیح و فصیح است»، یادگار، تهران، ۱۳۲۴ش، س ۲، شم‌ ۵.

(برای واژ تسبیح در دیوان شاعران پارسی‌گو به این منابع رجوع کنید.

[۵] خاقانی، بدیل، ج۱، ص۶۳۹، دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران، ۱۳۶۸ش.

[۶] عطار، محمد، ج۱، ص۸۰۸، دیوان، به کوشش تقی تفضلی، تهران، ۱۳۶۲ش.

[۷] سلمان ساوجی، کلیات، ج۱، ص۳۵۶، به کوشش عباسعلی وفایی، تهران، ۱۳۷۶ش.

[۸] حافظ، دیوان، ج۱، ص۲۱۵، به کوشش رشید عیوضی و اکبر بهروز، تهران، ۱۳۵۶ش.

[۹] حافظ، دیوان، ج۱، ص۲۵۶، به کوشش رشید عیوضی و اکبر بهروز، تهران، ۱۳۵۶ش.

[۱۰] حافظ، دیوان، ج۱، ص۴۸۴، به کوشش رشید عیوضی و اکبر بهروز، تهران، ۱۳۵۶ش.

[۱۱] نظامی گنجوی، مخزن الاسرار، ج۱، ص۱۲۰، به کوشش وحید دستگردی، تهران، ۱۳۱۳ش.

۳ – کاربرد در ادبیات عرب

علامه قزوینی برای کاربرد واژ تسبیح/تسابیح در ادبیات عرب به نسخه خطی دیوان ابونواس استناد کرده است.

[۱۲] ابونواس، دیوان، ج۱، ص۱۲، بیروت، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.

[۱۳] خفاجی، احمد، ج۱، ص۵۳، شفاء الغلیل، به کوشش محمد بدرالدین نعسانی، قاهره، ۱۳۲۵ق.

لیکن در برخی نسخ چاپ شد این دیوان واژ تسابیح موجود نیست و به جای آن در قطعه شعر مورد نظر قزوینی واژ مسابیح به چشم می‌خورد.

[۱۴] ابونواس، دیوان، ج۱، ص۲۱۹، بیروت، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.

[۱۵] ابونواس، دیوان، ج۱، ص۴۵۹، به کوشش احمد عبدالمجید غزالی، بیروت، دارالکتاب العربی.

۴ – وجه تسمیه

در عربی عموماً بدان مَسْبَحه یا سُبْحه می‌گویند.

[۱۶] احمدبن محمد میدانی، السّامی فی الاسامی، ج۱، ص۱۶۶، عکس نسخه مکتوب به سال ۶۰۱ هجری قمری محفوظ در کتابخانه ابراهیم پاشا (ترکیه)، تهران ۱۳۴۵ ش.

[۱۷] فخرالدین بن محمد طریحی، مجمع البحرین، ذیل «سَبَحَ»، چاپ احمد حسینی، تهران ۱۳۶۲ ش.

[۱۸] سعید شرتونی، اقرب الموارد فی فصح العربیّه و الشّوارد، ذیل «سُبحه»، قم ۱۴۰۳.

[۱۹] محمودبن عمر زنجی سجزی، مهذّب الاسماء فی مرتّب الحروف و الاشیاء، ج۱، ص۱۶۵، چاپ محمدحسین مصطفوی، ج ۱، تهران ۱۳۶۴ ش.

در صحاح سته، سبحه به معنای نماز نافله و دعا و ذکر نیز به کار رفته است .

[۲۰] ابن حنبل، مسند احمدبن حنبل، ج۵، ص۲۶۸، استانبول ۱۴۰۲/۱۹۸۲.

[۲۱] مسلم بن حجاج، صحیح مسلم ، ج۱، ص۴۹۷ـ ۴۹۸، ش ۷۷ـ۸۱، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

[۲۲] سلیمان بن اشعث ابوداوود، سنن ابی داود، ج۲، ص۲۰، ش ۱۲۲۳،استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

به نظر برخی، واژه تسبیح، تصحیف تسلیخ یا تشلیخ به معنای سجاده و جانماز بوده

[۲۳] حسین بن حسن جمال الدین انجو، فرهنگ جهانگیری، ذیل «تشلیخ»، چاپ رحیم عفیفی، مشهد ۱۳۵۱ـ۱۳۵۴ ش.

[۲۴] محمدحسین بن خلف برهان، برهان قاطع، ذیل «تسلیخ»، چاپ محمد معین، تهران ۱۳۶۱ ش.

و به کار بردن آن به معنای سبحه (مهره‌های ذکر و دعا) نادرست است

[۲۵] محمد پادشاه بن غلام محیی الدین شاد، آنندراج: فرهنگ جامع فارسی، ذیل «تسلیخ»، چاپ محمد دبیرسیاقی، تهران ۱۳۶۳ ش.

ولی بنا برتحقیق محمد قزوینی ،

[۲۶] محمد قزوینی ، «تسبیح به معنی سبحه صحیح و فصیح است» ، یادگار، ص۱۰ـ۱۲، سال ۲، ش ۵ (دی ۱۳۲۴).

کلمه تسبیح در متون فارسی و عربی به معنای سبحه نیز به کار رفته و کلمه تسابیح (جمع تسبیح) به این معنا، در شعر ابونواس (متوفی ۱۹۸) آمده است.

۵ – کاربرد تسبیح

استفاده از تسبیح برای به خاطر سپردن شمار اذکار و دعاها ــ که احتمالاً از شمارش دانه‌های ریگ و گره زدن نخ شروع شده ــ در میان پیروان بیش‌تر آیینها و ادیان از جمله هندوها و بوداییان ، یهودیان و مسیحیان و مسلمانان متداول بوده است.

۶ – خاستگاه

خاستگاه تسبیح را آسیا دانسته‌اند، اما به روشنی مشخص نیست که مردم کدام سرزمین آسیایی مبتکر آن بوده‌اند. در بسیاری از نقوش و حجاری‌های برجسته کاخ‌های سلطنتی آشور نصیرپال دوم (۸۵۹-۸۸۳ق‌م) در آشور ، و در کاخ پادشاهی سناخریب (۶۸۱-۷۰۴ق‌م) در مالتای، الاهگانی مانند ایشتر (اینانا) و دیگر رب‌النوعها، تسبیح کوچکی از مهره در دست دارند.

[۲۷] بلک، جرمی و آنتونی گرین، ج۱، ص۸۹، فرهنگ‌نامه خدایان، دیوان و نمادهای بین‌النهرین باستان، ترجمه پیمان متین، تهران، ۱۳۸۳ش.

[۲۸] بلک، جرمی و آنتونی گرین، ج۱، ص۹۰-۹۱، فرهنگ‌نامه خدایان، دیوان و نمادهای بین‌النهرین باستان، ترجمه پیمان متین، تهران، ۱۳۸۳ش.

۷ – تاریخچه تسبیح

ظاهراً قدیمترین اشاره به تسبیح در ادبیات کهن هندو آمده است، با عنوان گانت تیا یعنی ابزار شمارش ، کانچانیا به معنای درخشش و روشنایی ، ماتا ، مالیکا به معنای تاج گل و سوترا به معنای رشته (نخ) .
پارسایان هندو با این وسیله شمار دعاها و اوراد روزانه خود را نگه می‌داشتند.
در شاخه‌های گوناگون هندو و بودایی ، تسبیحها از نظر تعداد دانه و جنس و رنگ متفاوت‌اند و این تفاوتها معانی خاصی دارد.
در این آیینها، تسبیح به عنوان طلسم و تعویذ و همچنین برای تفأل و گاه تزئین به کار می‌رود.
تسبیح در مراسم تشرف نیز نقش مهمی دارد؛ مثلاً، برای ورود به آیین ویشنو (یکی از خدایان در آیین هندو) به گردن فردی که به شش یا هفت سالگی می‌رسد، تسبیحی ۱۰۸ دانه می‌آویزند و اذکار خاصی را با آن به او آموزش می‌دهند.

۸ – کاربرد در جوامع کهن

تسبیح ظاهراً در بسیاری از تمدن‌های کهن به عنوان ابزار ثبت اعداد، روزها و جز آنها، و برقراری ارتباط از راه نظام گره‌نویسی (هر گره به معنا و مفهوم خاص) و نشانه‌های یاد آورنده در برخی از جامعه‌ها کاربرد داشته است.
ادوارد تایلر به ساده‌ترین شکل تسبیح اشاره می‌کند که رشته‌ای نخی از انواع گرهها با رنگهای مختلف بود که هر گره معنایی خاص داشت. همو نظام گره‌نویسی را یکی از مشخصات جوامع دوران کهن می‌داند. مثلاً در چین باستان مردم رشته‌هایی نخ با گره‌های مختلف به کار می‌بردند که شماره‌ها و فاصله‌ها کار نوشتن را انجام می‌دادند.
در بسیاری از جامعه‌های کهن مانند یونان ، روم ، مصر و هند از تسبیح برای نگهداشت روزهای جشن و آیین‌ها، یا از آن همچون طلسم و تعویذ و وسیله تفأل و تزیین، یا نشانه ورود به مرحله‌ای خاص در آیین تشرف، استفاده می‌کردند. زنان افریقای مرکزی روزها و ماههای بارداریشان را با زدن گرههایی به رشته‌ای نخ محاسبه می‌کردند.
با گذشت زمان و تحول و پیشرفت فرهنگ، کاربری‌های ابزاری تسبیح در جامعه‌ها محدودتر شد و بیش‌تر جنبه دینی و کاربری مذهبی یافت.

۹ – اولین استفاده کنندگان از تسبیح

گفته‌اند که سنّت استفاده از تسبیح از آسیا به اروپا رفته و از طریق قدیس دومینیک (۵۶۵ـ ۶۱۸/۱۱۷۰ـ۱۲۲۱) و راهبان فرقه او در قرن سیزدهم میلادی در مسیحیت رواج یافته است، اما احتمالاً استفاده از آن در اروپا سابقه بیشتری دارد ، زیرا در روم باستان ثروتمندان رشته‌ای با ده سنگ گرانبها که هر کدام نماینده یکی از خدایان بود به گردن می‌آویختند و ظاهراً این گردنبند نوعی تعویذ بوده است ، تسبیح کلیسای کاتولیک رشته‌ای بلند با ۱۵۰ مهره است که به سه دسته ۵۰ تایی تقسیم می‌شودو به انتهای تسبیح چند مهره و یک صلیب وصل است ، تسبیح مسیحیان گاه به شکل حلقه و گاه رشته بلندی از مهره هاست.

۱۰ – استفاده از تسبیح در میان یهودیان

استفاده از تسبیح در میان یهودیان، تحت تأثیر ترکهای مسلمان و یونانیان مسیحی بوده است . امروزه اهمیت و اعتبار تسبیح در میان آنان تقریباً از بین رفته و فقط در روز سَبْت (شنبه) و روزهای مقدس ، عموماً برای سرگرمی و وقت گذرانی آن را در دست می‌گیرند.این تسبیح ۳۲ یا ۹۹ مهره دارد.

۱۱ – کاربرد در تمام ادیان

کاربرد تسبیح در تمام ادیان بزرگ جهان کم و بیش مرسوم بوده است. کهن‌ترین سند مکتوب مربوط به کاربرد تسبیح، متون ادبی هندو ست که به رواج استفاده از تسبیح میان برهمن‌ها اشاره می‌کند. در فلسفه بودا ، هر بودایی با در دست داشتن تسبیح به مثابه جزئی از کل و مهره‌ای کنار مهره‌های دیگر رشته‌ای را تشکیل می‌دهد که نهایتاً به بودا متصلشان می‌کند. یهودیان تسبیحی ۳۲ یا ۹۹ مهره را در روزهای شنبه (سَبْت) مقدس در دست می‌گیرند. امروزه مسیحیان کلیسای ارتدکس ایرلند نیز برای شمارش نمازگزاران از «تسبیحهای نذرانه» استفاده می‌کنند.

۱۲ – راهیابی به جهان اسلام

به‌نظر گلدسیهر تسبیح از سوی بودایی‌های هند به‌ اسلام راه پیدا کرده است. برخی نیز مسیحیان (نسطوریان شرق) را عامل راهیابی تسبیح به جهان اسلام دانسته‌اند.

[۲۹] علایی، علی‌اکبر، ج۱، ص۲۹، «داستان پیدایش تسبیح و اقسام آن»، هنر و مردم، تهران، ۱۳۴۳ش، شم‌ ۲۸.

شمارش دعا و ذکر با تسبیح میان مسلمانان ، بجز وهابیان مرسوم است. وهابیان کاربرد تسبیح را برای شمارش دفعات ذکر ادعیه، بدعت در دین می‌دانند و از انگشتان دست به‌جای آن کمک می‌گیرند.
دربار استفـاده از تسبیح در میـان اهل تسنن روایات مختلفی وجود دارد: برخی کتب حدیث اهل سنت همراه داشتن تسبیح را بـه ‌مسلمانان توصیـه می‌کند و به ‌تسبیح گـرداندن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نیز اشاره دارد.

[۳۰] نسایی، احمد، ج۳، ص۷۴، السنن، استانبول، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.

[۳۱] ابوداوود سجستانی، سلیمان، ج۵، ص۳۰۹، السنن، استانبول، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.

[۳۲] سیوطی، الحاوی للفتاوی، ج۲، ص۱۳۹-۱۴۵، بیروت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۸م.

روایاتی دیگر از قول پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله کاربرد تسبیح را در شمارش اذکار و اوراد ‌ نکوهش می‌کند.

[۳۳] ترمذی، محمد، ج۵، ۵۲۱، السنن، استانبول، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.

[۳۴] ابوداوود سجستانی، سلیمان، ج۲، ص۱۷۰، السنن، استانبول، ۱۴۰۱ق/۱۹۸۱م.

شیعیان معتقدند که حضرت زهرا علیه‌السلام از نخستین کسانی بود که از تسبیح استفاده می‌کرد و برای گفتن تسبیحات پس از نماز (۳۴ تکبیر ، ۳۳ تسبیح ، ۳۳ تحمید ) رشته‌ای نخ پشمی که ۳۴ گره داشت، به کار می‌برد. همو بعدها از خاک مزار حمزه عموی پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله تسبیحی گلین ساخت. شیعیان نیز به پیروی از حضرت زهرا علیها‌السلام برای تبرک ، از تربت کربلا ، مقتل حسین بن علی علیه‌السلام، تسبیح می‌سازند که به «تسبیح تربت» یا «تسبیح کربلایی» معروف است

[۳۵] مجلسی، محمدباقر، ج۸۲، ص۳۳۳، بحارالانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.

[۳۶] مجلسی، محمدباقر، ج۸۲، ص۳۴۱، بحارالانوار، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.

[۳۷] بهار عجم، لاله‌تیک چند بهار، ج۱، ص۲۴۵، لکهنو، ۱۳۳۴ق.

[۳۸] علایی، علی‌اکبر، ج۱، ص۲۹-۳۰، «داستان پیدایش تسبیح و اقسام آن»، هنر و مردم، تهران، ۱۳۴۳ش، شم‌ ۲۸.

‌

[۳۹] برای تسبیح تربت حمزه در اشعار پارسی، برای نمونه، نک: خاقانی، بدیل، ص۳۶۰، دیوان، به کوشش ضیاءالدین سجادی، تهران، ۱۳۶۸ش.

۱۳ – عدم استفاده وهابیت از تسبیح

استفاده از تسبیح در میان بیش‌تر مسلمانان رایج است، جز پیروان محمدبن عبدالوهاب تمیمی نجدی (ح ۱۱۱۵ـ۱۲۰۶) که آن را نوعی بدعت می‌دانند و برای شمارش اذکار از انگشتان دست استفاده می‌کنند.

۱۴ – استفاده از تسبیح در میان اهل تصوف

برخی اعتقاد دارند که صوفیه استفاده از تسبیح را از بوداییان یا هندوها یا راهبان مسیحی کلیسای شرقی آموخته‌اند و تسبیح از طریق آن‌ها در میان مسلمانان رایج شده است.

[۴۰] دائره المعارف الاسلامیه، ج۱، ص۲۹ ، چاپ دوم، بیروت ،

در رساله قشیریه درباره جنید (متوفی ۲۹۷ یا ۲۹۸) آمده است که وی تسبیحی در دست داشت و وقتی به او اعتراض کردند، گفت : «این وسیله‌ای است که مرا به خدا رسانیده و از آن جدا نخواهم شد».

[۴۱] دائره المعارف الاسلامیه ، بیروت ، ج۱، ص۷۲ـ۷۳ .

۱۵ – اعتقاد شیعه در مورد کاربرد تسبیح

بر اساس کتب حدیث شیعه، استفاده از تسبیح در صدر اسلام متداول بوده است ؛ مثلاً گفته شده که حضرت فاطمه علیهاالسلام چون از پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم شنید که پس از هر نماز، گفتن ۳۴ تکبیر

[۴۲] علی اکبر علائی ، «داستان پیدایش تسبیح و اقسام آن»، هنر و مردم، ش ۲۸ (بهمن ۱۳۴۳).

و ۳۳ تسبیح (سبحان الله) و ۳۳ تحمید (الحمد لله)، که به تسبیحات حضرت زهرا مشهور است ثوابی بزرگ دارد تسبیحی از نخ پشمی با ۳۴ گره تهیه کرد.
وقتی حمزه ، عموی پیامبر، در سال سوم هجرت به شهادت رسید، حضرت فاطمه سلام الله علیها از خاک مزار او تسبیحی برای خود ساخت.
مردم نیز بعدها از تربت حمزه تسبیح ساختند و پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام، شیعیان از تربت او تسبیح ساختند.

[۴۳] مجلسی، بحارالانوار، ج۸۲، ص۳۳۳.

همچنین روایت شده است که وقتی امام سجاد علیه‌السلام را به مجلس یزید می‌بردند آن حضرت تسبیحی در دست داشت.

[۴۴] مجلسی، بحارالانوار، ج۴۵، ص۲۰۰.

از امام صادق علیه‌السلام روایت می‌کنند که تسبیح را برای شیعیان توصیه کردند.

[۴۵] مجلسی، بحارالانوار، ج۸۲، ص۳۳۴.

۱۶ – نظر اهل سنت در مورد تسبیح

در کتب اهل سنّت نیز روایتی هست حاکی از این‌که پیامبر اکرم تسبیحی داشته است.

[۴۶] احمدبن علی نسائی، سنن النسائی، ج۳، ص۷۴، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

[۴۷] سلیمان بن اشعث ابوداوود، ج۵، ص۳۰۹، سنن ابی داود، ش ۵۰۶۵، استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

البته نسبت به برخی از این روایات، تشکیک شده

[۴۸] دائره المعارف الاسلامیه، ذیل «سبحه تعلیق» ، بیروت .

و حتی در مقابل، روایاتی نقل شده است به این مضمون که پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم افرادی را که با انداختن ریگ ، اذکار را می‌شمردند، نهی نموده و توصیه کرده که شماره اذکار را با انگشتان دست ثبت کنند.

[۴۹] محمدبن عیسی ترمذی، سنن الترمذی، ج۵، ص۵۲۱، ش ۳۴۸۶،استانبول ۱۴۰۱/ ۱۹۸۱.

[۵۰] سلیمان بن اشعث ابوداوود، سنن ابی داود، ج۲، ص۱۷۰، ش ۱۵۰۱،استانبول ۱۴۰۱/۱۹۸۱.

گفته‌اند که اینگونه روایات متعلق به اوایل هجرت پیامبر است و در هر حال حاکی از نهی استفاده از تسبیح نیست.

[۵۱] دائره المعارف الاسلامیه، ذیل «سبحه تعلیق» ، بیروت .

[۵۲] مجلسی، بحارالانوار، ج۸۲، ص۳۴۱.

جلال الدین عبدالرحمان سیوطی (متوفی ۹۱۱) در رساله کوچکی به نام المنحه فی السبحه روایاتی آورده و بر اساس آن‌ها استنباط کرده است که تسبیح در زمان پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم بین صحابه و بعدها نزد تابعین و همچنین صوفیه رایج بوده و استفاده از آن نهی صریح نشده است.

[۵۳] عبدالرحمان بن ابی بکر سیوطی، الحاوی للفتاوی، ج۲، ص۲ـ۶، بیروت ۱۴۰۸/ ۱۹۸۸.

۱۷ – مضمون تسبیح مسلمانان

اذکاری که مسلمانان در طول روز، بخصوص پس از نماز، با تسبیح ادا می‌کنند، معمولاً مشتمل است برشهادت به یگانگی خدا (لااله الا الله)، تکبیر، تحمید، منزه دانستن او یا تسبیح و همچنین فرستادن درود بر پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم، امامان علیهم‌السلام و اولیا یا توسل به ایشان .

[۵۴] ، مجلسی ، بحارالانوار ، ج۸۲، ص۹۶ .

در بین برخی فرق صوفیه نیز تسبیحی که مشایخ با آن ذکر گفته‌اند، نوعی تقدس و تبرک دارد و برای برکت بخشی، به جانشینان آن‌ها به ارث می‌رسد.
از تسبیح برای استخاره و دفع چشم زخم

[۵۵] الموسوعه العربیّه المیسّره، زیرنظر محمد شفیق غربال، ذیل «سبحه»، قاهره ۱۹۶۵ـ۱۹۸۷، چاپ افست بیروت .

[۵۶] مجلسی، بحارالانوار، ج۸۸، ص۲۵۰۲۵۱.

نیز استفاده می‌شود.

۱۸ – شکل ظاهری تسبیح

تسبیح مسلمانان عموماً صد دانه (مهره) دارد که شاید نماد ۹۹ اسم از اسماءالحسنی به اضافه اسم جلاله الله و یا برابر اذکار تسبیحات حضرت زهرا علیهاالسلام باشد.
تسبیح صد دانه‌ای با دو مهره کوچکتر یا بزرگتر به نام «عدسک» به سه قسمت ۳۳ دانه‌ای تقسیم می‌شود و با احتساب مهره بزرگتری به نام «شیخک» یا «امام»، که معمولاً مخروطی است و دو سرِ رشته تسبیح را به هم وصل می‌کند، شمار دانه‌ها به صد می‌رسد.
تسبیحهای ۳۴ دانه‌ای نیز در میان مسلمانان رواج دارد.
برخی فرق صوفیه از تسبیح هزار دانه‌ای استفاده می‌کنند که در ادبیات فارسی نشانه کثرت زهد و تقوی است.

[۵۷] علی اکبر علائی ، «داستان پیدایش تسبیح و اقسام آن»،هنر و مردم، ص ۳۰ـ۳۱، ش ۲۸ (بهمن ۱۳۴۳).

[۵۸] مجلسی، بحارالانوار، ج۸۲، ص۳۳۳.

[۵۹] دهخدا، ذیل واژه، تسبیح .

این تسبیح در مراسم خاکسپاری به کار می‌رود و ثواب اذکاری که با آن گفته می‌شود، به روح متوفی هدیه می‌گردد.

۱۹ – رنگ واندازه و جنس تسبیح

رنگ، اندازه و جنس دانه‌های تسبیح متنوع است.
تسبیح ازگِل، شیشه، فلز، چوب، صدف، هسته و دانه یا صمغ گیاهان، مرجان و یُسر (درختی با دانه های خوشبو به رنگ سیاه)، عقیق، یشم، یاقوت، زمرد، عاج فیل، استخوان شتر و شاخ گوزن و اخیراً با انواع پلاستیک در رنگهای مختلف ساخته می‌شود.

[۶۰] علی اکبر علائی، «داستان پیدایش تسبیح و اقسام آن»،هنر و مردم، ص ۳۱ـ۳۳،، ش ۲۸ (بهمن ۱۳۴۳).

[۶۱] زیرنظر محمد شفیق غربال، قاهره ۱۹۶۵ـ۱۹۸۷، چاپ افست بیروت .

[۶۲] دائره المعارف الاسلامیه، ذیل «سبحه تعلیق» ، بیروت .