توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل توسل (دانشنامه‌حج) ۷۷ اسلاید در PowerPoint دارای ۷۷ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل توسل (دانشنامه‌حج) ۷۷ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل توسل (دانشنامه‌حج) ۷۷ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل توسل (دانشنامه‌حج) ۷۷ اسلاید در PowerPoint

مقالات مرتبط: توسل.

توسل یکی از اصطلاحات علم کلام به معنای واسطه قرار دادن عملی یا شخصی در پیشگاه خداوند است. وهابی‌ها به تبع ابن‌ تیمیه قائل به حرام و شرک بودن توسل هستند ولی سایر علمای مسلمان با استناد به آیات قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و سیره اهل بیت (علیهم‌السلام)، آن را جایز و یا مستحب می‌دانند.

فهرست مندرجات

۱ – معنای لغوی
۲ – توسل در قرآن
۳ – دیدگاه ابن تیمیه
۴ – رد دیدگاه ابن تیمیه
۵ – سیره صحابه و تابعین
۶ – توسل در دوره قبل از اسلام
۷ – اعتبار روایات مربوطه
۸ – زنده یا مرده بودن مورد توسل
۹ – توسل در سده‌های اخیر
۱۰ – منابع
۱۱ – پانویس
۱۲ – منبع

۱ – معنای لغوی

«توسل» از ریشه «و ـ س ـ ل» معنای رغبت، طلب

[۱] ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، ج۶، ص۱۱۰، «وسل».

و نزدیکی

[۲] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۵، ص۱۸۴۱، «وسل».

است که شماری از واژه‌شناسان آن را هم‌خانواده «سَاَلَ» در اشتقاق کبیر دانسته‌اند.

[۳] ابو هلال، حسن بن عبدالله، معجم الفروق اللغویه، ص۵۷۲.

توسل از باب تفعل و توسیل از باب تفعیل، به معنای درخواست نزدیک شدن به کسی یا گرفتن چیزی از او با دستاویز کردن واسطه‌ای است. این واسطه را «وسیله» می‌گویند.

[۴] جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، ج۵، ص۱۸۴۱.

[۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، النهایه، ج۵، ص۱۸۵، «وسل».

وسیله، خود، باید از قرب، منزلت و درجه‌ای نزد کسی که مقصود این رفتار است، برخوردار باشد.

[۶] فیروزآبادی، محمد بن یعقوب، القاموس المحیط، ج۴، ص۶۴، «وسل».

از این‌رو، وسیله در این معانی نیز به‌کار رفته است.

[۷] ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۱۱، ص۷۲۴، «وسل».

به دیگر سخن، وسیله گاه در معنای راه رسیدن به هدف و گاه خود آن هدف به‌کار می‌رود.

[۸] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، النهایه، ج۵، ص۱۸۵.

کاربردهای فعلی تـوسل بـا حـرف اضافه «بـ» و «الی» متعدی می‌شوند که پس از اولی، واسطه تـوسل (شخص مقدس) و پس از دومی، مخاطب توسل (خداوند) می‌آید.

[۹] عینی، محمود بن احمد، عمده القاری، ج۵، ص۱۲۱.

[۱۰] سبحانی، جعفر، التوسل، ص۱۰۰.

۲ – توسل در قرآن

در قرآن از میان مشتقات این ریشه تنها دو بار واژه «وسیله» به‌کار رفته است. در آیه ۳۵ سوره مائده

[۱۱] مائده/سوره۵، آیه۳۵.

به مؤمنان سفارش شده که از خدا پروا نمایند و به سوی او وسیله جویند: «اتَّقُواْ اللهَ وَابْتَغُواْ اِلَیهِ الْوَسِیلَهَ» عموم مفسران، وسیله را در این آیه، به تقرب به سوی خدا یا برانگیختن محبت او با انجام کارهای نیک تفسیر کرده‌اند.

[۱۲] طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج۶، ص۳۰۸-۳۰۹.

[۱۳] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۳، ص۲۹۳.

[۱۴] ابوالفضل میبدی، احمد بن ابی سعد، کشف الاسرار، ج۳، ص۱۲۱-۱۲۲.

فخر رازی (م ۶۰ق) در توضیح رابطه همنشینی میان «تقوا» و «وسیله» آن دو را به ترتیب شامل پرهیز از نافرمانی‌ها و گردن نهادن به دستورات خداوند شمرده و از برخی اصطلاحات اخلاق و تصوف، مانند تخلیه و تحلیه، و محو و صحو بهره برده است.

[۱۵] فخر رازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج۱۱، ص۱۳۷.

آیه دوم به نقد این باور برخی مشرکان عرب می‌پردازد که بت‌ها را واسطه نزدیکی به خدا می‌شمردند.

[۱۶] اسراء/سوره۱۷، آیه۱۷.

[۱۷] اسراء/سوره۱۷، آیه۵۷.

در آیات دیگر، از تعبیر «شفیع» و «شفعاء» برای اشاره به این باور مشرکان استفاده شده است.

[۱۸] یونس/سوره۱۰، آیه۱۰.

[۱۹] یونس/سوره۱۰، آیه۳.

[۲۰] یونس/سوره۱۰، آیه۱۸.

[۲۱] انعام/سوره۶، آیه۶.

[۲۲] انعام/سوره۶، آیه۹۴.

در تفسیری دیگر، این آیه در باره پیامبران و صالحان دانسته شده که برای نزدیکی به خدا، کارهای نیک را واسطه قرار می‌دهند. پس دیگران که از آن مقام برخوردار نیستند، به بندگی و طاعت سزاوارتر هستند.

[۲۳] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۶، ص۲۶۲.

افزون بر آیه نخست پیش گفته که واژه «وسیله» در آن شامل هر کار نیک از جمله توسل جستن به نیکان دانسته شده،

[۲۴] طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان، ج۵، ص۳۳۳.

آیاتی دیگر نیز در قرآن گویای مطلوبیت توسل است. از جمله، در آیه‌ای از ستمکاران به خویشتن خواسته می‌شود که افزون بر استغفار نزد پیامبر روند و از او بخواهند که برایشان از خداوند طلب آمرزش کند: «وَلَوْ اَنَّهُمْ اِذ ظَّلَمُواْ اَنفُسَهُمْ جَآؤُوکَ فَاسْتَغْفَرُواْ اللهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللهَ تَوَّابًا رَّحِیمًا»،

[۲۵] نساء/سوره۴، آیه۴.

[۲۶] نساء/سوره۴، آیه۶۴.

رفتن نزد پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و درخواست از ایشان برای طلب استغفار از خداوند، مصداق آشکار توسل به شمار رفته است.

[۲۷] طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۳، ص۱۰۵.

[۲۸] مرکز فرهنگ و معارف قرآن، دائره المعارف قرآن کریم، ج۹، ص۱۷۳-۱۸۳، «توسل».

۳ – دیدگاه ابن تیمیه

تا پیش از ابن تیمیه (م ۷۲۸ق) توسل وارد میدان بحث و گفت‌وگوی جدی علمی نشده بود و بابی با نام توسل در کتاب‌های کلامی یا حدیثی و یا در ضمن ردیه‌ها یافت نمی‌گشت. توسل به دستاویزها برای رسیدن به اهداف مادّی یا معنوی، امری مطلوب و حتی ضروری از دیدگاه فطری و عقلایی به شمار می‌رود که در اصل مشروعیت و جواز آن، تردیدی وجود نداشته است. ابن تیمیه و پیروان وی، موسوم به سلفیه، به طور جدی به نقد توسل پرداخته و گونه‌هایی از آن را نامشروع، بدعت و همراه شرک دانسته‌اند. آنان توسل را یا به واسطه اعمال و رفتار نیک افراد می‌دانند و یا به معنای واسطه نهادن شخصی دیگر که در این صورت، نقش آن شخص تنها در حد دعای خیری است که به درگاه خدا انجام می‌دهد و یا آن شخص، خود، واسطه میان خدا و بندگان قرار می‌گیرد. البته توسل به این شخص نیز دو حالت دارد؛ گاه در زمان حیات او و گاه پس از مرگ وی صورت می‌گیرد.
ابن تیمیه در رساله‌ای با عنوان قاعده جلیله فی التوسل و الوسیله بر پایه همین تقسیم‌بندی، از دو‌گونه توسل مشروع و نامشروع یاد می‌کند.

[۲۹] ابن تیمیه، قاعده جلیله، ص۸۷، ۱۲۳-۱۲۷.

[۳۰] ابن تیمیه، قاعده جلیله، ص، ۱۲۳-۱۲۷.

[۳۱] ابن تیمیه، دقائق التفسیر، ج۲، ص۴۷-۴۸.

گونه اول آن است که ایمان و رفتار صالح، واسطه تقرب به خدا قرار گیرد یا آن‌که کسی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) یا هر بنده دیگر در هنگام زندگانی وی و در حال حضورش درخواست دعای خیر کند. این نیز تنها در صورتی ممکن است که آن فرد خود اهل ایمان باشد؛ و گرنه، دعای پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و دیگران برای غیر مؤمنان سودی ندارد. نیز سوگند دادن خدا به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و واسطه نهادن مقام و منزلت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در طلب حاجت از خدا، بدعت و نامشروع شمرده شده است. پس توسل به ذات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و دیگران در هیچ حال جایز نیست و بدعت شمرده می‌شود. درخواست دعای خیر از ایشان نیز تنها هنگام زندگانی رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و به طور مستقیم و رودررو، در زمره سنت صحابه بوده و جز این، بدعت قلمداد می‌گردد.

[۳۲] مبارکفوری، عبدالرحمن بن عبدالرحیم، تحفه الاحوذی، ج۱۰، ص۲۵-۲۸.

[۳۳] رشیدرضا، محمد، المنار، ج۶، ص۳۷۰-۳۷۷.

[۳۴] رشیدرضا، محمد، المنار، ج۱۱، ص۶-۷.

ابن تیمیه بر مبنای این نگرش، به نقد و تاویل روایاتی پرداخته که از توسل اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) به ایشان حکایت می‌کنند و در همه موارد می‌کوشد که توسل را تنها به همان دو معنای مشروع نخست بازگرداند.
این نگرش سخت‌گیرانه را شماری از پیروان ابن تیمیه پذیرفته و آیات و روایاتی را در اثبات آن برشمرده‌اند

[۳۵] جهنی، عبدالعزیز بن عبدالله، التوسل المشروع و التوسل الممنوع، ج۱، ص۹.

؛ اما بسیاری همفکران سلفی وی به نقد آن پرداخته و مواردی چون واسطه نهادن مقام و منزلت پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) نزد خدا را جایز و مشروع شمرده‌اند.

[۳۶] افندی آلوسی، سید محمود، روح المعانی، ج۶، ص۱۲۸.

نیز ابوالعباس خطیب و شوکانی، از سلفیان پسین، در اثبات جواز شفاعت جستن از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) و توسل به او، به روایات متعدد تمسک کرده‌اند و آن روایات را صحیح شمرده‌اند.

[۳۷] ابن قنفذ، احمد بن خطیب، وسیله الاسلام بالنبی، ص ۶۵.

[۳۸] ابن قنفذ، احمد بن خطیب، وسیله الاسلام بالنبی، ص۳۲.

[۳۹] مبارکفوری، عبدالرحمن بن عبدالرحیم، تحفه الاحوذی، ج۱۰، ص۲۵.

[۴۰] رشیدرضا، محمد، المنار، ج۶، ص۳۰۸.

ابن عبدالسلام نیز به رغم پذیرش کلی دیدگاه ابن تیمیه، توسل به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) را به جهت وجود روایات معتبر در این زمینه، از شمول حرمت توسل استثنا کرده است.

[۴۱] علامه حلی، قواعد الاحکام، ص۱۰۴.

[۴۲] حمدان، سلیمان بن عبد الرحمن، الدر النضید، ص۷.

[۴۳] مبارکفوری، عبدالرحمن بن عبدالرحیم، تحفه الاحوذی، ج۱۰، ص۲۵.

[۴۴] سمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء، ج۴، ص۱۹۶.

برخی نیز با تلاش در تحلیل دیدگاه ابن تیمیه، به بیان تفاوت آن با دیدگاه وهابیان پرداخته و مشروعیت توسل از دیدگاه وی را به اثبات رسانده‌اند.

[۴۵] ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایه و النهایه، ج۱۴، ص۵۰-۵۱.

[۴۶] سقاف، حسن بن علی، البشاره و الاتحاف، ص۵۰.

[۴۷] مغربی، حافظ بن صدیق، ارغام المبتدع، ص۳.

۴ – رد دیدگاه ابن تیمیه

نگرش ابن تیمیه در نقد توسل را عموم دانشمندان مذاهب اسلامی انکار نموده و ردیه‌های متعدد در این زمینه نگاشته‌اند.

[۴۸] سبکی، علی بن عبد الکافی، شفاء السقام، ص۲۴۵-۳۲۰.

[۴۹] سمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء، ج۴، ص۱۹۳-۱۹۹.

[۵۰] نبهانی، یوسف، شواهد الحق، ص۱۳۷-۱۴۲.

بیشتر این ردیه‌ها به تحلیل ماهیت رفتار افراد در توسل به صالحان و نیکان و رد اتهام شرک پرداخته‌اند و به آیه ۳۵ سوره مائده

[۵۱] مائده/سوره۵، آیه۳۵.

و نیز آیاتی که از استغفار پیامبر برای مؤمنان یاد می‌کند (برای نمونه:سوره یوسف آیه ۱۲ و آیه ۹۷-۹۸

[۵۲] یوسف/سوره۱۲، آیه۱۲.

[۵۳] یوسف/سوره۱۲، آیه۹۷-۹۸.

؛سوره منافقون آیه ۶۳ و آیه ۵،

[۵۴] منافقون/سوره۶۳، آیه۶۳.

[۵۵] منافقون/سوره۶۳، آیه۵.

) و روایاتی که از توسل صحابه به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در زندگانی و پس از مرگ ایشان حکایت دارند،

[۵۶] طبرانی، سلیمان بن احمد، المعجم الصغیر، ج۱، ص۳.

[۵۷] هیثمی، علی بن ابی بکر، مجمع الزوائد، ج۲، ص۲۷۹.

استناد می‌کنند. برای نمونه، مردی نابینا به سفارش پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با توسل به ایشان بینایی خود را بازیافت.

[۵۸] ابن تیمیه، مجموع الفتاوی، ج۱، ص۱۰۵.

[۵۹] سمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء، ج۴، ص۱۹۴.

[۶۰] مغربی، حافظ بن صدیق، ارغام المبتدع، ص۱۷.

همچنین بر پایه دعایی از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم)، توسل به مقام و منزلت صالحان روا شمرده شده است.

[۶۱] ابن حنبل، احمد بن محمد، مسند احمد، ج۳، ص۲۱.

[۶۲] ابن ماجه، محمد بن یزید، سنن ابن ماجه، ج۱، ص۲۵۶.

گاه نیز از توسل افراد متعدد به پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) با تعابیری چون «بحق نبیک» در حضور یا غیاب ایشان یاد شده است. عدم نهی پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) از این کار و انجام آن از سوی چهره‌های پذیرفته اهل سنت، دلیلی دیگر بر اعتبار این رفتار به شمار می‌رود.

[۶۳] ابونعیم اصفهانی، احمد بن عبدالله، حلیه الاولیاء، ج۳، ص۱۲۱.

[۶۴] طبرانی، سلیمان بن احمد المعجم الکبیر، ج۲۴، ص۳۵۱.

توسل به پیامبران: نیز در روایات گزارش شده است

[۶۵] سبکی، علی بن عبد الکافی، شفاء السقام، ص۳۹۳.

[۶۶] مبارکفوری، عبدالرحمن بن عبدالرحیم، تحفه الاحوذی، ج۱۰، ص۲۵.

؛ چنان‌که خود پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) هنگام دفن فاطمه بنت اسد، با توسل به پیامبران پیشین برای او آمرزش خواست.

[۶۷] سمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء، ج۳، ص۸۷-۸۸.

[۶۸] سمهودی، علی بن عبدالله، وفاء الوفاء، ج۴، ص۱۹۵.

۵ – سیره صحابه و تابعین

در سیره اصحاب پیامبر (صلی‌