توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

دیگر کاربردها: پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint (ابهام‌زدایی).

خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint، اصطلاحاتی کمابیش به معنای سبکی و سنگینی که هم فلاسفه و متکلمان و هم دانشمندان علوم طبیعی و دقیق (و در علوم مختلف) به کار برده‌اند.

فهرست مندرجات

۱ – خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint فرع هندسه
۲ – خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در تعریف علما
۳ – خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در قرآن
۴ – تعریف خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint میان فلاسفه ومتکلمان
۵ – نظر افلاطون در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۶ – نظر ارسطو در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۷ – نظریه آپولونیوس در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۸ – آرای فلاسفه و متکلمان مسلمان
۸.۱ – طبیعت فلک از نظر دانشمندان
۸.۲ – نظریه رازی در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۸.۳ – نظریه ناصرخسرو در آن مورد
۹ – نقطه جدایی آرای فلاسفه و متکلمان
۹.۱ – نظریه ابن سینا در کتب وی
۹.۱.۱ – میل در قول ابن سینا
۱۰ – نقد نظریه ابن سینا
۱۱ – نظریه باباافضل کاشانی
۱۲ – نظریه ملاصدرا
۱۳ – منابع یونانی در خفت وثقل
۱۴ – نظریه اقلیدس وارشمیدس
۱۵ – قول خازنی در مورد ثقل
۱۵.۱ – مفهوم مرکز ثقل در قول خازنی
۱۵.۲ – نظر ابن سینا در مورد ثقل
۱۶ – کم توجهی به نظریه خازنی
۱۷ – نظریه جغرافی‌دانان اسلام
۱۸ – خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در حیطه ستاره شناسی
۱۸.۱ – مستفاد از حرکت اجسام پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint و خفیف
۱۹ – نبود خلأ در نظر ابن هیثم
۲۰ – نظر خفری در مورد ساکن بودن جهان
۲۱ – نظریه عرضی در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint
۲۲ – شناسایی فلک زیر قمر
۲۲.۱ – نظریه قطب الدین در مورد کرات زیر فلک قمر
۲۳ – جایگاه خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در دانش جوّ
۲۴ – موضوع خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در علوم اسلامی
۲۵ – فهرست منابع
۲۶ – پانویس
۲۷ – منبع

۱ – خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint فرع هندسه

در نظام فکری اندیشمندان مسلمان ، خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint (یا خفت/ خفه و ثقل) از اجزای میل طبیعی، در زمره ملموسات، از اقسام کیف محسوس ، یکی از اعراض نه‌گانه، است

[۱] محمد بن عمر فخر رازی، کتاب المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات، ج۱، ص۱۸۷ـ۱۸۸، تهران ۱۹۶۶.

[۲] جعفر سجادی، فرهنگ معارف اسلامی، ذیل «ثقل»، تهران ۱۳۶۲ـ ۱۳۶۳ش.

[۳] اصطلاح ‌نامه فلسفه اسلامی، به کوشش محمدهادی یعقوب‌نژاد، ج۱، ص۲۹۸، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.

[۴] اصطلاح ‌نامه فلسفه اسلامی، به کوشش محمدهادی یعقوب‌نژاد، ج۱، ص۴۱۲، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.

[۵] اصطلاح ‌نامه فلسفه اسلامی، به کوشش محمدهادی یعقوب‌نژاد، ج۲، ص۱۰۳۱، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.

دانشی که در آن موضوع وزن اجسام و همچنین چگونگی بلند کردن اجسام پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint بررسی می‌شده از فروع هندسه به شمار می‌آمده است.

۲ – خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در تعریف علما

ابن سینا

[۶] ابن سینا، حدود، یا، تعریفات، ج۱، ص۱۱۲، ترجمه محمدمهدی فولادوند، همراه متن عربی، تهران ۱۳۶۶ش الف.

و غزالی

[۷] محمد بن محمد غزالی، مقاصدالفلاسفه، ج۱، ص۷۸، قاهره ۱۳۳۱.

این علم را جرّالاثقال نامیده‌اند، اما فارابی

[۸] محمد بن محمد فارابی، احصاءالعلوم، ج۱، ص۶۲ـ۶۳، چاپ علی بوملحم، بیروت ۱۹۹۶.

آن را علم‌الاثقال نامیده که مشتمل است بر دو موضوع بررسی وزن اجسام و جستجو درباره اصول ساخت ابزاری که با آن بتوان جسمی را از جایی به جای دیگر منتقل کرد. با این حال بعدها این دو موضوع در دو دانش مختلف بررسی شده است، چنانکه ابن اکفانی متوفی۷۴۹

[۹] ابن اکفانی، کتاب ارشاد القاصد الی اسنی المقاصد، ج۱، ص۵۶، چاپ یوست ویتکام، لیدن ۱۹۸۹.

از دو علم یاد می‌کند: جرّالاثقال که موضوع آن ایجاد ابزاری برای جابه‌جا کردن اجسام سنگین است، مراکزالاثقال که موضوع آن بررسی وزن جسم و شناخت مرکز ثقل آن است

[۱۰] احمد بن مصطفی طاشکوپری‌زاده، مفتاح‌السعاده و مصباح‌السیاده، ج۱، ص۳۵۳، بیروت ۱۴۰۵/۱۹۸۵.

[۱۱] صدیق حسن‌خان، ابجدالعلوم، ج۱، ص۶۶، ج۱، دمشق ۱۹۷۸، ج۲، بیروت ۱۳۹۵.

[۱۲] صدیق حسن‌خان، ابجدالعلوم، ج۲، ص۲۱۱، ج۱، دمشق ۱۹۷۸، ج۲، بیروت ۱۳۹۵.

[۱۳] صدیق حسن‌خان، ابجدالعلوم، ج۲، ص۴۸۲ـ۴۸۳، ج۱، دمشق ۱۹۷۸، ج۲، بیروت ۱۳۹۵.

دانشمندان تمدن اسلامی رسائل مختلفی نیز درباره دانش‌های جرّالاثقال و مرکزالاثقال ترجمه و تألیف کردند. ابن اکفانی

[۱۴] ابن اکفانی، کتاب ارشاد القاصد الی اسنی المقاصد، ج۱، ص۵۶، چاپ یوست ویتکام، لیدن ۱۹۸۹.

از کتاب‌های ابوسهل کوهی، ابن هیثم و ایرن (هرون اسکندرانی، زندگی در قرن اول میلادی) در این علوم یاد کرده است.

۳ – خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در قرآن

واژگان خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint عمومآ متناظر باهم به کار رفته اند، چنانکه کاربردِ باهم این دو واژه در قرآن

[۱۵] توبه/سوره۹، آیه۴۱.

نیز دیده می‌شود. ضمنآ در متون متقدم فارسی (شامل متون کلامی، فلسفی، علمی و غیره) هم از واژگان سبک و گران

[۱۶] ابن سینا، طبیعیات دانشنامه علائی، ج۱، ص۸۳، چاپ محمد مشکوه، تهران ۱۳۵۳ش.

[۱۷] ابوریحان بیرونی، کتاب التفهیم لاوائل صناعه التنجیم، ج۱، ص۲۵، چاپ جلال‌الدین همائی، تهران ۱۳۶۲ش.

[۱۸] ناصرخسرو، زادالمسافرین ناصرخسرو علوی، ج۱، ص۳۹، تهران ۱۳۴۱.

و هم از واژگان خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

[۱۹] بهمنیاربن مرزبان، جام جهان نمای، ج۱، ص۴۶۲، ترجمه کتاب التحصیل، چاپ عبدالله نورانی و محمدتقی دانش‌پژوه، تهران ۱۳۶۲ش.

و در ترجمه‌های متقدم و معاصر متون قدیمی از دو واژه سبک و سنگین استفاده شده است

[۲۰] ارسطو، در آسمان، ج۱، ص۱۶۹ـ۱۷۸، ترجمه اسماعیل سعادت، تهران ۱۳۷۹ش.

[۲۱] ابن سینا، حدود، یا، تعریفات، ج۱، ص۱۱۲، ترجمه محمدمهدی فولادوند، همراه متن عربی، تهران ۱۳۶۶ش الف.

در یونانی برای اصطلاح خفه/سبکی و برای ثقل/ سنگینی واژه به ‌کار رفته است.

[۲۲] ارسطو، الطبیعه، ج۱، ص۳۲۶، ترجمه اسحاق بن حنین، مع شروح ابن سمح و دیگران، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

[۲۳] ابن سینا، حدود، یا، تعریفات، واژه نامه، ج۱، ص۳۸ـ۳۹، ترجمه محمدمهدی فولادوند، همراه متن عربی، تهران ۱۳۶۶ش الف.

در ترجمه‌های عربی از آثار دانشمندان یونانی همواره از واژگان خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint یا خفه و ثقل استفاده شده است

[۲۴] ارسطو، فی السماء و الآثار العلویه، ج۱، ص۳۵۷، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۹۶۱.

[۲۵] ارسطو، الطبیعه، ج۱، ص۲۴۵ـ ۲۴۶، ترجمه اسحاق بن حنین، مع شروح ابن سمح و دیگران، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

[۲۶] ارسطو، الطبیعه، ج۱، ص۳۶۴، ترجمه اسحاق بن حنین، مع شروح ابن سمح و دیگران، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

[۲۷] افلاطون، الطیماوس و اکریتیس، ج۱، ص۳۰۱، ترجمه فؤاد جرجی برباره، چاپ آلبر ریوو، دمشق ۱۹۶۸.

[۲۸] خلیل بن احمد، کتاب العین، ذیل «خف»، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.

[۲۹] ابن سیده، المحکم و المحیط الاعظم، ذیل «خفه»، چاپ عبدالحمید هنداوی، بیروت ۱۴۲۱/۲۰۰۰.

[۳۰] ابن منظور، لسان العرب، ذیل «خفه».

[۳۱] محمد بن محمد زَبیدی، تاج‌العروس من جواهر القاموس، ج۲۳، ص۲۳۴، ذیل «خفف»، چاپ عبدالفتاح حلو، کویت ۱۴۰۶/۱۹۸۶، ج۲۸، چاپ محمود محمد طناحی، کویت ۱۴۱۳/ ۱۹۹۳.

[۳۲] محمدجواد مشکور، فرهنگ تطبیقی عربی با زبان‌های سامی و ایرانی، ذیل «ثقل»، تهران ۱۳۵۷ش.

۴ – تعریف خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint میان فلاسفه ومتکلمان

بحث درباره مفاهیم خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint در میان فلاسفه و مهندسان یونانی و پس از آن‌ها در بین بسیاری از فلاسفه و متکلمان و دانشمندان جهان اسلام، همراه مفاهیم دیگر از همه مهم‌تر مفهوم حرکت و نیز، وزن، جزء لایتجزا و خلأ رواج داشته است و هر کدام از فلاسفه و متکلمان بسته به مشرب فکری خود خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint را تعریف کرده و مقدمات بررسی این پدیده‌ها را برشمرده‌اند. اگرچه، بیشترین توجه این نویسندگان به آرای ارسطو و پس از وی ارشمیدس بوده است. تحت تأثیر مشرب‌های دیگر از جمله آرای افلاطونی و نوافلاطونی نیز بحث‌های مختلفی درباره مفاهیم خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint انجام داده‌اند.
براساس نگرش لوقیبوس (لئوکیپوس) و ذی‌مقراطیس (دموکریتوس) مبنی بر وجود خلأ و جزءلایتجزّا، اجسام بسته به میزان و مقدار وجود خلأ در میان اجزای تشکیل‌دهنده آن‌ها خفیف یا پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint ارزیابی می‌شوند، هرچه میزان خلأ در اجسام بیش‌تر باشد جسم خفیف‌تر (سبکتر) است و این وابستگی به تکاثف (چگالش) یا تخلخل (عدم چگالش) یکی از مؤلفه‌های اساسی برای تعریف سبکی یا سنگینی اجسام محسوب می‌شود.

[۳۳] ارسطو، الطبیعه، ج۱، ص۵۰۴، ترجمه اسحاق بن حنین، مع شروح ابن سمح و دیگران، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

۵ – نظر افلاطون در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

اما افلاطون هرچند در تیمائوس از اجزای سازنده اشیا سخن می‌گوید، کیهان‌شناسی متفاوتی بدون نظریه اتم‌ها و خلأ مطرح می‌کند. تبیین افلاطون از سبکی و سنگینی براساس مفهوم همگنی یا تجانس اجزای جسم است. به عقیده او مادّه سازنده همه اجسام، حتی عناصر چهارگانه ( آتش و هوا و آب و خاک ) یکی است. تفاوت وزن اجسام فقط براساس تفاوت در وجود اجزای همگن آن‌هاست. هر جسمی که تعداد بیشتری اجزای همگن داشته باشد سنگین‌تر است و هر جسمی که تعداد اجزای همگن آن کم‌تر باشد سبک‌تر است. بعلاوه، افلاطون برخلاف ارسطو اعتقادی به بالا و پایین حقیقی نداشته و جهات را در سراسر کیهان یکی می‌دانسته است. ازاین‌رو وی با وجود ذکر عناصر چهارگانه، جای قرارگرفتن آن‌ها را در تعیین سبکی و سنگینی اشیا مدخلیت نمی‌دهد.

[۳۴] افلاطون، الطیماوس و اکریتیس، ج۱، ص۱۱۳ـ۱۱۶، ترجمه فؤاد جرجی برباره، چاپ آلبر ریوو، دمشق ۱۹۶۸.

افلاطون

[۳۵] افلاطون، الطیماوس و اکریتیس، ج۱، ص۱۱۳ـ۱۱۶، ترجمه فؤاد جرجی برباره، چاپ آلبر ریوو، دمشق ۱۹۶۸.

همچنین طبیعت افلاک را از جنس عناصر اولیه می‌داند و تفاوتی میان عناصر سازنده در به اصطلاح قسمت‌های بالا و پایین عالم، یعنی آسمان و زمین ، نمی‌بیند.

۶ – نظر ارسطو در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

ارسطو دست‌کم در دو موضع و به تفصیل به موضوع سبکی و سنگینی پرداخته است. او در کتاب طبیعیات

[۳۶] ارسطو، الطبیعه، ج۱، ص۲۴۴ـ ۲۴۶، ترجمه اسحاق بن حنین، مع شروح ابن سمح و دیگران، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

حرکت و ارتباط آن با سبکی و سنگینی و نیز این موضوع را بررسی می‌کند که کره زمین به سبب سنگینی در مرکز عالم جای دارد. او

[۳۷] ارسطو، الطبیعه، ج۱، ص۳۸۵ـ۳۸۸، ترجمه اسحاق بن حنین، مع شروح ابن سمح و دیگران، چاپ عبدالرحمان بدوی، قاهره ۱۴۰۴/۱۹۸۴.

همچنین وجود خلأ و نقش آن در حرکت و ارتباط آن با سبکی و سنگینی را رد می‌کند. ارسطو در یکی از آثار خود با عنوان در آسمان مباحث جزئی‌تر سبکی و سنگینی را شرح داده است. وی در این گفتار ضمن نقل آرای پیشینیان و نقد آن، از جمله آرای افلاطون و آناکساگوراس و امپدوکلس و بررسی آرای آنان، در نهایت به این تلقی می‌رسد که هریک از عناصر چهارگانه (آب، باد ، خاک و آتش) می‌کوشد به سوی جایگاه اصلی خود حرکت کند. وی بر این اساس به تعریف سبک مطلق (جسمی که به مقتضای طبیعت خاص خود همواره رو به بالا حرکت می‌کند) و سنگین مطلق (که رو به پایین می‌رود) پرداخته است، خاک و همه اجسامی که عنصر تشکیل‌دهنده اصلی آن‌ها خاک است همواره سنگین و آتش همواره سبک است. در مقابلِ این دو عنصر سنگین و سبک مطلق، دو عنصر دیگر یعنی هوا و آب، سنگینی و سبکی نسبی دارند، هر دو سبک‌تر از خاک‌اند، اما آب همواره از هوا سنگین‌تر است. حرکت برآمده از سبکی و سنگینی اجسام (به سمت مرکز عالم برای سنگین‌ها و از مرکز عالم برای سبک‌ها) حرکتی مستقیم است، اما در طبیعت ، حرکت مستدیری نیز وجود دارد که افلاک براساس آن به دور زمین می‌چرخند. لذا عنصر دیگری نیز باید وجود داشته باشد تا این حرکت مستدیر را رقم بزند و آن اثیر است و بر همین اساس طبیعت فلک با طبیعت عناصر چهارگانه (یعنی همان سبکی و سنگینی) مخالف است. بسیاری از فلاسفه و متکلمان به تفاوت طبیعت عناصر با طبیعت افلاک توجه کرده‌اند.

۷ – نظریه آپولونیوس در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

از دیگر دانشمندان یونانی که آرای او در زمینه سبکی و سنگینی مورد توجه دانشمندان دوره اسلامی قرار گرفت، آپولونیوس تیانایی (بلینوس، متوفی ۹۷ میلادی) است. نوشته‌های او درباره سبکی و سنگینی کمابیش آمیزه‌ای از اندیشه‌های افلاطونی و ارسطویی است به ویژه حرارت را برای حرکت ضروری دانسته است.

۸ – آرای فلاسفه و متکلمان مسلمان

آرای فلاسفه و متکلمان مسلمان درباره خفت و ثقل، بسته به پیروی آنان از آرای ارسطو یا افلاطون به دو دسته تقسیم می‌شود. در این میان، به ابتکار بعضی از فلاسفه بحث‌های جدیدی نیز درباره مفاهیم خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint یا مبادی وابسته به آن‌ها پدید آمد. ابویعقوب کندی (متوفی ۲۶۰) از نخستین دانشمندان مسلمان بود که رساله‌ای درباره تبیین علت اختلاف طبیعت فلک با طبایع عناصر چهارگانه نوشت.
کندی در این رساله

[۳۸] یعقوب بن اسحاق کندی، رساله الکندی فی الإبانه عن ان طبیعه الفلک مخالفه لطبائع العناصر الاربعه، ج۱، ص۲۷۹ـ۲۸۱، در مقالات فی الریاضیات و الفلسفه و الآثار العلویه و الفلک، چاپ عکسی از نسخه خطی کتابخانه سلیمانیه استانبول، ش ۴۸۳۲، چاپ فؤاد سزگین، فرانکفورت ۱۴۳۱/۲۰۱۰.

ضمن بحث درباره کیفیات اولیه عناصر (شامل حرارت، برودت، رطوبت و یبوست) و تقسیم حرکت مستقیم‌الخط به حرکت از وسط عالم و به وسط آن و مفاهیم سبکی و سنگینی، حرکت مستدیر افلاک را باتوجه به اختلاف طبیعت آنان با عناصر چهارگانه تبیین کرد.
کندی در رساله دیگری

[۳۹] یعقوب بن اسحاق کندی، کتاب الکندی الی المعتصم بالله فی الفلسفه الاولی، ج۱، ص۳۳ـ۳۷، ۱۹۹۸.

هنگام بحث درباره حرکت مکانی (به عنوان یکی از انواع حرکت) به بررسی نقش جرم و حرکت این جرم به سمت مرکز عالم پرداخته است.

۸.۱ – طبیعت فلک از نظر دانشمندان

بحث درباره تبیین اختلاف طبیعت فلک با عناصر چهارگانه در آثار دانشمندان بعدی نیز ادامه یافت، از جمله، فصل دوم از فن دوم از طبیعیاتِ شفای ابن سینا،

[۴۰] ابن سینا، الشفاء، الطبیعیات، ج۲، ص۶ـ۱۵، الفن الثانی، السماء و العالم، چاپ ابراهیم مدکور و محمود قاسم، قاهره ۱۳۸۵/ ۱۹۶۵، چاپ افست قم ۱۴۰۴.

فصل سوم از قسم اول از باب دوم از فن اول از کتاب المباحث المشرقیه فخر رازی

[۴۱] محمد بن عمر فخر رازی، کتاب المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات، ج۲، ص۷۸ـ۸۱، تهران ۱۹۶۶.

و مسئله هشتم از فصل نهم از شرح عیون‌الحکمه فخر رازی.

[۴۲] محمد بن عمر فخر رازی، شرح عیون الحکمه، ج۲، ص۱۷۳، چاپ احمد حجازی احمد سقا، تهران ۱۳۷۳ش.

۸.۲ – نظریه رازی در مورد خفیف وپاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint

محمد بن زکریای رازی (متوفی ۳۱۳) نیز به خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint پرداخته است که البته نوشته‌های او در این زمینه باقی نمانده و به اتکای نقل قول‌های ناصرخسرو (متوفی۴۸۱)

[۴۳] ناصرخسرو، زادالمسافرین ناصرخسرو علوی، ج۱، ص۷۴ـ۷۶، تهران ۱۳۴۱.

از بخشی از این آرا اطلاع داریم. به نظر رازی، اشیا بسته به میزان آمیختگی اجزای هیولا با اجزای خلأ در آن‌ها سبک یا سنگین‌اند.

[۴۴] ناصرخسرو، زادالمسافرین ناصرخسرو علوی، ج۱، ص۷۵، تهران ۱۳۴۱.

۸.۳ – نظریه ناصرخسرو در آن مورد

نظر خود ناصرخسرو درباره علت سبکی و سنگینی اجسام، نظری است انتقادی بر آرای مشائیان. به اعتقاد ناصرخسرو

[۴۵] ناصرخسرو، زادالمسافرین ناصرخسرو علوی، ج۱، ص۳۵ـ۳۸، تهران ۱۳۴۱.

[۴۶] ناصرخسرو، زادالمسافرین ناصرخسرو علوی، ج۱، ص۴۴ـ۴۵، تهران ۱۳۴۱.

برخلاف نظر ارسطو، همه عناصر روبه مرکز عالم دارند و به این معنا همه سنگین‌اند. حرکت آتش و هوا براثر سبکی نیز حرکتی طبعی نیست بلکه قهری و قسری است. آنچه دهریان طبعِ جسمِ طبیعی می‌نامند قوه قاهری است مقهور قدرت الهی که جسم را حرکت می‌دهد. بر این اساس، جسم به ذات خویش حرکت ندارد، بلکه مادّه‌ای است فعل‌پذیر و البته پذیرنده حرکت. او

[۴۷] ناصرخسرو، زادالمسافرین ناصرخسرو علوی، ج۱، ص۴۹، تهران ۱۳۴۱.

موضوع میل اجسام سنگین به سوی مرکز عالم و اجسام سبک به سوی محیط را تعلیمی عامیانه تلقی می‌کند (در حالی که میل یکی از نکات اصلی در بحث خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint از منظر ارسطوییان است). گزارش کوتاهی که در رسائل اخوان‌الصفا

[۴۸] اخوان‌الصفا، رسائل اخوان‌الصفاء و خلان‌الوفاء، ج۲، ص۴۷ـ۴۸، قم ۱۴۰۵.

درباره خفت و ثقل داده شده، همچنان نوعی نگرش نوافلاطونی است، از جمله این‌که قرار گرفتن طبقات خاک، آب، هوا و آتش به سبب جای گرفتن آن‌ها در موضع خاص خود دانسته شده است نه به علت سنگینی و سبکی آن‌ها.

۹ – نقطه جدایی آرای فلاسفه و متکلمان

به نظر می‌رسد نقطه جدایی آرای فلاسفه و متکلمان در موضوع خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint از آرای افلاطون و گرایش آنان به آرای ارسطو، نوشته‌های ابن‌ سینا باشد. در حالیکه تا قبل از ابن سینا مهم‌ترین نوشته‌های دانشمندان دوره اسلامی در این‌باره تحت سیطره آرای افلاطون و اندیشه‌های نوافلاطونی بوده، پس از ابن سینا اندیشه ارسطویی به رویکرد غالب در این بحث بدل شده است.

۹.۱ – نظریه ابن سینا در کتب وی

ابن سینا دست‌کم در سه اثر خود به موضوع خفیف و پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint بودن اجسام و به ویژه ارتباط آن با مفهوم حرکت و حالت‌های مختلف حرکت پرداخته است. او در کتاب الحدود

[۴۹] ابن سینا، الحدود، ج۱، ص۲۵۶، در المصطلح الفلسفی عندالعرب، نصوص من التراث الفلسفی فی حدود الاشیاء و رسومها، چاپ عبدالامیر اعسم، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب، ۱۹۸۹ب.

سبکی و سنگینی را نیروهایی تعریف کرده که جسم را به طبع (در برابر قسر) به سوی محیط (در مورد اجسام سبک) و به سوی مرکز (در مورد اجسام سنگین) حرکت می‌دهند. بحث‌های تفصیلی در این زمینه نیز در بخش طبیعیات شفا

[۵۰] ابن سینا، الشفاء، الطبیعیات، ج۲، ص۶۴ـ۶۹، الفن الثانی، السماء و العالم، چاپ ابراهیم مدکور و محمود قاسم، قاهره ۱۳۸۵/ ۱۹۶۵، چاپ افست قم ۱۴۰۴.

آمده است. نخستین بحث در این زمینه در شفا، مفهوم سبک مطلق و سنگین مطلق است، چرا که این دو مفهوم از اساسی‌ترین مفاهیم برای تعریف خفت و ثقل به شمار می‌آیند. براین اساس، خاک و آتش به ترتیب سنگین و سبک مطلق به حساب می‌آیند و هوا و آب سبک و سنگین نسبی. ابن سینا همچنین سه حالت را برای سنگینی و سبکی برمی‌شمارد: رسیدن جسم به مکانی که قصد آن را دارد، چگونگی حرکتی که جسم پذیرای آن است، و وضع ایستایی جسم در مرحله نهایی. موضوع اصلی در این حالت‌های سه‌ ‌گانه قصد کردن برای رسیدن به مکان طبیعی (در اصطلاح ابن سینا، حیّز) است. یکی از ویژگی‌های دیگر در این میان نقش میل به تعبیر فلاسفه (یا «اعتماد» به تعبیر متکلمان) است.

۹.۱.۱ – میل در قول ابن سینا

به نوشته ابن سینا

[۵۱] ابن سینا، الحدود، ج۱، ص۲۵۶، در المصطلح الفلسفی عندالعرب، نصوص من التراث الفلسفی فی حدود الاشیاء و رسومها، چاپ عبدالامیر اعسم، قاهره، الهیئه المصریه العامه للکتاب، ۱۹۸۹ب.

میل یا اعتماد، کیفیتی است که براساس آن جسم آنچه را که مانع حرکتش باشد دفع می‌کند. این میل مفهومی به جز حرکت است و مبدأ آن در خود جسم قرار دارد. بنابراین، میل و حرکت به سوی حیّز، جریان‌های اصلی برای خفت و ثقل به شمار می‌آیند. این میل در پشت جسم قرار می‌گیرد تا آن را به بالا (در اجسام خفیف) یا به پایین (در اجسام پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint) براند. در کتاب النجاه ابن سینا گزارش‌های مختصرتری درباره حیّز اجسام

[۵۲] ابن سینا، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، ج۱، ص۲۹۰ـ۲۹۱، چاپ محمدتقی دانش‌پژوه، تهران ۱۳۶۴ش.

و خفت و ثقل

[۵۳] ابن سینا، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، ج۱، ص۶۶۷ـ۶۶۸، چاپ محمدتقی دانش‌پژوه، تهران ۱۳۶۴ش.

دیده می‌شود.

۱۰ – نقد نظریه ابن سینا

به نظر می‌رسد مهم‌ترین نقادان آرای ابن سینا به مقوله خفت و ثقل، ابوریحان بیرونی و ابوالبرکات بغدادی باشند. ابوریحان بیرونی در پرسش از ابن سینا اگرچه به‌طور ضمنی امتناع خلأ را پذیرفته، با بحث درباره این‌که در بالای فلک قمر و در قلمرو فلک‌الافلاک ممکن است نوعی حرکت مستقیم‌الخط وجود داشته باشد نظریه نفی خفت و ثقل در افلاک را به چالش کشیده است. ابن سینا نیز با طرح این مقدمه که هر چیز در موضع طبیعی خود، بالفعل نه پاورپوینت کامل ثقیل ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint است و نه خفیف، به این پرسش پاسخ داده است.

[۵۴] ابن سینا، النجاه من الغرق فی بحر الضلالات، ج۱، ص۲ـ۱۲، چاپ محمدتقی دانش‌پژوه، تهران ۱۳۶۴ش.

ابوالبرکات بغدادی

[۵۵] ابوالبرکات بغدادی، الکتاب المعتبر فی الحکمه الالهیه، ج۲، ص۱۲۵، چاپ حیدرآباد، دکن۱۳۵۷ـ۱۳۵۸، چاپ افست جبیل، لبنان ۲۰۰۵.

[۵۶] ابوالبرکات بغدادی، الکتاب المعتبر فی الحکمه الالهیه، ج۲، ص۱۲۸، چاپ حیدرآباد، دکن۱۳۵۷ـ۱۳۵۸، چاپ افست جبیل، لبنان ۲۰۰۵.

نیز با قبول کلیات نظر ابن سینا موضوع حرکت مستدیر و مستقیم را پذیرفته اما اختلاف او با ابن سینا به ویژه در مقدار تخلخل و تکاثف اجسام و ارتباط آن با سبکی و سنگینی آن‌هاست.
بهمنیاربن مرزبان

[۵۷] بهمنیاربن مرزبان، جام جهان نمای، ج۱، ص۴۶۲ـ۴۶۶، ترجمه کتاب التحصیل، چاپ عبدالله نورانی و محمدتقی دانش‌پژوه، تهران ۱۳۶۲ش.

و شهاب‌الدین سهروردی (متوفی۵۸۷)

[۵۸] یحیی بن حبش سهروردی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج۳، ص۱۶ـ۱۸، چاپ حسین نصر، تهران ۱۳۷۳ش.

[۵۹] یحیی بن حبش سهروردی، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج۳، ص۱۲۰ـ۱۲۱، چاپ حسین نصر، تهران ۱۳۷۳ش.

از دیگر کسانی محسوب می‌شوند که به تبع ابن سینا موضوع سبکی و سنگینی اجسام را بررسی کرده‌اند. اما فخررازی (متوفی ۶۰۶) در چند اثر و بیش از همه در المباحث المشرقیه

[۶۰] محمد بن عمر فخر رازی، کتاب المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات، ج۱، ص۱۸۷ـ۱۸۸، تهران ۱۹۶۶.

[۶۱] محمد بن عمر فخر رازی، کتاب المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات، ج۱، ص۲۸۷ـ۲۸۸، تهران ۱۹۶۶.

به این موضوع پرداخته است، علاوه بر آن‌که خفت و ثقل را ذاتی جسم نمی‌داند، در موضوع میل طبیعی نیز رأی ابن سینا را فاقد هرگونه جهت برهانی و حتی اقناعی می‌شمرد

[۶۲] محمد بن عمر فخر رازی، کتاب المباحث المشرقیه فی علم الالهیات و الطبیعیات، ج۱، ص۲۸۷، تهران ۱۹۶۶.

۱۱ – نظریه باباافضل کاشانی

باباافضل کاشانی (متوفی ۶۶۴)

[۶۳] محمد بن حسین باباافضل کاشانی، مصنّفات، ج۱، ص۲۸۸ـ۲۹۰، چاپ مجتبی مینوی و یحیی مهدوی، تهران ۱۳۶۶ش.

نیز ضمن بررسی پدیده حرکت و نقش اجسام سبک و سنگین در فرایند حرکت، زمان را معیار امتداد حرکت به حساب آورده است.

۱۲ – نظریه ملاصدرا

نوشته‌های صدرالدین شیرازی (متوفی ۱۰۵۰) در این‌باره جدا از بعضی تفاوت‌های روشی و استنتاجی، عملا دنباله سنّت ابن سینا محسوب می‌شود.

[۶۴] م