توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل میرزا علی ثقه الاسلام تبریزی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل میرزا علی ثقه الاسلام تبریزی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل میرزا علی ثقه الاسلام تبریزی ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

میرزا علی ثقه‌الاسلام تبریزی

میرزا علی ثِقَهُالاسلام تبریزی (۱۲۷۷-۱۳۳۰ق)، عالم دینی، نویسنده و از مبارزان مشروطه‌خواه آذربایجانی بود.
وی در تبریز و عتبات عالیات، فقه، اصول، حکمت، کلام، تاریخ، جغرافیا، نجوم، ادب، علم رجال و کتاب‌شناسی را آموخته و به زبان فارسی، عربی، ترکی و فرانسه تسلط داشت. او پس از بازگشت به ایران لقب ثقه‌الاسلام را دریافت کرده و نیز ریاست شیخیه تبریز را بر عهده گرفت. از فعالیت‌های سیاسی او به حمایت از جنبش عدالت‌خواهی و مشروطه‌طلبی، حمایت از انجمن ایالتی آذربایجان، حضور و حمایت قیام مشروطه‌خواهان تبریز و مقابله با اجانب روس و انگلیس که در نهایت منجر به زندانی شدن و به دار آویختن ایشان توسط روس‌ها شد. تبیین و توضیح و دفاع از مشروطیت، محدود ساختن سلطنت و تأسیس دارالشورا و رفع استبداد، قائل به وجود اختلاف در مشرب نه اختلاف در مذهب، انحصار حق رأی به باسوادان، تأسیس مدارس به سبک جدید، برخی از اندیشه‌های میرزا علی بود. از ثقه‌الاسلام آثار فراوانی در ضمن کتاب‌ها، رساله‌ها و نامه‌ها باقی‌ مانده است.

فهرست مندرجات

۱ – ولادت و خاندان
۲ – ازدواج
۳ – ریاست شیخیه تبریز
۴ – فراگیری علوم مختلف
۵ – علاقه‌ به تحصیل علم
۶ – فعالیت‌های سیاسی
۶.۱ – حمایت از مشروطه
۶.۲ – حمایت از انجمن ایالتی
۶.۳ – انتقاد از مشروطه
۶.۴ – تهیه قانون اساسی
۶.۵ – حضور در قیام مشروطه‌خواهان تبریز
۶.۵.۱ – مقابله با روسیه و انگلیس
۶.۵.۲ – حمایت از ستار‌خان و باقر‌خان
۶.۵.۳ – مخالفت‌ها با میرزا
۶.۵.۴ – فعالیت در جنگ با روس‌ها
۶.۵.۵ – پذیرش صلح طرفین
۶.۵.۶ – حبس میرزا
۶.۵.۷ – به دار آویختن میرزا
۷ – مدفن
۸ – اندیشه‌ها
۸.۱ – مشروطیت
۸.۲ – رفع استبداد
۸.۳ – وجود اختلاف در مشرب
۸.۴ – حق رأی به باسوادان
۸.۵ – مدارس به سبک جدید
۸.۶ – مسائل اجتماعی
۹ – آثار
۹.۱ – رساله‌ها
۹.۲ – نامه‌ها
۱۰ – فهرست منابع
۱۱ – پانویس
۱۲ – منبع

۱ – ولادت و خاندان

میرزا علی ثِقَهُالاسلام تبریزی، در رجب ۱۲۷۷ق به دنیا آمد. وی فرزند ارشد حاج میرزا موسی ثقه‌الاسلام و نواده حاج میرزا شفیع صدر ثقه‌الاسلام بود. جد پنجمش، میرزا محمد شفیع تبریزی، معاصر نادرشاه افشار بود و به پاس خدمتی که به او کرد، مستوفی ناحیه آذربایجان شد. از آن پس این خانواده برخی مناصب و مشاغل دیوانی و حکومتی را برعهده داشتند.

[۱] ثقه‌الاسلام تبریزی، محمد، سوانح عمری یا آثار تاریخی، ج۱، ص۳ـ۴، (بی جا)، چاپخانه رضائی، ۱۳۴۰ ش.

[۲] ثقه‌الاسلام تبریزی، محمد، سوانح عمری یا آثار تاریخی، ج۱، ص۷۷، (بی جا)، چاپخانه رضائی، ۱۳۴۰ ش.

[۳] مفتون دنبلی، عبدالرزاق بن نجف‌قلی، تجربه الأحرار و تسلیه الأبرار، ج۱، ص۱۹۶ـ ۲۰۶، چاپ حسن قاضی طباطبائی، تبریز ۱۳۴۹ـ۱۳۵۰ ش.

[۴] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۱۵ـ۱۶، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

میرزا شفیع تحصیلات دینی خود را در عتبات گذراند و به حلقه درس سید کاظم رشتی (جانشین شیخ احمد احسائی) پیوست و پس از بازگشت به تبریز رهبر شیخیه آن‌جا شد. فرزندش، حاج میرزا موسی، نیز تحصیلات خود را در عتبات تکمیل کرد. او از اشخاص متنفذ تبریز و از علمای فعال آن‌جا در واقعه تحریم تنباکو بود.

[۵] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۱۶ـ ۱۸، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

۲ – ازدواج

میرزا علی سه بار ازدواج کرد و حاصل این ازدواج‌ها سه پسر و چهار دختر بود.

[۶] ثقه‌الاسلام تبریزی، محمد، سوانح عمری یا آثار تاریخی، (بی جا)، چاپخانه رضائی، ۱۳۴۰ ش.

[۷] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۹۱، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

۳ – ریاست شیخیه تبریز

میرزا علی پس از بازگشت از عتبات به ایران و فوت پدرش در ۱۳۱۹، مظفرالدین شاه به پیشنهاد ولیعهد، محمدعلی میرزا، لقب ثقه‌الاسلام را به میرزا علی داد و او رسماً ریاست شیخیه تبریز را بر عهده گرفت.

[۸] ثقه‌الاسلام تبریزی، محمد، سوانح عمری یا آثار تاریخی، ج۱، ص۷۷، (بی جا)، چاپخانه رضائی، ۱۳۴۰ ش.

[۹] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۱۵ـ۲۳، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

۴ – فراگیری علوم مختلف

میرزا علی تبریزی تحصیلات دینی را در تبریز به پایان رساند و سپس در عتبات آن‌را تکمیل کرد. ثقه‌الاسلام در ایران و عتبات، فقه، اصول، حکمت، کلام، تاریخ، جغرافیا، نجوم، ادب، علم رجال و کتاب‌شناسی آموخت. او به فارسی، عربی، ترکی و فرانسه تسلط داشت و در علم تاریخ، کلام و مثنوی‌شناسی صاحب‌نظر بود.

[۱۰] نصرت اللّه فتحی، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۲۳، مقدمه کاسمی، ص ض، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

[۱۱] ثقه‌الاسلام تبریزی، محمد، سوانح عمری یا آثار تاریخی، ج۱، ص۹۴، (بی جا)، چاپخانه رضائی، ۱۳۴۰ ش.

وی را در فن سخنوری توانمند دانسته‌اند.

[۱۲] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۲۷ـ ۲۸، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

او به فلسفه و عرفان نیز علاقه داشت.

[۱۳] ملک‌زاده، مهدی، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، ج۷، ص۱۵۳۰، تهران ۱۳۷۱ ش.

مطالعه روزنامه‌ها و جراید مهم عربی در تجدد و روشنفکری او تأثیر بسزایی داشت و اطلاعاتش درباره نظام‌های جدید اجتماعی، مجالس وعظ و خطابه او را جایگاه هدایت افکار مردم ساخت.

[۱۴] کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، ج۱، ص۱۵۱، تهران ۱۳۶۳ ش.

[۱۵] صفائی، ابراهیم، رهبران مشروطه، ج۲، ص۲۹۳ـ۲۹۴، تهران ۱۳۶۳ ش.

۵ – علاقه‌ به تحصیل علم

ثقه‌الاسلام بیش‌تر اوقاتش را در کتابخانه شخصی‌اش می‌گذراند و با رجال علمی و ادبی مصاحبت داشت. امیرنظام گروسی، هدایت، مهدیقلی، ادیب خلوت، سید کاظم عصار، و ادیب‌الممالکِ فراهانی از معاشران او بودند.

[۱۶] هدایت، مهدیقلی، خاطرات و خطرات، ج۱، ص۲۱۳، تهران ۱۳۶۳ ش.

[۱۷] هدایت، مهدیقلی، خاطرات و خطرات، ج۱، ص۲۲۱، تهران ۱۳۶۳ ش.

[۱۸] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۳۱، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

در کتابخانه او مجلسی ادبی برگزار می‌شد که تعدادی از ادبا و فضلای آن روز تبریز در آن شرکت می‌کردند. او خود نیز ذوق شاعری داشت و اشعاری از او باقی‌ مانده است.

[۱۹] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۷۹، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

[۲۰] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱،ص۵۳۷، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

علاقه‌اش به تحصیل علم، او را برآن داشت تا برادران و فرزندانش را برای تحصیل روانه اروپا و عتبات و تهران کند.

[۲۱] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۳۶۴ـ۳۶۵، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۲۲] رحیم‌زاده ضمیری، اسداللّه، یادداشت‌های میرزا اسدالله ضمیری ملازم خاص ثقه‌الاسلام شهید، ج۱، ص۷۵، چاپ سیروس برادران شکوهی، تبریز (۱۳۵۵ش).

۶ – فعالیت‌های سیاسی

برخی از فعالیت‌های سیاسی ثقه‌الاسلام عبارتند از:

۶.۱ – حمایت از مشروطه

ثقه‌الاسلام از آغاز جنبش عدالت‌خواهی و سپس مشروطه‌طلبی، در زمره حامیان جدّی آن قرار داشت. وی هنگام مهاجرت علما به قم و تحصن آن‌ها در آنجا، با ارسال تلگرام‌هایی به علما و مظفرالدین شاه، ضمن حمایت از خواست‌های مهاجران، خواستار باز‌گرداندن آن‌ها به تهران شد.

[۲۳] کسروی، احمد، تاریخ مشروطه ایران، ج۱، ص۱۱۳ـ۱۱۶، تهران ۱۳۶۳ ش.

پس از پیروزی نهضت مشروطه، به هنگام رأی‌گیری برای انتخاب نمایندگان مجلس شورای ملی، وی بیشترین رأی را در میان علما به دست آورد،

[۲۴] «مجلس ملی»، جریده ملی، سال ۱، ش ۸، ص۱، (۲۶ رمضان ۱۳۲۴)

لیکن نمایندگی را نپذیرفت.

[۲۵] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۱۸۵، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۲۶] «مجلس ملی»، جریده ملی، سال ۱، ش ۱۹، ص۱، (شوال ۱۳۲۴).

۶.۲ – حمایت از انجمن ایالتی

با تأسیس انجمن ایالتی آذربایجان، که محفل آزادی‌خواهان بود، ثقه‌الاسلام از حامیان و فعالان این انجمن و از نویسندگان روزنامه انجمن شد.

[۲۷] رفیعی، منصوره (جعفری فشارکی)، انجمن: ارگان انجمن ایالتی آذربایجان، ج۱، ص۹۱، تهران ۱۳۶۲ ش.

حضور او در انجمن ایالتی، در مقابل انجمن اسلامیه (محفل علمای مخالف مشروطه)، پشتوانه‌ای برای مشروطه‌خواهان بود.

[۲۸] رحیم‌زاده ضمیری، اسداللّه، یادداشت‌های میرزا اسدالله ضمیری ملازم خاص ثقه‌الاسلام شهید، ج۱، ص۳۳، چاپ سیروس برادران شکوهی، تبریز (۱۳۵۵ش).

۶.۳ – انتقاد از مشروطه

ثقه‌الاسلام با وجود دلبستگی به مشروطه، از منتقدان جدّی آن به شمار می‌رفت و با رفتارهای خام و تند مشروطه‌خواهان به شدت مخالفت می‌کرد تا آن‌جا که کتابچه‌ای درباره خیانت‌های مشروطه‌طلبان نوشت.

[۲۹] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۲۴۷ـ۲۵۴، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۳۰] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، نامه‌های تبریز از ثقه‌الاسلام به مستشارالدوله (در روزگار مشروطیت)، ص۳۴۳، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۷۸ ش.

[۳۱] کسروی، احمد، تاریخ هیجده ساله آذربایجان، ج۱، ص۳۱۶، تهران ۱۳۵۵ ش.

سرانجام نیز در اعتراض به تندروی‌های مشروطه‌خواهان، گوشه‌نشینی اختیار کرد.

[۳۲] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۲۵۰ـ ۲۵۴، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۳۳] ویجویه، محمدباقر، تاریخ انقلاب آذربایجان و بلوای تبریز، ج۱، ص۹۸، چاپ علی کاتبی، تهران ۱۳۵۵ ش.

۶.۴ – تهیه قانون اساسی

در پی افزایش فشار انجمن تبریز به تهران، برای تهیه هرچه سریع‌تر قانون اساسی و امضای آن در ربیع‌ الاول و ربیع‌ الآخر ۱۳۲۵ق، نمایندگان مجلس شورای ملی از ثقه‌الاسلام تقاضا کردند که مردم را ساکت نماید تا آنان بتوانند با دقت بیش‌تر قانون اساسی را تهیه کنند.

[۳۴] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۱۹۱ـ ۱۹۳، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۳۵] نصرت اللّه فتحی، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۱۶۸، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

۶.۵ – حضور در قیام مشروطه‌خواهان تبریز

در پی قیام مشروطه‌خواهان تبریز بر ضد استبداد محمدعلی شاه، مشیرالسلطنه رئیس‌الوزرا با ارسال تلگرامی تهدیدآمیز به ثقه‌الاسلام، از او خواست تا اختلاف را رفع کند. ثقه‌الاسلام در پاسخ به این تلگرام، بر مواضع همیشگی‌اش (دفاع از حقوق دولت و ملت و تلاش برای اتحاد این دو) تأکید کرد.

[۳۶] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۲۴۹ـ۲۵۰، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

محمدعلی شاه سپاهی را به سرکردگی عین‌الدوله روانه تبریز کرد، اما به سبب مقاومت اهالی شهر، عین‌الدوله به باسمنج عقب‌نشینی کرد و راه ورود آذوقه را به شهر بست. پس از چهار ماه، محاصره و قحطی و گرسنگی مردم تبریز و ترس از مداخله روس‌ها موجب شد که ثقه‌الاسلام در ۲۷ صفر ۱۳۲۷ق برای محمدعلی شاه تلگرام بفرستد.

[۳۷] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۴۴۶، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

به پیشنهاد او و توافق محمدعلی شاه، مقرر گردید که طرفین نزاع به باسمنج بروند و در آن‌جا مذاکره کنند. در شرایطی که راه هرگونه همکاری میان دولت و انقلابی‌های تبریز بسته شده بود و از رجال و بزرگان تبریز فردی که معتمد طرفین باشد وجود نداشت، ثقه‌الاسلام به همراه حاجی سیدالمحققین و میرزا حاج آقا میلانی به باسمنج رفت.

[۳۸] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۱۴۴، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۳۹] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۴۵۰ـ۴۵۱، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

وی ضمن نصیحت‌کردن شاه برای برقراری مجدد مشروطه و هشدار‌دادن درباره احتمال دخالت و نفوذ اجانب، تلاش می‌کرد اجازه ورود غله و آذوقه را به شهر بگیرد.

[۴۰] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۴۴۶، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۴۱] کسروی، احمد، تاریخ هیجده ساله آذربایجان، ج۱، ص۳۱۶، تهران ۱۳۵۵ ش.

محمدعلی شاه، به جای درک نیت ثقه‌الاسلام و خیرخواهی وی برای دولت و مردم، در خیال تبعید او از تبریز بود.

[۴۲] توکلی، احمد، چند استخاره از محمدعلی شاه با جوابهای آنها، ج۱، ص۶۲، یادگار، سال ۵، ش ۸ و ۹ (فروردین و اردیبهشت ۱۳۲۸).

۶.۵.۱ – مقابله با روسیه و انگلیس

سرانجام، پیش‌بینی‌های ثقه‌الاسلام به وقوع پیوست، روسیه و انگلیس برای دخالت در امور داخلی ایران بهانه یافتند و نیروهای روسی در ۴ ربیع الآخر ۱۳۲۷ روانه تبریز شدند.

[۴۳] نصرت اللّه فتحی، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۴۵۷، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

پس از ورود روس‌ها به شهر، ثقه‌الاسلام به مناسبت عید نوروز ۱۲۹۰/ ربیع‌ الاول ۱۳۲۹ق در روزنامه محلی تبریز مقاله‌ای نوشت و از مردم خواست به سبب وجود قشون بیگانه، از اجرای مراسم سنّتی نوروز خودداری کنند. در نتیجه، اکثر اهالی تبریز آن سال عید نگرفتند. برخی درج این مقاله را یکی از عوامل مؤثر در اعدام او به دست روس‌ها دانسته‌اند.

[۴۴] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۵۴۶ ـ ۵۴۷، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

با آن‌که محمدعلی شاه فرمان اعاده مشروطه را صادر کرده بود، سپهدار تنکابنی و سردار اسعد بختیاری به تهران رفتند و وی را از سلطنت خلع کردند.
ثقه‌الاسلام، که انگلیسی‌ها را محرک این‌کار می‌دانست، پیش از آن در نامه‌ای به علمای نجف، ضمن توضیح اوضاع داخلی مملکت (مداخله قشون روس، فقدان قشون ملی و ضعف کارشناسان نظامی)، تنها راه چاره را مصالحه با دولت و اعتماد نکردن به سیاست دو دولت همسایه اعلام کرد و خواستار فرستادن «هیئت مصلحه» به تهران برای حل مشکلات شد.

[۴۵] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۲۹۶- ۲۹۷، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

[۴۶] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۴۶۶ـ ۴۶۸، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

لیکن این کار صورت نگرفت و محمدعلی شاه در ۲۷ جمادی الآخره ۱۳۲۷ از سلطنت خلع گردید.

۶.۵.۲ – حمایت از ستار‌خان و باقر‌خان

حضور ستارخان و باقرخان در تبریز ــ که از یک سو سبب بهانه‌جویی روس‌ها و از سوی دیگر موجب نارضایتی مخبرالسلطنه، والی آذربایجان، بود ــ ثقه‌الاسلام را بر آن داشت تا برای حمایت از آن دو، از علمای نجف بخواهد با ارسال نامه‌ای دوستانه به ستارخان و باقرخان، از آنان دلجویی کنند و خود با اصرار آن‌ها را راضی کرد تا به تهران مهاجرت کنند.

[۴۷] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، مجموعه آثار قلمی ثقه‌الاسلام شهید تبریزی، ص۳۴۰ـ۳۴۱، چاپ نصرت اللّه فتحی، تهران ۱۳۵۵ ش ب.

۶.۵.۳ – مخالفت‌ها با میرزا

در این دوران ثقه‌الاسلام تحت فشاری چند جانبه بود: مخالفان مشروطه که او را محرک و همه‌کاره مشروطه می‌دانستند و دموکرات‌های تندرو، که ثقه‌الاسلام از آن‌ها انتقاد می‌کرد، و آن‌ها با او مخالفت و از او بدگویی می‌کردند،

[۴۸] کسروی، احمد، تاریخ هیجده ساله آذربایجان، ج۱، ص۳۱۶، تهران ۱۳۵۵ ش.

و متدیّنان، که عقاید شیخی او را طعن و بر ضد او شبنامه منتشر می‌کردند.

[۴۹] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، نامه‌های تبریز از ثقه‌الاسلام به مستشارالدوله (در روزگار مشروطیت)، ج۱، ص۳۰۴، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۷۸ ش.

[۵۰] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، نامه‌های تبریز از ثقه‌الاسلام به مستشارالدوله (در روزگار مشروطیت)، ج۱، ص۳۱۷، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۷۸ ش.

برخی عوام نیز از رفتار متجددانه او انتقاد می‌کردند.

[۵۱] نصرت اللّه فتحی، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۹۵، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

به رغم تمام این مخالفت‌ها، ثقه‌الاسلام تلاش می‌کرد مانع درگیر شدن مردم با یکدیگر شود.

[۵۲] ثقه‌الاسلام تبریزی، علی بن موسی، نامه‌های تبریز از ثقه‌الاسلام به مستشارالدوله (در روزگار مشروطیت)، ج۱، ص۱۲۵ـ، چاپ ایرج افشار، تهران ۱۳۷۸ ش.

۶.۵.۴ – فعالیت در جنگ با روس‌ها

در پی بحران میان دولت و مجلس بر سر پذیرفتن یا نپذیرفتن اتمام حجت روس‌ها برای اخراج مورگان شوستر (مستشار مالی آمریکایی) اهالی تبریز به خروش در آمدند. روس‌ها که همواره مترصد فرصتی بودند، بدرفتاری را آغاز کردند. مجاهدان تبریزی نیز در واکنش به این رفتار، آمادگی نظامی خود را به رخ آنان می‌کشیدند. در این میان ثقه‌الاسلام که نگران عاقبت کار بود، با مجاهدان مخالفت کرد، از این‌رو دموکرات‌ها او را به هواداری از روس‌ها متهم کردند و نقشه قتل وی را کشیدند، اما این نقشه عملی نشد.

[۵۳] کسروی، احمد، تاریخ هیجده ساله آذربایجان، ج۱، ص۳۱۶، تهران ۱۳۵۵ ش.

تلاش‌های ثقه‌الاسلام برای آرام‌ کردن اوضاع نتیجه‌ای نداشت و در ۲۹ ذیحجه ۱۳۲۹، روس‌ها جنگ را در تبریز آغاز کردند.
ثقه‌الاسلام با مشاهده تجاوز روس‌ها خواستار مقابله مجاهدان شد و حتی کتباً به امیرحشمت نیساری، رئیس شهربانی تبریز، اجازه دفاع داد. این امر موجب شد که تبریز یکباره بسیج شود و با روس‌ها سخت درگیر گردد.

[۵۴] کسروی، احمد، تاریخ هیجده ساله آذربایجان، ج۱، ص۲۶۱ـ۲۶۳، تهران ۱۳۵۵ ش.

[۵۵] فتحی، نصرت اللّه، زندگینامه شهید نیکنام ثقه‌الاسلام تبریزی و بخشی از تاریخ مستند مشروطیت ایران، ج۱، ص۵۷۳ ـ۵۹۰، (تهران) ۱۳۵۲ ش.

طرفین، طی چند روز، جنگ‌های خونین و سختی کردند.

۶.۵.۵ – پذیرش صلح طرفین

از ۳ محرّم ۱۳۳۰ق، با ضعیف‌شدن قوای روس، کنسول‌های سایر کشورها و خود روس‌ها سخن از صلح به میان آوردند. از سوی دیگر، رسیدن پیغام‌های پیا