فایل ورد کامل مقاله کتاب های درسی در نظام آموزشی ۲۰۶ صفحه در word

تعداد صفحات : ۱۹۶

قسمتی از متن :
کتاب های درسی در نظام آموزشی یکی از عناصر مهم و اساسی است. یکی از عناصر کتاب های درسی محتوای کتاب های درسی است که لازم است محتوا با عنوان کتاب متناسب و همسو باشد. محتوا به عنوان عنصر اصلی و هسته مرکزی برنامه های تعلیمی و تربیتی است و همواره مورد توجه فلاسفه، علما، مربیان تعلیم و تربیت و نظریه پردازان آموزش بوده است. این توجه ناشی از این حقیقت است که هر اندازه هم که اهداف تعلیم وتربیت عالی بوده و دقیق و مشخص شده باشند بدون داشتن محتوای خوب و مناسب امکان تحقق این اهداف وجود نخواهد داشت (میرلوحی،۱۳۸۶). محتوا شامل کلیه مواد درسی است که کسب شایستگی نسبی درباره آنها از طرف یادگیرنده، مورد نظر است. در واقع محتوا یعنی آنچه آموخته می شود. (تقی پور ظهیر، ۱۳۷۱، ص۶۷).
در نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران کتاب های درسی به طور متمرکز توسط دفتر برنامه ریزی و تالیف و تدوین کتب درسی وابسته به وزارت آموزش و پرورش تهیه و در تمام کشور مورد استفاده قرار می گیرد. از این رو کتاب درسی یک عامل مهم در فرایند آموزش قرار دارد که انتظار می رود یادگیری آن در زندگی امروز و فردای شاگردان موثر باشد.
یکی از کتاب های درسی در برنامه درسی کتاب درسی علوم تجربی است. مطالعات انجام شده در زمینه محتوای این درس حاکی از این است که علی رغم تغییرات متعددی در چند دهه اخیر در محتوای این کتاب، کماکان این درس در رساندن دانش آموزان به اهداف تعیین شده با نارسایی هایی مواجه است(حقیقت پناه ۱۳۸۵،فتحی واجارگاه ۱۳۷۲،احمدی ۱۳۶۸).
از نظریه پردازان و پژوهشگران به نام در این زمینه جروم برونر (برونر، ۱۹۶۰،به نقل از افضلی) است، که معتقد است تهیه و تدوین محتوای کتاب های درسی باید به گونه ای باشد که دانش آموزان را به تفکر و فعالیت وادارد. چرا که او در یکی از اثرهای خود به نام فعالیت اکتشافی یادآور شده است که آموزش و پرورش باید یادگیرنده را به صورت متفکری خود مختار و خود فرمان درآورد . تفسیر هاسارد (۲۰۰۰) از دیدگاه برونر در مورد یادگیری اکتشافی این است که یادگیرندگان بهترین ها را به وسیله اکتشاف یاد می گیرند و یادگیرنده در واقع یک حل کننده مشکل است که با آزمودن فرضیه ها و توسعه ی تعمیم ها، در تعامل با محیط پیرامون خود قرار می گیرد (سورنسن ، ۲۰۰۷، صص۸-۹).
۱-۲-بیان مساله:
در نظام های آموزشی متمرکز، کتاب های درسی محور مکتوب و مدون تعلیم و تربیت محسوب شده و فعالیت ها و تجارب تربیتی دانش آموزان حول محور آن سازماندهی می شود. از این رو این محور اساسی نیازمند تحلیل و بررسی علمی است. این تحلیل به دست اندر کاران و مولفان کمک می کند تا در هنگام تهیه و تدوین دقیق تر و بهتر تصمیم گیری کنند.
یکی از کتاب های درسی در برنامه درسی دانش آموزان دوره راهنمایی تحصیلی “کتاب علوم تجربی” است. اهدافی که برای آموزش این موضوع در برنامه درسی پیش بینی شده است عبارتند از: اخذ دانش علوم، یادگیری جریان علمی، درک و کاربرد علم و نیز آشنا ساختن دانش آموزان با محیط زیست و طبیعت پیرامون خود در جهت جلب توجه او به خلقت، خالق و روابط ساده اجتماعی و شگفتی های وجود انسان و طبیعت با تکیه بر کنجکاوی او، پرورش روحیه خودآموزشی، تجربه و پژوهش در دانش آموزان (دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی ۱۳۸۷ ).
یکی از الگوهای اساسی در برنامه درسی الگوی شناخت گرایی است. در الگوی شناخت گرایی، یادگیری فرایند فعال ساختن و یا بر هم نهادن چار چوب های مفهومی است. در این الگو یادگیری از طریق اکتشاف صورت می گیرد. از نظریه پردازان به نام در این حوزه جروم برونر است (برونر، ۱۹۶۰،به نقل از افضلی). وی از جمله صاحب نظرانی است که تهیه و تنظیم محتوا و سازماندهی متن را امری مهم در ایجاد یادگیری در فراگیران می داند. به اعتقاد وی فراگیران را نباید در برابر دانسته ها قرار داد، بلکه باید آنان را با مساله روبرو کرد تا خود به کشف روابط میان امور و راه حل آنها اقدام کنند. برونر بر این باور است که وقتی محتوای کتاب های درسی به گونه ای تدوین شود که دانش آموزان صرفا بیاموزند در گذشته چه چیزی درباره آن موضوع دانسته شده است، یادگیری حاصل نخواهد شد. وی در اثر معروف خود با عنوان “فرایند یادگیری” معتقد است که محتوای کتاب های درسی باید به جای مجموعه ای از واقعیتها یا اطلاعات پراکنده، به دانش آموزان ساختار بنیادی دانش، آموزش دهد که موجب درک بیشتر دانش آموزان از موضوع درسی و تشویق آنان به کاوشگری و حل مساله شود و آنان را قادر سازد اندیشه های آموخته شده در یک موقعیت را به موقعیتهای دیگر به کار بندند. همینطور معلمان باید به جای کنترل رفتار فراگیران و ایجاد رفتارهای پیش بینی شده براساس عادت، آنان را به کشف روابط و حل مسائل تشویق نمایند تا بتوانند کاربرد آموخته‌هایشان را در زندگی واقعی بیابند (برونر، ۱۹۶۶).