توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل خوف و رجاء (اخلاق) ۹۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل خوف و رجاء (اخلاق) ۹۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل خوف و رجاء (اخلاق) ۹۲ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل خوف و رجاء (اخلاق) ۹۲ اسلاید در PowerPoint

مقالات مرتبط: خوف (مقالات مرتبط).

‌

مقالات مشابه: خوف (علوم دیگر).

خوف و رجاء‌ یکی از حالات متعادل انسانی است. خوف، به معنای ترس و احساس ناخوشایند ناشی از بروز خطر و رجا ضد یاس بوده و به معنای امید به رحمت خداست. در ادامه در ضمن تفسیر آیه به صورت مبسوط به معنای خوف و رجا پرداخته می‌شود.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی اجمالی
۲ – تعریف خوف و رجاء
۳ – احوالات خائفین و راجین
۳.۱ – مستفاد از آیه
۴ – مفهوم و ماهیت خوف و رجا
۴.۱ – درجات خوف و بیم
۴.۲ – ارزش خوف و بیم
۴.۳ – آفت خوف و بیم
۵ – مفهوم و ماهیت رجا
۶ – ارزش امید
۶.۱ – مذمت یاس
۶.۲ – درخواست غفران بر مومنان
۶.۳ – آیات دال بر مغفرت
۷ – آفات امیدواری
۷.۱ – امیدواری بدون عمل
۷.۲ – ایمنی از مکر خداوند
۸ – مناسبات بیم و امید
۸.۱ – آثار امید بر قلب
۸.۲ – آثار بیم بر قلب
۹ – انواع ترس پسندیده
۹.۱ – ترس ممدوح
۱۰ – فرق‌های رجا و توقع و آرزو
۱۱ – تفسیر آیه
۱۲ – آیات و عناوین مرتبط
۱۳ – حکایت
۱۳.۱ – گریه اویس
۱۳.۲ – خوف اولیا
۱۳.۳ – تسلیم جان
۱۳.۴ – خوف امام علی
۱۳.۵ – شعر مرتبط
۱۴ – اسباب پیدایش خوف و رجاء
۱۵ – وجوب خوف و رجاء
۱۶ – پانویس
۱۷ – منبع

۱ – معرفی اجمالی

پاره‌ای از مفاهیم عام اخلاقی، عهده‌دار تنظیم موضع نفسانی انسان نسبت به عاقبت و پایان کار خویش است. شاخص‌ترین مفاهیمی که در این باب مطرح‌اند، عبارتند از: خوف، رجا، یاس و قنوط و ایمنی از مکر خداوند. چون یاس و قنوط به عنوان آفتی برای «بیم و خوف» و ایمنی از مکر خداوند آسیبی برای «امید و رجاء» محسوب می‌گردند.

۲ – تعریف خوف و رجاء

خوف و رجاء، حالت بیم از عدل و عذاب خداوند و امید به فضل و کرم او می‌باشد.
امام خمینی یکی از احوالات سالکان الی الله را حالت خوف از خداوند می‌داند. خوف از دست دادن حظ و بهره‌ای دنیایی نیست بلکه خوف از اعراض و روی برتافتن حق تعالی است، از این روی امام خمینی خوف را ترس از حق تعالی از تجلی جلال و عظمت حق یا تفکر در حساب و وعید و عذاب الهی یا نقصان فرد در انجام اوامر الهی می‌دانند و در مقابل رجاء را امید به رحمت حق، که از درک رحمت مطلقه به دست می‌آید می‌داند. خوف و رجا از امور فطری در انسان و از لشکریان عقل می‌باشند؛ زیرا انسان با توجه به معرفت فطری که به حق تعالی دارد، عظمت و هیبت او را درک می‌کند و این سبب خوف می‌شود و از طرفی رحمت او را ادراک می‌کند و این سبب امید به رحمت او می‌شود.

[۱] خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۲۹، ۱۳۷-۱۳۶، ۳۲۹.

برای خوف مراتبی ذکر شده که بر اساس حالات سالک به سه مرتبه؛ خوف عامه از عذاب، خوف خاصه از عتاب و خوف اخص الاخواص از احتجاب است.

[۲] خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۲۲۴.

بالاترین مرتبه خوف، خوف اولیاء الهی است؛ زیرا این خوف پس از حال صحو بعد محو به دست می‌آید.

[۳] خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۳۳۱.

در مقابل امید و رجا نیز مراتبی دارد که مرتبه اول آن امید به ثواب و رحمت الهی و بالاترین مرتبه آن امید به لقاء الهی است.

[۴] خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۴۳-۱۴۲، ۱۹۵-۱۹۳.

امام خمینی در بیان جمع میان خوف و رجا معتقد است، انسان باید پیوسته امید به رحمت الهی و خوف از عظمت الهی، در کنار هم داشته باشد و انسان دائماً باید بین این دو متوجه باشد، توجه به ذل و فقر امکانی و توجه به رحمت و نعمت واجبی تا بتواند بین خوف و رجا جمع کند.

[۵] خمینی، روح الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، ص۱۴۵.

ایشان در بیان ثمرات خوف معتقد است؛ نه تنها خوف کمال معنوی و منشاء بسیاری از فضایل است بلکه سرچشمه تمام اصلاحات و مبدا درمان تمام بیماری‌های روحی نیز می‌باشد.

[۶] خمینی، روح الله، شرح چهل حدیث، ص۴۸۱.

۳ – احوالات خائفین و راجین

«انما یؤمن بایاتنا الذین اذا ذکروا بها خروا سجدا و سبحوا بحمد ربهم و هم لا یستکبرون، تتجافی جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفا و طمعا؛

[۷] سجده/سوره۳۲، آیه۱۵-۱۶.

تنها کسانی که به آیات ما ایمان می‌آورند که هر وقت این آیات به آنان یادآوری شود به سجده می‌افتند و تسبیح و حمد پروردگارشان را بجا می‌آورند، و تکبر نمی‌کنند. پهلوهایشان از بسترها در دل شب دور می‌شود (و بپا می‌خیزند و رو به درگاه خدا می‌آورند) و پروردگار خود را با بیم و امید می‌خوانند.»

۳.۱ – مستفاد از آیه

از این آیه استفاده می‌شود کسی که مدعی ایمان به آیات الهی است، باید صفات زیر را دارا باشد؛ به سجده افتادن هنگام شنیدن آیات قرآن، تسبیح و تحمید خداوند، فروتنی و شب‌زنده‌داری، داشتن صفت خوف و رجا و انفاق در راه خدا. و چنان چه کسی این صفات را دارا نباشد ضعیف‌الایمان است. مؤمنان حقیقی کسانی‌اند که از سویی امیدوارانه خدا را می‌خوانند، و از سویی نیز ترس دارند. نه از غضب او ایمن می‌شوند و نه از رحمتش مایوس می‌گردند. توازن بیم و امید، ضامن تکامل و پیشروی در راه خداست و همواره در وجود مؤمنان حکم‌فرماست؛ چرا که غلبه خوف بر امید، انسان را به یاس و سستی می‌کشاند و غلبه امید و طمع بر خوف، انسان را به غرور و غفلت وا می‌دارد.

[۸] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۷، ص۱۴۶-۱۴۷.

۴ – مفهوم و ماهیت خوف و رجا

خوف، مرادف فارسی ترس و بیم و به معنای احساس و احتمال ناخوشایند برای انسان در آینده بر اساس نشانه‌های قطعی یا ظنّی ناشی از بروز خطر، ناامنی از روی دادن نامطلوب یا تصور آن‌ها، و هراس است.

[۹] انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، ج۳، ص۱۶۹۵.

[۱۰] راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، ص۱۶۱.

که به طور طبیعی، دردمندی و نگرانی را در پی خواهد داشت.

[۱۱] فیض کاشانی، محسن، محجه البیضاء، ج۷، ص۲۴۹.

[۱۲] نراقی، محمد مهدی، جامع‌السعادات، ج۱، ص۲۰۹.

بنابراین «خوف و بیم» با «جُبن و ترس» ‌تفاوت اساسی دارند؛ زیرا «جُبن» عبارت است از خودداری نفس از دفاع و انتقام و امثال آن در جایی که اقدام به آن عقلاً و شرعاً مجاز و نیکو است. و در اصطلاح علم اخلاق، ترس به معنای دل سوختن و متالم بودن از این که یک پدیده ناخوشایندی که محتمل‌الوقوع است به انسان برسد.

[۱۳] نراقی، محمدمهدی، معراج‌السعاده، ص۱۶۹.

[۱۴] نراقی، محمدمهدی، جامع‌السعادات، ج۱، ص۱۷۰.

عالمان اخلاق در یک تقسیم اولیه خوف را به دو نوع پسندیده و ناپسند تقسیم نموه‌اند. خوف ناپسند همان بیمناکی از غیر خداوند است و خوف پسندیده بیم از عذاب الهی، سرانجام بد و در واقع بیم از آثار و عواقب ناخوشایند اعمال و رفتار خویش است. موضوع بحث ما در این جا خوف پسندیده است.
رجا ضد یاس، به معنای امید به رحمت خداست و آن عبارت از: انبساط سرور در دل به دلیل انتظار امر محبوبی.

[۱۵] نراقی، محمدمهدی، معراج السعاده، ص۲۰۱.

۴.۱ – درجات خوف و بیم

منابع رایج اخلاق اسلامی، «ورع»، «تقوا» و «صدق» را از درجات «خوف» دانسته‌اند. بدین ترتیب پایین‌ترین درجه خوف آن است که باعث شود که او از ارتکاب ممنوعات و محظورات اخلاقی خودداری نماید. این درجه از «خوف» را «ورع» می‌نامند.
هرگاه بر قوت و قدرت «خوف» ‌افزوده گردد و باعث شود که آدمی علاوه بر خودداری از محرمات، از ارتکاب شبهات هم خودداری نماید، به آن «تقوا» گفته می‌شود. صدق در تقوا به آن است که حتی از انجام برخی از امور مجاز و مباح بپرهیزد، تا مبادا زمینه ارتکاب حرام را فراهم کنند. و سرانجام آنگاه که انسان در نتیجه شدت خوف از خداوند سر تا پا آماده خدمت می‌شود و بیش از نیازش مسکنی نمی‌سازد و مالی نمی‌اندوزد و توجهی به مالی که می‌داند آن را روزی ترک خواهد نمود، نمی‌کند و هیچ نَفَسی از نفس‌های زندگیش را در راه غیر خدا صرف نمی‌نماید، در حقیقت در وادی «صدق» ‌قدم نهاده است و صاحب چنین مقامی را «صدّیق» می‌گویند. بنابراین مقام «صدق»، تقوا و ورع را نیز در خود دارد و «تقوا» در بردارنده ورع نیز هست و البته «ورع» نیز عفت را به همراه دارد؛ زیرا عفت چیزی جز خودداری از شهوات نیست؛ ولی عکس آن صادق نیست.

[۱۶] نراقی، محمد مهدی، جامع‌السعادات، ج۱، ص۲۵۶.

[۱۷] نراقی، محمد مهدی، جامع‌السعادات، ج۱، ص۲۵۷.

[۱۸] فیض کاشانی، محسن، محجه البیضاء، ج۷، ص۲۷۰-۲۷۱.

۴.۲ – ارزش خوف و بیم

اولاً، نقش خوف از خداوند در سعادت‌آفرینی برای انسان بسیار بنیادین است. زیرا طبق مباحث پیش گفته، سعادت آدمی جز در ملاقات پروردگار و منزل گزیدن در جوار قرب او، نیست و این امر در سایه محبت و اُنس الهی میسّر است و آن خود در گرو معرفت الهی است. معرفت خود رهین فکر است و اُنس در بند محبت و ذکر. فکر و ذکر الهی جز در سایه بریدگی دل از محبت دنیا حاصل نگردد و قطع علاقه دل از محبت دنیا را جز بریدن از شهوات و لذت‌ها راهی نیست و آتش خوف خداوند سلاح کارآمدی در راه پای گذاردن بر لذت‌ها و شهوت‌ها است.

[۱۹] نراقی، محمد مهدی، جامع‌السعادات، ج۱، ص۲۶۰.

در نتیجه خوف الهی سنگ بنیادین حرکت انسان به سوی مقصد است.
ثانیاًُ، آیات و روایات فراوانی به زبان‌های مختلف بر اهمیت و منزلت خوف از خداوند تاکید ورزیده‌اند. از جمله قرآن برای پروا پیشگان از خداوند، رحمت و رضوان و هدایت را وعده داده است: «… وَ فِی نُسْخَتِها هُدیً وَ رَحْمَهٌ لِلَّذِینَ هُمْ لِرَبِّهِمْ یَرْهَبُونَ؛

[۲۰] اعراف/سوره۷، آیه۱۵۴.

برای کسانی که از پروردگارشان بیمناک بودند، هدایت و رحمتی بود.»
«رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِکَ لِمَنْ خَشِیَ رَبَّهُ؛

[۲۱] بینه/سوره۹۸، آیه۸.

خدا از آنان خشنود است و (آنان نیز) از او خشنودند. این (پاداش) کسی است که از پروردگارش بترسد.»
همچنین قرآن، ادعای بیمناکی از خداوند را تنها از عالمان حقیقی می‌پذیرد. انّما یخشی اللهَ من عباده العلمؤُا «از بندگان خدا تنها دانایان‌اند که از او می‌ترسند.»

[۲۲] فاطر/سوره۳۵، آیه۲۸.

در جای دیگر خوف از خداوند را از لوازم ایمان دانسته است: «انّما المؤمنون الذین اذا ذکر الله وَجلَت قلوبهم» «مؤمنان، همان کسانی‌اند که چون خدا یاد شود دل‌هایشان بترسد؛

[۲۳] انفال/سوره۸، آیه۲.

[۲۴] آل عمران/سوره۳، آیه۱۷۵.

و سرانجام آنکه قرآن به خداترسان وعده بهشت داده است: «وَ اَمَّا مَنْ خافَ مَقامَ رَبِّهِ وَ نَهَی النَّفْسَ عَنِ الْهَوی • فَاِنَّ الْجَنَّهَ هِیَ الْمَاْوی؛

[۲۵] نازعات/سوره۷۹، آیه۴۰.

[۲۶] نازعات/سوره۷۹، آیه۴۱.

و اما کسی که از ایستادن در برابر پروردگارش هراسید، و نفس خود را از هوس بازداشت، پس جایگاه او همان بهشت است.» در گفت وگوی خداوند با حضرت عیسی (علیه‌السّلام) آمده است: «ای عیسی، از من بیمناک باش و بندگان مرا نسبت به من بیم دِه، تا شاید گنه‌کاران از آن‌چه می‌کنند، دست بردارند و در نتیجه هلاک نشوند، مگر آن‌که می‌دانند.»

[۲۷] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۸، ص۱۳۸، ح ۱۰۳.

۴.۳ – آفت خوف و بیم

بیمناکی از پروردگار به منزله تازیانه‌ای است برای سلوک بندگان در وادی قُرب الهی. هم‌چنان‌که فقدان و ضعف این تازیانه، سالک کوی الهی را بی‌زاد و توشه بر راه می‌نهد، شدت و فزونی بیش از حدّ آن نیز فروغ امید را نسبت به امکان وصول به سرمنزل مقصود در دل او خاموش نموده توان حرکت را از او خواهد گرفت. بنابراین افراط در بیمناکی از خداوند «قنوط و یاس» برخی از ارباب لغت، قنوط را درجه شدید یاس دانسته‌اند.

[۲۸] ابی هلال عسکری و سید نورالدّین، جزایری، معجم الفروق اللّغویّه، ص۴۳۵.

[۲۹] ابی هلال عسکری و سید نورالدّین، جزایری، معجم الفروق اللّغویّه، ص۴۳۶.

از رحمت الهی است که آفت بزرگ خوف از خداوند است و از رذیلت‌های بزرگ اخلاقی به شمار می‌آید. بر همین اساس قرآن قنوط از رحمت الهی را گمراهی محض می‌داند. «… وَ مَنْ یَقْنَطُ مِنْ رَحْمَهِ رَبِّهِ اِلاَّ الضَّالُّونَ» «چه کسی ـ‌جز گمراهان‌ـ‌ از رحمت پروردگارش نومید می‌شود؟»

[۳۰] حجر/سوره۱۵، آیه۵۶.

و در جای دیگر نومیدی از رحمت خداوند را فقط شایسته کافران می‌انگارد: «اِنَّهُ لا یایْئسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ اِلاَّ الْقَوْمُ الْکافِرُونَ» «همانا جز گروه کافران، کسی از رحمت خدا نومید نمی‌شود.»

[۳۱] یوسف/سوره۱۲، آیه۸۷.

در بسیاری از موارد، بیم آدمی از فرجام بد زندگی و عاقبت شوم است؛ بیم از آنکه مبادا انسان در حال کفر و انکار خداوند و یا شک و تردید از دنیا رود؛ یا در حالی دنیا را ترک کند که قلبش خالی از اُنس و محبت به خداوند باشد و در نتیجه از اعمال خویش شرمگین و به عذاب الهی گرفتار شود. بدیهی است که هر کس چنین بیم و هراسی در دل داشته باشد، از هم اکنون در پی تغییر منش و رفتار خود خواهد بود. و این همان رمز فضیلت بیم از پروردگار است.

۵ – مفهوم و ماهیت رجا

«رجا» عبارت است از احساس راحتی قلب در نتیجه انتظار تحقق امری که محبوب و خوشایند است؛ البته در صورتی که اکثر اسباب و موجبات آن امر محبوب، محقق باشد. ولی هرگاه وجود یا عدم اسباب آن معلوم نباشد، به چنین انتظاری «تمنّی» و «آرزو» گفته می‌شود. اگر اسباب و علل پیدایش امر محبوب فراهم نبود و در عین حال شخص انتظار تحقق آن را دارد، به چنین انتظاری «غرور» و «حماقت» می‌گویند، و هرگز مفهوم «رجا و امید» بر آن صادق نیست. «امید» نیز همانند «بیم» در جایی مطرح می‌شود که بروز حادثه عادتاً محتمل باشد نه قطعی. بنابراین امید نسبت به طلوع و غروب خورشید که تحقق آن قطعی است، صادق نیست.

[۳۲] فیض کاشانی، محسن، محجه البیضاء، ج۷، ص۲۴۹.

[۳۳] نراقی، محمدمهدی، جامع‌السعادات، ج۱، ص۲۴۴.

۶ – ارزش امید

در قرآن و روایات، امید به رحمت خداوند و سرانجام نیکو، از جهات مختلف و به زبان‌های گوناگون مورد تاکید و ترغیب واقع شده است که در زیر تنها به محورهای اصلی آن اشاره می‌شود.

۶.۱ – مذمت یاس

آیات و روایاتی که در مذمت و محکومیت یاس و قنوط از رحمت خدا ـ‌که در مقابل «امید» قرار دارد‌ـ وارد شده است که برخی از آن‌ها بیان گردید.
آن‌چه بندگان را صریحاً ترغیب و تشویق به امیدواری به فضل خداوند می‌نماید؛ از جمله خداوند به رسول اکرم (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) می‌فرماید:
عمل‌کنندگان (مؤمنان) به اعمالی که برای کسب ثواب من انجام می‌دهند، تکیه نکنند؛ چه، اگر تمام عمرشان را در عبادت من بکوشند و زحمت بکشند باز کوتاهی کرده باشند و به کُنه عبادتم، که به سبب آن کرامتی را که نزد من است و نعمت‌های بهشتم را می‌جویند، نرسند، بلکه باید به رحمت من اعتماد کنند و به بخشایش من امیدوار باشند.

[۳۴] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۲، ص۷۱، ح ۱.

۶.۲ – درخواست غفران بر مومنان

در قرآن و روایات آمده است که