توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل تقابل (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی) ۶۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۶۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل تقابل (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی) ۶۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل تقابل (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی) ۶۰ اسلاید در PowerPoint :

تقابل (دائره‌المعارف‌بزرگ‌اسلامی)

مقالات مرتبط: تقابل.

تَقابُل، اصطلاحی منطقی در دو حوز تصورات و تصدیقات است. در تصورات، این نوع تقابل عبارت است از امتناع اجتماع دو شیء مخالف در موضوع و جهت و زمان واحد. در تصدیقات، هرگاه دو قضیه در کیفیت، یعنی سلب و ایجاب با هم مختلف باشند، در حالی که موضوع و محمول و لواحق آنها در هر دو یکی باشد، به آن دو متقابل گفته می‌شود.

فهرست مندرجات

۱ – تصورات یا مفاهیم
۱.۱ – اقسام
۱.۱.۱ – ادله حصر اقسام
۱.۲ – اقسام دیگر
۱.۳ – تعریف ملاصدرا
۲ – تصدیقات یا قضایا
۲.۱ – جایگاه بحث
۲.۲ – اقسام
۲.۳ – طراحی نمودار اقسام
۲.۴ – تناقض
۳ – فهرست منابع
۴ – پانویس
۵ – منبع

۱ – تصورات یا مفاهیم

این نوع تقابل عبارت است از امتناع اجتماع دو شیء مخالف در موضوع و جهت و زمان واحد

[۱] فارابی، ابونصر، «قطاغوریاس»، المنطق عند الفارابی، ص۱۱۸.

[۲] عجم، رفیق، تعلیقات بر المنطق عند الفارابی، ص۱۶۹.

[۳] ابن سینا، حسین، الشفاء، مقولات، ص۲۴۱.

. تقابل به معنای عام، وصف طبایع اشیاء متباین، و به معنای خاص، وصف دو شیء است که به‌طور بالفعل در یک موضوع قابل جمع نیستند، اما جمع آن دو بالقوه ممکن است

[۴] ابن سینا، حسین، الشفاء، مقولات، ص۲۴۴.

[۵] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد، اساس الاقتباس، ص۵۳.

از ویژگیهای رابط تقابل این است که در آن نوعی لزوم وجود دارد، به نحوی که از ثبوت یکی از دو طرف، رفع طرف دیگر لازم می‌آید

[۶] عجم، رفیق، تعلیقات بر المنطق عند الفارابی، ص۲۲۷.

.

۱.۱ – اقسام

نخستین‌بار ارسطو در مبحث مقولات، تفاوت میان انواع تقابل را مطرح کرد

[۷] .مقولات، گ ۱۱ b، سطر ۱۵ ،Aristotle، Categoriae

[۸] .گ ۱۴ a، سطر ۲۵ ،Aristotle، Categoriae

[۹] .گ ۱۴ a، سطر ۲۵ ،Aristotle، Categoriae

[۱۰] .گ ۱۰۵۷ a، سطرهای ۳۰-۳۹ ،Aristotle، Metaphysica

. به نظر او تقابل مبنای تقسیم‌بندی چیزها ست

[۱۱] .گ ۱۰۵۸ a، سطرهای ۷-۱۲ ،Aristotle، Metaphysica

. ارسطو و به تبع او حکیمان مسلمان، تقابل در تصورات را بر ۴ قسم دانسته‌اند:
۱. تقابل تضایف، به معنای تقابل دو شیء که تصور یکی از آنها مستلزم تصور دیگری است

[۱۲] .گ ۱۱ b، سطرهای ۱۸-۲۴ ،Aristotle، Categoriae

[۱۳] فارابی، ابونصر، المنطقیات، ج۱، ص۵۵.

.
۲. تقابل تضاد که به دو معنا به کار می‌رود: الف ـ مشهور، به معنای نسبت میان دو شیء که در یک موضوع، نه متضایف‌اند و نه قابل جمع؛ ب ـ حقیقی، به معنای غایت دوری میان دو شیء که تحت جنسی قریب واقع‌اند

[۱۴] ابن سهلان، عمر، البصائر النصیریه، ص۱۳۴.

[۱۵] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۹۹.

[۱۶] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد، تجرید المنطق، ص۱۵.

.
۳. تقابل عدم و ملکه که باز دو نوع کاربرد دارد: الف ـ حقیقی یا قُنیه، به معنای تقابل شیء موجود با عدم خود، در این قسم، شأن موضوع به حسب اینکه مربوط به اشخاص و در وقت خاص و یا مربوط به انواع و اجناس قریب یا بعید باشد، مراتب متفاوت دارد. اگر قابلیت موضوع، در عدم ملکه، نسبت به شخص و در وقتی خاص باشد، شامل نوع یا شخص در غیر آن وقت نمی‌شود، اما اگر نسبت به جنس باشد، مشتمل بر انواع و اشخاص می‌گردد

[۱۷] .گ ۱۲ a، سطر ۳۰ ،Aristotle، Categoriae

[۱۸] ابن سینا، حسین، الشفاء، مقولات، ص۲۴۶-۲۴۷.

[۱۹] ابن سهلان، عمر، البصائر النصیریه، ص۱۳۵.

[۲۰] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۹۹.

[۲۱] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد، اساس الاقتباس، ص۵۳-۵۵.

[۲۲] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۱۶-۱۱۷.

. ب ـ مشهوری، یعنی تقابل وجود و عدم یک شیء در یک موضوع در همان زمان که آن موضوع پذیرای آن شیء است، مشروط به اینکه انتقال از ملکه به عدم ممکن باشد، اما از عدم به ملکه ممکن نباشد

[۲۳] .گ ۱۲ a، سطرهای ۲۶-۳۵ ،Aristotle، Categoriae

[۲۴] .گ ۱۳ b، سطرهای ۳۰-۳۳ ،Aristotle، Categoriae

[۲۵] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۹۹.

[۲۶] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد، تجرید المنطق، ص۵۶-۵۷.

[۲۷] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۱۷-۱۱۸.

. ابن‌سینا عدم و ملک مصطلح در باب قاطیغوریاس را از نوع مشهوری دانسته است، نه حقیقی

[۲۸] ابن سینا، حسین، الشفاء، مقولات، ص۲۴۵-۲۴۷.

.
۴. تقابل سلب و ایجاب که مبنای آن اعتبار عقل است، زیرا سلب در خارج از ذهن محقق نیست. ذهن ابتدا آن را به گون طرفِ ایجاب اعتبار می‌کند و سپس نسبت میان آن دو را در نظر گرفته، به تقابل آنها حکم می‌کند

[۲۹] بهمنیار بن مرزبان، ابوالحسن، التحصیل، ص۳۷.

.

۱.۱.۱ – ادله حصر اقسام

از ادله‌ای که دربار حصر اقسام تقابل در ۴ قسم مطرح شده، این است که دو متقابل یا وجودی‌اند یا سلب در مفهوم آنها داخل می‌شود. در حالت اول اگر تعقل یکی متوقف بر دیگری باشد، آن دو متضایف‌اند، و اگر متوقف بر دیگری نباشد، متضادند. در حالت دوم یا یکی از آنها عدمی است، به طوری که بتوان در آن، محلی قابل برای طرف وجودی اعتبار کرد، که در این صورت نسبت عدم و ملکه برقرار است، و یا چنان اعتباری ممکن نیست که در این حالت، تقابل از نوع سلب و ایجاب خواهد بود

[۳۰] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۱۰۳.

[۳۱] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد، تجرید المنطق، ص۵۸.

[۳۲] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۰۳.

.

۱.۲ – اقسام دیگر

سهروردی تقابل میان واحد و کثیر را نوع مستقلی از تقابل می‌شمارد

[۳۳] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، «التلویحات»، ص۲۸.

. فخرالدین رازی

[۳۴] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۱۰۳.

و صدرالدین شیرازی

[۳۵] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۱۸-۱۲۱.

حصر اقسام تقابل را کامل ندانسته‌اند.
بعضی از اقسام تقابل بدون تعقلِ مفهومِ تقابل، قابل ادراک‌اند و از این‌رو، حمل تقابل بر آنها به منزل لوازم منطقی آنها محسوب می‌شود

[۳۶] خواجه نصیرالدین طوسی، محمد، تجریدالمنطق، ص۵۸.

. مفهوم تقابل به صورت تشکیکی بر اقسام خود حمل می‌شود و اگرچه در تعیین شدت مراتب میان اقسام آن اختلاف نظر وجود دارد، اما شدیدترین مراتب آن را تقابل سلب و ایجاب دانسته‌اند

[۳۷] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۹۹.

[۳۸] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۰۴-۱۰۵.

[۳۹] لاهیجی، عبدالرزاق، شوارق الالهام، ج۱، ص۲۱۶-۲۱۸.

، همچنان‌که این نوع تقابل از بدیهیات اولیه است و می‌توان حکم سایر اقسام تقابل را به نحوی به آن بازگرداند

[۴۰] جوادی آملی، عبدالله، رحیق مختوم، ج۲، ص۲۸۱-۲۸۲.

. مصادیق این اقسام چهارگانه نیز گستر یکسانی ندارند، چنان‌که تقابل سلب و ایجاب و تقابل تضایف عام‌اند، اما تقابل عدم و ملکه و تقابل تضاد، شمول همگانی ندارند

[۴۱] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، «المشارع و المطارحات»، ص۳۱۹.

[۴۲] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۲۱.

.
اقسام تقابل در این ویژگیها از یکدیگر تمایز می‌یابند:
۱. دو متضایف در قیاس با یکدیگر سنجیده می‌شوند و باید در وجود و عدم، ذهن و خارج همسان باشند

[۴۳] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۱۰۰-۱۰۱.

[۴۴] ابن رشد، محمد، تلخیص کتاب المقولات، ص۱۳۹.

.
۲. تقابل تضایف و تقابل تضاد میان دو امر وجودی واقع می‌شوند، در حالی که در تقابل سلب و ایجاب و تقابل عدم و ملکه، یکی از دو طرف وجودی است و دیگری عدمی

[۴۵] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۰۳-۱۱۴.

.
۳. رفع دو طرف سلب و ایجاب محال است.
۴. میان دو طرف سلب و ایجاب واسطه نیست، اما ممکن است میان دو ضد، واسطه‌ای وجود داشته باشد و یکی از دو طرف، به آن واسطه تبدیل شود

[۴۶] .گ ۱۰۵۷ a، سطر ۳۰ ،Aristotle، Metaphysica

[۴۷] .گ ۱۰۵۷ b، سطر ۳۲ ،Aristotle، Metaphysica

[۴۸] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، «المشارع و المطارحات»، ص۳۱۸-۳۱۹.

.
۵. در تقابل تضاد و تقابل تضایف، دو طرفِ نسبت حقایقی خارجی‌اند و تقابل بر عین خارجی آنها صدق می‌کند. تقابل عدم و ملکه نیز به این اعتبار که فقدان امر موجودی است که قابلیت برخورداری از معنای مقابل عدم را دارد، دارای بهره‌ای از تحقق است

[۴۹] ملاصدرا، محمد، الاسفار الاربعه، ج۲، ص۱۰۸.

[۵۰] علامه طباطبایی، سیدمحمدحسین، بدایه الحکمه، ص۱۰۹-۱۱۰.

.
۶. عدم و ملکه در خارج از ذهن جمع نمی‌شوند، اما در ذهن همواره تصور عدم، مستلزم تصور ملکه است؛ از این‌رو، عدمْ دلالتِ التزامی بر ملکه دارد

[۵۱] هادوی تهرانی، مهدی، گنجین خرد، ج۲، ص۱۳۸.

.
۷. در تقابل اضداد، برخلاف تقابل عدم و ملکه، اگر یکی از اضداد مرتفع شود، دیگری جایگزین آن می‌شود و علت هریک از آنها با دیگری متفاوت است. همچنین هریک از اضداد نیازمندِ علتِ وجودی است، در حالی که عدمْ چیزی نیست جز زوال همان ملکه بدون جایگزینی

[۵۲] فارابی، ابونصر، «قطاغوریاس»، المنطق عند الفارابی، ص۱۲۲.

[۵۳] رازی، فخرالدین، المباحث المشرقیه، ج۱، ص۱۰۱.

[۵۴] غزالی، محمد، مقاصد الفلاسفه، ص۱۸۶.

[۵۵] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، «المشارع و المطارحات»، ص۳۱۸-۳۱۹.

.
به نظر سهروردی عدم و امور عدمی به حسب تصور در ذهن موجودند و از این جهت اطلاق لفظ شیء بر آنها جایز است

[۵۶] شیخ اشراق، شهاب‌الدین، مجموع مصنفات، «المشارع و المطارحات»، ص۲۰۳.

.

۱.۳ – تعریف ملاصدرا

صدرالدین شیرازی تعریف رایج تقابل را نپذیرفته، و لفظ «دو متصوَّر» را جایگزین تعبیر «دو شیء» کرده ا