پاورپوینت کامل رابطه هوش و عقل در منابع اسلامی ۴۱ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل رابطه هوش و عقل در منابع اسلامی ۴۱ اسلاید در PowerPoint دارای ۴۱ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل رابطه هوش و عقل در منابع اسلامی ۴۱ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

بخشی از متن پاورپوینت کامل رابطه هوش و عقل در منابع اسلامی ۴۱ اسلاید در PowerPoint :

پاورپوینت کامل رابطه هوش و عقل در منابع اسلامی ۴۱ اسلاید در PowerPoint

کلیدواژه:عقل، زیرکی، هوش، هوش شناختی، ذکاء، منشأ ادراکات.
پرسش : در کتاب‌های روانشناسی از هوش تعاریف مختلفی شده است که معمولاً در یکی از طبقات ذیل قرار دارند:۱. تعاریفی که بر سازگاری با محیط و تطبیق با موقعیت‌های جدید تأکید دارند. ۲. تعاریفی که بر توانایی یادگیری و آموزش‌پذیری متمرکزند. ۳. تعاریفی که بر تفکر انتزاعی ؛ یعنی توانایی استفاده از نمادها و مفاهیم تمرکز دارند. ۴. تعاریفی که بر توانایی بر حل مسئله تأکید دارند. با توجه به موارد فوق، معادل واژه هوش در روانشناسی چه کلمات یا اصطلاحاتی را که در کتب دینی اسلام آمده می‌توان جایگزین نموده تا جهت مقایسه تطبیقی مورد بررسی قرار دهیم؟ به بیان دیگر؛ از دیدگاه منابع اسلامی ، میان هوش و عقل چه رابطه‌ای وجود دارد؟ آیا با هم تفاوت دارند یا خیر؟ در ضمن منابعی را در این خصوص جهت مطالعه برایم معرّفی نمایید.
پاسخ :

فهرست مندرجات

۱ – مقدمه
۲ – معنای هوش در لغت
۳ – معادل مفهوم هوش در زبان عربی
۳.۱ – تعریف ازهری
۳.۲ – تعریف ابن منظور
۳.۳ – تعریف فیومی
۳.۴ – تعریف ازدی
۴ – مراتب هوش انسان‌ها
۵ – معادل‌شناسی هوش در روایات
۶ – واژه «عقل» در احادیث
۷ – کاربردهای عقل
۷.۱ – کاربردهای «عقل» به عنوان منشأ ادراکات انسان
۷.۱.۱ – منشأ معارف انسانی
۷.۱.۲ – منشأ تفکّر
۷.۱.۳ – منشأ وجدان اخلاقی
۷.۲ – کاربردهای «عقل» به عنوان نتیجه ادراکات انسان
۷.۲.۱ – شناخت حقایق
۷.۲.۲ – کار بر پایه عقل
۸ – پیوند عقل با هوش
۹ – تفاوت میان عقل و هوش
۱۰ – پانویس
۱۱ – منبع

مقدمه

عقل و هوش از عالی‌ترین استعدادهای ذهنی – شناختی انسان هستند که او را از دیگر موجودات جدا می‌کند. در پرتو این دو استعداد، سایر استعدادهای انسان جهت گرفته و به فعلیت می‌رسند. هر دو واژه در متون دینی وجود داشته و در روان‌شناسی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

معنای هوش در لغت

«هوش» در فارسی و فرهنگ محاوره عمومی؛ معانی گوناگونی؛ مانند زیرکی ، آگاهی ، شعور ، عقل، فهم و فراست دارد. و در همین راستا، هرکدام از روانشناسان از زاویه و نگاهی خاص به تعریف هوش پرداخته‌اند.
از آن‌جایی که واژه هوش، واژه‌ای عربی نیست، باید به دنبال واژه‌ای هم معنا با آن در ادبیات عرب باشیم تا به بررسی این موضوع در آیات و روایات بپردازیم.

معادل مفهوم هوش در زبان عربی

معادل معروف مفهوم هوش در زبان عربی، «ذَکاء» از ریشه «ذکو» و نیز «فِطنَه» از ریشه «فطن» است. در این‌باره برخی از کلمات لغت‌دانان عرب را می‌آوریم:

تعریف ازهری

ازهری در « تهذیب اللغه »:«الذّکاءُ فی الفَهْمِ:أَنْ یکونَ فَهْماً تَامّاً سَرِیعَ القَبُولِ»؛ تیزهوشی و زیرکی در فهم؛ یعنی فهم کاملی از مطلب که پذیرش آن در ذهن مخاطب زود و سریع باشد.

تعریف ابن منظور

ابن منظور در « لسان العرب »:«الذَّکَاءُ:سُرْعه الفِطْنَه»؛ ذکاء؛ سرعت درک و تیزفهمی است‌؛ یعنی تیزهوشی و زیرکی.

تعریف فیومی

فیومی در « مصباح المنیر »:«الذَّکَاءُ فِی الْفَهْمِ إِذَا کَانَ تَامَّ الْعَقْلِ سَرِیعَ الْقَبُولِ»؛ تیز فهمی زمانی است که عقل در فهم مطالب سریع باشد و مقصود را زود دریافت کند.

تعریف ازدی

ازدی‌ در کتاب الماء:«الفِطْنَه:الحِذْق و سُرْعَه الإدراک و سُرعه الشُّعور»؛ یعنی مهارت و ادراک و شعور سریع. همچنین در لغت، ذکاء به «فطنه» نیز معنا شده است.
خلاصه این‌که در زبان عربی معادل معروف هوش، «ذکاء» و «فطنه» است.

مراتب هوش انسان‌ها

گفتنی است؛ مراتب هوش مردم مختلف است، هوش از اموری است که هم در کیفیت و هم در کمیت متفاوت است. تفاوت کمی آن به این ترتیب است که احاطه بعضی از مردم به مسائل بیشتر از دیگران است، و اختلاف کیفیت آن به این است که بعضی از مردم مطلب را سریع‌تر از دیگران درک می‌کنند و بیشتر در عمق معانی فرو می‌روند و بیش از دیگران به درک و جذب مطلب مایل‌اند.
در برخی از روایات به مسئله تفاوت‌های هوشی اشاره شده، از جمله آن‌که از امام صادق (علیه‌السلام) سؤال می‌شود؛ چرا برخی از افراد این گونه‌اند که تا لب به سخن گشوده شود، قبل از پایان سخن به تمام مقصود راه می‌یابند و برخی تنها با پایان یافتن گفتار، متوجه منظور می‌شوند و قادرند سخن را همان‌گونه که گفته شد بازگو کنند و برعکس گروهی حتی بعد از پایان کلام نیز پی به مقصود نبرده و خواستار تکرار کلام‌اند. آن‌حضرت دلیل این امر را تفاوت‌های فردی در هوش و استعداد می‌دانند.

معادل‌شناسی هوش در روایات

به نظر می‌رسد آنچه روانشناسان درباره هوش گفته‌اند و نیز معانی لغوی و عرفی‌ای که فارسی زبانان از هوش می‌فهمند؛ در روایات، به نیرویی به نام «عقل» نسبت داده شده است. امّا باید گفت؛ میان عقل و هوش تفاوت‌هایی وجود دارد که در بخش‌های بعدی خواهد آمد، اما اجمالاً عقل، علاوه بر توانایی در یادگیری، توانایی ارتباط با دیگران، سازگاری با محیط و نظایر آن، از توانایی‌های دیگری چون استنتاج جهان‌بینی و ایدئولوژی ، ارتباط با ماوراء ماده نیز برخوردار است و بر این اساس، در متون اسلامی، آثار وجودی عقل را می‌توان فراتر از هوش دانست.
به دیگر سخن؛ معنای عقل در منابع اسلامی گسترده‌تر از معنای هوش است.
اینک در بخش زیر به روایاتی درباره عقل اشاره می‌شود، که با هوش ارتباط دارند.

واژه «عقل» در احادیث

عقل، در سخن اندیشمندان و حکیمان، معانی بسیار دارد، اما محدّث بزرگوار، شیخ حرّ عاملی در انتهای باب «وجوب طاعه العقل و مخالفه الجهل (لزوم پیروی از عقل و نافرمانی از نادانی)» می‌گوید:
با جست‌وجو در احادیث، سه معنا برای عقل به‌دست می‌آید:
یک. نیرویی که بدان خوبی‌ها و بدی‌ها و تفاوت‌ها و زمینه‌های آن، شناخته می‌شود، و این، معیار تکلیف شرعی است.
دو. ملکه‌ای که به انتخاب خوبی‌ها و پرهیز از بدی‌ها فرا می‌خواند.
سه. تعقّل و دانستن ؛ از این‌رو در برابر جهل ( نادانی ) قرار می‌گیرد، نه در برابر دیوانگی .
بیشترین استعمال «عقل» در احادیث، معنای دوم و سوم‌اند.

کاربردهای عقل

با جست‌وجو و تأمّل در مواردی که کلمه «عقل» و کلماتِ هم خانواده آن در احادیث آمده است، معلوم می‌شود که این کلمه، گاه درباره منشأ ادراکات انسان و گاه، درباره نتیجه ادراکات