پاورپوینت کامل حرم شاه عبدالعظیم ۹۰ اسلاید در PowerPoint

توجه : این فایل به صورت فایل power point (پاور پوینت) ارائه میگردد

 پاورپوینت کامل حرم شاه عبدالعظیم ۹۰ اسلاید در PowerPoint دارای ۹۰ اسلاید می باشد و دارای تنظیمات کامل در PowerPoint می باشد و آماده ارائه یا چاپ است

شما با استفاده ازاین پاورپوینت میتوانید یک ارائه بسیارعالی و با شکوهی داشته باشید و همه حاضرین با اشتیاق به مطالب شما گوش خواهند داد.

لطفا نگران مطالب داخل پاورپوینت نباشید، مطالب داخل اسلاید ها بسیار ساده و قابل درک برای شما می باشد، ما عالی بودن این فایل رو تضمین می کنیم.

توجه : در صورت  مشاهده  بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل می باشد و در فایل اصلی پاورپوینت کامل حرم شاه عبدالعظیم ۹۰ اسلاید در PowerPoint،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد

---

بخشی از متن پاورپوینت کامل حرم شاه عبدالعظیم ۹۰ اسلاید در PowerPoint :

محتویات

۱ ساختمان‌های آستانه

۱.۱ مدفن حضرت
۱.۲ مرقد حضرت
۱.۳ تاریخچه بقعه و حرم

۱.۳.۱ تغییرات حرم در روزگار تیموریان
۱.۳.۲ تغییرات حرم در روزگار صفویان
۱.۳.۳ تغییرات حرم در روزگار قاجاریه
۱.۳.۴ تغییرات حرم در نیم قرن اخیر

۲ ابنیه آستانه حضرت عبدالعظیم

۲.۱ ساختمان حرم
۲.۲ ضریح
۲.۳ ساخت ضریح توسط شاه طهماسب
۲.۴ تعویض ضریح توسط فتحعلی ‎شاه
۲.۵ تعمیر ضریح توسط ناصرالدین‎ شاه
۲.۶ مشخصات ضریح
۲.۷ صندوق مزار
۲.۸ گنبد حرم
۲.۹ گلدسته‎‌های حرم
۲.۱۰ صحن‌ها و ایوان‌ها
۲.۱۱ رواق‌ها و مسجدها
۲.۱۲ موزه و خزانه
۲.۱۳ کتابخانه

۳ امامزاده‌های مدفون در جوار آستانه

۳.۱ امامزاده حمزه
۳.۲ امامزاده طاهر

۴ تولیت
۵ موقوفات
۶ پانویس
۷ منابع
۸ پیوند به بیرون

ساختمان‌های آستانه

مدفن حضرت

باغی که پیکر حضرت عبدالعظیم را در آن به خاک سپرده شد، در دروازه باطان یا باب طاق[۱] یا ماطاق، بیرون از شهر ری در عهد اسلامی واقع بود و این وضع تا حدود یک قرن پیش دوام داشت، چنانکه ملاحسین کاشفی (متوفی ۹۰۶ق/۱۵۰۰م) به این معنی تصریح کرده است.[۲]

بنابر نقل کرپورتر جهانگرد انگلیسی در روزگار فتحعلی‎شاه، مرقد عبدالعظیم در بیرون ری قرار داشته است.[۳]

بیشتر منابع جغرافیای کهن‌تر به این مرقد اشاره‎‌ای نکرده‌‎اند. حتی مستوفی با آنکه از مقبره امامزاده حسن و امامزاده ابراهیم خواص و یکی از نوادگان امام موسی کاظم(ع) که ظاهراً همان حمزه است، در ری یاد کرده؛[۴] اما نامی از حرم عبدالعظیم نبرده است.

نمایی از حرم عبدالعظیم حسنی

مرقد حضرت

مرقد حضرت عبدالعظیم همانند دیگر زیارتگاه‌های بزرگ در آغاز شامل بنای حرم یعنی هسته مرکزی و اصلی آستانه بود که به تدریج بناهای دیگری پیرامون آن احداث شد و به شکل مجموعه‎‌ای شامل ایوان‌ها و صحن‌ها و رواق‌ها درآمد.

بقعه امامزاده حمزه و امامزاده طاهر در جنب حرم عبدالعظیم نیز جزو بناهای آستانه به شمار می‎رود.

تاریخچه بقعه و حرم

از نخستین بنای بقعه آگاهی دقیقی در دست نیست. قدیمی‌ترین مأخذ مستندی که در باب بنای حرم تاکنون دیده شده است، سر در آجری درگاه اصلی حرم است که در آن به بانی سردر مذکور یعنی مجدالملک قمی براوستانی وزیر برکیارق سلجوقی (اواخر قرن ۵ق/۱۱م) اشاره شده است.

در کتیبه‎‌ای که در سال‌های اخیر در دیوار سمت چپ همان درگاه تعبیه کرده‎‌اند، یادآور شده‎‌اند که در نیمه دوم قرن سوم هجری بنای بقعه توسط محمد بن زید داعی علوی (متوفی ۲۸۷ق/۹۰۰م) تعمیر اساسی شده است. اگر این مطلب درست باشد، باید گفت که داعی زیدی اندکی پس از درگذشت عبدالعظیم، بقعه وی را که قبلاً بنا شده بود، تعمیر کرد و شاید هم بنای اصلی آن را ساخت.

گذشته از این، متخصصان پس از پژوهش در اطراف دیوار آجری درگاه اصلی حرم که دارای کتیبه مذکور روزگار سلجوقی است، یادآور شده‌‎اند که پاره‎‌هایی از زیر و کنار دیوارهای آن کتیبه در اطراف درگاه ورودی، از آثار روزگار آل بویه است[۵]. از این‎رو می‎توان گمان کرد که دست کم همه این بخش از حرم ساخته آل بویه بوده و سپس در روزگار سلجوقیان به دست مجدالملک قمی نوسازی شده است.

با این همه، برخی گفته‌‎اند که همه این سردر از آثار مجدالملک قمی و متعلّق به ۴۹۵-۴۹۸ق است[۶] که این تاریخ نادرست به نظر می‌‎آید.

از روزگار سلجوقیان تا صفویان آگاهی درست و چندانی در باب تعمیر یا توسعه و احداث بناهای تازه در آستانه در دست نیست، ولی آشکار است که این بقعه در طی روزگار مورد توجه امیران و سلاطین ایران، خاصه حاکمان شیعی مذهب بوده است، چنان که حسام‌‎الدوله اردشیر، امیر آل‎باوند در طبرستان سالانه ۲۰۰ دینار به آن بقعه اختصاص داده بود.[۷]

تغییرات حرم در روزگار تیموریان

این بقعه در روزگار تیموریان نیز مورد توجه بوده و آثاری از آن دوره برجای است. شاهرخ تیموری خود به زیارت آنجا رفته است.[۸]

تغییرات حرم در روزگار صفویان

آستانه حضرت عبدالعظیم در روزگار صفویان که نسب خویش را به امامزاده حمزه فرزند امام موسی کاظم(ع) می‌‎رساندند، بسیار مورد توجه واقع شد و آثار و ابنیه‌‎ای در اطراف حرم بنا گردید و اهمیت این بقعه همواره فزونی یافت.

تغییرات حرم در روزگار قاجاریه

سردر آرامگاه حضرت عبدالعظیم در دوران قاجار با نشان سلطان صاحبقران (بانی نوسازی بنا)

در روزگار قاجار که به سبب نزدیکی شهر ری به پایتخت، سخت مورد توجه واقع شد و بیشتر بناهای وابسته به حرم عبدالعظیم و امامزاده حمزه در همین روزگار ساخته یا تکمیل و تزیین گشت.

تغییرات حرم در نیم قرن اخیر

در نیم قرن اخیر نیز آستانه حضرت عبدالعظیم، مانند دیگر بقاع متبرکه و معروف ایران، رو به توسعه نهاد و با کشف آثار کهن و بسیار گرانبهایی از روزگار آل‌بویه به این سوی، بر اهمیت تاریخی آن بسی افزوده گشت و متولیان وقت به توسعه و تکمیل و تزیین هرچه بیشتر آستانه و تعمیرات بنیادی بخش‌های کهن و پرارزش آن چون ضریح و صندوق همت گماشتند.

ابنیه آستانه حضرت عبدالعظیم

ساختمان حرم

همان‎طور که اشاره شد حرم هسته مرکزی و اصلی آستانه است و کهن‌‎ترین آثار تاریخی آستانه در همین بخش مشاهده می‌‎شود. حرم متشکل از چند بخش است:

ساختمان اصلی حرم

تصویری از حرم قدیم عبدالعظیم حسنی

در باب ساختمان حرم، پیش از روزگار سلجوقیان، آگاهی مستندی در دست نیست. براساس قدیمی ترین مأخذی که به دست رسیده است، مجدالملک ابوالفضل اسعدبن محمد بر اوستانی (متوفی ۴۹۲ق/۱۰۹۹م) وزیر شیعی مذهب برکیارق سلجوقی درباره حرم عبدالعظیم چنین گفته است: «مشهد سیدعبدالعظیم حسنی به شهر ری و بسی از مَشاهد سادات علوی و اشراف فاطمی(ع) فرموده با آلت و عدّت و شمع و اوقاف».[۹]

در ۱۳۴۷ش که تغییراتی در مجموعه آستانه پدید آمد مطلب فوق به اثبات رسید، بدین‎گونه که در تعمیر مسجد بالاسر که در سمت غربی حرم واقع است، پس از برداشتن بخشی از اندودِ دیوار، رگ چین آجریِ آراسته‎‌ای هویدا شد. کارشناسان با آشکار شدن این دیوار برای دستیابی به مدارک قطعی در باب تاریخ ساختمان حرم، در پیرامون درگاه اصلی حرم نیز به کاوش پرداختند.

پس از برداشتن اندود آن قسمت نیز، خشت‌های پخته زیبا و سفال‌های عالی با نقش‌های دلپذیر و ستون‌های کوچک روی دیوار، با حاشیه‎‌ای در پیرامون درگاه حاوی کتیبه‌‎ای زیبا نمایان شد که نام مجدالملک براوستانی را آشکارا به عنوانی بانی حرم یاد کرده بود.[۱۰]

از سوی دیگر بر رویِ درِ آهنیِ قدیمی حرم، تاریخ ۹۴۵ق/۱۵۳۸م یعنی روزگار شاه طهماسب اول نقش شده است، ولی به نظر کارشناسان، این در و کتیبه‎‌های کوفی آن باید مربوط به روزگار سلجوقیان باشد که سپس در روزگار صفویان بازسازی شده است.[۱۱]

بنای کنونی حرم، غیر از بخش‌های کهن‌تری که به آن اشاره شد، بیشتر از آثار روزگار صفویان است.

مشخصات ساختمان حرم

حرم، بنایی ۴ ضلعی است و مانند بیشتر بناهای روزگار سلجوقیان بر فراز ۴ گوشه آن، ۴ فیل‎گوش پدید آورده‌‎اند که در بالا شکل ۸ ضلعی به خود می‎‌گیرد.

بالاتر از آن نیز به سبب طاقبندی‌های کوچک، ۱۶ ضلعی به نظر می‎رسد.[۱۲]

حرم در هر ضلع به وسیله دری به رواق‌های مجاور گشوده می‎شود. درگاه اصلی حرم در شمال آن و رو به سوی ایوان بزرگ و ایوان شمالی، مدخل اصلی حرم در سوی مشرق بوده است.[۱۳]

دو مصراع (لنگه) در اصلی حرم زرّین است و احادیثی از پیامبر(ص)، امام‎‌رضا(ع) و امام‌‎هادی(ع) بر آن نقش بسته شده است. سطح دو لنگه در را برای محافظت خطوط و نقش و نگارهای آن و نیز دیوار آجری کهن کنار درگاه را از زمین به ارتفاع ۲ متر با حفاظی از شیشه پوشانده‎‌اند.

درِ جنوبی حرم که از چوب است و بسیار زیبا منبت‌‎کاری شده و اشعاری بر آن حک شده، به راهروِ جنوبی حرم در شرق امامزاده حمزه گشوده می‎‌شود. درب شرقی نیز به راهروِ شرقی حرم، و درِ غربی به مسجد بالاسر راه می‎‌یابد. گرداگرد دیوارهای درون حرم، از پایین یا ازاره‎ای از سنگ مرمر سیاه و سفید به ارتفاع ۶۵/۱ متر پوشیده شده است. از بالای ازاره تا سقف و خود سقف گونه زیبایی آینه‎‌کاری شده است. این آینه‎‌کاری در ۱۲۷۳ق/۱۸۵۷م به فرمان ناصرالدین‎شاه انجام یافته است[۱۴] زیر سقف، فیل‎گوش‌های زیبایی پوشیده از آینه دیده می‎شود. بر فراز این طاق‌ها و گرداگرد حرم، بر کتیبه‎‌ای احادیثی نقش شده است.

اتصال به ساختمان بقعه امامزاده حمزه

ظاهراً دو بقعه امامزاده حمزه و حضرت عبدالعظیم در قدیم از یکدیگر جدا بوده است. در قرن ۹ق/۱۵م همراه با ساختما‌ن‌های اطراف، این دو بقعه به صورت یک مجموعه درآمده است. این معنی از ۲ کتیبه چوبی مورخ ۸۴۸ق/۱۴۴۴م بر روی درِ منبت‎کاری کهنی که پیشتر میان مسجد بالاسر و مقبره ناصرالدین‎‌شاه بوده و سپس آن را در دهانه راهروی که به شمال ایوان امامزاده حمزه منتهی می‎‌گردد کار گذاردند، هویداست.[۱۵]

در دیوار جنوبی حرم به سمت غرب، به احتمال قوی محرابی بوده که مبدل به دالانی شده که اکنون به ایوان بقعه امامزاده حمزه متصل شده است.[۱۶]

ضریح

ضریح حضرت عبدالعظیم

کهن‎ترین مأخذ در باب ضریح مرقد حضرت عبدالعظیم، فرمان مورخ۹۵۰ق/۱۵۴۳م شاه طهماسب صفوی درباره متولی و موقوفات آستانه است. از فرمان یاد شده برمی‎آید که تا آن زمان بر گرد مزار، ضریحی نبوده است.

ساخت ضریح توسط شاه طهماسب

طهماسب صفوی طی یک فرمان، برای جلوگیری رسیدن دست زائران به صندوق مزار، دستور داد که ضریحی چوبی بر گرد مزار نصب شود.[۱۷]

به نظر می‌رسد که این ضریح تا روزگار فتحعلی‎شاه بر جای بوده است، زیرا هیچ اطلاعی در باب مرمت یا تغییر ضریح طهماسبی تا روزگار قاجار، به دست نیامده است.

تعویض ضریح توسط فتحعلی ‎شاه

فتحعلی ‎شاه قاجار ضریح ساخته شده در دوره صفوی را با ضریحی از نقره تعویض کرد.[۱۸]

تعمیر ضریح توسط ناصرالدین‎ شاه

این ضریح در روزگار ناصرالدین شاه قاجار تعمیر شد.[۱۹] با این همه در ۱۳۲۸ش به سبب لرزش سخت و سستی بنِ آن، پاره‎ای از بخش‌های ضریح را تعویض کردند[۲۰] و آن را بر پایه‎ای از سنگ مرمر به ارتفاع ۳۵ سانتی‎متر بر پای داشتند؛ اما بخش بالای ضریح شامل کتیبه‎ ها و اشعار باقی ماند.

مشخصات ضریح

درازای ضریح ۳/۸۷ و پهنای آن ۲/۹۵ و ارتفاعش ۲/۴۰ متر است. در گرداگرد ضریح جمعاً ۱۴ دهانه مشبک دیده می‎شود. در پشت این دهانه‎‌ها به استثنای دهانه میانی جبهه شرقی ضریح که درب ورودی آن به شمار می‎رود، صفحات شیشه‌‎ای بزرگی برای جلوگیری از دست رساندن زائران به صندوق تعبیه کرده‎اند.

بر حاشیه بالای ضریح و گرداگرد آن کتیبه‌‎ای است که سوره الرحمن به خط ثلث بر آن نقش شده و در زیر، بر کتیبه دیگری اشعاری به فارسی رقم خورده است. در این اشعار، نام فتحعلی‎‌شاه، بانی ضریح نقره و امین‎ السلطان، مجری تعمیر آن در روزگار ناصرالدین‌‎شاه خوانده می‎‌شود.

بر فراز و گرداگرد ضریح، جمعاً ۶۴ گلدان زرین زیبا ـ در هر طول ۲۰ عدد و در هر عرض ۱۲ عدد ـ و افزون بر این، در ۴ گوشه ضریح، ۴ گلدان زرین بزرگتر نصب شده است.

صندوق مزار

صندوق مزار حضرت عبدالعظیم

یکی از نفیس‌‎ترین آثار تاریخی آستانه عبدالعظیم، صندوق چوبی روی مزار است که در ۴ سوی آن، زیارت‎نامه و آیات قرآنی به خط نسخ و ثلث برجسته، توسط یحیی‎ بن محمد اصفهانی[۲۱] حکاکی شده است و تاریخ ۷۲۵ق/۱۳۲۵م بر روی آن قابل خواندن است.

این صندوق به تصریح کتیبه روی آن، به دستور خواجه نجم‎‌الدین محمد، مقارن روزگار ابوسعید ایلخانِ مغول ساخته شده است.

به تصریح کتیبه مذکور، بنای مرقد نیز از هموست[۲۲] اما خواجه‌‎نجم‎‌‎الدین می‎‌بایست مرقد را تعمیر کرده باشد، زیرا چنان که اشاره شد، تجدید بنای اصلی حرم در روزگار سلجوقیان و به فرمان مجدالملک انجام یافت.

مرمت صندوق

صندوق یاد شده که در اثر مرور زمان فرسوده شده بود، در ۱۳۲۹ش توسط حاج‎ محمد صنیع خاتم، هنرمند مشهور عصر، به گونه زیبایی مرمت شد[۲۳] و اکنون به درازای ۵۸/۲ و پهنای یک و ارتفاع ۲۰/۱ متر بر جای است.

گنبد حرم

گنبد شاه عبدالعظیم

گنبد زراندود حضرت عبدالعظیم، خود از جمله آثار کهن آستانه است. این گنبد نیز نخستین‌‎بار توسط مجدالملک براوستانی، آنگاه که بقعه را تجدید بنا می‎‌کرد، ساخته شد. گنبد مانند دیگر گنبدهای بقاع متبرکه درجه اول دارای ۲ جدار است.

پوشش درونی، شامل طاق ضربی مدور و پوشش بیرونی مخروطی شکل بود که در روزگار شاه ‎طهماسب تغییر شکل یافت[۲۴] و در ۱۲۷۰ق/۱۸۵۴م به فرمان ناصرالدین‌‎شاه طلاکاری شد.[۲۵]

ارتفاع گنبد از رأس تا سطح بام به صورت عمودی حدود ۱۲ متر و به صورت محدب حدود ۱۸ متر است.

بر گرداگرد گنبد، ۲ ردیف کتیبه نصب شده است.

بر کتیبه‎های بالایی، اشعاری با خطوط زرین بر متن لاجوردی رنگ حاکی از طلاکاری گنبد به فرمان ناصرالدین‌‎شاه است.

بر کتیبه زیرین که عریض‌‎تر از کتیبه بالای است، آیه «‌انا فَتَحْنالَکَ فَتْحاً مُبیناً‌» نقش بسته است.

پوشش درونی گنبد، همراه با دیوارهای حرم آینه‎کاری شده است.

گلدسته‎‌های حرم

گلدسته‌های شاه عبدالعظیم

گلدسته‎ های حرم برخلاف گنبد، از آثار نیمه دوم قرن ۱۳ق/۱۹م است و به فرمان ناصرالدین‌‎شاه، همراه با طلاکاری گنبد، بنا گشت[۲۶]

ارتفاع مناره‌‎ها از رأس تا سطح بام حدود ۲۴ متر و قطر میله گلدسته‌‎ها یا بخش استوانه‌‎ای آن ۲ متر است.

از هر مناره به وسیله ۲ پلکان داخلی به بالای آن می‌‎توان رفت.

این مناره‌‎ها بر پایه‌‎های مربع ‎شکل آجری به درازای هر ضلع ۲۰/۴ متر استوار