توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل ابن فرات ابوالحسن علی بن محمد ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۱۲۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل ابن فرات ابوالحسن علی بن محمد ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل ابن فرات ابوالحسن علی بن محمد ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint :

ابن فرات علی بن محمد

پاورپوینت کامل ابن فرات ابوالحسن علی بن محمد ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint بن موسی (رجب ۲۴۱- مق‌ ۳۱۲ق/ ۱۹ نوامبر ۸۵۵-۹۲۴م)، وزیر مشهور خلیفه مقتدر عباسی و نخستین فرد از خاندان فرات که به وزارت رسید.
اِبْنِ فُرات، عنوان چند تن از دیوان‌سالاران و وزیران پرآواز شیعی‌مذهب عراق و مصر در سده‌های ۳ و ۴ هجری قمری است که اصالتاً از بابلی صریفین در نهروان بالا برخاستند.
ابوالحسن سه دوره به وزارت رسید و هر بار به دلایلی از این منصب عزل شده و دوباره به این منصب منصوب می‌شد که در نهایت به دستور خلیفه همراه پسرش به قتل رسید. او وزیری کاردان و خاصه در امور مالیِ دولت بسیار ماهر بود، اما پس از هر بار عزل و حبس، تغییراتی در خوی و روش او پدید می‌آمد که به کلی با یکدیگر متناقض بود. همین تغییرات سبب شد که در طی وزارتش، گروهی از نیرومندترین امیران و دیوانیان بغداد و خادمان خلیفه را به دشمنی با خود برانگیزد؛ اگرچه به نظر می‌رسد که تشیع او و گرایش به استفاده از عناصر شیعی در امور سیاسی نیز در این دشمنی‌ها بی‌تأثیر نبوده است.

فهرست مندرجات

۱ – معرفی اجمالی
۲ – دوران وزارت
۲.۱ – نخستین دوره
۲.۱.۱ – آغاز رسمی وزارت
۲.۱.۲ – رفتار با رقیبان و مخالفان
۲.۱.۳ – عزل از وزارت و سبب آن
۲.۱.۴ – حبس و محاکمه
۲.۱.۵ – اسباب به وزارت رسیدن دوباره
۲.۲ – دومین دوره
۲.۲.۱ – اقدامات
۲.۲.۲ – شورش‌ها علیه ابن فرات
۲.۲.۳ – اسباب عزل از وزارت
۲.۲.۴ – محاکمه و زندانی
۲.۲.۵ – به وزارت رسیدن دوباره
۲.۳ – سومین دوره
۲.۳.۱ – برخورد با مخالفان
۲.۳.۱.۱ – برخورد با حامد
۲.۳.۱.۲ – برخورد با ابن جراح
۲.۳.۱.۳ – برخورد با مؤنس
۲.۳.۲ – عزل از وزارت
۲.۳.۳ – دستگیری و محاکمه
۲.۳.۴ – قتل وزیر
۳ – منش و رفتار در دوران وزارت
۳.۱ – دوره اول وزارت
۳.۲ – دوره دوم و سوم
۴ – مذهب و تاثیرات آن در وزارت
۵ – ادعای اقدامات در تزلزل عباسیان
۶ – فهرست منابع
۷ – پانویس
۸ – منبع

۱ – معرفی اجمالی

پاورپوینت کامل ابن فرات ابوالحسن علی بن محمد ۱۲۰ اسلاید در PowerPoint بن موسی وزیر مشهور خلیفه مقتدر عباسی و نخستین کس از خاندان فرات که به وزارت رسید. وی کارهای دیوانی را زیر نظر برادر خود ابوالعباس که ریاست دیوان خراج و ضیاع داشت، آغاز کرد. پس از مرگ ابوالعباس احمد، وی به ریاست دیوان خراج منصوب شد.

[۱] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۲۸، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

به هنگام مرگ خلیفه مکتفی در ۲۹۵ق یکی از رؤسای دواوین بود که عباس بن حسن جرجرائی وزیر با او دربار جانشینی مکتفی رای زد. ابوالحسن بن فرات با ابراز این نظر که نباید کسی را به خلافت نشانید که خود صاحب رأی باشد و امر و نهی کند، به طرفداری از خلافت المقتدر جعفر بن معتضد خردسال پرداخت، در حالی‌که خاندان ابن جراح به ابن معتز گرایش داشتند. سرانجام نظر ابن فرات چیره شد و مقتدرِ ۱۳ ساله به خلافت نشست، اما اندکی بعد طرفداران ابن معتز، مقتدر را معزول کردند و ابن فرات و خواص خلیف معزول پنهان شدند.

[۲] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۱، ص۲- ۸، به کوشش آمد روز، قاهره، ۱۳۳۲ق/ ۱۹۱۴م.

[۳] ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۶، ص۶۷- ۶۸، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۷ق.

۲ – دوران وزارت

ابوالحسن علی، سه بار به مقام وزارت رسیده است:

۲.۱ – نخستین دوره

نخستین دوره وزارت در تاریخ ۲۹۶- ۲۹۹ق/ ۹۰۸-۹۱۲م، بود.

۲.۱.۱ – آغاز رسمی وزارت

چون بساط خلافت یک روز ابن معتز در هم پیچید، خلیفه مقتدر خاتم خود را نزد ابوالحسن علی که پنهان می‌زیست، فرستاد و به وزارتش خواند. وی در ۸ یا ۲۱ ربیع‌الاول ۲۹۶ رسماً به وزارت نشست

[۴] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۲۸، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

[۵] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۲۱.

[۶] ابن ‌خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۲۱.

و املاکی را که خلیفه مکتفی به عباس بن حسن وزیر داده بود و ۰۰۰‘۵۰ دینار درآمد داشت، به اقطاع به ابن فرات واگذاشتند و هر ماه ۰۰۰‘۵ دینار مقرری برای او تعیین کردند.

[۷] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۲۸- ۲۹، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

۲.۱.۲ – رفتار با رقیبان و مخالفان

ابن فرات از آغاز وزارت با باقیماند طرفداران ابن معتز که در واقع رقیبان او بودند، به نیکی رفتار کرد و گروهی از آن‌ها را از زندان آزاد ساخت

[۸] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۲۱.

چنانکه به پشتیبانی از علی بن عیسی بن جراح نزد خلیفه، او را در ماجرای ابن معتز بی‌گناه دانست و با احترام به واسط روانه‌اش کرد و از مال خود به سوسن حاجب داد تا نزد خلیفه از ابن جراح سخن نگوید. وی حتی کوشید تا دست انتقامجویان را از محمد بن داوود بن جراح وزیر ابن معتز کوتاه کند.

[۹] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۲۹- ۳۰، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

[۱۰] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۵۹.

چیرگی سریع ابن فرات بر کارها به سبب دانش و مهارتش سبب شد که دست سوسن حاجب از کارها کوتاه شود. سوسن به مخالفت و تحریک خلیفه بر ضد وزیر پرداخت و در باب وزارت محمد بن عبدون که به واسط تبعید شده بود با مقتدر سخن گفت و حتی کس فرستاد تا ابن عبدون را از واسط به بغداد آورند

[۱۱] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۶۴.

ابن فرات نیز به مقابله، خلیفه را از سوسن بیم داد و او را به همراهی با ابن معتز متهم کرد تا سرانجام به فرمان خلیفه سوسن را به قتل رساندند.

[۱۲] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۲، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

[۱۳] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۵۵.

ابن عبدون نیز که در راه گرفتار شده بود، در بغداد به قتل رسید.

[۱۴] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۶۴.

از پس این واقعه، علی بن عیسی بن جراح که در واسط می‌زیست از بیم اتهام همدستی با ابن عبدون، اجازه خواست که به مکه رود. ابن فرات پذیرفت و او را به آن‌جا روانه کرد.

[۱۵] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۶۴.

۲.۱.۳ – عزل از وزارت و سبب آن

از وقایع مهم روزگار وزیر، یورش قرمطیان به بصره بود (۲۹۹ق) که وزیر لشکری به دفع آن‌ها فرستاد،

[۱۶] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۱، ص۳۳- ۳۴، به کوشش آمد روز، قاهره، ۱۳۳۲ق/ ۱۹۱۴م.

اما اندکی بعد خود از وزارت معزول شد.
عریب بن سعد قرطبی

[۱۷] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۲۶.

در سبب عزل او گفته که وزیر از اعراب بادیه خواست به بغداد یورش آورند، اما به گفت صابی

[۱۸] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۴، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

چون عید قربان ۲۹۹ق نزدیک شد، ابن فرات که ظاهراً به سبب اسراف در بذل و بخشش اموال

[۱۹] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۲۶.

[۲۰] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۷۲.

خزانه را تهی کرده بود یا به خلیفه چنین می‌نمایاند، از مقتدر خواست که مخارج عید را از خزان مخصوص بپردازد. خلیفه از آن کار سرباز زد و دشمنان ابن فرات راهی برای تحریک خلیفه بر ضد وزیر یافتند، تا سرانجام در ۴ ذیحجه آن سال از وزارت عزل شد.

[۲۱] طبری، محمد بن جریر، تاریخ طبری، ج۱۰، ص۱۴۵، به کوشش محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره، ۱۹۶۰- ۱۹۶۸م.

۲.۱.۴ – حبس و محاکمه

در واقع نابسامانی‌های سیاسی بغداد به سبب ناتوانی خلیفه، خاصه وابستگی او به امیران و حاجبان و حواشی دربار که از سیطر ابن فرات خشنود نبودند و رقابت‌های شدیدی که میان آنان بر سر قدرت درگرفته بود، عامل اصلی عزل و نصب پی‌درپی وزیران و امیران و عاملان دولت بود. به هر حال از آن پس دشمنان ابن فرات، خان وزیر و وابستگان به دستگاه وزارت را غارت کردند.
برخی از یاران و خویشان ابوالحسن علی پنهان شدند. خود وی را به حبس افکندند و ابوالحسن احمد بن ابی البعل را به محاکم او گماشتند. ابن ابی البغل نتوانست به ابن فرات آسیبی برساند، ولی وزیر معزول به محل برخی از اموال خود اقرار کرد. سپس ابوعلی خاقانی وزیر جدید، عباس بن محمد بن ثوابه را منصب ریاست دیوان مصادرین داد و به محاکم ابن فرات گمارد.
ابن ثوابه به دستور خلیفه در آزار ابن فرات و وابستگان او مبالغه کرد، اما نتوانست مالی از او فرا چنگ آوَرَد

[۲۲] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۷۴.

[۲۳] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۳۷، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۹۷م.

(که گوید: ۷ میلیون دینار از اموال ابن فرات مصادره شد)، تا سرانجام به پایمردی ابوالخیر بدر الحُرمی، خادم طرف اعتماد خلیفه که دل با ابن فرات داشت از آزار و شکنجه رست و در زندان دارالخلافه که ویژ وزیران و دولتمردان معزول بود و زیر نظر زیدان القهرمانه اداره می‌شد، زندانی گردید. این زیدان القهرمانه، از زنان مشهور و ناظر و وکیل خرج دربار خلیفه بود که جانب ابن فرات را نیز سخت نگه می‌داشت.

[۲۴] تنوخی، محسن بن علی، الفرج بعد الشده، ج۲، ص۴۳- ۴۹، به کوشش عبود شالجی، بیروت، ۱۳۹۸ق/ ۱۹۷۸م.

با اینهمه اندکی بعد خلیفه به سبب بی‌کفایتی و ناتوانی خاقانی وزیر در ادار امور، ابن فرات را به دارالخلافه منتقل کرد و نواخت و حجره‌ای خاص او قرار داد و در کارها با او رای می‌زد.

[۲۵] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۶۵.

چنانکه در ۳۰۰ق خواست وی را دوباره به وزارت بردارد، اما چون امیر مؤنس مخالفت کرد، علی بن عیسی بن جراح را به وزارت خواند.

[۲۶] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۷۸.

۲.۱.۵ – اسباب به وزارت رسیدن دوباره

به گفت صابی،

[۲۷] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۵، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

تا جمادی‌الآخر ۳۰۰ مردم از ابن فرات خبر داشتند. سپس اقامتگاهش را تغییر دادند و دیگر از او خبری به بیرون نرسید تا به سال ۳۰۴ق که هارون الشاری، زندانی دارالخلافه، درگذشت. جناز او را به عنوان جناز ابن فرات که پیش از آن بیمار شده بود وانمودند و حتی ابن جراح وزیر نیز که به اشتباه افتاده بود، بر آن نماز گزارد،

[۲۸] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۹۴.

اما ابن فرات در نهان بر ضد وزیر و مخالفان خود کار می‌کرد و همواره به توسط عبدالله بن فرجویه که از ماجرای عزل و توقیف حواشی ابن فرات جان به در برده بود و نزد مقتدر تقربی داشت، خلیفه را بر ابن جراح می‌شورانید. چندانکه ابن فرجویه گویا به اشار ابن فرات، به خلیفه نوشت که اگر ابن جراح را عزل کند و ابوالحسن ابن فرات را وزارت دهد، وی از طریق مصادر اموال وزیر و کارگزارانش، هر روز ۰۰۰‘۱ دینار به خلیفه و ۵۰۰ دینار به سیده مادر خلیفه و امیران لشکر می‌رساند، و ابن فرات خود نزد خلیفه آن قرار را تأیید کرد.

[۲۹] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۹۸.

[۳۰] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۵- ۳۶، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

از آن گذشته، سختگیری ابن جراح بر عاملان خراج شهرها و از میان برداشتن اقطاعات و مقرری‌های افزون بر انداز لشکریان و نزدیکان خلیفه

[۳۱] العیون و الحدائق، به کوشش نبیله عبدالمنعم داوود، ج۴، ص۲۵۳- ۲۵۴، نجف، ۱۳۹۲ق/ ۱۹۷۲م.

سبب ناخشنودی امیران و درباریان شد و آن‌ها نیز از سعایت نزد مقتدر فروگذار نمی‌کردند. خاصه که در این میان مؤنس مظفر پشتیبان نیرومند ابن جراح به مغرب رفته بود و نصر حاجب و ابوالقاسم غریب، دائی خلیفه به پشتیبانی از ابن فرات برخاستند

[۳۲] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۹۸.

تا در ۸ ذیحج ۳۰۴ق/ ۲ ژوئن ۹۱۷م علی بن عیسی بن جراح عزل و به زندان افکنده شد

[۳۳] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۱۰، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

و دور دوم وزارت ابوالحسن علی بن فرات آغاز گردید.

۲.۲ – دومین دوره

دومین دوره وزارت ابن فرات در تاریخ ۳۰۴-۳۰۶ق بود.

۲.۲.۱ – اقدامات

همان روز که ابن جراح عزل شد، ابوالحسن علی بن فرات پس از ۵ سال حبس به وزارت نشست و املاکی را که از وی گرفته بودند، باز پس گرفت.

[۳۴] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۴۳.

در این دور وزارت، وی از پذیرفتن مقرری وزارت خودداری کرد، ولی مقرری کارگزاران و کاتبان دیوان‌ها را افزایش داد و املاکی را در کَسکر و بصره به زیدان القهرمانه به اقطاع داد.

[۳۵] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۷، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

وی سپس به توقیف و محاکمه و مصادر کارگزاران و کاتبان دواوین ابن جراح پرداخت و حتی از ابوعلی خاقانی وزیر اسبق و کارگزاران پیشین او اموالی مصادره کرد

[۳۶] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۹۶.

ولی از مصادر اموال خود علی بن عیسی بن جراح سخنی به میان نیامده است، محتملاً این امر به سبب عهدی بوده که از پیش میان علی بن فرات و علی بن عیسی بن جراح بسته شده بود، مبنی بر آن‌که بر جان و مال یکدیگر آسیبی نرسانند.

[۳۷] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۲۰، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

اما خاندان مادرائی را از کار برکنار و اموالشان را مصادره کرد.

[۳۸] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۴۵.

۲.۲.۲ – شورش‌ها علیه ابن فرات

در این دوره وزارت، یوسف بن ابی الساج عامل ارمنستان و آذربایجان با استفاده از نابسامانی‌های سیاسی بغداد، ری، قزوین، ابهر و زنجان را از محمد بن علی صعلوک گرفت و مدعی شد که ابن جراح پیش از عزل، فرمان و لوای حکومت این مناطق را برای او فرستاده است. ابن فرات چون دانست که وی دروغ می‌گوید، سپاه به دفع او فرستاد و چون این سپاه شکست خورد، مؤنس را به پیکار او روانه کرد. مؤنس نیز کاری از پیش نبرد و از این‌رو مردم بغداد شوریدند و وزیر را به اتلاف بیت‌المال و بی‌کفایتی متهم کردند.

[۳۹] قرطبی، عریب سعد، ج۱، ص۴۷.

[۴۰] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۱۰۰.

ظاهراً ابن فرات پیش از آن پذیرفته بود که ابن ابی الساج را به شرط پرداخت خراج به بغداد در مشاغل سابق خود ابقاء کند. این کار سبب شد که برخی از امرای بغداد مانند نصر حاجب، ابوالقاسم بن حواری و شفیع لؤلؤی، وزیر را به همدستی با ابن ابی الساج متهم کنند. وزیر نیز آنان را از مشاغلشان برکنار کرد. نصر حاجب توسط ابوعلی ابن مقله کاتب خود که برکشید ابن فرات بود، به تحریک خلیفه بر ضد وزیر پرداخت.

[۴۱] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۱۰۲.

آنچه کار وزیر را سخت‌تر‌ کرد، شورش لشکریان در آغاز سال ۳۰۶ق/ اواسط ۹۱۸م به سبب تأخیر در وصول مقرری بود. ابن فرات بدان بهانه که این تأخیر ناشی از مخارج سنگین جنگ با ابن ابی الساج و نقصان درآمد دولت به سبب خودداری او از ارسال خراج به بغداد بوده، از خلیفه ۰۰۰‘۲۰۰ دینار وام خواست تا خود نیز به همان اندازه بر آن بیفزاید و مقرری لشکر را بپردازد. خلیفه نپذیرفت و ابن فرات که از افزایش درآمد حامد بن عباس از خراج واسط آگاه شده بود، کوشید تا از او مال طلب کند. حامد در برابر، با قسیم جوهری، ناظر املاک سیده در واسط رای زد و به او مال بسیار داد تا در وزارت او بکوشد.
قسیم در این‌باره با نصر حاجب سخن گفت و وی را از سوی حامد مال داد و طمعش را در اموال هنگفت خاندان فرات و حواشی او برانگیخت.

۲.۲.۳ – اسباب عزل از وزارت

کوشش‌ها و اقدامات ابن فرات برای گرفتن وام و دفع شورش‌ها و نیز شایع تملک اموال مصادره شده از وزراء و کارگزاران پیشین، از سوی ابن فرات و طرفداری سیده از حامد باعث شد که خلیفه دل به عزل ابن فرات دهد.

[۴۲] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۱۰۹.

[۴۳] صابی، هلال بن محسن، تحفه الامراء فی تاریخ الوزراء، ج۱، ص۳۸- ۳۹، به کوشش عبدالستار احمد فراج، قاهره، ۱۹۵۸م.

در این میان به مقتدر خبر رسید که ابن فرات بر آن است تا حسین بن حمدان را به پیکار با ابن ابی الساج روانه کند، و چون آن دو به هم رسند بر ضد خلیفه همداستان شوند. از این‌رو خلیفه نخست ابن حمدان را گرفت و در ۲۷ ربیع‌الآخر و به روایتی جمادی‌الآخر ۳۰۶ق/ ۷ اکتبر یا نوامبر ۹۱۸م ابن فرات را عزل کرد

[۴۴] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۵۱.

[۴۵] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۱۰۹.

[۴۶] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۱۱.

و او را در دار زیدان القهرمانه (زندان دارالخلافه) به حبس افکندند و پسر او مُحَسِّن و بقیه کارگزاران وزیر را به نصر حاجب سپردند.

[۴۷] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۱۱۰.

۲.۲.۴ – محاکمه و زندانی

حامد بن عباس به وزارت منصوب شد و کسی را واداشت که نزد خلیفه گواهی دهد که فرستاد ابن فرات به نزد ابن ابی الساج مأمور ترغیب او به عصیان بوده است، اما قاضی ابوجعفر ابن بهلول با آن گواه مناظره کرد و توطئه را آشکار ساخت. سپس ابوعلی حسین بن احمد مادرائی، معروف به ابوزنبور را مأمور محاکم ابن فرات کردند. در این محاکمه وزیر بر ابن فرات سخت گرفت و درشتخویی‌ها کرد. ابن فرات نیز او را به خیانت در اموال بیت‌المال متهم کرد، چندان که حامد خشمناک شد و با ابن فرات درآویخت. این رفتار بر خلیفه که در واقع دولت و خلافت خود را از ابن فرات داشت، گران آمد و گفت تا ابن فرات را به زندان بازگردانند

[۴۸] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۱۱۳.

حامد بن عباس که نتوانسته بود ابن فرات را به اقرار و نشان دادن اموال موجود خود و پول‌هایی که به ودیعه نزد کسان نهاده بود، وادارد، از خلیفه خواست تا وزیر معزول را به وی واگذارد. مقتدر که در اموال ابن فرات طمع بسته بود و از کشته شدن او نیز بیم داشت، به تسلیم او تن در نداد تا ابن فرات خود ۷۰۰ هزار دینار به خلیفه رسانید

[۴۹] قرطبی، عریب سعد، صله تاریخ الطبری، ج۱، ص۷۴، به کوشش دخویه، لیدن، ۱۸۹۷م.

و دست وزیر و رئیس دواوین او علی بن عیسی بن جراح از ابن فرات کوتاه شد.

[۵۰] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۵، ص۱۱۶.

۲.۲.۵ – به وزارت رسیدن دوباره

در دور وزارت حامد بن عباس، در واقع علی بن عیسی بن جراح رشت کارها را به دست داشت و از وزیر جز نامی به وزارت باقی نماند.

[۵۱] العیون و الحدائق، به کوشش نبیله عبدالمنعم داوود، ج۴، ص۲۷۹، نجف، ۱۳۹۲ق/ ۱۹۷۲م.

[۵۲] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۱، ص۵۹، به کوشش آمد روز، قاهره، ۱۳۳۲ق/ ۱۹۱۴م.

خاصه شورش مردم بغداد به واسط گرانی و کمبود ارزاق و احتکار غلات توسط وزیر،

[۵۳] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۱۶-۱۱۷.

نیز سعایت‌های ابن فرات و پسر او محسن که طمع خلیف مال‌دوست و عیاش را به اموال وزیر و کارگزارانش برمی‌انگیختند،

[۵۴] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۱، ص۸۷- ۸۸، به کوشش آمد روز، قاهره، ۱۳۳۲ق/ ۱۹۱۴م.

زمینه را بیش‌تر برای عزل حامد فراهم می‌کرد.
محسن بن فرات که یک چند پس از بازداشت، آزاد شده بود با استفاده از دشمنی مفلح خادم و حامد بن عباس، همراه مفلح در وزارت پدرش کوشید و رقعه‌ای نوشت و به گردن گرفت که اگر بزرگ‌ترین دشمنان ابن فرات یعنی حامد بن عباس، ابن الحواری، علی بن عیسی، شفیع لؤلؤی، نصر حاجب، ام موسی قهرمانه و خاندان مادرائی را به وی تسلیم کنند، ۷ میلیون دینار از آن‌ها به دست می‌آورد.

[۵۵] ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۸، ص۱۴۰.

حامد بن عباس در این وقت به سبب چیرگی ابن جراح بر کارها و اقبال خلیفه به وی و آگاهی از کوشش‌های ابن فرات، اجازه خواسته و به واسط بر سر املاک خود رفته بود. اندکی بعد به دستور خلیفه، ابن جراح را دستگیر کردند و ابن فرات برای سومین بار به وزارت منصوب شد.

[۵۶] ابوعلی مسکویه، احمد بن محمد، تجارب الامم، ج۱، ص۸۵- ۸۸، به کوشش آمد روز، قاهره، ۱۳۳۲ق/ ۱۹۱۴م.

۲.۳ – سومین دوره

سومین دوره وزارت ابن فرات در تاریخ ۳۱۱-۳۱۲ق بود.

۲.۳.۱ – برخورد با مخالفان

ابن فرات چون در اواخر ربیع‌الثانی ۳۱۱ به وزارت نشست، با خشونت بسیار به سرکوب مخالفان و مصادر اموال ایشان پرداخت