توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل برهان (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۳ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۳ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل برهان (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۳ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل برهان (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۳ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل برهان (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۳ اسلاید در PowerPoint

مقالات مرتبط: برهان (منطق).

دیگر کاربردها: برهان (ابهام‌زدایی).

برهان مهارتی (صناعتی) در استدلال است که از طریق ترکیب مقدمات یقینی به نتیجه‌ای یقینی می‌انجامد.

[۱] منطق۲، فرامرز قراملکی، احد، ص۱۴۸، تهران، دانشگاه پیام نور، ۱۳۸۵، چاپ دوم.

فهرست مندرجات

۱ – اساس بحث برهان
۲ – برهان در اصطلاح منطقدانان
۳ – یقین
۴ – اقسام برهان
۵ – ارزش معرفتی برهان انی
۶ – برهان در قیاس‌های استثنایی
۷ – برهان در قیاس استثنایی اتصالی
۸ – برهان در قیاس استثنایی انفصالی
۹ – شرایط مقدمات برهان
۹.۱ – شرط اول
۹.۲ – شرط دوم
۹.۳ – شرط سوم
۹.۴ – شرط چهارم
۹.۵ – شرط پنجم
۹.۶ – شرط ششم
۹.۷ – شرط هفتم
۱۰ – پانویس
۱۱ – منبع

۱ – اساس بحث برهان

اساس بحث برهان در کتاب‌های منطقی از ارسطوست. کتاب منطق ارسطو ، ارگانون، شش بخش دارد و آنالوطیقای (تحلیل) دوم، بخش چهارم آن محسوب می‌شود. آنالوطیقای دوم نیز دو بخش دارد و در آنها درباره استدلال برهانی، یعنی قیاسی که مقدمات آن قضایای یقینی است، بحث می‌شود. ارسطو در آنالوطیقای دوم نخست درباره ماهیت علم و شرایط و مقدمات آن و چگونگی ضرورت محمول برای موضوع سخن می‌گوید و خصوصیات «حد» و «تعریف «را که به گفته او به استدلال برهانی بستگی دارد، بررسی می‌کند. سپس از مبادی علوم برهانی یاد می‌کند و اصول موضوعه و متعارفه را روشن می‌سازد و ضمن بر شمردن خطاهای قیاس ، تفاوت دانش و پندار را توضیح می‌دهد.

[۲] النص الکامل، ارسطو، المنطق ارسطو، بیروت، دارالفکر اللبنانی، ۱۹۹۹م.

برهان به صورتی جامع در «کتاب البرهان» شفای ابن سینا مطرح شده است. او از شروح اسکندر افرودیسی و یحیی نحوی و شروح و تعلیقات فارابی بهره جسته است.

[۳] الشفاء (البرهان)، ابن سینا، ج۵، ص۳، تصحیح ابراهیم مدکور، قم، منشورات مکتبه آیه الله العظمی المرعشی النجفی، ۱۴۰۴.

پس از ابن سینا نیز همواره برهان، مورد توجه منطقدانان بوده و در آثارشان به بسط و تنقیح آن پرداخته‌اند.

۲ – برهان در اصطلاح منطقدانان

برهان در اصطلاح منطقدانان قیاسی است مرکب از مقدمات یقینی که ذاتا و به ضرورت، نتیجه‌ای یقینی به دست می‌دهد.

[۴] اساس الاقتباس، طوسی، خواجه نصیر الدین محمد بن محمد، ج۱، ص۲۷۴، به تصحیحی سید عبدالله انوار، تهران، نشر مرکز، ۱۳۷۵، چاپ اول.

برای به دست آوردن درک روشن تری از برهان در منطق، لازم است دربار بعضی از واژه‌های کلیدی این تعریف توضیح مختصری بیان شود.
در این تعریف با واژ قیاس، اقسام دیگر استدلال، یعنی استقراء و تمثیل بیرون می‌روند؛ زیرا برای به دست آوردن نتیج یقینی، باید هم صورت استدلال یقینی باشد و هم ماد آن و صورت هر استدلالی از سه قسم پیشگفته خارج نیست و از بین آنها تنها، قیاس یقین آور است و استقرا و تمثیل، هر دو گمان آور هستند و اگر هم در مواردی، این دو یقین آور باشند، با تحلیل دقیق معلوم می‌شود که بازگشت آنها به قیاسی پنهانی است؛ برای مثال استقراء تام که بازگشت آن به قیاس مقسم است

[۵] المنطق، مظفر، محمدرضا، ص۳۶۱، قم، مکتبه بصیرتی، ۱۴۰۸ ه. ق، چاپ سوم.

یا تمثیلی که جامع،

[۶] المنطق، مظفر، محمدرضا، ص۳۶۱.

در آن علت تامه برای ثبوت حکم، در اصل است.

[۷] المنطق، مظفر، محمدرضا، ص۳۶۱.

با تعبیر “مقدمات یقینی”، قیاس‌هایی که از مقدماتی غیریقینی مانند مظنونات، مشهورات، مخیلات و… تشکیل شده‌اند، بیرون می‌شوند. اکنون روشن می‌شود که هرگاه استدلالی با این ویژگی‌ها داشته باشیم، محال است که نتیجه‌ای یقینی از آن به دست نیاید و این نکته را تعبیر “به ضرورت” به ما می‌فهماند.

[۸] المنطق، مظفر، محمدرضا، ص۳۶۱.

همچنین با قید ذاتا، استدلال‌هایی مانند قیاس مساوات که مقدمات به تنهایی نتیجه بخش نیستند؛ بلکه باید قضی دیگری از بیرون به آن افزوده شود، از تعریف خارج می‌شوند.

[۹] منطق پیشرفته، سلیمانی امیری، عسکری، ص۵۵، قم، مرکز بین المللی ترجمه و نشر المصطفی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم، ۱۳۸۹، چاپ اول.

۳ – یقین

یقین در لغت به معنای جزم است که حالتی روان شناختی است که در برابر ظن و شک و وهم قرار می‌گیرد. باید توجه داشت که یقینی که در تعریف برهان از آن یاد می‌شود نوع خاصی از جزم است و نه هر جزمی؛ بلکه مقصود از آن باور (تصدیق) یک قضیه همراه با کاذب دانستن نقیض آن قضیه است؛ به عبارت دیگر جزمی که مشتمل بر دو باور است. اما چنین باوری ممکن است مطابق با واقع باشد یا نباشد و دارند آن در جهل مرکب باشد؛ از سوی دیگر، جزم به یک قضیه، ممکن است پایدار باشد و آن زمانی است که از راه تحقیق به دست آمده باشد و ممکن است ناپایدار باشد و آن زمانی است که از راه تقلید به دست آمده باشد.
مراد از یقین در باب برهان، از بین هم اقسام جزم، باور جازم مطابق با واقع پایدار است.

[۱۰] منطق پیشرفته، سلیمانی امیری، عسکری، ص۵۸-۵۹.

مقدمات یقینی یا نظری هستند یا بدیهی. مقدمات یقینی بدیهی، مبادی برهان نامیده می‌شوند که شش قسم آن عبارتند از: اولیات، فطریات، محسوسات، حدسیات، مجربات، متواترات.

[۱۱] منطق۲، فرامرز قراملکی، احد، ص۱۴۹.

۴ – اقسام برهان

برهان از نظر نقشی که حد وسط در ذهن و عالم واقع ایفا می‌کند، به لمی و انی تقسیم می‌شود. به بیان دیگر نقش حد وسط در هر برهانی اثبات نتیجه است؛ یعنی سبب یقین پیدا کردن شخص به آن نتیجه که منطقدانان از این کارکرد حد وسط با این تعبیر یاد می‌کنند که حد وسط واسط در اثبات است، حال گاهی حد وسط علاوه بر این کارکرد که مربوط به عالم ذهن است، علت واقعی (نفس الامری) نتیجه نیز می‌باشد و گاهی خیر. در حالت اول برهان را لمی می‌نامند و در حالت دوم انی.

[۱۲] سلیمانی امیری، عسکری، منطق پیشرفته، ص۹۱-۹۲.

بنابراین در در برهان لمی ، استدلال از طریق علت بر معلول تنظیم می‌شود و حد وسط هم واسط در اثبات نتیجه است و هم واسط در ثبوت (تحقق خارجی) نتیجه ولی در برهان انی، حد وسط صرفا واسط در اثبات (تصدیق) نتیجه است.

[۱۳] منطق۲، فرامرز قراملکی، احد، ص۱۵۰.

مثال برای برهان لمی:
۱. این فلز حرارت دیده است. هر فلزی حرارت دیده باشد، منبسط شده است. پس این فلز منبسط شده است.
می‌بینیم که در این استدلال، حرارت دیدن (حد وسط) باعث ایجاد این باور در ما می‌شود که این فلز منبسط شده است (نتیجه)؛ علاوه بر این وقتی به عالم واقع نظر می‌کنیم، می‌بینیم که در آن نیز، حرارت دیدن حقیقتا علت انبساط فلز است.
مثال برهان انی:
۲. این فلز منبسط شده است. هر فلزی منبسط شده باشد، حرارت دیده است. پس این فلز حرارت دیده است.

۵ – ارزش معرفتی برهان انی

در این استدلال، منبسط شدن (حد وسط) باعث ایجاد این باور در ما می‌شود که این فلز حرارت دیده است (نتیجه)؛ اما در عالم واقع، این حد وسط علت تحقق نتیجه (حرارت دیدن این فلز) نیست؛ بلکه معلول آن است و حد وسط صرفا دلیل بر تحقق نتیجه است.

[۱۴] منطق۲، فرامرز قراملکی، احد، ص۱۵۰.

باید به این نکت مهم دربار ارزش معرفتی برهان انی توجه داشت که این نوع برهان تنها در صورتی یقین آور است و به تعبیر دقیق تر، در صورتی برهان به شمار می‌آید که معلول، دارای علت انحصاری باشد یعنی معلول تنها از یک علت خاص پدید آید و نه غیر آن؛ زیرا اگر معلول دارای علت انحصاری نباشد، بلکه برای آن علت‌های جایگزین وجود داشته باشد، نمی‌توان از وجود معلول، به طور یقینی وجود علت خاصی را کشف کرد؛ هر چند وجود مطلق علت، کشف می‌شود؛ چون از «این شئ معلول است» کشف می‌شود که برای آن علتی وجود دارد؛ اما کشف نمی‌شود که علت آن، کدام شئ است.
بنابراین برای مثال نمی‌توان از وجود حرارت، به طور یقینی وجود آتش را نتیجه گرفت؛ زیرا شاید حرارت به علت اصطکاک به وجود آمده باشد نه به واسط آتش؛ لذا از وجود حرارت نمی‌توان وجود هیچ علت خاصی را نتیجه گرفت؛ هر چند می‌توان نتیجه گرفت برای آن علتی هست؛ اما اگر وجود معلول دارای علت انحصاری باشد؛ می‌توان از وجود معلول، وجود آن علت خاص را نتیجه گرفت.

[۱۵] منطق پیشرفته، سلیمانی امیری، عسکری، ص۹۹.

هر کدام از برهان‌های لمی و انی دارای اقسامی است که برای آگاهی از آن باید به منابع منطقی مراجعه کرد.

[۱۶] المنطق، مظفر، محمدرضا، ص۳۶۳.