توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل استعمال لفظ در معانی متعدد (خارج اصول-احمد فرخ‌فال-۱۳۹۹) ۵۹ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۹ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل استعمال لفظ در معانی متعدد (خارج اصول-احمد فرخ‌فال-۱۳۹۹) ۵۹ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل استعمال لفظ در معانی متعدد (خارج اصول-احمد فرخ‌فال-۱۳۹۹) ۵۹ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل استعمال لفظ در معانی متعدد (خارج اصول-احمد فرخ‌فال-۱۳۹۹) ۵۹ اسلاید در PowerPoint

استعمال لفظ در معانی متعدد، عبارت است از اطلاق لفظ و اراده بیش از یک معنای مستقل از آن، مثل این که گفته شود: «رایت عینا» و از آن معنای چشم و چشمه به طور مستقل و جداگانه اراده گردد. استعمال لفظ در معانی متعدد اعم از این است که لفظ مشترک در معانی حقیقی یا در معانی مجازی و یا در معنای حقیقی و مجازی به کار رود.
در جواز استعمال لفظ در معانی متعدد، میان اصولی‌ها اختلاف است:
برخی، از جمله مرحوم «آخوند خراسانی»، «محقق نایینی» و «مظفر»، آن را مطلقا جایز نمی‌دانند؛برخی دیگر، هم چون مرحوم «خویی»، آن را مطلقا جایز می‌دانند؛عده‌ای، میان کلام منفی و مثبت تفصیل داده و استعمال را در کلام منفی جایز و در کلام مثبت غیر جایز دانسته‌اند؛برخی نیز میان مفرد، تثنیه و جمع تفصیل داده و استعمال را در تثنیه و جمع جایز و در مفرد غیر جایز شمرده‌اند.

[۱] مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۱، ص۱۴۵.

[۲] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۲، ص۴۶۲-۴۳۹.

[۳] فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایه، ج۱، ص۲۲۶.

[۴] سیستانی، علی، الرافد فی علم الاصول، ص۲۲.

[۵] مجاهد، محمد بن علی، مفاتیح الاصول، ص۲۴-۲۳.

[۶] آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایه الاصول، ص۵۳.

[۷] خویی، ابوالقاسم، محاضرات فی اصول الفقه، ج۱، ص۲۰۶.

[۸] مشکینی، علی، تحریر المعالم، ص۳۶.

فهرست مندرجات

۱ – مقدمه
۲ – دیدگاه‌ها درباره اشتراک
۲.۱ – امکان و وقوع اشتراک
۲.۲ – امتناع و استحاله اشتراک
۲.۲.۱ – نقد و بررسی
۲.۳ – وجوب اشتراک
۲.۳.۱ – نقد و بررسی
۲.۴ – دیدگاه سایر فقها در اشتراک
۲.۴.۱ – آیت الله نائینی
۲.۴.۲ – آیت الله خویی
۲.۴.۳ – امام خمینی و سایرین
۲.۴.۴ – دیدگاه استاد
۳ – دیدگاه‌ها درباره استعمال لفظ در معانی متعدد
۳.۱ – آخوند خراسانی
۳.۲ – صاحب معالم
۳.۲.۱ – نقد و بررسی
۳.۳ – آیت الله نائینی
۳.۴ – آیت الله خویی
۳.۵ – امام خمینی
۳.۶ – آیت الله مظاهری
۳.۷ – دیدگاه استاد
۴ – پانویس
۵ – منبع

۱ – مقدمه

یکی از مباحث علم اصول در بخش الفاظ مسئله اشتراک و استعمال لفظ در چند معنی است.
اساس و ریشه بحث استعمال لفظ در معانی متعدد به امکان ذاتی و امکان وقوعی اشتراک برمی گردد یعنی آیا ذاتا ممکن است یک لفظ را در چند معنی به صورت جدا جدا وضع کنند و آیا اشتراک یک لفظ در چند معنی، امکان وقوعی دارد و در خارج از ذهن شاهد هستیم که الفاظی برای معانی متعددی تعیین و وضع شده‌اند؟

۲ – دیدگاه‌ها درباره اشتراک

درباره اشتراک ۳ دیدگاه کلی متصور است:
۱. امکان و وقوع اشتراک؛
۲. امتناع اشتراک؛
۳. وجوب اشتراک.

۲.۱ – امکان و وقوع اشتراک

مرحوم آخوند خراسانی (رحمه‌الله‌علیه) در بحث الفاظ تحت عنوان الحادی عشر موضوع اشتراک را طرح کرده و می‌فرمایند: گر چه در مسئله وقوع اشتراک و این که لفظی دارای چند معنی باشد اختلاف است اما حق این است که اشتراک صحیح است و علاوه بر امکان ذاتی ما شاهد هستیم که الفاظ مشترک که در معانی متعدد وضع شدند.
«الحق وقوع الاشتراک، للنقل والتبادر، وعدم صحه السلب، بالنسبه الی معنیین او اکثر للفظ واحد.»

[۹] آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، ص۳۵.

ادله مرحوم آخوند برای وقوع اشتراک عبارتنداز:
نقل، تبادر، عدم صحت سلب، به نسبت به معانی که برای لفظ مطرح شده است، مثلا برای «عین» چند معنی گفته شده است؛ چشمه، چشم، طلا و… یا کلماتی مثل «قُرء» که هم به معنای پاکی و هم برای معانی دیگری وضع شده‌اند.

۲.۲ – امتناع و استحاله اشتراک

برخی وقوع اشتراک را محال دانسته‌اند. دلیل آنها بر امتناع اشتراک این است که حکمت وضع، تشخیص مقصود مخاطب است و در لفظ مشترک این حکمت و فسلفه تشخیص مخدوش شده است.
«وانّ احاله بعضٍ، لاخلاله بالتفهم المقصود من الوضع لخفاء القرائن»

[۱۰] آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، ص۳۵.

لاخلاله بالتفهم دلیل آنهایی است که مخالف وجود اشتراک هستند و لخفاء القرائن دلیل اخلال است یعنی آنهایی که با وقوع اشتراک مخالفت هستند معتقدند با وقوع اشتراک اخلال به تفهم شده است زیرا قرائن مخفی هستند؛ لذا قائل به امتناع و استحاله اشتراک شده‌اند.

[۱۱] مدرسه فقاهت، بخش تقریرات، درس خارج اصول احمد فرخ‌فال، ۹۹/۱۰/۲۰.

۲.۲.۱ – نقد و بررسی

مرحوم آخوند خراسانی (رحمه‌الله‌علیه) در رد اینها می‌گویند: این طور نیست و هیچ اخلالی در تفهیم و تفهم بوجود نیامده است «لمنع الاِخلال» بخاطر اینکه ما قرائن واضحه داریم و قرائن هم محدود به قرائن لفظیه نیست و اگر قرائن واضح آورده شود مشکلی بوجود نمی‌آید.
«وانّ احاله بعضٍ، لاخلاله بالتفهم المقصود من الوضع لخفاء القرائن، لمنع الاِخلال اولاً، لامکان الاتکال علی القرائن الواضحه، ومنع کونه مخلاً بالحکمه ثانیاً، لتعلق الغرض بالاِجمال احیاناً»

[۱۲] آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، ص۳۵.

دلیل دیگری هم آخوند می‌آورند: ومنع کونه مخلاً بالحکمه؛ حکمت اشتراک این است که اجمال‌گویی باشد، حکمتی در این اشتراک است که اگر اشتراک نباشد این حکمت تحقق پیدا نمی‌کند و آن اجمال‌گویی است. یکی از مصادیق الفاظی که اجمال دارد و مشتبه است و معانی متعددی برای آن متصور هست، متشابهات قرآن است. پس اجمال گویی هدف عقلائی دارد و اینطور نیست که هر لفظی گفته شود باید برای مخاطب معنای آن متعین گردد.

۲.۳ – وجوب اشتراک

بعضی معتقدند که اصولا ضرورت دارد و واجب است که لفظ مشترک وجود داشته باشد و استدلال آنها این است که معانی غیر متناهی است و اگر قائل به وقوع و وجوب اشتراک نشوید نیاز به الفاظ غیرمتناهی دارید با اینکه الفاظ شما محدود است؛ پس واجب است این الفاظ متناهی و محدود را برداریم و به صورت مشترک هر لفظی را برای چند معنی بگذاریم تا معانی غیر متناهی و غیر محدود ما در تفیهم و تفهم به سهولت کار متکلم و مخاطب انجام شود.
«وربما توهّم وجوب وقوع الاشتراک فی اللغات، لاجل عدم تناهی المعانی، وتناهی الالفاظ المرکبات، فلا بدّ من الاشتراک فیها.»

[۱۳] آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، ص۳۵.

۲.۲.۱ – نقد و بررسی

مرحوم آخوند خراسانی (رحمه‌الله‌علیه) در جواب می‌فرمایند: اصلا مقدمه اول شما خدشه دارد؛ مگر معانی غیرمتناهی از ممکن الوجود امکان دارد؟ خود ممکن الوجود محدودیت دارد چطور ممکن است یک انسان محدود یک کار غیر محدود را انجام دهد؟ این ممکن نیست و اشکال دوم اینکه متناهی بودن معانی کلیه را هم قبول نداریم، لذا باید گفته شود: « الحق وقوع الاشتراک نه امتناع و یا وجوب الاشتراک» چون برای اینکه ما معانی غیر متناهی نداریم و خارج از ذهن شاهد هستیم که اشتراک محقق شده در کتاب و سنت و محاورات مردم و با این مواجه هستیم.
«وهو فاسد لوضوح امتناع الاشتراک فی هذه المعانی، لاستدعائه الاوضاع الغیر المتناهیه، ولو سلّم لم یکد یجدی الّا فی مقدار متناه، مضافاً الی تناهی المعانی الکلیه، وجزئیاتها وانّ کانت غیر متناهیه، الّا ان وضع الالفاظ بازاء کلیاتها، یغنیً عن وضع لفظ بازائها، کما لا یخفی، مع ان المجاز باب واسع، فافهم»

[۱۴] آخوند خراسانی، محمدکاظم، کفایه الاصول، ص۳۵.

فافهم به این معناست که شما در استعمال الفاظ به صورت مجازی دو چیز نیاز دارید: ۱. علاقه بین معنای مجازی با حقیقی؛ ۲. در علائق نیاز به قرینه دارید.

۲.۴ – دیدگاه سایر فقها در اشتراک

در این بخش به بررسی دیدگاه سایر فقها در باب اشتراک می‌پردازیم:

۲.۴.۱ – آیت الله نائینی

مرحوم نائینی (رحمه‌الله‌علیه) در مبحث اشتراک هم‌نظر با مرحوم آخوند خراسانی (رحمه‌الله‌علیه) هستند و می‌فرمایند اشتراک و ترادف در لغت عرب امکان دارد و غیر امکان ذاتی، امکان وقوعی هم دارد.
«لا اشکال فی امکان الاشتراک و الترادف و وقوعهما فی لغه العرب و غیرها».

[۱۵] خوئی، سید ابوالقاسم، اجود التقریرات، ص۵۱.

۲.۴.۲ – آیت الله خویی

مرحوم خوئی (رحمه‌الله‌علیه) در ذیل الامر السادس چون پاورقی نیاوردند می‌توانیم بگوییم نظر ایشان هم نظر مرحوم نائینی (رحمه‌الله‌علیه) و نظر مرحوم آخوند خراسانی (رحمه‌الله‌علیه) می‌باشد.

۲.۴.۳ – امام خمینی و سایرین

مرحوم امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) نظرشان همان نظر مرحوم آخوند خراسانی (رحمه‌الله‌علیه) است و بقیه علماء هم نظرشان همین است، و می‌فرمایند: حق وقوع اشتراک است چه برسد به امکان ذاتی آن.
«الامر الثانی عشر الحق وقوع الاشتراک فضلا عن امکانه، ومنشاه اما تداخل اللغات او حدوث الاوضاع التعینیه بالاستعمال فیما یناسب المعنی الاول او غیر ذلک من الاسباب».

[۱۶] سبحانی تبریزی، جعفر، تهذیب الاصول، تقریر بحث سید روح الله خمینی، ج۱، ص۹۲.

مرحوم امام خمینی (رحمه‌الله‌علیه) سخنان افراطی و وجوب اشتراک را قبول ندارند و مثل مرحوم آخوند خراسانی (رحمه‌الله‌علیه) و مرحوم نائینی (رحمه‌الله‌علیه) ادله وجوب اشتراک را قبول نمی‌کنند.
«وقد افرط جماعه فذهبوا الی وجوبه لتناهی الالفاظ وعدم تناهی المعانی – وفیه انه ان ارید من عدم التناهی معناه الحقیقی فمردود بعدم الحاجه الی الجمیع، لو سلمنا عد