توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل احباط و تکفیر (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۵ اسلاید در PowerPoint دارای ۵۵ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل احباط و تکفیر (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۵ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل احباط و تکفیر (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۵ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل احباط و تکفیر (پژوهشکده‌باقرالعلوم) ۵۵ اسلاید در PowerPoint

مقالات مرتبط: احباط و تکفیر.

احباط و تکفیر از اصطلاحات علم کلام و به معنای از بین رفتن ثواب اعمال خوب و از بین رفتن عقاب اعمال بد است. همه مسلمانان خارج شدن از دین و کافر شدن را موجب احباط می‌دانند. اشاعره، گناه کبیره را موجب احباط دانسته ولی امامیه و معتزله آن را رد می‌کنند. در دیدگاه قرآن، ایمان و عمل صالح موجب تکفیر گناهان است.

فهرست مندرجات

۱ – معنای لغوی و اصطلاحی
۲ – از بین رفتن اعمال با کفر
۲.۱ – دیدگاه معتزله
۲.۱.۱ – دلیل عقلی
۲.۱.۲ – دلیل نقلی
۲.۲ – دیدگاه امامیه
۲.۲.۱ – دلیل عقلی
۲.۲.۲ – دلیل نقلی
۳ – عوامل احباط در قرآن
۳.۱ – کفر
۳.۲ – شرک
۳.۳ – ارتداد
۳.۴ – نفاق و دو رویی
۳.۵ – جلوگیری از دین الهی
۳.۶ – بی‌حرمتی نسبت به پیامبر اکرم
۴ – عوامل تکفیر گناهان در قرآن
۴.۱ – ایمان و عمل صالح
۴.۲ – توبه
۴.۳ – اجتناب از گناهان کبیره
۵ – نتیجه
۶ – پانویس
۷ – منبع

۱ – معنای لغوی و اصطلاحی

احباط در لغت مصدر باب اِفعال از ماده حبط و از معانی حبط، باطل شدن ثواب عمل است.

[۱] جوهری، اسماعیل، الصحاح تاج اللغه و صحاح العربیه، ج۳، ص۱۱۱۸، ذیل واژه ح ب ط، تصحیح احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۴۰۷ ق.

از این رو از احباط که مصدر متعدی است معنی باطل کردن مزد و ثواب عمل بر می‌آید. این واژه در اصطلاح بدین معناست که گناه موجب از میان رفتن طاعت و ثواب می‌گردد.

[۲] طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۶۷ – ۱۶۸.

تکفیر نیز در لغت به معنای پوشاندن است چنانکه به کشاورز، کافر می‌گویند زیرا دانه را بوسیله خاک می‌پوشاند و در آن پنهان می‌کند

[۳] ابن فارس، احمد، معجم المقاییس فی اللغه، ج۲، ص۱۳۰، ذیل واژه «حبط» و «کفر»، تحقیق شهاب الدین ابوعمرو، بیروت، دارالفکر، ۱۴۱۵قمری.

و در اصطلاح به این معناست که طاعت موجب محو شدن و پوشاندن گناهان می‌شود.

[۴] حمصی رازی، محمود، المنقذ من التقلید، ج۲، ص۴۲، قم، نشر اسلامی، ۱۴۱۴ق.

[۵] سبحانی، جعفر، محاضرات فی الالهیات، ج۱، ص۴۵۱، تلخیص علی ربانی گلپایگانی.

نکته آنکه حبط مربوط به صحت و بطلان خود عمل است بدین معنا که عمل خاصی مانند بت‌پرستی به حابط متصف می‌شود اما احباط مربوط به ابطال عملی نسبت به عمل دیگر است؛ بدین معنا که کار خاصی سبب حبط و از بین رفتن اعمال قبلی می‌شود.

[۶] طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۲، ص۱۶۸.

بر این اساس برخی از اعمال هم حابط و باطل است و هم محبِط و مبطل. از سوی دیگر بعضی اعمال هم صحیح‌اند و هم مصحّح. مثلا بت‌پرستی عملی است حابط و ارتداد گذشته از حابط بودن، محبط و مبطل نیز هست. اسلام ابتدایی و عبادت توحیدی، صحیح است چنانکه اسلام آوردن کافر و توبه مشرک، گذشته از صحیح بودن، مصحّح نیز خواهد بود.

[۷] جوادی آملی، عبدالله، معاد در قرآن، ج۵، ص۲۷-۲۳، قم، انتشارات اسرا.

این واژه در قرآن با مشتقاتش مجموعا ۱۶ بار بکار رفته است.

۲ – از بین رفتن اعمال با کفر

در اینکه ایمان موجب تکفیر و از بین رفتن تمام معاصی و ارتداد و کفر بعد از ایمان و همچنین شرک موجب حبط و از بین رفتن اعمال صالح می‌شود، شکی نیست و همه بر این امر اتفاق‌نظر دارند که اگر کافری قبل از مرگ توبه کند و مسلمان شود اعمال بد گذشته‌اش آمرزیده خواهد شد همچنانکه اگر مسلمانی کافر شود و بدون توبه از دنیا برود کفر او موجب از بین رفتن اعمال صالح وی خواهد شد

[۸] تفتازانی، مسعود بن عمر، شرح المقاصد، ج۵، ص۱۴۲.

بحث و اختلاف‌نظر در این است که آیا تنها کفر و شرک چنین نتیجه‌ای را در پی دارد یا آنکه هر گناه کبیره‌ای باعث احباط اعمال خیر می‌گردد؟
در پاسخ به این پرسش دو دیدگاه کلی وجود دارد:
الف: موافقان احباط ( معتزله)
ب: مخالفان احباط ( امامیه و اشاعره)

۲.۱ – دیدگاه معتزله

متکلمان معتزله بر اساس مبانی خود به مسئله احباط و تکفیر پایبندند و معتقدند اگر مومنی مرتکب گناه کبیره‌ای شود و بدون توبه از دنیا برود همه اعمال نیک و صالح او باطل و محو می‌گردد. آنان برای اثبات مدعای خود از ادله عقلی و نقلی استفاده می‌کنند که در ادامه به آنها اشاره می‌شود.

[۹] قاضی همدانی، عبدالجبار بن احمد، شرح الاصول الخمسه، ص۶۲۴-۶۲۳، به کوشش عبدالکریم عثمان، قاهره، ۱۳۸۴ ق.

۲.۱.۱ – دلیل عقلی

مکلف از نظر نحوه استحقاق پاداش و کیفر از چهار حالت بیرون نیست:
۱. فقط مستحق پاداش.
۲. فقط مستحق کیفر.
۳. مستحق هیچیک.
۴. مستحق هر دو.
صورت اول و دوم مشکلی ندارد اما حالت سوم مخالف اجماع است زیرا لازمه آن پذیرش مکانی غیر از بهشت و دوزخ است در حالیکه غیر از این دو جای سومی وجود ندارد. در صورت چهارم دو احتمال وجود دارد:
الف) در یک زمان هم به فرد پاداش داده شود و هم کیفر که این امر محال است زیرا جمع پاداش و کیفر در یک زمان عقلا ممکن نیست.
ب) آنچه که بیشتر و سنگین‌تر است در دیگری تاثیر بگذارد و آن را باطل سازد که همان مسئله احباط و تکفیر است بنابراین راهی جز پذیرش احباط وجود ندارد.

۲.۱.۲ – دلیل نقلی

در آیاتی از قرآن به مسئله احباط تصریح شده ‌است که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
«ما کانَ لِلْمُشْرِکینَ اَنْ یَعْمُرُوا مَساجِدَ اللَّهِ شاهِدینَ عَلی‌ اَنْفُسِهِمْ بِالْکُفْرِ اُولئِکَ حَبِطَتْ اَعْمالُهُمْ وَ فِی النَّارِ هُمْ خالِدُون‌؛

[۱۰] توبه/سوره۹، آیه۱۷.

مشرکان حق ندارند مساجد خدا را آباد کنند در حالی که به کفر خویش گواهی می‌دهند! آنها اعمالشان نابود (و بی‌ارزش) شده و در آتش (دوزخ)، جاودانه خواهند ماند!»
«یا اَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَرْفَعُوا اَصْواتَکُمْ فَوْقَ صَوْتِ النَّبِیِّ وَ لا تَجْهَرُوا لَهُ بِالْقَوْلِ کَجَهْرِ بَعْضِکُمْ لِبَعْضٍ اَنْ تَحْبَطَ اَعْمالُکُمْ وَ اَنْتُمْ لا تَشْعُرُونَ؛

[۱۱] حجرات/سوره۴۹، آیه۲.

‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! صدای خود را فراتر از صدای پیامبر نکنید، و در برابر او بلند سخن مگویید (و داد و فریاد نزنید) آن گونه که بعضی از شما در برابر بعضی بلند صدا می‌کنند، مبادا اعمال شما نابود گردد در حالی که نمی‌دانید!»

۲.۲ – دیدگاه امامیه

متکلمین امامیه و اشاعره دیدگاه معتزله را مردود می‌شمارند و معتقدند گناهان مومن موجب احباط اعمال صالح وی نمی‌شود. آنان نیز برای اثبات مدعای خود از ادله عقلی و نقلی مختلفی استفاده کرده‌اند:

[۱۲] جوادی آملی، عبدالله، معاد در قرآن، ج۵، ص۲۸- ۲۷.

[۱۳] سبحانی، جعفر، محاضرات فی الالهیات، ص۴۵۴.

۲.۱.۱ – دلیل عقلی

۱. لازمه پذیرفتن احباط ظالم دانستن خداست. توضیح اینکه اگر مکلف هم کار خوب انجام داده باشد و هم کار بد سه حالت برای وی قابل تصور است:
الف) کار بد او از عمل نیکش بیشتر باشد.
ب) عمل نیک وی از کار بدش بیشتر باشد.
ج) هر دو مساوی باشند.
هر سه حالت مذکور مستلزم ظلم است زیرا در صورت اول عمل وی از بین رفته و مانند کسی خواهد بود که هیچ عمل خیری انجام نداده است و این کار ظلم به اوست. در صورت دوم نیز به واسطه تکفیر مانند کسی است که هیچ گناهی مرتکب نشده‌ است که این کار ظلم در حق دیگران است. همچنین در صورت سوم مانند کسی است که نه کار خوب انجام داده و نه کار بد که این حالت ظلم به اوست زیرا مستلزم نادیده گرفتن اعمال نیک اوست.

[۱۴] شیخ طوسی، کشف المراد، ج۱، ص۴۱۳.

۲. عدم تضاد طاعت و معصیت. شیخ طوسی می‌گوید بنا بر اصول منطق، یک چیز تنها در صورت ضد بودن با چیز دیگر آن را نفی می‌کند و از میان می‌برد. طاعت و معصیت هر دو از یک جنس‌اند (هر دو فعل هستند) و ضد یکدیگر نمی‌توانند باشند. این بدان سبب است که هر کاری که بعنوان طاعت انجام پذیرد رواست تا به انگیزه معصیت نیز صورت گیرد. بنابراین نظریه احباط و تکفیر باطل است زیرا عمل بد نمی‌تواند کردار نیک را از بین ببرد و بالعکس.
شیخ همچنین درباره آیاتی که معنای ظاهری آنها بیانگر احباط و تکفیر است می‌گوید نمی‌توان از معنای ظاهری این‌گونه آیات به عنوان دلیل احباط و تکفیر بهره جست چرا که بنیان باورهای حقیقی و درست بنیانی عقلی است و بنابراین اینگونه آیات از متشابهات هستند و باید آنها را طبق قواعد عقل تاویل نمود.

[۱۵] شیخ طوسی، تمهید الاصول فی علم الکلام، ص۵۹۳، به کوشش عبدالمحسن مشکاه الدینی، تهران، انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران ۱۳۵۸ش.

[۱۶] شیخ طوسی، الاقتصاد فی ما یتعلق بالاعتقاد، ص۲۰۶-۱۹۳، بیروت، دارالاضواء ۱۴۰۶ ق.

[۱۷] مفید، محمد، اوائل المقالات، ص۹۶، به کوشش عباس‌قلی واعظ چرندابی، تبریز، مکتبه السروش.