توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تقدم و تأخر (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی) ۵۲ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۲ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تقدم و تأخر (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی) ۵۲ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تقدم و تأخر (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی) ۵۲ اسلاید در PowerPoint :

تقدم و تأخر (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی)

دیگر کاربردها: تقدم و تاخر (ابهام زدایی).

مقالات مرتبط: تقدم و تاخر (فلسفه).

تَقَدُّمْ وَ تَأَخُّر، دو مفهوم نسبیِ وابسته به هم که در فلسفه در مباحث هستی‌شناسی کاربرد دارند. تقدم و تأخر از عوارض ذاتی وجودند، بدین‌ معنا که موجود را ــ از آن جهت که موجود است ــ می‌توان به متقدم و متأخر تقسیم کرد. تقابلِ تقدم و تأخر از نوع تضایف است و بنابراین، آن دو در نسبت و مقایسه با یکدیگر ادراک می‌گردند و در بالقوه و بالفعل بودن، و یا خارجی و ذهنی بودن به یک سان اعتبار می‌شوند. به ازای هر قسم از تقدم، قسمی از تأخر هست و یک شیء به اعتبار واحد نمی‌تواند جامع هر دو آنها باشد. مهم‌ترین انواع تقدم ــ و به تبع آن تأخر ــ بدین‌شرح است: تقدم زمانی، تقدم رتبی یا ترتیبی، تقدم به شرف یا کمال، تقدم به طبع، تقدم به علیت، تقدم به تجوهر یا ماهیت، تقدم دهری، تقدم به حقیقت و مجاز، تقدم به حق.

فهرست مندرجات

۱ – جایگاه بحث و معادل‌های لفظی
۲ – نظر ارسطو
۳ – تقسیم و نسب
۳.۱ – تقدم زمانی
۳.۲ – تقدم رتبی یا ترتیبی
۳.۳ – تقدم به شرف یا کمال
۳.۴ – تقدم به طبع
۳.۵ – تقدم به علیت
۳.۶ – تقدم به تجوهر یا ماهیت
۳.۷ – تقدم دهری
۳.۸ – تقدم به حقیقت و مجاز
۳.۹ – تقدم به حق
۴ – کیفیت حمل لفظ تقدم بر اقسام آن
۵ – معیت
۶ – فهرست منابع
۷ – پانویس
۸ – منبع

۱ – جایگاه بحث و معادل‌های لفظی

در متون فلسفی، مبحث تقدم و تأخر و اقسامِ آن ‌گاه در ضمن یا در جنب مباحث دیگری مانند «حدوث و قدم» مطرح شده است

[۱] ابن ‌سینا، حسین، الاشارات و التنبیهات، ص۱۰۶.

[۲] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، ج۱، ص۳۰۷.

[۳] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۳۴-۳۵.

. علاوه بر این دو لفظ، معادلهای دیگری چون «سَبق و لُحوق»، «قبل و بعد»، «پیشی و پسی» نیز در همین معنا به کار رفته‌اند

[۴] ابن ‌سینا، حسین، دانشنامه علایی، ص۵۰.

[۵] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۳، ص۲۵۹.

[۶] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۷۹.

.

۲ – نظر ارسطو

به گفت ارسطو، متقدم، یا پیشین به چیزی اطلاق می‌شود که یا مطلقاً و طبعاً، و یا به نحو نسبی به مبدأی نزدیک‌تر است و در مقابل، متأخر یا پسین به چیزی که از همان جهات به مبدأ دورتر است، اطلاق می‌گردد. تقدم و تأخر اشیاء گاه به حسب مکان یا زمان یا حرکت یا توانمندی یا ترتیب است؛ و گاه براساس شناخت، چنان‌که مفهوم کلی از حیث تعریف بر ادراک حسی مقدم است. همچنین برخی اشیاء براساس طبیعت و جوهر، بر دیگر اشیاء تقدم دارند و وجودشان بدون اشیاء متأخر ممکن است، در حالی که وجود امور متأخر بدون وجود امور متقدم ممکن نیست

[۷] .کتاب V، فصل ۱۱ ،Aristotle، Metaphysica

.

۳ – تقسیم و نسب

تقدم و تأخر از عوارض ذاتی وجودند، بدین‌ معنا که موجود را ــ از آن جهت که موجود است ــ می‌توان به متقدم و متأخر تقسیم کرد

[۸] ابن سینا، حسین، الشفاء، الهیات، ص۱۶۷.

[۹] غزالی، محمد، مقاصد الفلاسفه، ص۱۸۷.

[۱۰] سهروردی، یحیى، مجموع مصنفات، ج۱، ص۳۰۲.

[۱۱] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۳، ص۲۵۵.

تقابلِ تقدم و تأخر از نوع تضایف است و بنابراین، آن دو در نسبت و مقایسه با یکدیگر ادراک می‌گردند و در بالقوه و بالفعل بودن، و یا خارجی و ذهنی بودن به یک سان اعتبار می‌شوند. به ازای هر قسم از تقدم، قسمی از تأخر هست و یک شیء به اعتبار واحد نمی‌تواند جامع هر دو آنها باشد

[۱۲] ابن سینا، حسین، النجاه، ص۵۴۱.

[۱۳] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، ج۱، ص ۲۹.

معنای تقدم و تأخر، گویا نخست از طریق حواس در ذهن شکل‌ گرفته، و سپس با تعمیم ذهنی در امور معنوی مانند شرف و فضیلت و اوصافی از این قبیل نیز اعتبار شده است

[۱۴] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۷۹-۲۸۰.

.
ملاک تقدم و تأخر در هر مورد، امر مشترکی است که دو چیز در مقایسه با آن ملاک با یکدیگر سنجیده می‌شوند

[۱۵] حاجی سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومه، ج۲، ص۳۱۶.

از همین‌رو، تقدم و تأخر، به حسب ملاکهای متفاوت، دارای انواع بسیاری است که به حصر استقرایی شناخته شده‌اند

[۱۶] علامه حلی، حسن بن یوسف، الجوهر النضید، ص۳۵.

[۱۷] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۸۰-۲۸۱.

مهم‌ترین انواع تقدم ــ و به تبع آن تأخر ــ بدین‌شرح است:

۳.۱ – تقدم زمانی

که خود به دو قسم تقسیم می‌شود: الف ـ تقدم به ذات میان دو جزء از زمان، مثل تقدم دیروز بر امروز؛ ب ـ تقدم به عرض میان دو چیز زمانی به تبعِ زمان، مثل تقدم طلوع خورشید در دیروز بر طلوع خورشید در امروز

[۱۸] حاجی سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومه، ج۲، ص۳۰۷.

[۱۹] زنوزی، عبدالله، لمعات الهیه، ص۶۴.

[۲۰] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۸۰.

. ملاک تقدم به زمان، خود طبیعت زمان است

[۲۱] ملاصدرا، محمد، تعلیقات بر الهیات من الشفاء ابن سینا، ص۱۵۴.

، اما دو جزء از زمان برخلاف دیگر اقسام تقدم و تأخر، در فعلیت وجود با یکدیگر جمع نمی‌شوند و فعلیت هر یک از اجزاء متوقف بر قو آن در جزء متقدم و سپری شده است

[۲۲] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۸۳.

.

۳.۲ – تقدم رتبی یا ترتیبی

به معنای تقدم یک شیء بر دیگری از حیث نزدیکی به مبدأی مشخص. ویژگیِ ترتیب این است که متقدم و متأخر در آن تنها به اعتبار مبدأ بستگی دارند و به حسب تغییرِ آن قابل جابه‌جایی‌اند

[۲۳] فارابی، ابونصر، المنطقیات، ج۱، ص۸۱.

[۲۴] ابن سینا، حسین، الشفاء، الهیات، ص۱۶۷-۱۶۸.

. این نوع نیز بر دو قسم است: الف ـ وضعی، مثل تقدم امام جماعت بر صف نمازگزاران نسبت به محراب؛ ب ـ طبعی، مثل تقدم هر جنس نسبت به نوع خود در صورتی که ترتیب اجناس و انواع نسبت به جنس عالی در نظر گرفته شود، و عکس آن اگر نسبت به نوع سنجیده شود

[۲۵] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، ج۱، ص۳۰۲-۳۰۳.

[۲۶] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۴۴۶.

[۲۷] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۳، ص۲۵۵.

[۲۸] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۸۰-۲۸۱.

.

۳.۳ – تقدم به شرف یا کمال

که موضوع آن امور معنوی‌ای است که در آنها می‌توان نوعی فضیلت تصور کرد. ملاک این قسم، فضیلت و رذیلت است

[۲۹] فارابی، ابونصر، المنطقیات، ج۱، ص۸۱.

[۳۰] ابن رشد، محمد، تلخیص ما بعد الطبیعه، ص۲۹.

[۳۱] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۳، ص۲۵۶.

.

۳.۴ – تقدم به طبع

که ملاک آن وجود است، مانند تقدم علت ناقص بر معلول. در این نوع تقدم، وجود یافتن متأخر بدون تحقق وجود متقدم امکان‌پذیر نیست

[۳۲] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، ج۱، ص۳۰۳.

[۳۳] لاهیجی، حسن، زواهر الحکم، منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، ص۲۴۴.

[۳۴] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۸۳.

.

۳.۵ – تقدم به علیت

به معنای تقدم وجوب علت تامّ بر وجوب معلول خویش، که ملاک آن اشتراک علت تامّ و معلولش در وجوب وجود است که در علتْ به ذات است و در معلولْ به غیر

[۳۵] ابن سینا، حسین، النجاه، ص۵۴۱.

[۳۶] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۳، ص۲۵۶.

[۳۷] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۸۴.

.

۳.۶ – تقدم به تجوهر یا ماهیت

به معنای تقدم اجزاء ماهیت ــ یعنی جنس و فصل ــ بر ماهیت، و نیز تقدم ماهیت بر لوازم خویش است و ملاکِ آن اشتراک متقدم و متأخر در تقرر ماهیت است

[۳۸] میرداماد، محمدباقر، القبسات، ص۶۳-۶۴.

[۳۹] حاجی سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومه، ج۲، ص۳۰۸-۳۰۹.

[۴۰] حاجی سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومه، ج۲، ص۳۱۷.

[۴۱] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، نهایه الحکمه، ص۲۸۴.

.

۳.۷ – تقدم دهری

به معنای تقدم علت تام بر معلول از این جهت که مرتب وجود علت، از مرتب وجود معلول جدا ست و میان آنها فاصله‌ای از حیث مرتب وجودی هست، مانند تقدم نشئ تجرد عالم عقول بر نشئ عالم مادی

[۴۲] میرداماد، محمدباقر، القبسات، ص۷۵-۷۶.

[۴۳] میرداماد، مح