توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل حضرت سید الشهدا (علیه‌السّلام) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل حضرت سید الشهدا (علیه‌السّلام) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل حضرت سید الشهدا (علیه‌السّلام) ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

امام حسین (علیه‌السلام)

(ببینید: مقتل سیدالشهداء)

مقالات مرتبط: امام حسین (مقالات مرتبط).

دیگر کاربردها: حسین بن علی (ابهام‌زدایی)، حضرت ابی عبدالله (ابهام‌زدایی).

امام حسین (علیه‌السلام)

حرم امام حسین (علیه‌السلام)

نام

حسین بن علی

کنیه

اباعبدالله

ولادت

۳ شعبان، سال ۴ قمری.

زادگاه

مدینه

پدر

امام علی(علیه‌السلام)

مادر

حضرت فاطمه(سلام‌الله‌علیها)

القاب

زکی، سید الشهدا، ثارالله

نقش

امام سوم شیعیان

همسران

رباب، لیلا، ام اسحاق، شهربانو(اختلافی)

فرزندان

امام سجاد، علی اکبر ، علی اصغر، سکینه، فاطمه، جعفر

مدت امامت

۱۱ سال

طول عمر

۵۷ سال

امامان شیعه
امام علی، امام حسن مجتبی، امام حسین، امام سجاد، امام محمدباقر، امام جعفرصادق، امام موسی کاظم، امام رضا، امام جواد، امام هادی، امام حسن عسکری، امام مهدی

امام حسین (علیه‌السلام) (۴-۶۱ قمری)، سومین امام شیعیان فرزند امام علی (علیه‌السلام) و حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) و نوه پیامبر اسلام (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌و‌سلم) است. کنیه ایشان در تمام منابع ابوعبداللّه ذکر شده و القاب فراوانی به ایشان نسبت داده شده، از القاب خاص امام، زکی، طیب، وفیّ، سید، مبارک، نافع، الدلیل علی ذات اللّه، رشید، التابع لمرضاه اللّه، شهید یا سیدالشهداء بوده است.
در بیش‌تر منابع حدیثی و تاریخی و رجالیِ کهن از شباهت حسین ‌بن علی (علیه‌السلام) به پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) سخن گفته شده و در یک روایت، امام حسین شبیه‌ترین فرد به پیامبر وصف شده است. بنابر روایتی دیگر از امام علی (علیه‌السلام)، آن حضرت فرزندش حسین را شبیه‌ترین فرد به خود از نظر خُلق و خو و رفتار، دانسته است.
امام حسین (علیه‌السلام) را در زمره واپسین طبقه از اصحاب رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) یاد کرده‌اند. ایشان در جنگ‌های دوره خلافت امام‌ علی (علیه‌السلام) نیز حضور داشت و در دوره امامت امام حسن‌(علیه‌السلام)، که حدود ده سال به طول انجامید، همراه و همگام برادر بود.
دوره امامت امام حسین (علیه‌السلام) هم‌زمان با حکومت معاویه بود، بنابر نقل مورخان ایشان با معاویه بیعت نکرد، ولی به مفاد صلح امام حسن (علیه‌السلام) با معاویه ملتزم بود. حتی وقتی برخی شیعیان از او تقاضا کردند پیمان را بشکند و با معاویه بجنگد، به آنان امر کرد که تا زمان مرگ معاویه منتظر بمانند. زمانی که معاویه برای یزید بیعت می‌گرفت، امام از معدود کسانی بود که بیعت با یزید را نپذیرفت و در خطابه‌ای قاطع معاویه را محکوم کرد. معاویه نیز، با توجه به جایگاه امام، به یزید توصیه کرده بود که با امام مدارا کند و در صدد بیعت گرفتن از امام نباشد. اما در نهایت یزید دستور قتل ایشان را صادر کرد و امام در دهم ماه محرم سال ۶۱ هجری در کربلا به شهادت رسید. برای زیارت امام حسین (علیه‌السلام) فضیلت‌های بسیاری ذکر شده و در احادیث منقول از پیامبر و امامان شیعه بر آن تاکید بسیار گردیده است.

فهرست مندرجات

۱ – نسب
۲ – نام‌گذاری
۳ – القاب و کنیه
۴ – ولادت
۵ – شهادت
۶ – حوادث قبل از امامت
۶.۱ – زمان حیات پیامبر
۶.۲ – زمان خلافت عمر
۶.۳ – زمان خلافت عثمان
۶.۴ – زمان خلافت حضرت علی
۶.۵ – زمان امامت امام حسن
۶.۶ – دوران خلافت معاویه
۷ – شمایل و سیره
۸ – امامت
۹ – فضائل و مناقب
۱۰ – همسران
۱۰.۱ – رباب
۱۰.۲ – شهربانو
۱۰.۳ – لیلا
۱۰.۴ – امّ اسحاق
۱۰.۵ – سلافه یا ملومه
۱۱ – فرزندان
۱۲ – فضیلت زیارت
۱۳ – روایات
۱۴ – اشعار منسوب به امام
۱۵ – جایگاه روایی
۱۶ – راویان از امام
۱۷ – آثار چاپ شده از سخنان امام حسین
۱۸ – عزاداری برای امام حسین
۱۹ – برخی از احکام
۲۰ – در نگاه امام خمینی
۲۱ – فهرست منابع
۲۲ – پانویس
۲۳ – منبع

۱ – نسب

حسین ‌بن علی، امام سوم از امامان دوازده‌گانه شیعه امامیه و یکی از چهارده معصوم می‌باشد. به اتفاق همه منابع، نام و نسب او حسین ‌بن علی ‌بن ابی‌طالب ‌بن عبدالمطلب ‌ بن هاشم است. جد مادری‌اش پیامبر اکرم (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌و‌سلم)، پدرش امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) و مادرش فاطمه (سلام‌اللّه‌علیها) دختر رسول خداست.

[۱] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۳۹۹.

[۲] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۵۱.

[۳] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌اللّه علی‌العباد، ج۲، ص۲۷.

۲ – نام‌گذاری

پیامبر او را به نام پسر دوم هارون، شَبیر، حسین نامید.

[۴] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۳۵۶ـ۳۵۷.

[۵] ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد،، ج۲، ص۱۵۹.

[۶] ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد،، ج۲، ص۲۶۴.

[۷] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۹۹.

[۸] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۶، ص۳۳.

(دولابی حسین را مشتق از حسن شمرده‌ است.

[۹] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۲۲.

) بنابر برخی روایات، امام علی (علیه‌السلام) دوست داشت که او را حرب بنامد، اما در نام‌گذاری بر پیامبر پیشی نگرفت.

[۱۰] صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۲، ص۲۵۲۶.

[۱۱] طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۲۷ ۴۲۸.

[۱۲] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۳، ص۱۴۴.

بنابر روایات دیگر، نخست امام به نام عمویش، جعفر طیار (که در آن زمان هنوز در حبشه بود) جعفر نامیده شده بود، اما پیامبر نام او را به حسین تغییر داد.

[۱۳] ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد، ، ج۱، ص۱۵۹، بیروت: دارصادر.

[۱۴] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۹۹.

[۱۵] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۲۱.

[۱۶] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۹۸.

اما بنابر روایات شیعی، پیامبر بدواً و پیش از آن‌که نامی برای او انتخاب شود نام حسین را به امر خدا بر آن حضرت نهاد.

[۱۷] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۶، ص۳۳۳۴.

[۱۸] صدوق، محمد بن علی، علل‌الشرایع، ج۱، ص۱۳۷۱۳۸.

[۱۹] طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ج۱، ص۳۶۷.

(برای نقد محتوایی روایات دیگر به آدرس ذیل رجوع کنید

[۲۰] شریف قریشی، باقر، حیاه الامام الحسن‌ بن علی، ج۱، ص۵۲۵۳.

در برخی روایات تاکید شده است که نام‌های حسن و حسین از اسامی بهشتی بوده و پیش از اسلام سابقه نداشته‌اند.

[۲۱] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۱، ص۳۵۷.

[۲۲] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۰۰.

۳ – القاب و کنیه

کنیه امام حسین در تمام منابع ابوعبداللّه ذکر شده،

[۲۳] ابن ابی‌شیبه، عبدالله بن محمد، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، ج۸، ص۶۵.

[۲۴] ابن ‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ج۱، ص۲۱۳.

[۲۵] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۹۴.

[۲۶] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌اللّه علی‌العباد، ج۲، ص۲۷.

اما خصیبی

[۲۷] خصیبی، حسین ‌بن حمدان، الهدایه الکبری، ج۱، ص۲۰۱.

کنیه‌اش را نزد خاصه ابوعلی دانسته است.
به امام حسین (علیه‌السلام) القاب فراوانی نسبت داده شده که بسیاری از آن‌ها با القاب برادرش، امام حسن (علیه‌السلام)، مشترک است. از القاب خاص امام، زکی، طیب، وفیّ، سید، مبارک،

[۲۸] ابن ابی‌الثلج، محمد بن‌ احمد، تاریخ الائمه، ج۱، ص۲۸.

[۲۹] ابن طلحه شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السؤول فی مناقب آل‌الرسول، ج۲، ص۳۷۴.

نافع، الدلیل علی ذات‌اللّه،

[۳۰] ابن ابی‌الثلج، محمد بن‌ احمد، تاریخ الائمه، ج۱، ص۲۸.

رشید، و التابع لمرضاهاللّه

[۳۱] ابن طلحه شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السؤول فی مناقب آل‌الرسول، ج۲، ص۳۷۴.

بوده است. (برای آگاهی از القاب آن حضرت رجوع کنید به، آدرس ذیل.

[۳۲] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۳۲.

) ابن‌ طلحه شافعی

[۳۳] ابن طلحه شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السؤول فی مناقب آل‌الرسول، ج۲، ص۳۷۴.

لقب زکی را مشهورتر از دیگر القاب و لقب سید شباب اهل‌ الجنه را مهم‌ترین آن‌ها دانسته است. در پاره‌ای از احادیث امامان شیعه نیز امام حسین (علیه‌السلام) با لقب شهید یا سیدالشهداء خوانده شده است.

[۳۴] حمیری، عبداللّه ‌بن جعفر، قریب الاسناد، ج۱، ص۹۹۱۰۰.

[۳۵] ابن‌ قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌ الزیارات، ج۱، ص۲۱۶۲۱۹.

[۳۶] طوسی، محمد بن حسن، الامالی، ج۱، ص۴۴۹.

[۳۷] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۳۷، ص۹۴۹۵.

در برخی متون ادبی و تاریخیِ متعلق به سده‌های چهارم به بعد برای امام حسین لقب امیرالمؤمنین نیز یاد شده است،

[۳۸] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۱، ص۸۰۲، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی.

[۳۹] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۱، ص۸۴۶، ترجمه محمد بن احمد مستوفی هروی.

[۴۰] قبادیانی، ناصر خسرو، سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی مروزی، ج۱، ص۷۲ـ۷۵.

[۴۱] قبادیانی، ناصر خسرو، سفرنامه ناصرخسرو قبادیانی مروزی، ج۱، ص۸۵.

[۴۲] سنایی، مجدود بن آدم، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، ج۱، ص۲۶۲.

[۴۳] سنایی، مجدود بن آدم، حدیقه الحقیقه و شریعه الطریقه، ج۱، ص۲۶۶.

[۴۴] خوافی، مجد، روضه خلد، ج۱، ص۲۲.

[۴۵] خوافی، مجد، روضه خلد، ج۱، ص۲۶.

[۴۶] خوافی، مجد، روضه خلد، ج۱، ص۲۰۵.

[۴۷] خوافی، مجد، روضه خلد، ج۱، ص۲۷۱.

[۴۸] جنید شیرازی، جنید بن محمود، شدّ الازار فی حطّ الاوزار عن زوّار المزار، ج۱، ص۲۵۱ـ۲۵۲.

که با توجه به این‌که آن حضرت هیچگاه خلافت ظاهری نیافت، در خور توجه است.

۴ – ولادت

در این‌که زادگاه امام حسین (علیه‌السلام) مدینه است، اختلافی نیست.

[۴۹] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌اللّه علی‌العباد، ج۲، ص۲۷.

[۵۰] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱.

سال تولد او را نیز سال سوم،

[۵۱] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۴۶۳.

[۵۲] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱.

[۵۳] ابن عبدالبرّ، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۱، ص۳۹۲.

چهارم،

[۵۴] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۳۹۹.

[۵۵] یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ، ج۲، ص۲۴۶.

[۵۶] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۰۲.

[۵۷] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۲۱.

[۵۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۹۴.

[۵۹] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۵۱.

[۶۰] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌اللّه علی‌العباد، ج۲، ص۲۷.

پنجم

[۶۱] ابن عبدالبرّ، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۱، ص۳۹۳.

و ششم هجری

[۶۲] حاکم نیشابوری، محمد بن عبداللّه، المستدرک علی‌ الصحیحین، ج۳، ص۱۷۷.

[۶۳] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۱۶.

ذکر کرده‌اند. روز ولادت وی، بنابر قول مشهور، سوم شعبان بوده است،

[۶۴] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۴، ص۲۰۱.

اما برخی، زادروز امام را آخر ربیع‌ الاول،

[۶۵] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱.

پنجم ماه شعبان

[۶۶] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۵۱.

[۶۷] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌اللّه علی‌العباد، ج۲، ص۲۷.

[۶۸] ابن طلحه شافعی، محمد بن طلحه، مطالب السؤول فی مناقب آل‌الرسول، ج۲، ص۳۷۲.

یا یکی از نخستین شب‌های ماه شعبان

[۶۹] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۳۹۹.

[۷۰] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۲، ص۵۵۵.

[۷۱] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۰۲.

[۷۲] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۲۱.

نوشته‌اند. بنابه روایتی، امام در غروب پنج‌شنبه متولد شد.

[۷۳] صدوق، محمد بن علی، کمال‌الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۸۲.

[۷۴] طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۲۱.

(برای اقوال مختلف درباره روز و ماه و سال تولد امام به آدرس ذیل رجوع کنید

[۷۵] مزی، یوسف‌ بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۶، ص۳۹۸۳۹۹.

) فاصله تولد امام حسین و امام حسن را شش ماه و ده روز،

[۷۶] کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۱، ص۴۶۴.

[۷۷] ابن ابی‌الثلج، محمد بن‌ احمد، تاریخ الائمه، ج۱، ص۸.

ده ماه و بیست و دو روز

[۷۸] ابن ‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ج۱، ص۱۵۸.

و یک سال و ده ماه

[۷۹] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۰۱.

[۸۰] ابن عبدالبرّ، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۱، ص۳۹۳.

[۸۱] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۱۶.

گزارش کرده‌اند.

پس از تولد، پیامبر همان آدابی را برای او به‌جا آورد که درباره حسن‌ بن علی (علیهماالسلام) انجام داده بود، مانند گفتن اذان و اقامه در گوش نوزاد و عقیقه کردن. به نوشته ابن سعد در طبقات الکبری،

[۸۲] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۰ـ۴۰۱.

امّ فضل (همسر عباس ‌بن‌ عبدالمطلب)، به امر پیامبر، دایگی امام را برعهده گرفت و بدین‌ترتیب امام برادر رضاعی قُثم‌ بن عباس، که او نیز شیرخواره بود، گردید.

[۸۳] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۳۲۳.

[۸۴] ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد، ج۶، ص۳۴۰.

[۸۵] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۰۶.

[۸۶] اربلی، علی ‌بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه (علیهم‌السلام)، ج۲، ص۳۰۸.

[۸۷] اربلی، علی ‌بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه )علیهم‌السلام)، ج۲، ص۳۲۰.

(برای آگاهی بیشتر رجوع کنید به کشف الغمه که این موضوع را به امام حسین (علیه‌السلام) نسبت داده‌اند.

[۸۸] اربلی، علی ‌بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه (علیهم‌السلام)، ج۲، ص۳۴۸ـ۳۴۹.

) اما شیخ کلینی

[۸۹] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۵.

روایاتی نقل کرده است که بنابر آن‌ها امام حسین (علیه‌السلام) از هیچ زنی، حتی مادرش فاطمه زهرا (علیهاالسلام)، شیر نخورد.

۵ – شهادت

امام حسین (علیه‌السلام) در محرّمِ (روز عاشورا) سال ۶۱ هجری در سرزمین نینوا (کربلا) در عراق به شهادت رسید.

[۹۰] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۴۱.

[۹۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۱، ص۴۰۵.

[۹۲] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۹۴.

[۹۳] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص، ۳۹۴.

[۹۴] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱۴۲.

(رجوع کنید به طبری که بنابر روایتی شهادت امام را در ماه صفر دانسته است

[۹۵] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۹۴.

همچنین رجوع کنید به تاریخ الائمه که سال شهادت را شصتم هجری ذکر کرده است.

[۹۶] ابن ابی‌الثلج، محمد بن‌ احمد، تاریخ الائمه، ج۱، ص۸.

)

روز شهادت امام را جمعه،

[۹۷] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۴۱.

[۹۸] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۲۲.

[۹۹] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۵۱.

[۱۰۰] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱۴۲.

شنبه،

[۱۰۱] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۴۲۲.

[۱۰۲] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۵۱.

[۱۰۳] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱۴۲.

یکشنبه

[۱۰۴] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۳۳.

و دوشنبه

[۱۰۵] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۵.

[۱۰۶] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱۴۲.

گزارش کرده

[۱۰۷] طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۲۱، قم ۱۴۱۷.

و در این میان روز جمعه را قول صحیح و مشهور شمرده‌اند.

[۱۰۸] مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ج۱، ص۲۶۲.

[۱۰۹] ناطق ‌بالحق، یحیی ‌بن حسین، الافاده فی تاریخ الائمه الساده، ج۱، ص۱۱.

ابوالفرج اصفهانی

[۱۱۰] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۴۰۵.

قول شهادت امام در روز دوشنبه را قولی شایع میان مردم دانسته و آن را از نظر محاسبات تقویمی مردود شمرده است.

[۱۱۱] ناطق ‌بالحق، یحیی ‌بن حسین، الافاده فی تاریخ الائمه الساده، ج۱، ص۱۱.

سن امام را به هنگام شهادت ۵۶ سال و پنج ماه،

[۱۱۲] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۴۱.

[۱۱۳] ابوالفرج اصفهانی، علی بن حسین، مقاتل الطالبیین، ج۱، ص۵۱.

[۱۱۴] ابن ‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ج۱، ص۲۱۳.

[۱۱۵] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۵۱۲.

[۱۱۶] یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ، ج۲، ص۲۴۶.

۵۶ سال

[۱۱۷] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۱۱۵.

۵۷ سال و پنج ماه،

[۱۱۸] طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۲۱، قم ۱۴۱۷.

، ۵۷سال و چند ماه

[۱۱۹] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۳.

[۱۲۰] ابن ابی‌الثلج، محمد بن‌ احمد، تاریخ الائمه، ج۱، ص۸.

۵۷ سال

[۱۲۱] مسعودی، علی بن حسین، التنبیه و الاشراف، ج۱، ص۲۶۳.

و ۵۸ سال

[۱۲۲] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۴۱.

[۱۲۳] ابن ‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، المعارف، ج۱، ص۲۱۳.

[۱۲۴] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۹۸۹۹.

[۱۲۵] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۱۰۳.

[۱۲۶] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۱۰۵.

[۱۲۷] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۶، ص۴۱۴۲.

ذکر کرده‌اند. (برای اقوال گوناگون درباره سن امام به هنگام شهادت ‌و روز و ماه‌ و سال آن به آدرس ذیل رجوع کنید.

[۱۲۸] مزی، یوسف‌ بن عبدالرحمان، تهذیب الکمال فی اسماء الرجال، ج۶، ص۴۴۵۴۴۶.

۶ – حوادث قبل از امامت

برخی از حوادث قبل از امامت امام حسین (علیه‌السلام) در ادامه بیان می‌کنیم:

۶.۱ – زمان حیات پیامبر

ابن سعد

[۱۲۹] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۳۹۹.

امام حسین (علیه‌السلام) را در زمره واپسین طبقه (طبقه پنجم) از اصحاب رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم) (که به هنگام وفات آن حضرت خردسال بودند و در هیچ جنگی او را همراهی نکردند) یاد کرده است. قریب به هفت سال از زندگانی امام در زمان حیات پیامبر گذشت.

[۱۳۰] ابن ابی‌الثلج، محمد بن‌ احمد، تاریخ الائمه، ج۱، ص۸.

[۱۳۱] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۷۷.

پیامبر او و برادرش را بسیار گرامی می‌داشت، چنان‌که آن دو را بر سینه خود می‌نشاند و در همان حال با مردم سخن می‌گفت

[۱۳۲] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۱.

و گاهی آن دو را بر دوش خود می‌نهاد،

[۱۳۳] ابن ‌ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن‌ ماجه، ج۱، ص۲۱۶.

[۱۳۴] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۶۵.

بنا به نقلی، روزی پیامبر بر بالای منبر سخنرانی می‌کرد و چون آن دو را دید از منبر پایین آمد و ایشان را در آغوش گرفت.

[۱۳۵] ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد، ، ج۵، ص۳۵۴.

[۱۳۶] ابن ‌ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن‌ ماجه، ج۲، ص۱۱۹۰.

[۱۳۷] ترمذی، محمد بن عیسی، سنن‌ الترمذی، ج۵، ص۳۲۴.

اما مهم‌ترین رخداد دوران کودکی امام، شرکت در مباهله و معرفی او و برادرش به عنوان مصداق «ابناءَنا»

[۱۳۸] آل‌عمران/سوره۳، آیه۶۱.

(برای بیان امام رضا (علیه‌السلام) درباره این آیه به آدرس ذیل رجوع کنید

[۱۳۹] صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۲۳۱۲۳۲.

) بود.

[۱۴۰] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۶ـ۴۰۷.

[۱۴۱] قشیری نیشابوری، مسلم‌ بن حجاج، الجامع‌ الصحیح، ج۷، ص۱۲۰ـ۱۲۱، بیروت: دارالفکر.

[۱۴۲] صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۸۵.

[۱۴۳] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌ اللّه علی‌العباد، ج۱، ص۱۶۸.

۶.۲ – زمان خلافت عمر

بنا به گزارشی، امام حسین (علیه‌السلام) در کودکی به خلیفه دوم، که بر منبر پیامبر نشسته بود، اعتراض کرد و خلیفه نیز خطبه خود را نیمه‌کاره رها کرد و از منبر به زیر آمد.

[۱۴۴] ابن‌ شبّه نمیری، عمر، تاریخ المدینه المنوره:اخبار المدینه النبویه، ج۳، ص۷۹۸۷۹۹.

همچنین روایت شده است که خلیفه دوم سهم بیت‌المال امام حسن و امام حسین (علیهما‌السّلام) را، به سبب قرابت آنان با رسول خدا، همانند سهم حضرت علی (علیه‌السلام) و اهل بدر قرار داده بود.

[۱۴۵] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۷.

در برخی منابع تاریخی از حضور امام حسین (علیه‌السلام) به اتفاق برادرش در فتح طبرستان به سال ۲۹ هجری یاد شده است

[۱۴۶] بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح‌ البلدان، ج۱، ص۴۶۷.

[۱۴۷] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۴، ص۲۶۹.

۶.۳ – زمان خلافت عثمان

در زمان خلافت عثمان، امام حسین (علیه‌السلام) به هنگام تبعید ابوذر به ربذه، در کنار پدر و برادرش امام حسن او را مشایعت کرد.

[۱۴۸] مسعودی، علی بن حسین، المروج، ج۳، ص۸۴.

[۱۴۹] ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن‌ هبهالله‌، شرح نهج‌البلاغه، ج۸، ص۲۵۳.

(برای آگاهر از سخن وی خطاب به ابوذر به آدرس ذیل رجوع کنید

[۱۵۰] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۲۲، ص۴۱۲۴۱۳.

) به روایتی، در شورش بر ضد عثمان، امام حسین (علیه‌السلام)، به توصیه امام علی (علیه‌السلام)، همراه با برادرش کوشید عثمان را از خطر محفوظ دارد

[۱۵۱] مروزی، نعیم‌ بن حمّاد، الفتن، ج۱، ص۸۴۸۵.

، و به نقلی، در این واقعه مجروح شد.

[۱۵۲] ابن‌ شبّه نمیری، عمر، تاریخ المدینه المنوره:اخبار المدینه النبویه، ج۳، ص۱۱۳۱.

[۱۵۳] ابن ‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الامامه و السیاسه، ج۱، ص۵۹.

[۱۵۴] ابن ‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الامامه و السیاسه، ج۱، ص۶۲.

مسعودی این مجروح شدن را به امام حسن (علیه‌السلام) نسبت داده‌ است.

[۱۵۵] مسعودی، علی بن حسین، المروج، ج۳، ص۸۹.

۶.۴ – زمان خلافت حضرت علی

امام حسین (علیه‌السلام) در جنگ‌های دوره خلافت امام‌ علی (علیه‌السلام) نیز حضور داشت

[۱۵۶] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۱۸۷.

[۱۵۷] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۲۱۳.

[۱۵۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۲۴۶.

[۱۵۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۳۲۳.

[۱۶۰] مسعودی، علی بن حسین، المروج، ج۳، ص۱۰۴ـ۱۱۴.

[۱۶۱] مسعودی، علی بن حسین، المروج، ج۳، ص۱۳۶.

و در جنگ صِفّین خطبه‌ای در تحریض به جهاد خواند.

[۱۶۲] منقری، نصر بن مزاحم، وقعه صفّین، ج۱، ص۱۱۴۱۱۵.

همچنین امام علی (علیه‌السلام)، امام حسین (علیه‌السلام) را پس از امام حسن (علیهم‌السّلام) متولی صدقات (موقوفات) خود قرار داد.

[۱۶۳] ابن‌ شبّه نمیری، عمر، تاریخ المدینه المنوره:اخبار المدینه النبویه، ج۱، ص۲۲۷.

[۱۶۴] امام علی (علیه‌السلام)، نهج‌ البلاغه.

به نقلی، امام حسین به هنگام شهادت پدر، برای انجام دادن ماموریتی که علی (علیه‌السلام) به او داده بود، در مدائن بود و با نامه امام حسن (علیه‌السلام) از موضوع آگاه شد.

[۱۶۵] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۳۵۶.

[۱۶۶] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۳۵۷.

امام حسین (علیه‌السلام) در مراسم تجهیز و خاک‌سپاری پدر حاضر بود.

[۱۶۷] ابن ‌قتیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الامامه و السیاسه، ج۱، ص۱۸۱.

[۱۶۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۳۵۵ـ۳۵۶.

[۱۶۹] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌ اللّه علی‌ العباد، ج۱، ص۲۵.

[۱۷۰] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۲، ص۲۳۴-۲۳۵.

[۱۷۱] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۲، ص۲۹۴ ۲۹۵.

۶.۵ – زمان امامت امام حسن

در دوره امامت امام حسن‌ (علیه‌السلام)، که حدود ده سال به طول انجامید،

[۱۷۲] ابن ابی‌الثلج، محمد بن‌ احمد، تاریخ الائمه، ج۱، ص۸.

[۱۷۳] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۵۹.

[۱۷۴] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۷۷.

امام حسین همراه و همگام برادر بود. با این‌که طبق برخی منابع تاریخی، امام حسین با واگذاری خلافت به معاویه مخالف بود

[۱۷۵] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۳۹۳.

[۱۷۶] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۴۵۶.

[۱۷۷] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۲۸۹ـ۲۹۰.

و حتی پس از صلح امام حسن، با معاویه بیعت نکرد،

[۱۷۸] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۲۹۲.

پس از وقوع صلح به این مصالحه ملتزم بود. حتی وقتی برخی شیعیان از او تقاضا کردند پیمان را بشکند و با معاویه بجنگد، به آنان امر کرد که تا زمان مرگ معاویه منتظر بمانند.

[۱۷۹] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۴۵۷ـ۴۵۸.

ابن ‌سعد

[۱۸۰] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۰ـ۴۱۵.

از امام باقر (علیه‌السلام) روایت کرده که امام حسن و امام حسین، در نماز به مروان (که منصوب از جانب معاویه بود) اقتدا می‌کردند و حال آن‌که حسین‌ بن‌ علی با وی برخوردهای تند داشت؛ ضمن آنکه، تقیه‌ای هم در کار نبود. اما این روایت با شمار زیادی حدیث در منابع شیعه که از اقتدا به غیر معتقدان به عقاید صحیح و نیز اقتدا به شخص فاسق نهی کرده‌ است، سازگار نیست.

[۱۸۱] حرّ عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، ج۸، ص۳۰۹۳۱۸.

مواجهه قاطع و صریح امام با مروان به هنگام اهانت به مادرش فاطمه (سلام‌اللّه‌علیها) نیز گزارش شده است.

[۱۸۲] طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، ج۲، ص۲۳.

همچنان که در برابر سبّ امام علی (علیه‌السلام) از سوی امویان، به‌شدت واکنش نشان می‌داد.

[۱۸۳] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۹ـ۴۱۰.

[۱۸۴] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۵.

(برای آگاهی از برخورد متفاوت امام حسن (علیه‌السلام) به منابع ذیل رجوع کنید.

[۱۸۵] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۹ـ۴۱۰.

[۱۸۶] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۵.

)
در کل، گزارش منابع نشان می‌دهد که امام حسین در زمان امامتِ امام حسن آشکارتر از برادر در برابر بنی‌امیه موضع می‌گرفت و علنآ با آنان مخالفت می‌کرد.

[۱۸۷] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۴ـ۴۱۵.

با این‌حال، به‌رغم برخی اختلاف‌های ظاهری در رفتار امام حسن و امام حسین (علیهما‌السّلام)،

[۱۸۸] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۳.

[۱۸۹] ابن ابی‌ شیبه، عبدالله بن محمد، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، ج۲، ص۱۷۴.

غیر از توضیحی که از منظر عقیده امامتِ منصوص مطرح می‌شود، از نظر تحلیل تاریخی نیز وحدت رویه کلی آن دو قابل اثبات است.

امام حسین (علیه‌السلام) پس از شهادت امام حسن (علیه‌السلام)، با وجود افرادی که به سن از وی بزرگ‌تر بودند، شریف‌ترین فرد از خاندان‌ هاشم به‌شمار می‌رفت که از احترام خاص ابن‌ عباس به وی سخن گفته است

[۱۹۰] یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ، ج۲، ص۲۲۶.

[۱۹۱] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۹.

و در امور خویش با او مشورت می‌کردند و نظر او را بر رای دیگران ترجیح می‌دادند.

[۱۹۲] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۴ـ۴۱۵.

۶.۶ – دوران خلافت معاویه

پس از وفات امام حسن (علیه‌السلام)، مردم کوفه برای قیام بر ضد معاویه به امام حسین (علیه‌السلام) نامه نوشتند، اما امام ضمن آن‌که مشروعیت حکومت معاویه بر مسلمانان را رد کرد و بر جهاد با ظالمان تاکید نمود، از قیام دوری گزید و آن را به پس از مرگ معاویه موکول کرد.

[۱۹۳] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۲۲ـ۴۲۳.

[۱۹۴] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۴۵۸ـ۴۵۹.

[۱۹۵] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌ اللّه علی‌ العباد، ج۲، ص۳۲.

معاویه نیز از قیام امام بیم داشت و پس از شهادت امام حسن از امام خواست که از قیام بپرهیزد و امام پایبندی خود را به عهدنامه صلح به وی یادآوری کرد.

[۱۹۶] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۲۲ـ۴۲۳.

[۱۹۷] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۴۵۹ـ۴۶۰.

معاویه نیز به تعهد مالی سالیانه خود ادامه داد.

[۱۹۸] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۴۶۰.

معاویه خود به‌خوبی از میزان نفوذ امام حسین (علیه‌السلام) در مدینه آگاه بود، چنان‌که به فردی از قریش گفته بود هرگاه حلقه‌ای از جمعیت در مسجدالنبی دیدی که سخن هزلی در آن نیست، آن حلقه حسین است.

[۱۹۹] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۴.

زمانی که معاویه برای یزید بیعت می‌گرفت، امام از معدود کسانی بود که بیعت با یزید را نپذیرفت و در خطابه‌ای قاطع معاویه را محکوم کرد

[۲۰۰] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۲۲.

[۲۰۱] یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ، ج۲، ص۲۲۸.

[۲۰۲] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۳۳۷ـ۳۳۹.

[۲۰۳] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۳۴۲ـ۳۴۳.

[۲۰۴] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۰۳.

و برخلاف دیگر افراد بنی‌هاشم، هدیه معاویه را نیز قبول نکرد.

[۲۰۵] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۳۳۹.

معاویه نیز، با توجه به جایگاه امام، به یزید توصیه کرده بود که با امام مدارا کند و در صدد بیعت گرفتن از امام نباشد.

[۲۰۶] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۲۳.

[۲۰۷] طبری، محمد بن جریر، تاریخ الطبری، ج۵، ص۳۲۲.

[۲۰۸] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۳۴۹ـ۳۵۰.

[۲۰۹] صدوق، محمد بن علی، الامالی، ج۱، ص۲۱۵۲۱۶.

۷ – شمایل و سیره

در بیش‌تر منابع حدیثی و تاریخی و رجالیِ کهن از شباهت حسین ‌بن علی (علیه‌السلام) به پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) سخن گفته شده

[۲۱۰] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۳۶۶.

[۲۱۱] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۴۵۳.

[۲۱۲] دولابی، محمد بن احمد، الذریه الطاهره، ص۱۰۴.

[۲۱۳] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۹۵.

[۲۱۴] ناطق ‌بالحق، یحیی ‌بن حسین، الافاده فی تاریخ الائمه الساده، ج۱، ص۱۱.

[۲۱۵] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌ اللّه علی‌العباد، ج۲، ص۲۷.

و در یک روایت، امام حسین شبیه‌ترین فرد به پیامبر وصف شده است.

[۲۱۶] ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد، ، ج۳، ص۲۶۱.

[۲۱۷] بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۴، ص۲۱۶.

[۲۱۸] ترمذی، محمد بن عیسی، سنن‌ الترمذی، ج۵، ص۳۲۵.

بنابر روایتی دیگر از امام علی، آن حضرت فرزندش حسین را شبیه‌ترین فرد به خود از نظر خُلق و خو و رفتار، دانسته است.

[۲۱۹] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۳.

[۲۲۰] بلاذری، احمد بن یحیی، انساب‌ الاشراف، ج۲، ص۱۲۳.

امام حسین (علیه‌السلام) سپید چهره بود.

[۲۲۱] ناطق ‌بالحق، یحیی ‌بن حسین، الافاده فی تاریخ الائمه الساده، ج۱، ص۱۱.

گاه عمامه‌ای از خز

[۲۲۲] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۱۰۰.

و گاه عمامه‌ای سیاه بر سر می‌گذاشت.

[۲۲۳] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۵.

[۲۲۴] ابن ابی‌شیبه، عبدالله بن محمد، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، ج۶، ص۴۶.

موی سر و محاسن خود را خضاب می‌نمود.

[۲۲۵] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۳ـ ۴۱۷.

[۲۲۶] ابن ابی‌شیبه، عبدالله بن محمد، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، ج۵، ص۱۴۹.

[۲۲۷] ابن ابی‌شیبه، عبدالله بن محمد، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، ج۶، ص۱۵.

[۲۲۸] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۹۹.

نقش دو انگشتری او یکی «لااله‌الّااللّه، عُدَّهٌ للِقاءاللّه» و دیگری «ان‌اللّه بالغٌ اَمْرَه» بود.

[۲۲۹] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۶، ص۴۷۳۴۷۴.

[۲۳۰] صدوق، محمد بن علی، الامالی، ج۱، ص۱۹۳-۱۹۴.

[۲۳۱] صدوق، محمد بن علی، الامالی، ج۱، ص۵۴۳.

امام حسین (علیه‌السلام) ۲۵ بار، همراه با نزدیکانش، پیاده حج گزارد.

[۲۳۲] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۰.

[۲۳۳] طبرانی، سلیمان ‌بن احمد، المعجم‌ الکبیر، ج۳، ص۱۱۵.

[۲۳۴] ابن عبدالبرّ، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فی معرفه الاصحاب، ج۱، ص۳۹۷.

با مسکینان می‌نشست، دعوت آنان را می‌پذیرفت و با آنان غذا می‌خورد و آنان را نیز به خانه خود دعوت می‌کرد و آنچه در منزل داشت از ایشان دریغ نمی‌کرد.

[۲۳۵] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۳.

دشمنان امام نیز به فضائل او معترف بودند، چنان‌که معاویه می‌گفت که حسین همچون پدرش علی اهل غدر و حیله نیست

[۲۳۶] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۳، ص۴۰.

و عمرو بن عاص او را محبوب‌ترین فرد از زمینیان نزد اهل آسمان می‌دانست.

[۲۳۷] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۰۸.

[۲۳۸] ابن ابی‌شیبه، عبدالله بن محمد، المصنَّف فی الاحادیث و الآثار، ج۷، ص۲۶۹.

او همواره احترام برادرش، امام حسن (علیه‌السلام)، را پاس می‌داشت و در برابرش سخن نمی‌گفت،

[۲۳۹] اربلی، علی ‌بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه (علیهم‌السلام)، ج۲، ص۲۴۲.

چنان‌که محمد بن حنفیه با امام حسین چنین برخورد می‌کرد.

[۲۴۰] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۳، ص۳۱۹.

[۲۴۱] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۲۲.

امام بسیار بخشنده بود و در مدینه به جود و کرم شناخته شده بود.

[۲۴۲] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۲۲.

اگر سائلی از او درخواست می‌کرد و امام در حال نماز بود، نمازش را کوتاه می‌کرد و هرچه در اختیار داشت، به او می‌داد.

[۲۴۳] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۸۵.

او غلامان و کنیزانش را در قبال خوش‌رفتاریشان آزاد می‌کرد. به نقلی، کنیزی را که معاویه همراه با اموال و لباس‌های فراوانی برایش هدیه فرستاده بود، در ازای خواندن آیاتی از قرآن و سرودن شعری درباره فنای دنیا و مرگ انسان‌ها آزاد کرد و اموال را بدو بخشید.

[۲۴۴] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۷۰، ص۱۹۶۱۹۷.

[۲۴۵] ابن‌حزم، علی بن احمد، المُحَلّی، ج۸، ص۵۱۵.

[۲۴۶] اربلی، علی ‌بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه (علیهم‌السلام)، ج۲، ص۲۴۰-۲۴۱.

حتی یک‌بار یکی از غلامانش کار ناشایستی کرد که درخور عقاب بود ولی چون غلام آیه «والعافین عن‌الناس

[۲۴۷] آل عمران/سوره۳، آیه۱۳۴.

» را خواند، او را بخشید، سپس غلام گفت: «واللّه یحب‌ المحسنین»، و امام او را در راه خدا آزاد کرد.

[۲۴۸] اربلی، علی ‌بن عیسی، کشف الغمه فی معرفه الائمه (علیهم‌السلام)، ج۲، ص۲۴۱.

دَین اسامه بن زید را، که در بستر بیماری افتاده و از پرداختش عاجز مانده بود، از جانب او پرداخت.

[۲۴۹] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۲۱.

بنابه روایتی، زمین و اشیایی را که به او ارث رسیده بود، پیش از دریافت آن بخشید.

[۲۵۰] تمیمی مغربی، قاضی نعمان ‌بن محمد، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، ج۲، ص۳۳۹.

دیه مردی را در ازای پاسخ به سه پرسش‌ به‌طور کامل پرداخت و انگشتری‌اش را نیز بدو عطا کرد.

[۲۵۱] مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج۴۴، ص۱۹۶.

[۲۵۲] ابن ابی‌الدنیا، عبدالله‌ بن‌ محمد، مکارم‌ الاخلاق، ج۱، ص۱۴۰.

[۲۵۳] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۴، ص۴۷.

(درباره بخشش حسنین (علیهما‌السّلام)، به آدرس ذیل رجوع کنید

[۲۵۴] صدوق، محمد بن علی، الخصال، ج۱، ص۱۳۵۱۳۶.

) کرم او به حدی بود که زن و مردی یهودی به‌سبب این خلق نیکوی او مسلمان شدند.

[۲۵۵] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۳۰.

او به آموزگار فرزندانش مال و لباس بسیار اعطا کرد و دهانش را از دُرّ پر کرد، در حالی که می‌گفت این جبران‌کننده تعلیم تو نیست.

[۲۵۶] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۲۲.

درباره حلم امام گفته‌اند که وقتی مردی شامی به او و پدرش ناسزا گفت، از او درگذشت و او را مورد لطف قرار داد.

[۲۵۷] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۴۳، ص۲۲۴۲۲۵.

گفته شده است اثر انبان آذوقه‌ای که برای ایتام و مساکین بر پشتش حمل می‌کرد، در روز شهادت آشکار بود.

[۲۵۸] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۲۲.

۸ – امامت

نص و تعیین الهی، به اعتقاد شیعه، از جمله شروط اساسی و ضروری برای اثبات امامت هر امامی است. این نص درباه امام حسین (علیه‌السلام) نیز به طرق مختلف وارد شده است. از آن جمله است حدیث مشهوری از پیامبر که بر امامت حسنین دلالت دارد.

[۲۵۹] تمیمی مغربی، قاضی نعمان ‌بن محمد، دعائم الاسلام و ذکر الحلال و الحرام و القضایا و الاحکام، ج۱، ص۳۷.

[۲۶۰] صدوق، محمد بن علی، علل‌الشرایع، ج۱، ص۲۱۱.

[۲۶۱] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۱۱۷.

[۲۶۲] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌ اللّه علی‌ العباد، ج۲، ص۳۰.

افزون بر این، احادیثی از پیامبر رسیده است که در آن‌ها به تعداد امامان و امامت امام علی، امامت امام حسن و امامت امام حسین (علیهم‌السّلام) و نُه تن از فرزندان حسین‌ بن علی تصریح شده است.

[۲۶۳] کمال‌ الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۵۷۲۵۸.

[۲۶۴] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۱۳۱۴.

[۲۶۵] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۲۳.

[۲۶۶] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۲۸۲۹.

[۲۶۷] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۲۱۷.

(برای آگاهز از روایاتی مشابه از امام علی و امام حسن (علیهما‌السّلام) به آدرس ذیل رجوع کنید

[۲۶۸] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۲۲۱۲۲۳.

) دلیل دیگر، وصیت امام حسن درباره جانشینی امام حسین پس از وی و سفارش به محمد حنفیه به پیروی از آن حضرت است.

[۲۶۹] ابن‌ اعثم کوفی، احمد بن علی، کتاب‌ الفتوح، ج۴، ص۳۱۹.

[۲۷۰] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۳۰۱۳۰۲.

[۲۷۱] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۲۲۹.

[۲۷۲] طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۲۲.

[۲۷۳] طبرسی، فضل‌ بن حسن، ج۱، ص۴۲۴، اعلام الوری باعلام الهدی.

شیخ مفید

[۲۷۴] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌ اللّه علی‌ العباد، ج۲، ص۳۰۳۱.

بر آن است که با توجه به ادله مذکور، امامت امام حسین (علیه‌السلام) ثابت و قطعی است، گرچه آن حضرت، به سبب تقیه و التزام به صلح و ترک مخاصمه (هُدْنه)، آشکارا به امامتِ خود دعوت، نکرد؛ اما پس از مرگ معاویه و اتمام دوره ترک مخاصمه، امامت را علنی کرد.

[۲۷۵] طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۲۳۴۲۴.

علم به جمیع شئون و معارف دین به شکل تام و کامل نیز از لوازم امامت است؛ از این‌رو، امام علی (علیه‌السلام) از او، خواست برای مردم سخنرانی کند، همچنان که از امام حسن خواسته بود، تا بعدها قریشیان او را به نداشتن علم منسوب نکنند.

[۲۷۶] صدوق، محمد بن علی، الامالی، ج۱، ص۴۲۵.

[۲۷۷] صدوق، محمد بن علی، التوحید، ج۱، ص۳۰۷۳۰۸.

شاهد آن اقوالی از صحابه درباره مقام علمی آن حضرت و تقاضای افتاء از اوست.

[۲۷۸] صدوق، محمد بن علی، التوحید، ج۱، ص۸۰.

[۲۷۹] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۷۴.

[۲۸۰] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۸۰.

[۲۸۱] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۸۳۱۸۴.

به برخی سخنان خود امام حسین (علیه‌السلام) درباره امامت خویش

[۲۸۲] صدوق، محمد بن علی، عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۶۸.

[۲۸۳] خزاز رازی، علی‌ بن محمد، کفایه الاثر فی‌ النص علی‌ الائمه الاثنی‌ عشر، ج۱، ص۲۳۰۲۳۴.

و نیز پاره‌ای معجزات و کرامات که به دست آن حضرت تحقق یافت نیز در اثبات امامت وی استناد شده است.

[۲۸۴] طبرسی، فضل‌ بن حسن، اعلام الوری باعلام الهدی، ج۱، ص۴۲۴.

[۲۸۵] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمد (علیه‌السّلام)، ج۱، ص۲۹۱.

[۲۸۶] صدوق، محمد بن علی، کمال‌ الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۳۷.

[۲۸۷] طوسی، محمد بن حسن، تهذیب ‌الاحکام، ج۵، ص۴۷۰.

[۲۸۸] قطب راوندی، سعید بن هبهاللّه، الخرائج و الجرائح، ج۱، ص۲۴۵۲۴۶، قم ۱۴۰۹.

[۲۸۹] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۸۱۱۸۳.

[۲۹۰] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۸۶.

[۲۹۱] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۸۸۱۸۹.

[۲۹۲] ابن‌ عساکر، علی بن حسن، تاریخ مدینه دمشق، ج۱۴، ص۱۸۶به بعد.

[۲۹۳] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۰۹.

[۲۹۴] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۱۰۲۱۱.

[۲۹۵] مجلسی، بحار الانوار، ج۴۴، ص۱۸۵۱۸۶.

[۲۹۶] بحرانی،‌هاشم ‌بن سلیمان، مدینه المعاجز، ج۲، ص۸۳۲۳۰.

[۲۹۷] دانشنامه جهان اسلام، ذیل حبابه والبیه، ص۵۷۶۶.

گفتنی است گاه در انتساب پاره‌ای از کرامات یا فضایل یا برخی افعال، بین امام حسن و امام حسین (علیهما‌السّلام) خلاصه شده است.

۹ – فضائل و مناقب

در منابع حدیثی شیعه و سنّی مناقب و فضائلی خاص درباره امام حسین (علیه‌السلام)، از زمان ولادت تا شهادت آن حضرت، نقل شده است. از جمله گفته شده است که دوران «حمل» وی شش ماه بود که نظیر آن پیش‌تر تنها درباره عیسی ‌بن مریم یا یحیی ‌بن زکریا رخ داده بود.

[۲۹۸] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۵.

[۲۹۹] صدوق، محمد بن علی، علل‌الشرایع، ج۱، ص۲۰۶.

[۳۰۰] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۷۷.

[۳۰۱] صدوق، محمد بن علی، کمال‌ الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۴۶۱.

[۳۰۲] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۳۷ .

هنگام ولادت او جبرئیل به همراه هزار فرشته از آسمان فرود آمدند تا ولادتش را به پیامبر تبریک گویند

[۳۰۳] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۴.

[۳۰۴] صدوق، محمد بن علی، کمال‌ الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۸۲۲۸۴.

[۳۰۵] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۹۰.

[۳۰۶] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۲۸.

و آنگاه جبرئیل پیامبر را از شهادت وی به دست امت مسلمان و نیز تداوم امامت در نسل او آگاه کرد.

[۳۰۷] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۴۶۴.

[۳۰۸] صدوق، محمد بن علی، علل‌ الشرایع، ج۱، ص۲۰۵۲۱۰.

[۳۰۹] صدوق، محمد بن علی، الخصال، ج۱، ص۳۰۵.

[۳۱۰] بحرانی، عبداللّه ‌بن نوراللّه، عوام‌ العلوم و المعارف و الاحوال من الآیات و الاخبار و الاقوال، ج۱۷، ص۱۱۳ـ۱۳۳.

جبرئیل مشتی از خاک کربلا را نیز برای پیامبر آورد و این خاک بعدها نزد امّ سلمه بود و او از تغییر رنگ آن در روز عاشورا، از شهادت نواده پیامبر باخبر شد.

[۳۱۱] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۷ـ۴۱۹.

[۳۱۲] ابن حنبل شیبانی، احمد بن محمد، مسند احمد، ، ج۶، ص۲۹۴.

[۳۱۳] ابن‌ قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل ‌الزیارات، ج۱، ص۶۰.

[۳۱۴] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۱۳.

در روایات فراوانی پیامبر اصحابش را از شهادت فرزندش حسین آگاه کرده بود.

[۳۱۵] صفار قمی، محمد بن حسن، بصائر الدرجات الکبری فی فضائل آل محمد (علیه‌السّلام)، ج۱، ص۶۸.

[۳۱۶] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، ج۱، ص۲۰۹.

[۳۱۷] ابن‌ قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل ‌الزیارات، ج۱، ص۱۴۳ـ۱۴۸.

[۳۱۸] صدوق، محمد بن علی،، الامالی، ج۱، ص۸۹.

به جز پیامبر، امام علی و امام حسن (علیهما‌السّلام) نیز از ماجرای شهادت آن حضرت خبر داده بودند.

[۳۱۹] منقری، نصر بن مزاحم، وقعه صفّین، ج۱، ص۱۴۲.

[۳۲۰] ابن سعد، محمد، طبقات الکبری، ج۶، ص۴۱۹ـ۴۲۰.

[۳۲۱] ابن‌ قولویه قمی، جعفر بن محمد، کامل ‌الزیارات، ج۱، ص۱۴۹ـ۱۵۶.

[۳۲۲] صدوق، محمد بن علی، الامالی، ج۱، ص۱۷۷۱۷۸.

[۳۲۳] صدوق، محمد بن علی، الامالی، ج۱، ص۱۹۶۱۹۷.

[۳۲۴] صدوق، محمد بن علی، کمال‌ الدین و تمام النعمه، ج۱، ص۲۵۹۲۶۰.

[۳۲۵] صدوق، محمد بن علی، کمال‌ الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۵۳۲۵۳۵.

[۳۲۶] مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج‌ اللّه علی‌ العباد، ج۱، ص۳۳۰۳۳۱.

[۳۲۷] ابن ‌شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، ج۳، ص۲۳۸-۲۳۹.

[۳۲۸] امینی، عبدالحسین، سیرتنا و سنتنا:سیره نبینا (صلی‌اللّه‌علیه‌وآله) و سنته، ج۱، ص۴۹۱۵۰.

چنان‌که خداوند انبیای پیشین را از شهادت امام آگاه ساخته بود.

[۳۲۹] بحرانی، عبداللّه ‌بن نوراللّه، عوام‌ العلوم و المعارف و الاحوال من الآیات و الاخبار و الاقوال، ج۱۷، ص۱۰۱ـ۱۱۲.

درباره حوادث روز عاشورا و پس از شهادت آن حضرت و نیز عقوبت کسانی که در شهادت امام دست داشتند، نیز امور معجزه‌آسایی نقل شده است. از جمله گفته‌اند خدا در روز عاشورا چهارهزار فرشته‌ای را که در جنگ بدر به یاری پیامبر فرستاده بود، به سوی او فرود آورد و امام مخیر شد که از بین پیروزی و دیدار با پیامبر یکی را برگزیند و او ترجیح داد به لقای پیامبر نایل شود. این فرشتگان به امر خدا تا روز قیامت بر مزارش گریه می‌کنند و برای زائران دعا و طلب بخشش می‌کنند.

[۳۳۰] ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌ الزیارات، ج۱، ص۱۳۰.

[۳۳۱] ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل‌ الزیارات، ج۱، ص۲۱۰.

[۳۳۲] صدوق، محمد بن علی، کمال‌ الدین و تمام النعمه، ج۲، ص۶۷۲.

[۳۳۳] طبری، محمد بن جریر، دلائل الامامه، ج۱، ص۱۷۸.

در منابع حدیث و تفاسیر شیعه نیز آیاتی از قرآن درباره امام حسین (علیه‌السلام) تاویل یا تطبیق

[۳۳۴] دانشنامه جهان اسلام، ص۴۶۳۶، ذیل جری و انطباق.

شده است. از جمله آیه ۱۵ سوره احقاف

[۳۳۵]